19 stycznia 2018 członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji otrzymali podziękowanie od Rzecznika Praw Obywatelskich za przygotowanie X Komunikatu o jakości procesu legislacyjnego. Rzecznik stwierdza, że „ta zwięzła i rzetelna analiza (…) ma niepodważalne znaczenie prawne.”
Rzecznik Praw Obywatelskich napisał m.in. „Zaprezentowana argumentacja będzie dla pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przedmiotem wnikliwej analizy i stanowić może uzupełnienie argumentów prezentowanych przez nas w kolejnych pismach. (…) każdy kolejny głos, każdy kolejny sprzeciw są niezwykle istotne, bo pokazują, że nie ma zgody w społeczeństwie na łamanie zasad państwa prawa, a ład konstytucyjny dla każdego z nas jest jedną z najwyższych wartości”.
List Rzecznika Praw Obywatelskich
Pytania dotyczące prowadzenia oceny ex-post aktów prawnych
Prowadząc monitoring rządowego procesu legislacyjnego członkowie OFL zauważyli brak jednolitych zasad prowadzenia oceny funkcjonowania ustaw, tzw. oceny ex-post. 1 marca 2017 zadali pytania dotyczące tej sprawy ministrowi Henrykowi Kowalczykowi Przewodniczącemu Stałego Komitetu Rady Ministrów.
27 marca otrzymaliśmy odpowiedź ministra Henryka Kowalczyka. Wynika z niej, że do tej pory wykonano 9 analiz OSR ex-post; pozostałe (15) oznaczone jako ex-post zostały tak zakwalifikowane niepoprawnie. Na zarzut, że ocen funkcjonowania ustaw wykonywanych ex-post jest mało, odpowiedziano, że będą im poddawane wyłącznie ustawy przyjęte przez ten rząd. Poza tym do prowadzenia tego typu prac trzeba mieć „odpowiednią bazę metodologiczną…”.
Petycja do Sejmu RP w sprawie określenia zasad przeprowadzania konsultacji społecznych i upubliczniania informacji o nich
14 października 2016 roku Fundacja Batorego wystąpiła do Sejmu RP z petycją o dokonanie zmian w Regulaminie Sejmu. Wnosimy o wypracowanie i przyjęcie zasad prowadzenia konsultacji poselskich i komisyjnych projektów ustaw. Ponadto postulujemy wprowadzenie przejrzystego sposobu upublicznienia na stronie Sejmu wszystkich dokumentów dotyczących procesu legislacyjnego. [PDF 728 KB]
23 lutego 2017 roku odbyło się posiedzenie sejmowej Komisja do Spraw Petycji. Przebieg dyskusji (dyskusja dotycząca naszej petycji godz.10.40 – 11.30) wskazuje na brak zrozumienia wśród części posłów dla naszych postulatów. W głosowaniach, po dyskusji, za odrzuceniem petycji była połowa z obecnych na posiedzeniu. Ostatecznie postanowiono jednak skierować ją do dalszych prac w Komisji Regulaminowej, Spraw Poselskich i Immunitetowych.
21 marca 2017 roku otrzymaliśmy pismo od wicemarszałka Sejmu RP informujące o przekazaniu naszego „żądania” do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich w celu zaopiniowania zawartych w nim postulatów.
Ponieważ w planach pracy Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich do wakacji nie przewidziano pracy nad naszymi wnioskami, 5 kwietnia 2017 roku wysłano list do Przewodniczącego Komisji z pytaniem o termin rozpatrzenia przedmiotu petycji. W liście doprecyzowano też treść postulatów.
W związku z faktem, że w planach pracy Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich do końca 2017 roku nadal nie umieszczono rozpatrzenia problemów podniesionych w naszej petycji, 4 września 2017 roku wystosowano pismo do Wicemarszałka Sejmu Joachima Brudzińskiego z prośbą o informacji o sposobie i czasie ustosunkowania się do nich.
