W związku ze zbliżającym się cyklem wyborczym (wybory samorządowe i parlamentarne w 2023 roku i wybory do Parlamentu Europejskiego w 2024) organizujemy serię spotkań, seminariów i dyskusji o różnych aspektach procesu wyborczego i kampanii wyborczej, na które zapraszamy ekspertów, przedstawicieli środowisk akademickich i pozarządowych.
Sposób działania i finansowania mediów, a tym samym kampanii medialnej, są newralgicznymi punktami dla zachowania równości szans przez uczestników procesu wyborczego. Tymczasem od przejęcia władzy przez rząd Zjednoczonej Prawicy blisko 8 lat temu, mamy do czynienia z coraz bardziej spolaryzowanym i jednostronnym przekazem ze strony nadawcy publicznego.
Jednocześnie znaczna część wydatków reklamowych spółek Skarbu Państwa (SSP), ministerstw i urzędów centralnych stanowi finansowe wsparcie dla partyjno-rządowej propagandy. Podmioty te faworyzują media związane z obozem władzy. Kontrola i finansowanie określonych mediów umożliwiają rządzącym promowanie poszczególnych polityków, obchodzenie limitów wydatków wyborczych, przesunięcie środków finansowych na inne formy prowadzenia kampanii, ale też pośrednio blokują partiom opozycyjnym dostęp do kanałów komunikacyjnych. Transfery środków publicznych stają się instrumentem gry politycznej, służą do pozycjonowania użytkownikom konkretnych treści, tworzenia polaryzacji, a przede wszystkim mobilizacji wyborców.
Jakie ramy prawne i standardy są potrzebne, aby wybory były równe? Co należy zrobić, aby rozwiązać problem przywłaszczania mediów publicznych przez rządzących i angażowania ich w prowadzenie kampanii wyborczej? Dlaczego istniejące już rozwiązania prawne okazały się niewystarczające? Czy możliwe jest stworzenie takich, aby politycy nie mieli możliwości wpływania na media publiczne?
Dyskusja w formule okrągłego stołu, bez udziału publiczności. Wprowadzenie do dyskusji wygłosili Andrzej Krajewski (Towarzystwo Dziennikarskie) oraz Konrad Siemaszko (Helsińska Fundacja Praw Człowieka).
Udział w debacie wzięli: Krzysztof Bobiński (Towarzystwo Dziennikarskie), Dominika Bychawska-Siniarska (Helsińska Fundacja Praw Człowieka), Jacek Haman (Uniwersytet Warszawski), Stanisław Jędrzejewski (Akademia Leona Koźmińskiego), Filip Pazderski (Instytut Spraw Publicznych), Róża Rzeplińska (Stowarzyszenie 61).
Prowadzenie: Krzysztof Izdebski (Fundacja im. Stefana Batorego).
Debata: Przygotowanie i przebieg dnia głosowania. Zagrożenia i rekomendacje
5 grudnia 2022
Rząd zapowiada – na mniej niż rok przed wyborami – zmiany w prawie, które mają dotyczyć m.in.: przezroczystych urn, kamer oraz komisyjnego liczenia głosów. Ponadto podczas spotkania z sympatykami w Puławach w październiku Jarosław Kaczyński zaproponował zwiększenie liczby komisji wyborczych, szczególnie w miejscowościach kościelnych, by ludzie wychodzący z kościoła mogli zagłosować.
Czy proponowane zmiany w prawie wyborczym wpłyną pozytywnie na uczciwość przebiegu procesu wyborczego? Czy potrzebne są dodatkowe komisje przy kościołach? Jak zapewnić rzetelną obserwację wyborów? Jak planowane wspólne komisyjne liczenie głosów może wpłynąć na termin ogłoszenia wyników wyborów?
Wprowadzenie do dyskusji wygłosili dr hab. Jacek Haman oraz dr hab. Bartłomiej Michalak.
Udział w debacie wzięli: Barbara Ankowska-Lis (Urząd Gminy Konopiska, urzędnik wyborczy), Lech Gajzler (Zespół Prawny i Organizacji Wyborów, KBW), Adam Gendźwiłł (Uniwersytet Warszawski), Robert Lech (Fundacja Odpowiedzialna Polityka), Rafał Miszczuk (Pełnomocnik Prezydenta Miasta Szczecin ds. Wyborów), Magdalena Pietrzak (szef Krajowego Biura Wyborczego), Róża Rzeplińska (Stowarzyszenie 61), Marcin Skubiszewski (Obserwatorium Wyborcze), Małgorzata Wierzbicka (Sekretarz Gminy Kruszyna, urzędnik wyborczy).
Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (Uniwersytet Warszawski, członkini Zarządu Fundacji Batorego, członkini Zespołu Ekspertów Wyborczych).
Debata: Zewnętrzna ingerencja w wybory
7 listopada 2022
Rozwój Internetu, a w szczególności mediów społecznościowych, sprawił, że w obecnych czasach podmioty zewnętrze łatwiej niż w przeszłości mogą wpływać na wyniki wyborów. Działania dezinformacyjne i propagandowe opierają się często na grze na emocjach, podsycaniu strachu, szerzeniu chaosu informacyjnego oraz podgrzewaniu bieżących sporów politycznych, których celem jest polaryzacja społeczeństwa. W powiązaniu z łatwością finansowania kampanii wyborczej przez podmioty trzecie, warto zastanowić się, na ile Polska jest przygotowana na zewnętrzną ingerencję w wybory.
Od aneksji Krymu przez Rosję oraz inwazji na wschodnią Ukrainę w 2014 roku możemy zauważyć zwiększoną aktywność Kremla w wykorzystywaniu wielowymiarowych działań hybrydowych (informacyjnych, militarnych, politycznych oraz ekonomicznych) w celu wpłynięcia na wyniki wyborów w różnych państwach Zachodu. Wspieranie konkretnych kandydatów i próbę zdyskredytowania innych można było zaobserwować podczas wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych w 2016 r. , we Francji oraz w innych krajach Zachodu.
Czy taka sytuacja miała również miejsce w Polsce? Czy w najbliższych wyborach parlamentarnych będziemy mieli do czynienia z próbą zewnętrznej ingerencji w proces wyborczy? Czy polskie państwo jest odporne i przygotowane na takie sytuacje? Jakie rozwiązania prawne i instytucjonalne należałoby wprowadzić, aby zabezpieczyć uczciwość procesu wyborczego w Polsce? Jaką rolę w tej sytuacji powinny odgrywać organizacje społeczne i obywatele?
Wprowadzenie do dyskusji: Tomasz Chłoń (b. dyrektor Biura Informacyjnego NATO w Moskwie), Krzysztof Izdebski (Fundacja Batorego i Open Spending EU Coalition), Marta Kowalska (Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji).
Udział w debacie wzięli: Krzysztof Bondaryk (b. szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego), Radosław Kujawa (b. szef Służby Wywiadu Wojskowego), Piotr Łukasiewicz (Polityka Insight), Maia Mazurkiewicz (Alliance for Europe), Ryszard Schnepf (b. ambasador RP w USA), Filip Pazderski (Instytut Spraw Publicznych), Antoni Podolski (b. wiceminister MSWiA oraz szef RCB), Andrzej Zoll (b. Przewodniczący PKW, b. prezes TK, b. RPO), Mirosław Wyrzykowski (Instytut Spraw Publicznych).
Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (członkini zarządu Fundacji im. Stefana Batorego
Debata: Sądy a wybory. Zagrożenia dla uczciwości procesu wyborczego
7 października 2022
Sądy są gwarantem, że kampania wyborcza i sam akt wyborczy przebiegają zgodnie z prawem. Na bieżąco dbają o właściwy przebieg kampanii, starając się wpływać na ograniczenie nieprawdziwych narracji budowanych przez kandydatów na temat swoich konkurentów, czy wreszcie, rozpatrując protesty wyborcze, oceniają uczciwość całego procesu. W konsekwencji wyzwania dla praworządności są wyzwaniami dla efektywnej kontroli nad procesem wyborczym. W trakcie debaty będziemy zastanawiać się jakie konkretnie zagrożenia występują w tym obszarze, czy istniejące mechanizmy dobrze zabezpieczają możliwość niezależnej kontroli oraz jaką rolę mogę mieć organizacje społeczne i obywatele by budować zaufanie do roli sądów w procesie wyborczym.
Wprowadzenie do dyskusji: Ewa Łętowska (sędzia NSA i Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku) oraz Agata Pyrzyńska (Uniwersytet Szczeciński).
