Polska gospodarka jest jedną z najbardziej wysokoemisyjnych w Unii Europejskiej: aż 85% energii w naszym kraju pochodzi z paliw kopalnych, a sam sektor energetyczny pozostaje jednym z najbardziej emisyjnych w Europie. Poważnym wyzwaniem jest także wysoka zależność polskiego sektora energetycznego od importu energii. W tej sytuacji trudno o znalezienie funduszy wystarczających na przeprowadzenie transformacji energetycznej. Szacuje się, że spełnienie wymogów polityki energetycznej UE kosztowałoby Polskę 527,5 mld euro.
Skala wyzwań transformacyjnych jest więc duża, jednak Polska poczyniła konkretne postępy; osiągnęła także indywidualne cele polityki energetycznej i klimatycznej UE wyznaczone na 2020 rok: zarówno w odniesieniu do redukcji emisji, udziału OZE w miksie energetycznym, jak i efektywności energetycznej. Polska zmniejszyła emisję gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z 1990 roku, realizując tym samym cel indywidualny wyznaczony przez UE na rok 2020. Według danych za 2022 rok nasz kraj odpowiadał za 60% redukcji emisji w całej Wspólnocie, głównie dzięki sukcesowi w redukcji emisji dwutlenku węgla w sektorze energetycznym i ciepłowniczym.
Polska dysponuje dużym potencjałem, aby przeprowadzić skutecznie proces transformacji energetycznej, który mógłby znacząco wzmocnić suwerenność energetyczną państwa. Czynnikami sprzyjającymi prowadzeniu ambitniejszej polityki energetyczno-klimatycznej są wyniki wyborów parlamentarnych w Polsce i objęcie władzy przez ugrupowania popierające postulaty przyspieszenia tej transformacji. W tym celu konieczne jest podjęcie szeregu pilnych działań przez nowy rząd. Z kolei Unia Europejska może również odegrać swoją rolę we wspieraniu Polski w transformacji energetycznej.
Najważniejsze rekomendacje dla udanej transformacji energetycznej Polski dla polskich władz obejmują:
- zbudowanie możliwie jak najszerszego konsensusu politycznego na rzecz transformacji energetycznej,
- rozwiązanie sporów prawnych z Unią Europejską i odblokowanie funduszy na transformację energetyczną,
- wprowadzenie zmian regulacyjnych, szczególnie w odniesieniu do przyszłego rozwoju sektora energii odnawialnej,
- przyjęcie jasnego i bardziej ambitnego harmonogramu stopniowego odchodzenia od węgla,
- rozbudowa sieci elektroenergetycznych,
- przyspieszenie procesu poprawy efektywności energetycznej,
- odpowiednie wydatkowanie funduszy ETS.
Najważniejsze rekomendacje dla udanej transformacji energetycznej Polski dla instytucji UE obejmują:
- osiągnięcie kompromisu w sprawie sprawiedliwego tempa transformacji
- stosowanie zasady warunkowości przy przydzielaniu funduszy na transformację energetyczną,
- większe zaangażowanie w promowanie transformacji energetycznej w Polsce.
Zachęcamy do lektury całej analizy!