Wobec trwającej ponad 10 miesięcy bezczynności instytucji sejmowych posłanka Monika Wielichowska, członkini Parlamentarnego Zespołu ds. organizacji pozarządowych i ruchów obywatelskich, na początku stycznia 2018 roku, złożyła interpelację do Premiera i przesłała pismo do Marszałka Sejmu oraz pismo do Przewodniczącego Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich z prośbą o informację w sprawie losów petycji, z pytaniem o termin, w jakim petycja zostanie rozpatrzona przez Komisję.
Konsultacje dokumentu Rady Europy „Draft Guidelines on Civil Participation in Political Decision-Making”
Członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji wzięli udział w konsultacjach dokumentu opracowywanego przez Radę Europy dotyczącego zasad udziału obywateli i ich organizacji w procesie podejmowania decyzji przez władze polityczne [więcej]
Uwagi do dokumentu, który został uznany za niezwykle istotny, zostały przesłane 23 sierpnia 2016 [PDF 145 KB]
Po roku Rada Ministrów Rady Europy przyjęła „Guidelines for civil participation in political decision making”. Przedstawiamy jego tłumaczenie na język polski.
Komunikat Obywatelskiego Forum Legislacji w sprawie naruszania Regulaminu pracy Rady Ministrów
W związku z powtarzającymi się naruszeniami Regulaminu pracy RM – Obywatelskie Forum Legislacji wydało 13 lipca 2016 roku komunikat [PDF 122 KB], w którym zwraca uwagę na to, że tego typu sytuacje zniechęcają obywateli do brania udziału w konsultacjach, przez co uszczerbku doznaje jakość stanowionego prawa. 15 lipca otrzymaliśmy odpowiedz z Głównego Inspektoratu Sanitarnego [PDF 134 KB]
List do ministra Henryka Kowalczyka
Członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji zaniepokojeni zmianami w praktyce tworzenia aktów prawnych w liście [PDF 144 KB] z 11 lipca 2016 do Przewodniczącego Komitetu Stałego RM proszą o rozmowę na temat wprowadzanych zmian. Odwołują się do obietnic złożonych przez Komitet Wyborczy PiS oraz wskazują na brak reakcji ze strony rządu na Komunikaty i Stanowiska przedstawiane przez nich w ostatnich miesiącach.
Pismo do Marszałka Sejmu ws prawie braku przejrzystości w procesie stanowienia prawa
Członkowie OFL w liście [PDF 98 KB] przesłanym 8 lipca 2016 roku do Marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego, apelują o większą przejrzystość procesu konsultowania poselskich i komisyjnych projektów ustaw. Wnoszą o ustalenie i upublicznienie zasad ich prowadzenia oraz prezentowanie wszystkich dokumentów na stronie Sejmu RP.
List do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji w liście [PDF 224 kB] przesłanym 24 kwietnia 2016 roku do ministra Jarosława Gowina pytają m.in. o to, jak będzie wyglądał zaproponowany przez ministra, innowacyjny proces przygotowania ustawy o systemie szkolnictwa wyższego.
Stanowisko OFL w sprawie propozycji zmian w Regulaminie pracy Rady Ministrów
Członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji negatywnie oceniają propozycję Rady Ministrów zmian w Regulaminie pracy Rady Ministrów więcej. Zwracają szczególną uwagę na rezygnację z przygotowywania założeń do projektów ustaw oraz testu regulacyjnego. Rząd zrezygnował z konsultowania projektu, w związku z tym członkowie OFL 25 kwietnia 2016 opublikowali stanowisko [PDF 134 KB] [wersja doc], które zostało wysłane do ministra Henryka Kowalczyka, Przewodniczącego Stałego Komitetu Rady Ministrów.
Oświadczenie w sprawie wprowadzonych i planowanych zmian ustawowych dot. Trybunału Konstytucyjnego
Zaniepokojone wprowadzonymi i planowanymi zmianami ustawowymi oraz działaniami organów władzy publicznej mającymi negatywny wpływ na funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego 17 listopada 2015 OFL wydało oświadczenie. [PDF 243 KB]
Perspektywy dialogu obywatelskiego w Polsce
Od wiosny toczą się rozmowy pomiędzy przedstawicielami organizacji pozarządowych, ministerstwa pracy i polityki społecznej oraz ministerstwa gospodarki na temat konieczności prowadzenia otwartego dialogu obywatelskiego. 21 października 2015 w gmachu Ministerstwa Gospodarki odbyła się konferencja „Perspektywy dialogu obywatelskiego w Polsce”.
