Laureatką Nagrody im. Beaty Pawlak 2018 została Ewa Wanat za książkę Deutsche nasz. Reportaże berlińskie (Świat Książki, Warszawa 2018, 366 s.)
Książka mówi o tym, jak to się stało, że Niemcy, którzy doprowadzili do wybuchu II wojny światowej, są teraz jednym z najbardziej otwartych społeczeństw Europy. Autorka opowiada o skutkach polityki przyjmowania imigrantów i otwierania się na różnorodność – pokazuje dzisiejszych Berlińczyków i nowe Niemcy, które są tworzone przez gastarbeiterów i ich potomków, uchodźców, dawnych polskich emigrantów, anarchistów, prostytutki, społeczności LGBT, a przede wszystkim samych Niemców. Jednocześnie autorka czerpie z własnej biografii, na podstawie własnej przeszłości porównując Niemcy sprzed lat z tymi współczesnymi. Pisze o przenikaniu się kultur i stylów życia, o uczeniu się otwartości, o świecie różnorodności etnicznej i religijnej skłaniającym do oswajania obcości, ale też o konfliktach i zagrożeniach, z jakimi mierzą się Niemcy na skutek obecności licznych przybyszów z innych krajów.
Ewa Wanat (ur. 1962) – dziennikarka radiowa i telewizyjna, w latach 2003-2012 szefowa radia TOK FM, w latach 2013-2015 redaktorka naczelna i dyrektorka programowa Polskiego Radia RDC. Współpracowała z Polskim Radiem i TVP. Od maja 2016 roku mieszka w Berlinie. Autorka zbioru wywiadów z dziennikarzami z dwóch stron polskiej sceny politycznej Biało-czarna. Pisze felietony w tygodniku „Wprost“, współpracuje z „Gazetą Wyborczą“, „Polityką“ i „Tygodnikiem Powszechnym“.
Olga Stanisławska:
„Wypełnia ona doskonale tę samą misję, która przyświecała reportażom Beaty Pawlak. Zagłębia się w sedno najbardziej palących problemów współczesności z głęboką potrzebą zrozumienia, ale też i pragnieniem budowy pomiędzy ludźmi mostów, bez których nie ma mowy o przyszłości naszego świata; świata, w którym będziemy żyli wszyscy coraz bliżej siebie. Obala masy szkodliwych mitów i uprzędzeń, stawiając jednocześnie mądre, niezbędne pytania”.
Arkadiusz Bagłajewski:
„Książka reportażowa Ewy Wanat jest niezmiernie potrzebna – tu, nad Wisłą, w roku 2018. [… ] Najkrócej rzecz ujmując: napływ imigrantów do Europy podstawił nam lustro, w którym ujrzeliśmy swoją twarz. Jaka ona jest? Niechętna Innym, ksenofobiczna, zamknięta na ludzkie cierpienie. Oczywiście wyostrzam – na szczęście nie wszyscy tacy jesteśmy. Moglibyśmy wszakże podejrzeć, jak inni definiują siebie. Na przykład Niemcy… Ewa Wanat przedstawia nam inne lustro. Takie, w którym przeglądają się współcześni Niemcy, a ściślej rzecz określając – berlińczycy”.
Do nagrody nominowani byli także:
Archipelag islam – rozmowa rzeka Jakuba Winiarskiego z Piotrem Ibrahimem Kalwasem, Wydawnictwo Błękitna Kropka, Nysa 2018, 464 s.
Książka powstała z siedemnastu rozmów, w których dwaj pisarze – mieszkający w Egipcie muzułmanin Piotr Ibrahim Kalwas i żyjący w Dubaju ateista Jakub Winiarski – poruszają temat islamu, jego historii i przemian na przestrzeni dziejów oraz we współczesności, a także dyskutują o możliwej ewolucji i reformach w przyszłości, w tym o roli sufizmu. Autorzy podejmują najbardziej aktualne problemy, takie jak dżihadyzm, terroryzm czy kryzys uchodźczy. Analizują wyobrażenia człowieka Zachodu o islamie i poświęcają uwagę spotkaniom tradycji muzułmańskiej z innymi kulturami. Zastanawiają się nad istotą i skutkami Arabskiej Wiosny oraz nad konfliktem tradycjonalizmu i nowoczesności w islamie. Opowiadają też o postaciach i prądach kluczowych dla zrozumienia islamu – muzułmańskich „heretykach” i reformatorach – oraz o sytuacji kobiet w krajach islamskich.