Uczestnicy: Joanna Lemańska (Sąd Najwyższy), Małgorzata Majewska (Fundacja Wolne Sądy), Filip Pazderski (Instytut Spraw Publicznych), Anna Rakowska (Uniwersytet Łódzki), Małgorzata Szuleka (Helsińska Fundacja Praw Człowieka), Krzysztof Urbaniak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), Marcin Walecki (Instytut Spraw Publicznych, St Antony’s College, Oxford University), Ewa Wrzosek (Lex Super Omnia).
Prowadzenie: Krzysztof Izdebski (Fundacja Batorego).
Seminarium: Problemy z finansowaniem kampanii wyborczej 2 września 2022
W nierównych warunkach prowadzenia kampanii wyborczej wielu ekspertów widzi najpoważniejsze zagrożenie dla uczciwego przebiegu wyborów. W gronie ekspertów i ekspertek omówiliśmy zagrożenia związane z szarą sferą finansowania kampanii wyborczej, ze szczególnym uwzględnieniem niewłaściwego wykorzystania środków publicznych oraz pomysły na wiarygodne i skuteczne monitorowanie nielegalnych praktyk.
Wprowadzenia: Marcin Walecki (Instytut Spraw Publicznych, St Antony’s College, Oxford University) oraz Grażyna Kopińska (Obywatelskie Forum Legislacji).
Uczestnicy: Tomasz Brzezicki (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Mikołaj Cześnik (Uniwersytet SWPS, członek Zarządu Fundacji Batorego), Tomasz Gąsior (Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy), Adam Gendźwiłł (Uniwersytet Warszawski), Witold Gintowt-Dziewałtowski (b. poseł i b. senator RP), Jacek Haman (Uniwersytet Warszawski), Grzegorz Makowski (Fundacja im. Stefana Batorego), Jan Misiuna (Szkoła Główna Handlowa), Piotr Uziębło (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego), Anna Rakowska (Uniwersytet Łódzki), Róża Rzeplińska (Stowarzyszenie 61), Szymon Osowski (Sieć Obywatelska Watchdog), Andrzej Rychard (Polska Akademia Nauk, przewodniczący Rady Fundacji Batorego), Marcin Waszak (Linia Etyki), Ewa Wrzosek (Lex Super Omnia).
Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (Uniwersytet Warszawski, członkini Zarządu Fundacji Batorego).
Seminarium: Kampania wyborcza w mediach społecznościowych 1 lipca 2022
Jakie zagrożenia dla uczciwych wyborów związane są z kampanią w mediach społecznościowych podczas najbliższych wyborów samorządowych oraz parlamentarnych oraz jak im zapobiegać? Czy odbiorcy są świadomi, kto jest nadawcą komunikatów oraz jakie są źródła ich finansowania? Na ile zmiany technologiczne wpływają na wyniki wyborów?
Wprowadzenie do dyskusji: Dominik Batorski i Maja Mazurkiewicz Uczestnicy: Dominik Batorski (Uniwersytet SWPS), Helena Chmielewska-Szlajfer (Akademia Leona Koźmińskiego), Dorota Głowacka (Fundacja Panoptykon), Jacek Grzeszak (Polski Instytut Ekonomiczny), Anna Materska-Sosnowska (Fundacja im. Stefana Batorego), Maia Mazurkiewicz (Alliance for Europe), Anna Mierzyńska (Oko.press), Natalia Mileszyk (CEC Government Relations), Wojciech Rafałowski (Wydział Socjologii UW, Katedra Socjologii Polityki).
Prowadzenie: Krzysztof Izdebski (Fundacja Batorego).
Debata inauguracyjna: Czy wybory 2023 będą uczciwe? O zagrożeniach i rekomendacjach 3 czerwca 2022
Co jest największym zagrożeniem dla prawidłowego przebiegu procesu wyborczego? Możliwość sfałszowania wyników? Nierówne szanse komitetów? Chaos organizacyjny i prawny? Co i jak monitorować, czemu się przyglądać, aby rzetelnie ocenić sytuację? Jakie działania warto podjąć, aby zadbać o sprawność i uczciwość procesu wyborczego? Co można zrobić, aby ułatwić obywatelom udział w maratonie wyborczym?
