Ostatnie trzydzieści lat można dzielić na różne okresy. Niewątpliwie wydarzeniem zasadniczym była transformacja ustrojowa po przełomie 1989 roku. Przyjmujemy tutaj, iż kończy się ona wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. W takim ujęciu transformacja trwała pierwszych piętnaście lat. Następne piętnaście lat zdominowały rządy PO oraz PiS-u. Rządy tych dwóch formacji różnią się dominującymi wartościami, priorytetami, siłami społecznymi, na których obie partie się opierały politykę zagraniczną.
Mimo różnic obie partie stanęły wobec zasadniczych wyzwań. Po pierwsze – wobec potrzeby określenia swojego stosunku do czasu transformacji, który oznaczał nie tylko wielkie sukcesy, awans cywilizacyjny Polski i milionów Polaków, ale również wielorakie dramatyczne zmiany i istotne koszty mierzone traumą, degradacją statusową wielu ludzi. Po drugie – wobec potrzeby określenia na nowo stosunku do Zachodu, który polskie władze po 1989 roku świadomie imitowały, w przyjmowanych rozwiązaniach prawnych, ekonomicznych i politycznych. Po trzecie – wobec konieczności ustosunkowania się do radykalnie zmieniającego się świata dotkniętego kryzysem finansowym i gospodarczym, kryzysem migracyjnym i globalizacją, zmianami ekologicznymi, kulturowymi i społecznymi, zmianami w światowym układzie sił, kryzysem w Unii Europejskiej i zagrożeniami ze strony Rosji.
Obie drogi rozwoju – utożsamiane z PO i PiS – stawiają też pytanie o model dalszej modernizacji. Czy w przypadku PO można mówić o zasadniczej kontynuacji i naśladowaniu Zachodu, a gdy chodzi o PiS – o woli modernizacji bez okcydentalizacji? Jaka będzie odpowiedź lewicy?
Celem naszej konferencji było przyjrzenie się odpowiedziom PO i PiS – dominujących sił po transformacji ustrojowej – na podstawowe wyzwania, przed którymi stanęła Polska.
- Jaki jest ich stosunek do instytucji i polityk wypracowanych w czasie transformacji?
- Jak formułują potrasformacyjne wyzwania i cele? Dotyczy to spraw wewnętrznych, w tym zasadniczych problemów wolności, demokracji i równości, ale również stosunku do Unii Europejskiej i reszty świata.
- Jak obie formacje interpretują rozwój po 1989 roku i jak kreślą pożądane perspektywy, jak opisują mechanizmy społecznej integracji i rozwoju?
- Jaka jest ich opowieść o Polsce z punktu widzenia wyznawanych wartości oraz przypisywanej Polsce roli w Europie i w świecie?
Konferencję zakończymy debatą na temat modelu naszego dalszego rozwoju. Zastanowiliśmy się czy stoimy wobec trwałej konfrontacji dwóch plemion z odmienną kulturą, aspiracjami i punktami odniesienia czy też należy liczyć się z osłabieniem konfliktu. Czy możliwy jest jakiś kompromis między nowoczesnością a tradycją, zwolennikami emancypacji a tymi, którzy najwyżej stawiają wartość zakorzenienia w świecie tradycyjnych wartości i instytucji?
PROGRAM:
Wstęp: krótko o periodyzacji rozwoju Polski po 1989 roku – Aleksander Smolar
sesja I
Odpowiedź Platformy Obywatelskiej na okres transformacji
Wprowadzenia: dr Michał Boni (b. europoseł), dr hab. Adam Leszczyński (Uniwersytet SWPS), dr Anna Materska-Sosnowska ( Instytut Nauk Politycznych UW, członkini Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego)
Moderacja: dr hab. Mikołaj Cześnik (Uniwersytet SWPS, członek Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego)
sesja II
Odpowiedź Prawa i Sprawiedliwości na okres transformacji i rządy PO
Wprowadzenia: dr hab. Małgorzata Jacyno (Instytut Socjologii UW), Paweł Musiałek (Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego), dr Łukasz Pawłowski („Kultura Liberalna”)
Moderacja: dr Anna Materska-Sosnowska (Instytut Nauk Politycznych UW, członkini Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego)
sesja III
Co dalej: Emancypacja versus zakorzenienie?
Wprowadzenia: prof. Przemysław Czapliński (Instytut Filologii Polskiej, UAM w Poznaniu), prof. Anna Giza-Poleszczuk (Instytut Socjologii UW), dr hab. Mirosława Grabowska (Instytut Socjologii UW), dr hab. Paweł Śpiewak (Instytut Socjologii UW)
Moderacja: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
W dyskusji udział wzięli: Ryszard Bugaj (Instytut Nauk Ekonomicznych PAN), Edwin Bendyk („Polityka”, członek zarządu Fundacji Batorego) Ludwik Dorn (b. marszałek Sejmu RP), Antoni Dudek (Instytut Nauk o Polityce i Administracji UKSW), Jakub Dymek („Przegląd”), Stanisław Gomułka (Business Centre Club), Tomasz Grzegorz Grosse (Katedra Polityki Unii Europejskiej UW), Janusz Jankowiak (Polska Rada Biznesu), Rafał Kalukin („Polityka”), Antoni Kamiński (Instytut Studiów Politycznych PAN), Piotr Kaszczyszyn (Klub Jagielloński), Piotr Koryś (Wydział Nauk Ekonomicznych UW), Ireneusz Krzemiński (Instytut Socjologii UW) Andrzej Leder (Instytut Filozofii i Socjologii PAN)), Kacper Leśniewicz (Dziennik Gazeta Prawna), Mikołaj Lewicki (Instytut Socjologii UW), Grzegorz Makowski (forumIdei Fundacji Batorego) Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji Batorego), Radosław Markowski (Uniwersytet SWPS), Joanna Mucha (posłanka na Sejm RP), Andrzej Nowak (Instytut Historii UJ), Adam Ostolski (Instytut Socjologii UW), Jacek Raciborski (Instytut Socjologii UW), Janusz Reykowski (Instytut Psychologii PAN), Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), Małgorzata Sikorska (Instytut Socjologii UW), Krystyna Skarżyńska (Instytut Psychologii Społecznej Uniwersytetu SWPS), Antoni Sułek (Instytut Socjologii UW), Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”), Tadeusz Szawiel (Instytut Socjologii UW), Dawid Sześciło (Instytut Nauk Prawno-Administracyjnych UW), Michał Szułdrzyński („Rzeczpospolita”), Andrzej Waśkiewicz (Instytut Socjologii UW), ks. Alfred Marek Wierzbicki (Katedra Etyki KUL), Henryk Woźniakowski (prezes zarządu Społecznego Instytutu Wydawniczego „Znak”), Andrzej Zybała (Katedra Polityki Publicznej SGH), Katarzyna Żukrowska (Instytut Studiów Międzynarodowych SGH)
