Fundusze
powierzone

Fundusz im. Beaty Pawlak

Fundusz utworzony w 2003 roku z darowizny w wysokości 99 390,69 zł zapisanej w testamencie przez Beatę Pawlak – dziennikarkę i pisarkę, która zginęła w zamachu terrorystycznym na indonezyjskiej wyspie Bali 12 października 2002 roku. Fundusz zasilany jest z dochodów z inwestowania powierzonych środków oraz z darowizn osób prywatnych i wpłat 1,5% podatku dochodowego.

Ze środków Funduszu – zgodnie z życzeniem Ofiarodawczyni – ustanowiona została doroczna nagroda Jej imienia dla autorów najlepszych publikacji (książek i artykułów) na temat innych kultur, religii i cywilizacji. Na nagrodę przeznaczana jest corocznie kwota 10 000 zł. W 2006 roku nagrodę ufundował Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, a w 2008 roku – Agora S.A.

Nagrodę im. Beaty Pawlak przyznaje Kapituła w składzie: Piotr Kosiewski (Fundacja im. Stefana Batorego), Maria Kruczkowska („Gazeta Wyborcza”), Antoni Rogala (przedstawiciel rodziny), Olga Stanisławska (reporterka) – zawieszenie członkostwa na lata 2022-2024, Adam Szostkiewicz („Polityka”) – przewodniczący, Joanna Załuska (Fundacja im. Stefana Batorego), Wojciech Załuska (Katolicka Agencja Informacyjna). W minionych latach członkami Kapituły byli także: Urszula Doroszewska (ambasador RP na Litwie), Wojciech Jagielski („Tygodnik Powszechny”), Piotr Kłodkowski (orientalista, laureat Nagrody w 2004) i Wojciech Tochman (reporter).

Kandydatów do nagrody, wybranych spośród autorów tekstów opublikowanych w języku polskim w okresie od 1 lipca poprzedniego roku do 30 czerwca bieżącego roku, zgłaszają członkowie Kapituły oraz tzw. nominatorzy: Max Cegielski (pisarz i podróżnik, laureat Nagrody 2009), Krzysztof Czyżewski (Fundacja Pogranicze), Konstanty Gebert (publicysta „Gazety Wyborczej”) – w 2022 roku nie zgłaszał kandydatur do nominacji,  Wojciech Jagielski, Jarosław Mikołajewski (pisarz i publicysta, laureat Nagrody 2016) i Wojciech Tochman.

Wręczeniu nagrody towarzyszy dyskusja na tematy związane ze współistnieniem i porozumiewaniem się kultur i cywilizacji.

Nagroda 2023

Anna Goc za Głusza (Wydawnictwo Dowody, Warszawa 2022)

Nagroda 2022
Konstanty Gebert, Ostateczne rozwiązania. Ludobójcy i ich dzieło, (Wydawnictwo Agora, Warszawa 2022)

Nagroda 2021
Jagoda Grondecka za artykuły na temat Afganistanu publikowane w 2021 w „Krytyce Politycznej”
Aleksandra Lipczak, Lajla znaczy noc (Karakter, Kraków 2020)

Nagroda 2020
Agnieszka Pajączkowska, Wędrowny Zakład Fotograficzny (Czarne, Wołowiec 2019)

Nagroda 2019
Mirosław Wlekły, Raban! O kościele nie z tej ziemi (Wydawnictwo Agora, Warszawa 2019)

Nagroda 2018
Ewa Wanat
za książkę Deutsche nasz. Reportaże berlińskie (Świat Książki, Warszawa 2018)

Nagroda 2017
Krzysztof Kopczyński i Anna Sajewicz za książkę Dybuk. Opowieść o nieważności świata (Wydawnictwo Agora, Warszawa 2017)

Nagroda 2016
Jarosław Mikołajewski
za książkę Wielki przypływ (wyd. Dowody na Istnienie 2015) i Dariusz Rosiak za książkę Ziarno i krew. Podróż śladami bliskowschodnich chrześcijan (wyd. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2015)

Nagroda 2015
Konrad Piskała
za książkę Dryland (wyd. W.A.B., Warszawa 2014)

Nagroda 2014
Adam Lach za książkę Stigma (wyd. Adam Lach 2014) i Mateusz Janiszewski za Dom nad rzeką Loes (Czarne, Wołowiec 2014)

