Europa

Forum Polska-Ukraina

Powołaliśmy do życia Forum Polska-Ukraina, ponieważ jesteśmy przekonani o wielkiej wadze stosunków między obu państwami dla Polski i dla Ukrainy oraz dla całej Europy.

Forum gromadzi polityków, ekspertów, działaczy pozarządowych, dziennikarzy i liderów opinii publicznej z Polski i Ukrainy. Regularnie odbywające się spotkania umożliwiają wymianę idei i poglądów, pomagają w zrozumieniu sytuacji w obu krajach, budowie silniejszych więzi między przedstawicielami obu narodów. Dyskusje prowadzone w ramach spotkań Forum wychodzą poza problemy relacji dwustronnych i koncentrują się na sprawach istotnych dla obu krajów: zarówno tych dotyczących problemów wewnętrznych, jaki polityki międzynarodowej czy wyzwań globalnych. W ramach Forum organizowane są również spotkania w węższym gronie z udziałem ekspertów i praktyków specjalizujących się w danej tematyce.

Forum towarzyszą otwarte dla publiczności debaty i konferencje z udziałem uczestników Forum.

W 2017 roku przy Forum powstała Grupa Polsko-Ukraińskiego Dialogu, która skupia ekspertów od lat zaangażowanych we współpracę między naszymi krajami. Grupa jest oddolną, pozarządową inicjatywą, która stawia sobie za główny cel formułowanie konstruktywnych rozwiązań dla problemów w relacjach między Polską a Ukrainą w nowej sytuacji geopolitycznej.


XV Forum Polska-Ukraina
grudzień 2023

W dniach 15-16 grudnia 2023 we Lwowie odbyło się XV Forum Polska-Ukraina, które tradycyjnie od wielu lat współorganizuje Fundacja im. Stefana Batorego i Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”.

Format Forum ma służyć rozwojowi dialogu między społeczeństwami obywatelskimi obu krajów i wzmacnianiu relacji dwustronnych. Stosunki te nabrały nowej dynamiki od lutego 2022 roku, kiedy byliśmy świadkami bezprecedensowej solidarności i poparcia polskiego społeczeństwa dla Ukraińców broniących swojej wolności przed agresją Moskwy.

Bezpośrednim kontekstem i jednym z głównych tematów obrad Forum była podjęta przez Radę Europejską 15 grudnia 2023 decyzja o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Ukrainą. Trudnym tłem dyskusji była też niestety trwająca od ponad 6 tygodni blokada największych przejść na polsko-ukraińskiej granicy przez grupę polskich przewoźników. Obie te okoliczności dobitnie pokazują, jak pilny jest obecnie polsko-ukraiński dialog.

Uczestnikami Forum byli działacze społeczni, naukowcy, analitycy, dziennikarze, byli i obecni urzędnicy (ministrowie i ambasadorzy) obu krajów oraz przedstawiciele stowarzyszeń biznesowych

W obradach XV Forum Polska-Ukraina udział wzięli:

Anton Antonenko (wiceprezes centrum analitycznego „DIXY GROUP”), Liubow Akułenko (dyrektor wykonawczy, Ukraińskie Centrum Polityki Europejskiej), Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego), Wasyl Babicz ( „Easy Business”, ekspert Centrum Odnowy Ekonomicznej), Wołodymyr Balin (wiceprezes Stowarzyszenia Międzynarodowych Samochodowych Przewoźników Ukrainy), Nazar Bobycki (szef brukselskiego biura Ukraińskiego Klubu Biznesu Agrarnego UKAB), Piotr Buras (dyrektor ECFR Warszawa), Serhij Herasimczuk (Rada Polityki Zagranicznej „Ukraiński pryzmat”), Oksana Daszczakiwska (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Taras Dobko (rektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego), Ołena Hałuszka (Międzynarodowe Centrum Zwycięstwa Ukrainy), Aliona Hetmanczuk (dyrektorka Centrum „Nowa Europa”), Jewhen Hlibowycki (dyrektor Centrum Analitycznego pro.mova), Jewhienija Hrihorjewa (Centrum Analityczne „Europa bez granic”), Switłana Jaworska (Ambasada Brytyjska w Ukrainie), Taras Kaczka (wiceminister Gospodarki, Przedstawiciel Handlowy Ukrainy), Stefan Kawalec (prezes Zarządu Capital Strategy, b. wiceminister finansów), Pawło Klimkin (były Minister Spraw Zagranicznych Ukrainy), Bartłomiej Kot (Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego, dyrektor programowy Warsaw Security Forum), Mykoła Kuzio (starszy ekspert projektu unijnego „Wsparcie realizacji Porozumienia ws. stowarzyszenia Ukrainy z UE, faza II”), Olha Kwaszuk (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Serhij Leszczenko (doradca szefa Kancelarii Prezydenta Ukrainy, członek Rady Nadzorczej Ukrzaliznycia), Hennadij Maksak (dyrektor wykonawczy Rady Polityki Zagranicznej „Ukraiński Pryzmat”), Agnieszka Lichnerowicz (radio TOK FM), Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego), Michał Matlak (Uniwersytet Środkowoeuropejski, Uniwersytet Łódzki), Weronika Moczan (Instytut Ekonomicznych Badań i Politycznych Konsultacji), Krzysztof Nieczypor (Ośrodek Studiów Wschodnich), Bartłomiej E. Nowak (Akademia Biznesów i Finansów Vistula), Jurij Panczenko („Europejska Prawda”), Jacek Piechota (Prezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej), Bohuslaw Prah (Ukraiński Uniwersytet Katolicki), Taras Rad (Sieć obywatelska OPORA we Lwowie), Ołena Romanowa (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Ołeksandr Suszko (dyrektor wykonawczy Międzynarodowej Fundacji „Odrodzenie”), Jan Strzelecki (Polski Instytut Ekonomiczny), Dmytro Szerenhowski (prorektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego), Dmytro Szulha (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Jan Truszczyński  (Europe Direct Polska, b. pełnomocnik rządu ds. negocjacji o członkostwo RP) Dmytro Tużanski (dyrektor Instytutu Strategii Środkowoeuropejskiej), Marek Wąsiński (Polski Instytut Ekonomiczny), Hlib Wyszlinski (dyrektor wykonawczy Centrum Strategii Gospodarczej), Andrij Zahorodniuk (prezes Centrum Strategii Obronnych, b. minister Obrony Ukrainy), Jarosław Żaliło (Narodowy Instytut Studiów Strategicznych), Marek Ziółkowski (dyplomata, b. ambasador Polski w Ukrainie).


XIV Forum Polska-Ukraina
lipiec 2023

Tragicznym tłem XIV Forum był zbrodniczy atak rakietowy wojsk Federacji Rosyjskiej na budynki mieszkalne we Lwowie w nocy z 5 na 6 lipca, bezpośrednio przed przyjazdem delegacji polskiej. Nie zmieniło to jednak planów polskich przedstawicieli i przedstawicielek społeczeństwa obywatelskiego – żaden z ponad 20 uczestników nie zrezygnował z wyjazdu.

Uczestnikami Forum byli działacze społeczni, wolontariusze, naukowcy, analitycy, dziennikarze, obrońcy praw człowieka, byli urzędnicy (ministrowie i ambasadorzy) obu krajów oraz przedstawiciele stowarzyszeń biznesowych. Zakres tematyczny dyskusji świadczył o bogatej treści ukraińsko-polskiej współpracy: od ruchów ochotniczych wspierających armię ukraińską i przymusowych migrantów po udział Polski w powojennej odbudowie Ukrainy, współpracę w zbliżeniu do członkostwa Ukrainy w UE i NATO. We wszystkich tematach Forum uczestnicy zwracali uwagę zarówno na problemy i wyzwania, jak i szanse.

Uczestnicy Forum zwrócili uwagę na daleko idące społeczne, gospodarcze i kulturowe konsekwencje ukraińskiej migracji do Polski. Stwarza ona wiele nowych wyzwań, którym nie mogą sprostać same tylko państwa ukraińskie i polskie – dlatego wiodącą rolę w poszukiwaniu rozwiązań musi odegrać społeczeństwo obywatelskie i samorząd lokalny.

Rola społeczeństwa obywatelskiego i interakcje z państwem stanowiły główną oś dyskusji. Uczestnicy Forum rozmawiali także o wyzwaniach dla utrwalania demokracji – na Ukrainie w kontekście wojny, w Polsce w kontekście zbliżających się jesiennych wyborów.

