Laureatami Nagrody imienia Beaty Pawlak zostali 2017 Krzysztof Kopczyński i Anna Sajewicz za książkę Dybuk. Opowieść o nieważności świata (Wydawnictwo Agora, Warszawa 2017)
Nagrodę wręczono w dniu 11 października 2017 w siedzibie Fundacji. Uroczystości towarzyszyła debata Współistnienie i porozumiewanie się kultur i cywilizacji – co dzisiaj może oznaczać? – z udziałem Izy Klementowskiej, Krzysztofa Kopczyńskiego, Konrada Piskały, Anny Sajewicz i Adama Szostkiewicza. Prowadzenie: Tomasz Stawiszyński.
Podczas uroczystości ogłoszono wyniki konkursu Stowarzyszenia Filmowego „Dziki Bez” dla początkujących autorów na reportaż o spotkaniu kultur Palma warszawska. Drzewo poznania swojego i obcego. Nagrodzono Aleksandrę Gałkę za tekst Wysłałaś naszą córkę do piekła.
Lista nominowanych do Nagrody im. Beaty Pawlak w roku 2017:
Natasza Goerke, Tam, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017, 152 s.
Opowieść o Nepalu, który poddał się wpływom zachodnim pozostając wierny tradycji. Autorka, która po raz pierwszy pojechała do tego kraju w latach 80., pisze m.in. o Katmandu, które przeszło ogromne przeobrażenie i gdzie pojawiły się neony, supermarkety i smog, o mieszkańcach zmagających się codziennie z rzeczywistością i o turystach. Opowiada o historii, w tym transformacji z królestwa w republikę, o polityce, gospodarce, stosunkach Nepalu z Indiami i Chinami, Ghurkach oraz kuchni. Zderza potoczny obraz Nepalu z rzeczywistością, próbując pokazać sposób patrzenia mieszkańców tego kraju na świat. Ramą książki jest tragiczne trzęsienie ziemi z 2015 roku, w którym straciły życie tysiące osób i które Natasza Goerke przeżyła na miejscu.
Natasza Goerke (ur. 1960) – prozaiczka i poetka. Studiowała polonistykę na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu i indianistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mieszka w Polskie, Niemczech i Himalajach. Autorka książek „Fractale”, „Księga pasztetów”, „Pożegnania plazmy” i „47 na odlew”, za którą była nominowana do Nagrody Literackiej Nike. Jej utwory tłumaczono m.in. angielski i niemiecki. Publikacje również w czasopismach: polskich: m.in. „Brulion”, „Odra”, „Twórczość” czy „Wysokie Obcasy” oraz zagranicznych.
Piotr Kępiński o Tam [pdf]
Krzysztof Kopczyński, Anna Sajewicz, Dybuk. Opowieść o nieważności świata, Agora, Warszawa 2017, 248 s. (książka z DVD)
Reportaż z ukraińskiego Humania, gdzie znajduje się grób słynnego mistyka judaizmu, cadyka Nachmana, pochowanego na cmentarzu ofiar powstania z 1768 roku, podczas którego Kozacy wymordowali tysiące Żydów i Polaków. Co roku tysiące chasydów świętują tu Nowy Rok i odprawiają obrzęd oczyszczenia z grzechów przez kąpiel w jeziorze. Tymczasem mieszkańcy stawiają krzyż w miejscu ich modlitw i budują pomnik Kozakom. Książka opowiada o przeplataniu się religii, ekonomii i historii. Mieszkańcy Humania odnoszą się z obawą do chasydzkich przedsiębiorców wspieranych przez władze, choć dzięki nim miasto zaczęło się bogacić, a chasydzi boją się antysemityzmu. W tle tego konfliktu znajduje się skomplikowana sytuacja polityczna Ukrainy, borykającej się z wojną z Rosją.