Nagroda 2013
Wojciech Górecki za książkę Abchazja (Czarne, Wołowiec 2013)

Nagroda 2012
Bartosz Jastrzębski i Jędrzej Morawiecki za książkę Krasnojarsk Zero (Sic!, Warszawa 2012)

Nagroda 2011
Witold Szabłowski za książkę Zabójca z miasta moreli. Reportaże z Turcji (Czarne, Wołowiec 2010)

Nagroda 2010
Marek Kęskrawiec za książkę Czwarty pożar Teheranu (W.A.B., Warszawa 2010)

Nagroda 2009
Max Cegielski za książkę Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu (W.A.B., Warszawa 2009) oraz Jacek Milewski za książkę Dym  się  rozwiewa (Zysk i s-ka, Poznań 2008)

Nagroda 2008
Artur Domosławski
 za książkę Zbuntowana Ameryka (Świat Książki, Warszawa 2007) oraz Cezary Michalski za cykl Listów z Ameryki, drukowany na łamach „Dziennika” w 2008 roku

Nagroda 2007
Mariusz Szczygieł
 za książkę Gottland (Czarne, Wołowiec 2006)

Nagroda 2006
Beata Pawlikowska
za książkę Blondynka na Kubie. Na tropach prawdy i Ernesta Che Guevary (Wydawnictwo National Geographic, 2006) oraz Paweł Smoleński za książkę Izrael już nie frunie (Czarne, Wołowiec 2006)

Nagroda 2005
Joanna Bator
 za książkę Japoński wachlarz (Twój Styl, Warszawa 2004)

Nagroda 2004
Piotr Kłodkowski
 za cykl artykułów Doskonały smak orientu (Znak, Kraków 2004) i Andrzej Stasiuk za książkę Jadąc do Babadag (Czarne, Wołowiec 2004)

Nagroda 2003
Anna Fostakowska
 za tekst Spuść oczy, płacz (Gazeta Wyborcza, 2003)

Debaty towarzyszące wręczeniu nagrody:

  • Kim jest dziś Inny? (2016) Uczestnicy: Paweł Goźliński, Michał Książek, Jarosław Mikołajewski, Tomasz Stawiszyński, Katarzyna Surmiak-Domańska, Ilona Wiśniewska
  • Pisarz i wojna (2015) Uczestnicy: Miłada Jędrysik, Andrzej Muszyńskiego, Konrad Piskała, Tomasz Stawiszyński, Mirosław Wlekły, Ludwika Włodek.
  • Dialog – nadal możliwy? (2014) Uczestnicy: Katarzyna Dybowska, Aleksandra Gumowska, Mateusz Janiszewski, Michał Książek, Adam Lach, Tomasz Stawiszyński
  • Po co podróżować? (2013) [zapis debaty] Uczestnicy: Wojciech Górecki, Dorota Kozińska, Adam Leszczyński, Andrzej Muszyński, Justyna Sobolewska, Krzysztof Środa, Maciej Wasilewski
  • Jak dziś pisać o Inności (2012) [zapis debaty]
  • Autor: wobec opisywanego, wobec czytelnika (2011) [zapis debaty] Uczestnicy: Konstanty Gebert, Magdalena Grochowska, Miłada Jędrysik, Tadeusz Rolkeg i Witold Szabłowski.
  • Ja, autor (2010) [zapis debaty]. Uczestnicy: Konstanty Gebert, Monika Redzisz, Mariusz Szczygieł i Wojciech Tochman.
  • Reporter: świadek, opowiadacz, kreator (2009) [zapis dźwiękowy i relacja z dyskusji] Uczestnicy: Joanna Bator, Maks Cegielski, Konstanty Gebert, Jacek Milewski i Paweł Smoleński.
  • Ameryka polskim okiem widziana (2008)Uczestnicy: Agata Bielik-Robson, Artur Domosławski, Paweł Lisicki, Cezary Michalski, Jacek Żakowski
  • Podróżować, aby zrozumieć siebie (2007)Uczestnicy: Zdzisław Krasnodębski, Cezary Michalski, Aleksander Smolar i Joanna Szczęsna, prowadzenie Jarosław Kurski.
  • Konflikt cywilizacji czy spór ignorantów? Kres dominacji Zachodu? (2006) Uczestnicy: Krzysztof Iszkowski, Piotr Kłodkowski, Adam Leszczyński, Adam Szostkiewicz, Joanna Tokarska-Bakir
  • Mniej czy więcej tożsamości w Europie? (2005) [zapis dyskusji] Uczestnicy: ks. Michał Czajkowski, Krzysztof Dorosz, Maciej Kochanowicz, prowadzenie Adam Szostkiewicz.
  • Wyrzuceni za burtę? (2004) dyskusja o sytuacji krajów z byłego bloku komunistycznego, które nie są członkami Unii Europejskiej Uczestnicy: Bogumiła Berdychowska, Miłada Jędrysik, Bogumił Luft i Andrzej Stasiuk, prowadzenie Konstanty Gebert.
  • Kody i szumy. Co dziś utrudnia porozumiewanie się kultur? (2003) Uczestnicy: Max Cegielski, Hatif Janabi, Olga Stanisławska i Joanna Tokarska-Bakir, prowadzenie Adam Szostkiewicz.