Omówili także wspólne wyzwania w zakresie bezpieczeństwa, oczekiwania wobec wileńskiego szczytu NATO, perspektywy negocjacji w sprawie przystąpienia Ukrainy do UE oraz praktyczne wyzwania związane z powojenną odnową Ukrainy. Pomimo pewnych napięć, które czasami powodują taktyczne kryzysy w stosunkach dwustronnych, strategicznie Polska jest najbliższym sojusznikiem Ukrainy. Przejawia się to zarówno na poziomie państwowym, jak i zwłaszcza pozapaństwowym, w szczególności w perspektywie polskiego biznesu, którego różne segmenty coraz częściej postrzegają Ukrainę nie tylko jako konkurenta, ale jako interesującego partnera.

Po zakończeniu dyskusji pierwszego dnia Forum jego uczestnicy odwiedzili Pole Marsowe – cmentarz wojskowy we Lwowie – gdzie z udziałem mera Lwowa Andrija Sadowego oddali hołd poległym w trwającej wojnie rosyjsko-ukraińskiej, a także uczcili minutą ciszy pamięć ofiar Rzezi Wołyńskiej.

Uczestnicy spotkania zauważyli, że tragiczny kontekst współczesności stwarza warunki do wzajemnego zrozumienia i pojednania w obszarze złożonej historii stosunków między dwoma narodami, które coraz lepiej rozumieją swoje wspólne interesy dziś i w przyszłości.

W obradach XIV Forum Polska-Ukraina udział wzięli:

Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego), Nazar Bobytsky (ekspert ds. polityki handlowej UE, „KREAB” Consulting), Martyna Bogaczyk (Fundacja Edukacja dla Demokracji), Michał Boni (Uniwersytet SWPS), Agnieszka Bryc (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Izabella Chruślińska (pisarka, dwumiesięcznik Przegląd Polityczny), Oksana Daszczakivska (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Andrij Deszczyca (b. ambasador Ukrainy w Polsce), Taras Dobko (rektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie), Maciej Duszczyk (Wydział Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego), Serhij Gerasymczuk (dyrektor wykonawczy  Rady Polityki Zagranicznej „PRIZM”), Jewhen Hlibowytsky (Pro.mova think tank), Jarosław Hrycak (Ukraiński Uniwersytet Katolicki we Lwowie), Krzysztof Izdebski (forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego), Oksana Jurynets (ANTS Sieć Ochrony Interesów Narodowych, była posłanka Rady Najwyższej Ukrainy), Myrosława Keryk (prezeska Zarządu Fundacji „Nasz Wybór”), Pawło Klimkin (b. minister spraw zagranicznych Ukrainy, ekspert Instytutu dla Przyszłości), Mykoła Kniazyckij (poseł Rady Najwyższej Ukrainy, współprzewodniczący Parlamentarnej Grupy ds. Relacji z Rzeczpospolitą Polska), Joanna Konieczna-Sałamatin (Wydział Socjologii Uniwersytet Warszawskiego), Oksana Kolyada (koalicja organizacji działających na rzecz weteranów „Коаліція ветеранських просторів”), Marcin Korolec (dyrektor Instytutu Zielonej Gospodarki), Agnieszka Kosowicz (Polskie Forum Migracyjne), Piotr Kosiewski (forumIdei Fundacji Batorego), Iryna Kosse (Instytut Badań Ekonomicznych i Doradztwa Politycznego), Jarosław Kuisz (Kultura Liberalna), Olga Kwaszuk (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Agnieszka Lichnerowicz (Radio TOK FM), Myrosław Marynowycz (prorektor Ukraińskiego Uniwersytety Katolickiego we Lwowie),  Roman Nakoneczny (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Ivan Naumenko (Fundacja „Wróć Żywy”), Jurij Opoka (Centrum Analityczne Badań nad Komunikacją „Networks” we Lwowie), Jurij Panczenko („Europejska prawda”), Olena Pawlyuk (kierownik biura integracji europejskiej w Radzie Miejskiej Lwowa), Swiatoslaw Pawlyuk (Stowarzyszenie Energooszczędnych Miast Ukrainy), Inna Pidluska (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Melania Podolyak (Fundacja Charytatywna Serhija Prytuły), Bohdan Prakh (b. rektor Katolickiego Uniwersytetu we Lwowie), Serhij Prytuła (założyciel Fundacji Charytatywnej Serhija Prytuły), Filip Rudnik (Ośrodek Studiów Wschodnich), Tomasz Stryjek (Instytut Studiów Politycznych PAN), Dmytro Szerengowsky (prorektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie), Iryna Suszko (dyrektorka wykonawcza think thanku „Europa bez granic”), Dmytro Szulga (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”), Oleksandr Suszko (dyrektor wykonawczy Międzynarodowej Fundacji „Odrodzenie”), Kostiantyn Tatarkin (koalicja organizacji działających na rzecz weteranów „Коаліція ветеранських просторів”), Antoni Wierzejski (forumIdei Fundacji Batorego), Roksolana Voronovska (przewodnicząca Fundacji Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego w Polsce), Hlib Vyszlinsky (kierownik think tanku Centrum Strategii Gospodarczej), Marek Ziółkowski (b. ambasador Polski w Ukrainie), Maciej Zaniewicz (Forum Energii).


