Zbiór materiałów konferencyjnych przygotowanych przez zespół POPREBEL na konferencję „Populizm i demokracja: romans czy dysonans”.

***

Fundacja Batorego, Collegium Civitas, Concilium Civitas i Uniwersytet Jagielloński zapraszają do udziału w publicznej konferencji, której celem jest przedyskutowanie wyników badań nad populizmem przeprowadzonych przez badaczy z siedmiu europejskich uniwersytetów pod kierunkiem prof. Jana Kubika w ramach projektu POPREBEL.

W każdym z czterech paneli dyskusyjnych w trakcie dwudniowej konferencji uczestniczyć będą badacze i badaczki realizujące projekt POPREBEL oraz około 25 działaczek i działaczy z różnych regionów Polski. Szczególnie zachęcamy do udziału w warsztatach o przyszłości populizmu moderowanych przez zespół profesora Vello Pettai z Uniwersytetu w Tartu.

REJESTRACJA: https://crm.batory.org.pl/formularz-online/populizm-i-demokracja-konferencja
UWAGA: Tylko osoby zarejestrowane będą mogły wziąć udział w spotkaniu.

Wydarzenie będzie tłumaczone na polski język migowy i transmitowane na profilu Fundacji Batorego na Facebooku oraz na naszym kanale YouTube.

SKRÓCONY PROGRAM KONFERENCJI

czwartek, 8 grudnia 2022

9.00-9.20 – POWITANIE: prof. Jan Kubik (lider projektu POPREBEL, University College London i Rutgers University) oraz przedstawiciel Komisji Europejskiej


Sesja 1. Genealogia – interpretacje źródeł prawicowego populizmu

9.20-11.20

Komentarze: dr Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji Batorego), dr Justyna Orchowska (EUROREG Uniwersytet Warszawski, Miasto Jest Nasze), Michał Syska (Ośrodek Myśli Społecznej im. F. Lassalle’a), Piotr Trudnowski (Klub Jagielloński)

Prowadzenie: dr Agnieszka Sadecka (Uniwersytet Jagielloński)


Sesja 2. Konsekwencje – prawicowy populizm u władzy

11.35-13.35

Komentarze: Marzena Cypryańska-Nezlek (Uniwersytet SWPS), Grzegorz Laszuk (Komuna Warszawa), Danuta Przywara (Helsińska Fundacja Praw Człowieka), Aleksy Wójtowicz (Rok Antyfaszystowski, Magazyn SZUM)

Prowadzenie: dr Joanna Orzechowska-Wacławska (Uniwersytet Jagielloński)


Sesja 3. Jak przeciwdziałać populizmowi?

14.30-16.30

Komentarze: Liliana Kalinowska (Dom Ukraiński w Przemyślu), Zuzanna Karcz (aktywistka edukacyjna), Jakub Karyś (KOD), Bart Staszewski (Fundacja Basta)

Prowadzenie: dr Natasza Styczyńska (Uniwersytet Jagielloński)

16.30: poczęstunek


piątek, 9 grudnia 2022

Sesja 4: Warsztaty – scenariusze przyszłości

9.45-12.00

Moderacja: prof. Vello Pettai (Uniwersytet w Tartu) wraz z zespołem

Uczestnicy podzielą się na trzy grupy w celu przedyskutowania jednego z trzech scenariuszy. W ramach każdego scenariusza uczestnicy będą zachęcani do przemyślenia określonych ról politycznych lub perspektyw.


Sesja 5: Czego się nauczyliśmy? Co robić? Wnioski z konferencji

13.00-15.00

Prowadzenie: dr Krzysztof Kowalski (Uniwersytet Jagielloński)


KOMENTATORZY:

Helena Chmielewska-Szlajfer (Akademia Leona Koźmińskiego, London School of Economics and Political Science), Piotr Cykowski (Akcja Demokracja), Magdalena Jakubowska (Visegrad Insight, Res Publica), Jadwiga Klata (Ruch Solidarności Klimatycznej), Dominik Kuc (Wolna Szkoła, GrowSpace Poland), Maia Mazurkiewicz (Alliance for Europe, Front Europejski), Agata Szczęśniak (OKO.press), Jana Szostak (polsko-białoruska aktywistka)