Piotr Ibrahim Kalwas (ur. 1963) – pisarz, reporter. Autor książek podróżniczych i reporterskich oraz reportaży w „Gazecie Wyborczej”. Zanim zaczął pisać, śpiewał w zespole punkowym, studiował prawo, był menadżerem dwóch warszawskich restauracji, właścicielem sklepu z winami oraz scenarzystą telewizyjnym („Świat według Kiepskich”). Autor książek: Salam, Czas, Drzwi, Rasa mystica: traktat około Indii, Dom, Tarika, Międzyrzecz, Egipt: haram halal. Dwukrotnie nominowany do nagrody Nike
Jakub Winiarski (ur. 1974) – poeta, prozaik, redaktor i krytyk literacki. Wydał tomy wierszy: Przenikanie darów, Obiektyw, Piosenki starego serca, a także dwie książki prozatorskie: Loquela i Kronika widzeń złudnych. Wykładał gościnnie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 2010 do 2013 roku redaktor naczelny miesięcznika „Nowa Fantastyka”.
Karolina Bednarz, Kwiaty w pudełku. Japonia oczami kobiet, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018, 328 s. Autorka pokazuje Japonię oczami jej mieszkanek, żyjących w zawieszonym między tradycją a nowoczesnością świecie napięć i sprzeczności, ograniczonych rolami społecznymi oraz konwenansami, z których rzadko można się wyzwolić. Tytuł książki nawiązuje do obowiązującego jeszcze niedawno w wielu rodzinach ideału wychowywania „córek w pudełkach” – to znaczy ukrywania ich przed światem zewnętrznym, żeby mogły przejść bezpośrednio spod opieki rodziców do domu męża. Jednak określenie „kwiat” występuje w Japonii w wielu innych odsłonach: umierające z przemęczenia kobiety z przędzalni były „kwiatami narodu”, żeńską drużynę siatkówki nazywano „kwiatem igrzysk”, a kobiety w biurach – „kwiatami biurowymi”. Autorka pokazuje też jednak siłę kobiet, które coraz głośniej mówią o swoich problemach. Opowiada o kobietach bogatych i biednych, tych z prowincji i z wielkich miast, ale też chorych i bezdomnych.
Karolina Bednarz (ur. 1991) – reporterka, absolwentka wydziału japonistyki na Uniwersytecie Oksfordzkim, autorka bloga W krainie tajfunów, gdzie pisze głównie o Azji Wschodniej. Ukończyła Polską Szkołę Reportażu. Publikowała m.in. w „Dużym Formacie”. Finalistka konkursu o stypendium im. Ryszarda Kapuścińskiego w 2016 roku. Mieszkała i uczyła się w Japonii (m.in. na Uniwersytecie Waseda w Tokio) oraz Korei Południowej (na Uniwersytecie Sogang w Seulu).
Dialog leczy rany. Abp Światosław Szewczuk, rozmawia Krzysztof Tomasik, Wydawnictwo Znak, Kraków 2018, 200 s.
Patriarcha kijowsko-halicki Światosław Szewczuk, zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, a także muzyk, lekarz i przyjaciel papieża Franciszka, opowiada o przeszłości i teraźniejszości najliczniejszego na świecie katolickiego Kościoła wschodniego. Mówi o zagrożeniach wynikających z nacjonalizmu i szansach, jakie niesie dialog, o pięknych, ale też bolesnych relacjach z Polską, Rosją i Cerkwią prawosławną. Opowiada również o wciąż obecnych waśniach i uprzedzeniach, które uniemożliwiają pełne pojednanie Kościołów katolickich obrządków wschodniego i zachodniego. Abp Szewczuk wyraża nadzieję, że książka zachęci do głębszego poznania się Ukraińców i Polaków, ich państwa oraz Kościoły greckokatolicki i rzymskokatolicki.