Przedstawiciele organizacji pozarządowych zaangażowanych w przygotowanie tej konferencji wysłali 3 listopada listy do ministra Władysława Kosiniaka-Kamysza, wiceministra w Ministra Gospodarki Mariusza Haładyja i członków Rada Działalności Pożytku Publicznego. Do listów dołączone było podsumowanie dyskusji prowadzonej podczas sesji plenarnej oraz w trakcie warsztatów wraz ze sprawozdaniami moderatorów czterech stolików warsztatowych.
- Podsumowanie pierwszego warsztatu Zbigniew Wejcman [PDF 134 KB]
- Podsumowanie drugiego warsztatu Piotr Frączak [PDF 188 KB]
- Podsumowanie trzeciego warsztatu Agnieszka Olender [PDF 216 KB]
- Podsumowanie czwartego warsztatu Tomasz Schimanek [PDF 202 KB]
Wymiana opinii podczas sesji plenarnej oraz pogłębione dyskusje podczas warsztatów angażujących uczestników konferencji przyniosły wiele ciekawych pomysłów i postulatów. Dyskusja była wielowątkowa i zgłaszano w jej trakcie różne pomysły. Wszyscy jednak byli zgodni, że prace nad sposobem zorganizowania dialogu obywatelskiego w Polsce powinny być prowadzone. Kluczową rolę w prowadzeniu tych prac ma do odegrania Rada Działalności Pożytku Publicznego i Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
W liście wyrażono nadzieję, że opinie zgłoszone podczas październikowej konferencji będą adresatom przydatne, a zainicjowane działania będą kontynuowane.
Czekając na otwarte rządy – konferencja
15 października 2015
Podczas konferencji przedstawione zostały wyniki monitoringu otwartości ministerstw dotyczącego wspomnianych kwestii. Zaprezentowano także wnioski z monitoringu realizacji przepisów Regulaminu pracy Rady Ministrów w obszarze dotyczącym organizacji konsultacji publicznych oraz omówiono odpowiedzi komitetów wyborczych na pytanie dotyczące sposobu uregulowania konsultacji publicznych. Przedstawiciele partii startujących w wyborach zostali poproszeni o odniesienie się do wyników monitoringu i zaprezentowanie opinii publicznej pomysłów swoich ugrupowań dotyczących poprawy jakości rządzenia.
Pytania do komitetów wyborczych o ich wizję organizacji procesu legislacyjnego
11 września 2015 OFL wysłało do 8 komitetów wyborczych, które mają największe szanse na zarejestrowanie list wyborczych na terenie całego kraju – pytanie o ich wizję organizacji procesu legislacyjnego w Polsce, w szczególności o sposób unormowania konsultacji publicznych. 15 października przedstawiliśmy komunikat OFL omawiający otrzymane odpowiedzi.
Odpowiedzi otrzymaliśmy od:
- Koalicyjnego Komitetu Wyborczego Zjednoczona Lewica SLD+TR+PPS+UP+Zieloni [PDF 254 KB]
- Komitetu Wyborczego Partia Razem [PDF 278]
- Komitetu Wyborczego Polskie Stronnictwo Ludowe [PDF 316 KB]
- Komitetu Wyborczego Platforma Obywatelska RP [PDF 205 KB]
- Komitetu Wyborczego Nowoczesna Ryszarda Petru [PDF 382 KB]
- Komitetu Wyborczego Prawo i Sprawiedliwość [PDF 212 KB]
15 października przedstawiliśmy komunikat OFL omawiający otrzymane odpowiedzi
Kontrowersje wokół projektu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego
W imieniu ministra odpowiedział Dyrektor Departamentu Dialogu i Partnerstwa Społecznego. Po ogłoszeniu konsultacji publicznych projektu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego 27 kwietnia 2015 przekazaliśmy uwagi.
List w sprawie sposobu prowadzenia konsultacji publicznych projektu ustawy o Administracji Podatkowej
Członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji wystosowali do ministra Jacka Kapicy list w sprawie nieprawidłowości w sposobie prowadzenia konsultacji publicznych projektu ustawy o Administracji Podatkowej.