Projekt POPREBEL ma pomóc zrozumieć mechanizmom stojący za zwycięskim pochodem populizmu w krajach liberalnej demokracji. Zespół projektu, podzielony na kilka grup, w składzie których są ekonomiści_tki, socjologowie_żki i badacze_ki kultury, przygląda się przyczynom populistycznego wybuchu i jego skutkom. Lepsze rozumienie sytuacji nie powadzi automatycznie do wymyślenia lepszych środków zaradczych, proponujemy zatem, by połączyć siły z praktykami_czkami i wspólnie przemyśleć, co należy zrobić. Zapraszamy do rozmowy grupę aktywistów_ek zakładając, że z połączenia mądrości praktyków_czek i refleksji badaczy_ek wyłonią się nowe, oryginalne pomysły na takie rozwiązania palących problemów społecznych, które pomogą odwrócić rozkład demokracji.

Większość Polek i Polaków (64% wg badania More in Common Polska) twierdzi, że sprawy w naszym kraju idą w złym kierunku. Patrzymy na przyszłość z niepewnością, lękiem, frustracją, smutkiem ale i nadzieją. Bo wiemy, w jakim kraju chcielibyśmy żyć.

Pytani o idealną Polskę w perspektywie dekady odpowiadamy, że ma być ona bezpieczna, demokratyczna, sprawiedliwa, uczciwa, praworządna, nowoczesna, tolerancyjna, ekologiczna, otwarta. Rozumiemy, że warunkiem lepszej przyszłości jest rozwój oparty na zwiększonych nakładach na edukację i nauką oraz bezpieczeństwo wymagające sprawnych sił zbrojnych.

Niestety, nie ufamy państwu przekonani, że w sytuacji kryzysu będziemy musieli radzić sobie sami. Tak jak podczas pierwszych tygodni pandemii Covid-19 i tak jak w pierwszych dniach po agresji Rosji na Ukrainę. To dzięki mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego – zaangażowaniu organizacji społecznych oraz rzesz wolontariuszy i wolontariuszek powstały sieci pomocy potrzebującym: osobom wymagającym troski w czasie kryzysu sanitarnego i tym, którzy uciekali przed wojną. Podczas tych kryzysów zrozumieliśmy znaczenie samoorganizacji i rolę organizacji obywatelskich jako źródła społecznej odporności. Pytani o ocenę sił, które działały najlepiej w czasie napływu osób uchodźczych z Ukrainy z najwyższym uznaniem wskazujemy organizacje społeczne (87% ocen bardzo dobrych i dobrych) oraz wolontariuszy (95%).

Zorganizowane społeczeństwo obywatelskie umie nie tylko działać, wie także jak budować lepszą przyszłość. Organizacje społeczne wraz z ekspertami i ekspertkami od miesięcy pracują nad propozycjami dla Rzeczpospolitej: Obywatelski Pakt dla Edukacji przygotowany przez Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji, projekt prawa klimatycznego proponowany przez organizacje ekologiczne, projekty ustaw przywracających praworządność, propozycje działań przywracających konstytucyjną zasadę samorządności terytorialnej, projekty rozwiązań chroniących i realizujących podstawowe prawa kobiety, propozycje sanacji i modernizacji mediów publicznych, propozycje dotyczące polityki kulturalnej i projekt ustawy o muzeach, rekomendacje dla krajowej i lokalnych polityk migracyjnych i integracyjnych.

To tylko niektóre z obszarów wymagających naprawy, poprawy lub modernizacji, gdzie społeczeństwo obywatelskie ma gotowe propozycje rozwiązań i aktów legislacyjnych. Przedstawiliśmy je podczas Święta Wolności i Praw Obywatelskich podczas „Rozmowy obywatelskiej o przyszłości” i wartościach społeczeństwa obywatelskiego zorganizowanej przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych, Fundację im. Stefana Batorego i Europejskie Centrum Solidarności.