Krzysztof Kopczyński (ur. 1959) – filmowiec i wykładowca uniwersytecki. Pracownik Zakładu Retoryki i Mediów Instytutu Polonistyki Stosowanej UW. Autor książek Przed przystankiem Niepodległość. Paryska „Kultura” i kraj w latach 1980-1989, 1990, Mickiewicz i jego czytelnicy. O recepcji wieszcza w zaborze rosyjskim w latach 1831-1855 i Od romantyzmu ku erze nowych mediów. Producent ponad 70 filmów, reżyser dokumentu Dybuk. Rzecz o wędrówce dusz.
Anna Sajewicz – absolwentka filmoznawstwa oraz kultury Rosji i narodów sąsiednich na Uniwersytecie Jagiellońskim. Specjalistka w dziedzinie kinematografii rosyjskiej. Tłumaczy z języka rosyjskiego i ukraińskiego, jest autorką esejów i recenzji. Asystentka reżysera w filmach Dybuk. Rzecz o wędrówce dusz oraz Ikona.
Marek Radziwon o Dybuku. Opowieści o nieważności świata Krzysztofa Kopczyńskiego i Anna Sajewicz [PDF]
Paweł Pieniążek, Wojna, która nas zmieniła, Wydawnictwo Krytyka Polityczna, Warszawa 2017, 320 s.
Opowieść o wojnie na wschodzie Ukrainy pokazująca nie tylko codzienność okopów i działań wojennych – świst pocisków i rozkładające się trupy – ale także ukraińsko-rosyjską wojnę informacyjną. Poznajemy indywidualne historie walczących w niej po obu stronach frontu żołnierzy i cywilów, z całą rozmaitością ich motywacji, światopoglądów i oczekiwań. Opisując losy uczestników wojny, ich drogę na front, życiowe dramaty i marzenia o powrocie do normalności, autor pokazuje, jak wojna ich zmieniła. Konflikt w Donbasie ukazany jest wielowymiarowo, także w szerszym kontekście zachodzących na Ukrainie procesów politycznych oraz realiów ukraińskiego państwa i społeczeństwa, dręczonego wszechobecną korupcją i obciążonego oligarchizacją władzy.
Paweł Pieniążek (ur. 1989) – dziennikarz. Relacjonował protesty w Rosji, ukraińską rewolucję, wojnę na Donbasie, kryzys uchodźczy i walkę irackich Kurdów z Państwem Islamskim. Publikował m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Newsweeku”, „Polityce” i „Tygodniku Powszechnym”. W 2014 roku nominowany do nagrody MediaTory. Autor książki Pozdrowienia z Noworosji, opowiadającej o wojnie rosyjsko-ukraińskiej na wschodzie Ukrainy.
Wojciech Konończuk o Wojnie, która nas zmieniła Pawła Pieniążka [PDF]
Ziemowit Szczerek, Międzymorze. Podróże przez prawdziwą i wyobrażoną Europę Środkową, Agora, Wydawnictwo Czarne, Warszawa-Wołowiec 2017, 344 s.
Opowieść o obszarze rozciągającym się między Bałtykiem, Adriatykiem i Morzem Czarnym, podążająca tropem konfederacji państw morskiego obszaru ABC zarysowanej przez Piłsudskiego. Autor przemieszcza się po pograniczach dawnych imperiów i granicach religijnych wpływów, rozmawiając z artystami, dziennikarzami, politykami i zwykłymi ludźmi. Obserwuje dzisiejszych uchodźców i starą emigrację, opowiada o historii tych terenów i ich teraźniejszości politycznej. Przyglądając się współczesności regionu próbuje zbadać, ile jego mieszkańcy mają ze sobą wspólnego w przechodzącej przemiany Europie, doświadczającej ekspansji Rosji i kryzysu UE. Dotyka tematów nacjonalizmu i populizmu oraz problemów tych krajów z własną tożsamością i konfrontuje je ze stereotypami.
Ziemowit Szczerek (ur. 1989) – dziennikarz, pisarz i tłumacz. Absolwent prawa i studiów podyplomowych w dziedzinie nauk politycznych. Autor książek „Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian”, „Rzeczpospolita zwycięska”, „Siódemka” oraz ”Tatuaż z tryzubem”. Dwukrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Nike. Publikuje m.in. w czasopismach „Polityka” i „Nowa Europa Wschodnia”, a także portalu Ha!Art. Laureat Paszportu Polityki z 2013 r. za Pryzjdzie Mordor i nas zje.
