forumIdei

Książki-finalistki Nagrody im. Marcina Króla:

Marek Cichocki, Początek końca historii. Tradycje polityczne w XIX wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy Bohaterami książki Marka Cichockiego są nie tylko postacie takie, jak Adam Jerzy Czartoryski, Klemens von Metternich, Julian Ursyn Niemcewicz czy Alexis de Tocqueville, ale także ścierające się idee. Cichocki podejmuje dylematy i spory dziewiętnastowiecznych myślicieli, aby porozmawiać o współczesności i dogłębnie zrozumieć obecny czas przełomu. Tytułowy „początek końca historii” to więc tylko pretekst, by otworzyć dyskusję o kolejnym nowym początku.
Jan Tokarski, Czy liberalizm umarł?, Znak Książka wyrasta z politycznego i społecznego kryzysu, który wymusza ponowne zdefiniowanie i samookreślenie różnych dróg refleksji o świecie. Tokarski broni sensowności kierunku liberalnego, ale już nie każdej drogi, którą liberałowie mogą wybrać i zaprasza do rozmowy w duchu Leszka Kołakowskiego i Marcina Króla, którzy chcieli prowokować spotkania konserwatystów, liberałów i socjalistów.
Rafał Matyja, Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością, Karakter Matyja rozumie potrzebę wielkich narracji, mitów, emocji, ale widząc ich niszczycielskie dla wspólnoty politycznej skutki przedstawia coś, co łączy, bo nie dotyczy sporu klasyków i romantyków, romantyków i pozytywistów, endeków i sanatorów, PiS-owców i anty-PiS-owców. Łączy ich, przynajmniej potencjalnie, chęć życia w dobrze urządzonej codzienności przyzwoicie działających instytucji i usług publicznych.
Kacper Pobłocki, Chamstwo, Wydawnictwo Czarne W świecie idei nie ma nic bardziej politycznego niż praca nad pamięcią zbiorową – interpretacją polskich zmagań z historią poprzez literaturę. Kacper Pobłocki rzuca nowe światło na zmitologizowaną opowieść o czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej. Nie boi się stawiać trudnych pytań dotyczących chłopskiego niewolnictwa, obrazowo ukazuje krwawą przemoc panów i odważnie kreśli historię polskiego patriarchatu, dowodząc, że w tym splocie klasowych podziałów, okrucieństwa i wyzysku zaklęta jest nasza „ojczyzna pańszczyzna”.
Piotr Witwicki, Znikająca Polska, Zysk i S-ka Książka to osobiste świadectwo transformacji demokratycznej w rodzinnym mieście Piotra Witwickiego – Włocławku. Transformacja ta w polskiej debacie publicznej jest przedstawiana w sposób dość uproszczony, albo jako pasmo sukcesów, albo jako pasmo złych, neoliberalnych decyzji, prowadzących do zbiorowej traumy. Piotr Witwicki napisał książkę o charakterze ideowym, prezentując przemiany lat 90. z punktu widzenia pokolenia „dzieci transformacji”.

Laureta poznamy 26 maja 2022.

Czy faktycznie, jak pisał Marcin Król, „gmach nowego społeczeństwa trzeba wznosić na nowych przesłankach filozoficznych”? Czy nieuchronne zmiany polskiej polityki i społeczeństwa są blokowane przez brak nowych idei, które mogłyby je zainspirować? A może odwrotnie, to rzeczywistość jest głucha na koncepcje naszych myślicieli i myślicielek? Może problemem nie jest brak książek oferujących nowe opisy świata, ale to, że nie wywołują one debaty?

Polecamy nagranie debaty, w której udział wzięli:

• dr hab. Agata Bielik-Robson (Uniwersytet w Nottingham, Instytut Filozofii i Socjologii PAN)
• dr hab. Przemysław Czapliński (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
• dr hab. Agnieszka Graff (Uniwersytet Warszawski)
• dr hab. Michał Łuczewski (Uniwersytet Warszawski)

Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)

Zgodnie z Regulaminem Nagrody im. Marcina Króla książki-finalistki zostały wybrane spośród tytułów nominowanych do Nagrody przez grono osób nominujących, zaproszonych przez Zarząd Fundacji Batorego. W gronie tym znaleźli się: dr Magdalena Baran (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Liberté!), Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego), dr hab. Monika Bobako (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr Elżbieta Ciżewska-Martyńska (Uniwersytet Warszawski), dr hab. Michał Krzykawski (Uniwersytet Śląski w Katowicach), prof. dr hab. Leszek T. Koczanowicz (Uniwersytet SWPS), prof. dr hab. Małgorzata Kowalska (Uniwersytet w Białymstoku), Małgorzata Łukasiewicz (tłumaczka tekstów literackich i filozoficznych, eseistka, krytyczka literacka), Wojciech Przybylski (Res Publica Nowa), Michał Sutowski (Krytyka Polityczna), dr hab. Karolina Wigura (Uniwersytet Warszawski, Kultura Liberalna), dr hab. Artur Wołek (Akademia Ignatianum w Krakowie).