Beata Pawlak była dziennikarką i pisarką. Zginęła 12 października 2002 roku na Bali jako jedna z 200 ofiar zamachu terrorystycznego. Co roku, w rocznicę tragedii przyznawana jest nagroda Jej imienia, na którą testamentem przeznaczyła wszystkie swoje oszczędności. Otrzymywać ją mają autorzy tekstów przybliżających nam inne kultury. Ten pomysł narodził się kilkanaście lat temu we Francji.

Beata była niespokojnym duchem. W latach 70. działała w krakowskim SKS-ie, w stanie wojennym wydawała podziemną gazetkę. Po wpadce w 1984 roku wyjechała do Paryża. Została tam siedem lat. By się utrzymać, pracowała m.in. jako tłumaczka, nocny stróż, nauczycielka, sprzątaczka, kasjerka w supermarkecie, cenzor obyczajowy w minitelu.

We Francji znalazła pasję na całe życie – islam. Zaczęła się ona od przyjaźni z irańskimi emigrantami. Beatę męczył kontrast między antyislamskimi stereotypami i ludźmi, których poznała. Potem szukała odpowiedzi na pytanie, dlaczego wybuchają islamskie bomby? Jeździła do krajów muzułmańskich – poznawała cywilizację, poznając ludzi. Marzyła, aby zaszyć się na rok w jakiejś medynie, patrzeć na świat oczami jej mieszkańców.

Po islamie przyszła ciekawość innych kultur. I kolejne podróże. Odwiedziła 25 krajów. Była w buddyjskim klasztorze, w umieralni Matki Teresy w Kalkucie, w izraelskim kibucu… To, co widziała, opisywała. Bo kolejną pasją Beaty było pisanie. Od zawsze. Jako nastolatka zakradła się do ogrodu Marii Kuncewiczowej, aby być bliżej ulubionej pisarki. Gdy dorosła, prowokowała życie, by podpowiadało jej tematy do przyszłych książek.

Na początku były jednak reportaże. Współpracowała z paryskim „Kontaktem”, „Gazetą Wyborczą”, „Tygodnikiem Powszechnym”, „Polityką”. W 2001 roku wydała chwaloną przez Ryszarda Kapuścińskiego książkę „Mamuty i petardy, czyli co naprawdę cudzoziemcy myślą o Polsce i Polakach”. Wiosną 2002, tuż przed wyjazdem w swą ostatnią podróż, złożyła w wydawnictwie pierwszą powieść – „Aniołka” (książka ukazała się latem 2003). Choć gnała przez świat, poświęciła ją środowisku, z którego wyszła – rodzinie.

Na Bali dotarła po półrocznej wędrówce przez Azję. Wiemy, że na miejsce tragedii zdążyła w ostatniej chwili. Zabili ją ci, których chciała zrozumieć – islamscy fundamentaliści. W zostawionym w hotelu plecaku znaleziono szkic nowej powieści Beaty. W kraju został testament.


Wojciech Załuska

[email protected]

Piotr Kosiewski
tel. 22 536 02 72

Agnieszka Zowczak
tel. 22 536 02 09