Uwagi dotyczące projektu ustawy o oświadczeniach o stanie majątkowym osób pełniących funkcje publiczne
W związku z przekazaniem do konsultacji publicznych projektu ustawy o oświadczeniach o stanie majątkowym osób pełniących funkcje publiczne Program Odpowiedzialne Państwo przesłał do Ministerstwa Sprawiedliwości uwagi dotyczące zarówno zawartości merytorycznej zaproponowanych rozwiązań jak i sposobu prowadzenia prac legislacyjnych tego projektu.
Uaktualnienie Zasad działania Obywatelskiego Forum Legislacji
W marcu 2014 roku członkowie OFL uaktualnili dokument wewnętrzny Zasady działania Obywatelskiego Forum Legislacji.
Oświadczenie OFL w sprawie trybu prac legislacyjnych nad projektem ustawy reformującej system emerytalny
Zaniepokojeni przebiegiem prac legislacyjnych nad projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur – członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji 6 grudnia 2013 wydali oświadczenie.
Seminaria Forum Debaty Publicznej
Od września 2011 roku członkowie OFL uczestniczą w seminariach organizowanych przez Kancelarię Prezydenta w ramach Forum Debaty Publicznej, na których dyskutowane są problemy dotyczące zmian w systemie stanowienia prawa. Merytorycznie odpowiadaliśmy za dwa spotkania: System konsultacji społecznych w procesie stanowienia i zmian prawa (14 października 2011 roku) oraz Lobbing i rzecznictwo w procesie stanowienia prawa (13 stycznia 2012 roku).
15 lipca 2013 roku wystosowano list do ministra Olgierda Dziekońskiego z pytaniem o sposób i termin zakończenia prac nad propozycjami zmian w procesie legislacyjnym. 16 września otrzymaliśmy odpowiedź.
16 września 2013 roku został upubliczniony dorobek seminariów organizowanych w ramach Forum Debaty Publicznej. Jest nim dokument zatytułowany „Zielona Księga – System stanowienia prawa w Polsce”. Członkowie Obywatelskie Forum Legislacji w liście z 09.10.13. do ministra Olgierda Dziekońskiego postulują szybką realizację rekomendacji zawartych w Zielonej Księdze. Zobacz też uwagi Programu Odpowiedzialne Państwo do Zielonej Księgi.
W związku z rozpoczęciem konsultacji zawartości Zielonej Księgi członkowie Obywatelskie Forum Legislacji proszą ministra Olgierda Dziekońskiego o spotkanie z zespołem osób odpowiedzialnych w Kancelarii Prezydenta za prowadzenie prac nad zmianami w systemie stanowienia prawa w Polsce.
Na propozycje przedstawione podczas rozmowy, która miała miejsce 13 lutego 2014 roku członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji odpowiedzieli listownie. Wobec braku odpowiedzi 12 maja 2014 r. przesłano kolejny list w tej sprawie.
Po interwencji OFL Ministerstwo Spraw Wewnętrznych obiecuje, że będzie uwzględniać zasady zawarte w Kodeksie Konsultacji Programu „Lepsze Regulacje 2015”
Na początku tego roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych skierowało pismo do organizacji pozarządowych biorących udział w konsultacjach projektu zmian w ustawie o cudzoziemcach. List był zaproszeniem do udziału w konferencji uzgodnieniowej. Zastrzeżono jednocześnie, że brak uczestnictwa w niej zostanie potraktowany jako odstąpienie od uwag zgłoszonych na wcześniejszych etapach prac na projektem. Nie trzeba specjalnie tłumaczyć, że tego rodzaju praktyka godzi w ideę i sens konsultacji społecznych.