Rozmowa obywatelska o przyszłości

Swoimi propozycjami na to, w jakim kierunku powinno zmierzać państwo i społeczeństwo podzielilismy się w czasie rozmowy obywatelskiej 3 czerwca w Gdańsku. Wzięli w niej udział przedstawiciele i przedstawicielki organizacji pozarządowych specjalizujących się w następujących obszarach:

  1. PraworządnośćBartłomiej Przymusiński (Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”) oraz Trybunał Konstytucyjny i Ustawa o prokuraturzeKrzysztof Izdebski (Fundacja im. Stefana Batorego)
  2. EdukacjaAlicja Pacewicz (Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji) oraz Olga Napiontek (Fundacja Civis Polonus)
  3. Prawo klimatyczneWojciech Kukuła (Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi)
  4. Prawa kobietJoanna Piotrowska (Feminoteka) i Antonina Lewandowska (FEDERA)
  5. Prawa ucznia i uczennicŁukasz Korzeniowski (Stowarzyszenie Umarłych Statutów)
  6. Polityka migracyjna i integracyjnaAgnieszka Kosowicz (Fundacja Polskie Forum Migracyjne)
  7. Media publiczneJan Dworak
  8. Kultura – muzeaPiotr Rypson (Zespół do spraw reformy muzeów, afiliowany przy Komitecie Narodowym ICOM Polska)
  9. SamorządnośćAdam Gendźwiłł (Zespół Ekspertów Samorządowych Fundacji im. Stefana Batorego)
  10. Społeczeństwo obywatelskieKarolina Dreszer-Smalec (OFOP)

Wszystkie propozycje przedstawione podczas „Rozmowy obywatelskiej o przyszłości” są zebrane na stronie OFOP.


Podczas webinarium zorganizowanego przez akcję Masz Głos można dowiedzieć się:

Prowadzenie: Joanna Suchomska, Łukasz Broniszewski.
Współorganizatorem spotkania było Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.

Celem seminarium była analiza ruchu protestów, które wybuchły po rozstrzygnięciu Trybunału Konstytucyjnego 22 października br. w oparciu o rozpoznanie „języka rewolucji”: środków estetycznych i symbolicznych wykorzystywanych przez uczestników i uczestniczki. Jakie formy podmiotowości się w nich wyrażają, jakie przedstawiają emocje, a jak komunikują cele polityczne? Do jakich zasobów kultury i tradycji się odwołują, jakie napięcia wewnętrzne wyrażają? Liczyliśmy na to, że rozmowa pozwoli lepiej zrozumieć i uchwycić istotę obecnych wydarzeń. Czy są one zapowiedzią istotnej zmiany?

Wprowadzenie wygłosił Przemysław Czapliński (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).

Do dyskusji zaprosiliśmy ponad dwadzieścioro polskich intelektualistek i intelektualistów, działaczek i działaczy, publicystek i publicystów, artystek i artystów.

Udział wzięli: Bartek Chaciński („Polityka”), Sebastian Cichocki (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), Ewa Graczyk (Uniwersytet Gdański), Agnieszka Graff (Uniwersytet Warszawski), Zuzanna Hertzberg (artystka i działaczka), Inga Iwasiów (Uniwersytet Szczeciński), Katarzyna Kasia (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie), Leszek Koczanowicz (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wrocław), Elżbieta Korolczuk (Uniwersytet Södertörn w Sztokholmie), Dariusz Kosiński (Uniwersytet Jagielloński), Waldemar Kuligowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), Iwona Kurz (Uniwersytet Warszawski), Agnieszka Kwiatkowska (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Warszawa), Paweł Łysak (Teatr Powszechny w Warszawie), Rafał Milach (Archiwum Protestów Publicznych), Marcin Napiórkowski (Uniwersytet Warszawski), Magdalena Nowicka-Franczak (Uniwersytet Łódzki), Krzysztof Podemski (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), Mikołaj Rakusa-Suszczewski (Uniwersytet Warszawski), Dorota Sajewska (Uniwersytet Warszawski), Aleksander Smolar (Fundacja im. Stefana Batorego), Kuba Szreder (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie), Klementyna Suchanow (Ogólnopolski Strajk Kobiet), Magda Szcześniak (Uniwersytet Warszawski), Waldemar Tatarczuk (Galeria Labirynt w Lublinie), Paweł Wodziński (Biennale Warszawa), Joanna Wowrzeczka (Uniwersytet Śląski w Katowicach), Franciszek Sterczewski (poseł na Sejm RP).

Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego).


fot.  Zuza Gałczyńska on Unsplash

Co wydarzyło się z polskim samorządem terytorialnym z ciągu kilku ostatnich miesięcy? W jakim otoczeniu prawnym funkcjonuje, odkąd zmagamy się z epidemią? Na te pytania odpowiadał Szymon Osowski z Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, wyjaśniając wpływ przepisów na uprawnienia wójtów, burmistrzów, prezydentów, a także na pracę administracji lokalnej i współpracę samorządu z mieszkańcami.

Współorganizatorami webinarium byli: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich i Sieć Obywatelska Watchdog Polska.

Zdobywanie pieniędzy to wyzwanie dla każdej organizacji, zwłaszcza jeśli działa w mniejszej społeczności, w lokalnej skali lub zajmuje się tematem będącym poza zainteresowaniem najbardziej popularnych programów grantowych. Gdzie wtedy szukać funduszy?

Rozmawialiśmy o wybranych pozagrantowych metodach pozyskiwania środków na działalność i zastanowiliśmy się, które z nich mogą być atrakcyjne dla naszych organizacji. Omówiliśmy:

Webinarium prowadziła Katarzyna Sadło, trenerka i konsultantka z ponad 25-letnim stażem w pracy z organizacjami, specjalizująca się w prawnych aspektach ich funkcjonowania oraz w pozyskiwaniu środków na działalność.

Narasta niepokojące zjawisko masowego wycinania drzew, których nie zastępuje się nowymi nasadzeniami. Temat budzi wiele kontrowersji, a drzewa same nie obronią się. Dlatego postanowiliśmy wrócić do tematu ochrony drzew, tym razem w formie pytań i odpowiedzi.

Webinarium poprowadziła:

Magdalena Berezowska-Niedźwiedź – od 2005 zaangażowana w realizację projektów dotyczących zrównoważonego rozwoju, ochrony przyrody i społeczeństwa obywatelskiego. Szczególnie związana z ochroną drzew – działaniami związanymi z ochroną zagrożonych siedlisk oraz gatunków; współpracuje przy realizacji projektów takich jak „Strażnicy Natury 2000”, „Na straży drzew”, „Obywatel na straży drzew”. Prowadzi też działania na rzecz angażowania innych w poznanie, docenienie roli drzew oraz ich ochronę. Na co dzień jest edukatorką w EkoCentrum Wrocław. Z zamiłowania (i z wykształcenia) przyrodnik oraz Certyfikowany Inspektor Drzew.

Zapraszamy do obejrzenia pierwszego webinarium akcji Masz Głos na rzecz ochrony drzew.

Podczas webinarium dowiedzieć się można:

Prowadzenie: Iwona Janicka.

Nagrodę Super Samorząd otrzymają organizacje społeczne i nieformalne grupy mieszkańców oraz władze samorządowe za partnerską współpracę przy realizacji oddolnych inicjatyw, poprawiających funkcjonowanie lokalnych społeczności. Jury nagrody: Edwin Bendyk (Fundacja Batorego), Agnieszka Jędrzejczyk (OKO.press), Krzysztof Majak (Onet), Jerzy Stępień (sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku), Dorota Wiszejko-Wierzbicka (Uniwersytet SWPS).