Do Nagrody zgłoszone zostały następujące książki wydane w 2021 roku:

• Piotr Augustyniak, Jezus Niechrystus, Słowo/obraz terytoria
• Jacek Bartosiak, Piotr Zychowicz, Nadchodzi III wojna światowa, Rebis
• Marek Cichocki, Początek końca historii. Tradycje polityczne w XIX wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy
• Artur Domosławski, 21 scen z życia Zygmunta Baumana, Wielka Litera
• Aleksander Hall, Anatomia władzy i nowa prawica, Znak
• Andrzej Krawczyk, Czyja jest Bośnia? Krótka historia kraju trzech narodów, Znak Horyzont
• Rafał Matyja, Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością, Karakter
• Jan Tokarski, Czy liberalizm umarł?, Znak
• Łukasz Moll, Nomadyczna Europa. Poststrukturalistyczne granice europejskiego uniwersalizmu, Wydawnictwo Naukowe UMK
• Kacper Pobłocki, Chamstwo, Wydawnictwo Czarne
• Michał Stambulski, Wiadomość do cesarza. Pojęcie prawa w teorii analitycznej i postanalitycznej, Scholar
• Mikołaj Ratajczak, Forma życia i dobro wspólne. Geneza i aktualność współczesnej włoskiej filozofii politycznej, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN
• Michał Siermiński, Pęknięta Solidarność. Inteligencja opozycyjna a robotnicy 1964-1981, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa
• Tomasz Stawiszyński, Ucieczka od bezradności, Znak litera nova
• Przemysław Wielgosz, Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić, Karakter
• Piotr Witwicki, Znikająca Polska, Zysk i S-ka
• Antologia polskiej literatury queer, Alessandro Amenta, Tomasz Kaliściak, Błażej Warkocki (wstęp, wybór, opracowanie), Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Marcin Król (1944-2020) był filozofem polityki, historykiem idei oraz wieloletnim członkiem Rady Fundacji im. Stefana Batorego.

Regulamin Nagrody im. Marcina Króla:

1. Nagroda im. Marcina Króla ustanowiona została decyzją Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego, by wspierać rozwój debaty publicznej poprzez zachętę do:
   • pogłębionej refleksji nad zjawiskami i trendami współczesności oraz wyzwaniami przyszłości;
   • tworzenia nowych idei i prób opisu rzeczywistości;
   • poszukiwania odpowiedzi na kryzys demokracji i wartości demokratycznych;
   • poszerzania przestrzeni intelektualnego dyskursu ponad podziałami.
2. Nagroda przyznawana jest corocznie za najlepszą książkę z dziedziny historii idei i badań nad przyszłością, filozofii i myśli społecznej i politycznej, refleksji nad cywilizacją i kulturą, napisaną i wydaną po polsku w roku poprzednim, wprowadzającą nowe idee, koncepcje czy sposoby myślenia.
3. Do Nagrody zgłoszone mogą być książki, których pierwsze wydanie miało miejsce między 1 stycznia a 31 grudnia roku kalendarzowego poprzedzającego rok przyznania i ogłoszenia Nagrody.
4. Nagroda wynosi 50.000 złotych i otrzymuje ją w danym roku wyłącznie jedna książka.
5. Nagroda może w danym roku nie zostać przyznana, jeśli Kapituła Nagrody uzna, że żadna ze zgłoszonych do Nagrody książek nie spełniła kryteriów Nagrody.
6. Nagroda może zostać przyznana wyłącznie książce autorstwa osoby żyjącej w dniu przyznawania Nagrody. W przypadku książki wielu autorów/ek o podziale Nagrody decyduje Kapituła.
7. Decyzje o przyznaniu Nagrody podejmuje Kapituła Nagrody, składająca się z 7-12 osób, w tym Przewodniczącego, powołanych przez Zarząd Fundacji im. Stefana Batorego.
8. Książki do Nagrody zgłaszają Osoby Nominujące, wskazane przez Zarząd Fundacji im. Stefana Batorego.
9. Wyłonienie laureata Nagrody odbywa się w 3 etapach:
   • Etap pierwszy – zgłaszanie przez Osoby Nominujące kandydatury do Nagrody. Każda z Osób Nominujących może nominować maksymalnie 3 książki. Nominacje przyjmowane są przez Kapitułę do końca lutego każdego roku.
   • Etap drugi – wybór przez Kapitułę spośród książek zgłoszonych do Nagrody przez Osoby Nominujące maksymalnie 5 finalistek Nagrody w danym roku. Decyzja Kapituły dotycząca wyboru książek-finalistek, podawana jest do publicznej wiadomości do połowy kwietnia każdego roku.
   • Etap trzeci – wybór przez Kapitułę książki – laureatki danej edycji Nagrody i podanie jej do wiadomości publicznej do połowy maja każdego roku.
10. Zasady wyboru książki-laureatki Nagrody i prac Kapituły, w tym zasady rozwiązywania konfliktu interesów, określa Regulamin Prac Kapituły.
11. Nagroda ogłaszana jest do 31 maja każdego roku. Wręczeniu Nagrody towarzyszy debata o nagrodzonej książce.
12. Nagroda przekazywana jest na konto bankowe wskazane przez laureata/tki w terminie do 21 dni od ogłoszenia Nagrody.

Kapituła Nagrody im. Marcina Króla

Agata Bielik-Robson, University of Nottingham
Przemysław Czapliński, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
Dariusz Gawin, Instytut Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie
Iwona Jakubowska-Branicka, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego
Zofia Król, „Dwutygodnik”, Warszawa
Elżbieta Matynia, New School for Social Research w Nowym Jorku
Zbigniew Nosowski, „Więź”, Warszawa
Andrzej Rychard – przewodniczący kapituły, Instytut Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie, przewodniczący Rady Fundacji im. Stefana Batorego
Olga Tokarczuk, pisarka, laureatka literackiej Nagrody Nobla za 2018 rok
Henryk Woźniakowski, Fundacja Kultury Chrześcijańskiej Znak, Kraków