Arkadiusz Bagłajewski o Międzymorzu. Podróżach przez prawdziwą i wyobrażoną Europę Środkową [PDF]
Grzegorz Szymanik, Julia Wizowska, Po północy w Doniecku, Agora, Warszawa 2016, 200 s.
Reporterska opowieść, której bohaterami są uczestnicy obu stron wojny na Ukrainie; donbascy watażkowie i kobiety, którym wojna odebrała najbliższych, ludzie, którzy za sprawą wojny wiele stracili lub coś zyskali. Autorzy pokazują sytuację na wschodzie Ukrainy przed wojną i w jej trakcie zarówno z perspektywy indywidualnego człowieka, jak i w szerszym kontekście. Pokazują też, do czego doprowadziła – opisują fizyczne zniszczenia Doniecka i Ługańska i złamane losach ludzkie. Niecodziennym punktem wyjścia książki jest opowieść o ukraińskich pisarzach – trzech twórcach science fiction i jednym autorze kryminałów – którzy wymyślili w swoich książkach konflikt na Ukrainie jeszcze przed jego wybuchem, a potem rzeczywiście trafili na front.
Grzegorz Szymanik (ur. 1985) – dziennikarz. Absolwent dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2008 roku pracuje w „Gazecie Wyborczej”. Autor zbioru reportaży z krajów b. ZSRR, północnej Afryki i Bliskiego Wschodu Motory rewolucji. Za reportaż z rodzinnej wioski Aleksandra Łukaszenki nagrodzony w konkursie PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego. Nominowany do Nagrody Grand Press, Nagrody im. Teresy Torańskiej i „Pióra Nadziei” Amnesty International.
Julia Wizowska (1988) – podróżniczka, fotografka, dziennikarka. Absolwentka Wydziału Polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Urodzona w ZSRR, a wychowana Kazachstanie repatriantka, która od 13 lat mieszka w Polsce. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej” („Duży Format”, „Gazeta Stołeczna”), tygodniku „Polityka”, portalu Wirtualna Polska oraz Onet Biznes, a także w zagranicznej prasie rosyjskojęzycznej. Nominowana do Nagrody im. Teresy Torańskiej.
Małgorzata Nocuń o Po północy w Doniecku [PDF]
Ludwika Włodek, Cztery sztandary, jeden adres. Historie ze Spisza, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017, 452 s.
Książka o pogranicznym regionie ścierania się kultur, gdzie mieszkali obok siebie Węgrzy, Słowacy, Polacy, Niemcy, Rusini, Żydzi i Cyganie, oparta na dokumentach historycznych, ale przede wszystkim relacjach urodzonych tam ludzi pochodzących z najrozmaitszych środowisk – zarówno bogatych, jak i biednych, tych, którzy określają się jako „tutejsi”, ale i takich, którzy uważają się za Polaków albo Słowaków, przy czym czasem podziały te przebiegają wśród bliskich krewnych. Skomplikowaną tożsamość mieszkańców wikłają dodatkowo zmiany granic. Autorka, która spędziła na Spiszu dużo czasu najpierw jako dziecko, a potem badaczka i reporterka, przedstawia krajobraz kulturowy regionu i pisze o relacjach sąsiedzkich.
Ludwika Włodek (ur. 1976) – publicystka, dziennikarka i socjolożka, zajmująca się Azją Środkową. Absolwentka Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW, doktor socjologii. Adiunkt w Studium Europy Wschodniej UW. Autorka książki Pra. O rodzinie Iwaszkiewiczów oraz zbioru reportaży z Azji Środkowej Wystarczy przejść przez rzekę. Publikuje m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Wysokich Obcasach”, „Harper’s Bazaar” i „Travelerze”.
Aleksander Kaczorowski o Czterech sztandary, jeden adres. Historie ze Spisza [PDF]