Informacje o piśmie ministerstwa dotarły do Obywatelskiego Forum Legislacji (OFL), działającego przy Fundacji Batorego. Ta nieformalna grupa prawników, ekspertów i społeczników stawiająca sobie za cel poprawę jakości stanowienia prawa (w tym również konsultacji społecznych) już wielokrotnie spotykała się z podobnymi praktykami, nie tylko w MSW. Resorty mają też na przykład w zwyczaju informować uczestników konsultacji, że jeśli nie przedstawią w danym terminie swojej opinii na piśmie, to brak uwag zostanie potraktowany jako „uzgodnienie projektu”. Dawane są przy tym terminy niemożliwe do spełnienia dla strony społecznej, co jest kolejną nagminnie stosowaną, złą praktyką konsultacyjną.
Forum postanowiło zareagować na kolejny przykład niedochowania standardów konsultacji, organizując małą prowokację. Członkowie wystosowali list do Ministra Spraw Wewnętrznych w którym zwrócono uwagę na zaistniały problem, prosząc jednocześnie o jak najszybszą implementację Kodeksu Konsultacji, który jest częścią rządowego Programu „Lepsze Regulacje 2015”, przyjętego w styczniu 2013 roku. Jednocześnie w liście stwierdzono, że brak odpowiedzi na ten postulat w ciągu 14 dni (standardowy, urzędowy termin), autorzy listu pozwolą sobie potraktować jako jednoznaczną zgodę MSW na wprowadzenie Kodeksu w życie.
Resort w terminie nie odpowiedział. W związku z tym, tuż przed Wielkanocą OFL zorganizował śniadanie prasowe (jajeczko legislacyjne), na którym członkowie Forum ogłosili, że resort spraw wewnętrznych będzie od stosować Kodeks Konsultacji Społecznych. Był to oczywiście żart stanowiący punkt wyjścia do dyskusji o niestety niskich standardach konsultacji społecznych w Polsce.
Po śniadaniu ukazało się kilka publikacji prasowych na temat udziału obywateli w procesie legislacyjnym. Również Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, zapytane przez portal NGO.pl zadeklarowało, że odpowie na list Forum. Odpowiedź przyszła zaraz po świętach i trzeba przyznać, że jest ona pewnym krokiem w kierunku poprawy jakości konsultacji społecznych.
W odpowiedzi MSW przyznaje się do błędu. Wytłumaczono przy tym, że sformułowanie zawarte w liście do partnerów społecznych o tym, że ich niestawiennictwo na konferencji uzgodnieniowej będzie potraktowane jako odstąpienie od uwag zgłaszanych wcześniej, jest standardowo kierowane do uczestników ze strony publicznej (np. z innych ministerstw). Nie powinno być jednak kierowane do tych, którzy z „zewnątrz” włączają się w proces legislacyjny. Ministerstwo zapewniło również, że w konkretnym przypadku, projektu ustawy o cudzoziemcach, mimo nieobecności przedstawicieli strony społecznej na konferencji uzgodnieniowej, ich uwagi (jeśli tylko zostały wcześniej przesłane) były rozpatrywane, a ich autorzy otrzymają informację o tym, czy zostały uwzględnione czy tez nie. MSW zadeklarowało również, że nie będzie stosować już kontrowersyjnej formuły i będzie uwzględniać zasady zawarte w Kodeksie Konsultacji. Resort nie zobowiązał się jednak jednoznacznie do jego wdrożenia, np. w postaci zarządzenia ministra.
Niemniej, reakcja MSW na list Obywatelskiego Forum Legislacji jest budująca i rodzi nadzieję, że nie tylko to ministerstwo, ale i inne zaczną stosować, a może też uczynić standardem Kodeks konsultacji społecznych, który przypomnijmy, został już przecież usankcjonowany w rządowym Programie „Lepsze Regulacje 2015”.
Uwagi do projektu Regulaminu pracy Rady Ministrów
W odpowiedzi na prośbę Rządowego Centrum Legislacji członkowie Obywatelskiego Forum Legislacji przedstawili uwagi do projektu Regulaminu pracy Rady Ministrów.
W związku z brakiem odniesienia się do przesłanych uwag zapytano o sposób odniesienia się do uwag przedstawionych przez podmioty inne niż instytucje rządowe.
18 czerwca 2013 otrzymaliśmy odpowiedź z Rządowego Centrum Legislacji.
10 lipca 2013 Rządowe Centrum Legislacji przysłało ustosunkowanie się do uwag przesłanych 10 kwietnia.