Światosław Szewczuk (ur. 1970) – biskup Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej, arcybiskup większy kijowsko-halicki, zwierzchnik Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego. W latach 1983–1989 uczył się w podziemnym seminarium duchownym, potem w Centrum Studiów Filozoficzno-Teologicznych „Don Bosco” w Buenos Aires, a od 1994 do 1999 roku studiował na rzymskim uniwersytecie Angelicum. Studia zakończył doktoratem z antropologii teologicznej i podstaw teologii moralnej w teologicznej tradycji bizantyjskiej. W latach 1999–2000 pełnił funkcję rektora, a od 2000–2007 – wicerektora Lwowskiego Seminarium Duchownego im. Świętego Ducha. Od 2001 roku był również wicerektorem Lwowskiej Akademii Teologicznej. W 2012 roku został członkiem Papieskiej Rady do spraw Popierania Jedności Chrześcijan.
Krzysztof Tomasik – kierownik działu zagranicznego Katolickiej Agencji Informacyjnej. Przeprowadził dla „Tygodnika Katolickiego” rozmowy z osobistym sekretarzem bł. Jana XXIII, abp. Loris Francesco Capovillą, ordynariuszem tarnowskim bp. Wiktorem Skworcem i metropolitą mińsko-mohylewskim abp. Tadeuszem Kondrusiewiczem. W piśmie „Aleteia” pisał m.in. o pielgrzymce papieża Franciszka po Gruzji, Armenii i Azerbejdżanie oraz o seminarium duchownym we Lwowie.
Tomasz Owsiany, Pod ciemną skórą Filipin, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2017, 512 s.
Książka jest owocem samotnej ośmiomiesięcznej wyprawy do siedmiu plemion i ludów Filipin oraz wybranych społeczności w tym kraju. Autor nawiązał bliskie kontakty z mieszkańcami i uczestniczył w ich codziennym życiu, m.in. poznał szamana i dotarł do obozu grupy paramilitarnej na wyspie Mindanao. W książce opisuje swoje osobiste doświadczenia podczas takich czynności, jak wyrabianie węgla, uprawa ryżowiska przy pomocy bawołów czy udział w ceremoniach, np. w procesji w Wielki Czwartek, podczas której mężczyźni biczują się, po czym następuje ukrzyżowanie. Owsiany próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak rdzenne kultury przeobrażają się pod wpływem nowoczesności. Pokazuje też, w jaki sposób korporacje i skorumpowani politycy przejmują ziemie oraz bogactwa miejscowej ludności.
Tomasz Owsiany (ur. 1984) – podróżnik. Z wykształcenia romanista, z zawodu tłumacz konferencyjny. Pracuje w międzynarodowej korporacji. Związany z miesięcznikiem „Poznaj Świat”. W czerwcu 2011 roku dołączył do misji katolickiej na Madagaskarze, gdzie pracował przez dziewięć miesięcy, poznając kraj. Wynikiem tej podróży jest książka Madagaskar. Tomek na czerwonej wyspie. Laureat Kolosa – nagrody dziennikarzy za rok 2015 za wyprawę „za 8-miesięczną podróż przez Filipiny”, wyróżnioną także w kategorii Podróże. W 2018 roku podróżował po Gujanie Francuskiej.
Książka mówi o tym, jak to się stało, że Niemcy, którzy doprowadzili do wybuchu II wojny światowej, są teraz jednym z najbardziej otwartych społeczeństw Europy. Autorka opowiada o skutkach polityki przyjmowania imigrantów i otwierania się na różnorodność – pokazuje dzisiejszych Berlińczyków i nowe Niemcy, które są tworzone przez gastarbeiterów i ich potomków, uchodźców, dawnych polskich emigrantów, anarchistów, prostytutki, społeczności LGBT, a przede wszystkim samych Niemców. Jednocześnie autorka czerpie z własnej biografii, na podstawie własnej przeszłości porównując Niemcy sprzed lat z tymi współczesnymi. Pisze o przenikaniu się kultur i stylów życia, o uczeniu się otwartości, o świecie różnorodności etnicznej i religijnej skłaniającym do oswajania obcości, ale też o konfliktach i zagrożeniach, z jakimi mierzą się Niemcy na skutek obecności licznych przybyszów z innych krajów.
Archipelag islam – rozmowa rzeka Jakuba Winiarskiego z Piotrem Ibrahimem Kalwasem, Wydawnictwo Błękitna Kropka, Nysa 2018, 464 s.
Dialog leczy rany. Abp Światosław Szewczuk, rozmawia Krzysztof Tomasik, Wydawnictwo Znak, Kraków 2018, 200 s.
Tomasz Owsiany, Pod ciemną skórą Filipin, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2017, 512 s.