Nagrodę Super Głos otrzymają organizacje społeczne i nieformalne grupy mieszkańców, które wykazały się wyjątkową konsekwencją działań i umiejętnością szukania niestandardowych rozwiązań oraz mobilizacji mieszkańców. Jury nagrody to przedstawiciele organizacji partnerskich akcji Masz Głos: Grzegorz Wójkowski i Karolina Ginejko ze Stowarzyszenia Aktywności Obywatelskiej Bona Fides, Agnieszka Maszkowska i Piotr Znaniecki z Fundacji Laboratorium Badań i Działań Społecznych SocLab, Małgorzata Łosiewicz, Robert Chomicki i Katarzyna Gajda ze Stowarzyszenia Rozwoju Inspiracje, Agnieszka Trzaska, Kamila Gawrońska-Dickson, Mateusz Strzałkowski z Pracowni Zrównoważonego Rozwoju, Joanna Ciesielka, Aleksandra Iwańska-Figura, Dariusz Figura z Fundacji Twórczości, Edukacji i Animacji Młodzieży – „Teatrikon”.

Laureaci nagrody Super Samorząd 2023

Laureaci zostali wybrani spośród 183 uczestników ubiegłorocznej edycji akcji Masz Głos.

Laureaci nagrody Super Głos 2023

Wszystkim laureatom i finalistom ogromnie gratulujemy!

Laureaci otrzymają nagrody w wysokości 3 tys. zł na działania lokalne oraz pamiątkowe statuetki i dyplomy.

Wydarzeniu towarzyszyła debata „Wyście sobie, a my sobie? Demokracja w Polsce na co dzień” z udziałem badaczek i badaczy oraz ludzi pióra, którą poprowadził Edwin Bendyk.

Patroni medialni: Onet.pl, Ngo.pl
Akcja Masz Głos Fundacji Batorego od 18 lat wspiera dialog i współpracę pomiędzy społecznościami lokalnymi a władzami samorządowymi.

Prezentacja nominowanych na https://www.maszglos.pl/ i profilu akcji Masz Głos na Facebooku.

Publikacja wyroku Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej w sprawie dopuszczalności aborcji wywołała w wielu miastach Polski nową falę protestów, które z mniejszą intensywnością, ale konsekwentnie trwały od trzech miesięcy. Jaki jest dotychczasowy bilans polityczny tego kryzysu? Co wyrażają protesty? Czy są wyrazem głębszych, strukturalnych społecznych przemian? Czy są rewolucją? Czy też mamy do czynienia tylko z chwilowym wybuchem gniewu? Kim są uczestnicy i uczestniczki manifestacji? Jakie są możliwe scenariusze rozwoju sytuacji? Jakie warunki muszą być spełnione, by energia społeczna, która ujawniła się podczas protestów przełożyła się na wynik wyborczy w 2023 roku? A może należy spodziewać się wcześniejszej przebudowy sceny politycznej i wyborów przedterminowych?

Do rozmowy wokół tych pytań – którą poprowadził prezes Fundacji im. Stefana Batorego, Edwin Bendyk – zaprosiliśmy politolożki i politologów, socjolożki i socjologów oraz komentatorki i komentatorów życia publicznego.

Udział wzięli: Sonia Burdyna (Otwarty Uniwersytet im. Karola Modzelewskiego), Zuzanna Dąbrowska („Rzeczpospolita”), Jarosław Flis (Uniwersytet Jagielloński), Adam Gendźwiłł (Uniwersytet Warszawski), Monika Helak (Polityka Insight), Rafał Kalukin (Tygodnik „Polityka”), Jacek Kołtan (Europejskie Centrum Solidarności), Ewa Kiedio (Zespół Laboratorium “Więzi”), Mikołaj Lewicki (Uniwersytet Warszawski), Ryszard Łuczyn (Polityka Insight), Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji Batorego), Rafał Matyja (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie), Przemysław Sadura (Uniwersytet Warszawski), Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”), Agata Szczęśniak (OKO.press), Michał Szułdrzyński („Rzeczpospolita”), Agnieszka Turska-Kawa (Uniwersytet Śląski), Dominika Wielowieyska („Gazeta Wyborcza”).

W najbliższym czasie planujemy również dyskusję o przyszłości ruchu protestów z udziałem osób w nie zaangażowanych, która będzie kontynuacją naszych jesiennych debat „Język rewolucji” (20 listopada 2020), „Protest Polski lokalnej” (11 grudnia 2020) oraz „Młodzi i protest” (23 grudnia 2020).