XIII Forum Polska-Ukraina
grudzień 2021

Tematem poruszanym w ramach XIII Forum były relacje Ukrainy i Unii Europejskiej. W trakcie debaty online Ukraina i UE: nowe otwarcie eksperci dyskutowali, na ile dotychczasowe ramy stosunków Ukrainy z UE są adekwatne dla dzisiejszych potrzeb i wyzwań, czy Partnerstwo Wschodnie powinno pozostać głównym formatem dwustronnych stosunków, czy też należy wypracować nowy oraz jakie są możliwości włączenia Ukrainy w politykę bezpieczeństwa UE.

Udział w dyskusji wzięli: Kai-Olaf Lang (Stiftung Wissenschaft und Politik, Niemcy), Weronika Mowczan, (Instytut Badań Ekonomicznych i Konsultacji Politycznych, Ukraina), Olena Pawlenko (Dixi Group, Platforma Społeczeństwa Obywatelskiego EU-Ukraina), Wojciech Przybylski (Visegrad Insight oraz Fundacja Res Publica, Polska), Dmytro Szulha (Międzynarodowa Fundacja „Odrodzenie”, Ukraina). Prowadzenie: Piotr Buras (ECFR Warszawa).


XII Forum Polska-Ukraina
grudzień 2020 – luty 2021

W ramach XII Forum we współpracy z Międzynarodową Fundacją Odrodzenie i Radą Polityki Zagranicznej „PRIZM” z Kijowa zorganizowaliśmy debatę online Kryzys demokracji i nowi aktorzy polityczni. Rozmawialiśmy o problemach zaangażowania politycznego, funkcjonowania partii i nowych inicjatyw politycznych jako odpowiedzi na kryzysy reprezentacji, przejrzystości i efektywności w funkcjonowaniu polityki oraz o zmianach wprowadzanych w Ukrainie przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego. Tematem spotkania była także rola i przyczyny  fiaska projektu Nowoczesnej i ruchu Kukiz 15 w Polsce, a także perspektywy ruchu Szymona Hołowni. Zastanawialiśmy się, na ile „antypolityczna polityka” ruchów społecznych stanowi alternatywę dla partii politycznych i źródło ich odnowy w obu naszych krajach. Poruszyliśmy także rolę samorządów i demokracji lokalnej w budowie nowej demokracji w Polsce i w Ukrainie.

Spotkanie poprowadzili: Edwin Bendyk (prezes Fundacji Batorego) oraz Oleksandr Suszko (dyrektor Fundacji Odrodzenie).

W spotkaniu udział wzięli: Ołena Babakowa (dziennikarka), Bogumiła Berdychowska (kwartalnik „Więź”), Michał Boni (SWPS Uniwersytet), Wołodymyr Fesenko (politolog, Centrum Politycznych Badań Stosowanych „Penta”), Maciej Gdula (poseł na Sejm RP, Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy), Hanna Gill-Piątek (posłanka na Sejm RP, Polska 2050 Szymona Hołowni), Oleksij Harań (politolog, Fundacja „Inicjatywy Demokratyczne” im. Ilka Kuczeriwa), Wadym Halajczuk (Komitet Rady Najwyższej Ukrainy ds. integracji z Unią Europejską, partia Sługa Ludu), Aleksandra Hnatiuk (Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego), Oksana Jurynec (była posłanka do Rady Najwyższej Ukrainy, partia UDAR), Rafał Kalukin (tygodnik „Polityka”), Jacek Kołtan (Europejskie Centrum Solidarności), Wojciech Konończuk (Ośrodka Studiów Wschodnich), Ostap Krywdyk (Centrum Analityczne Uniwersytetu Katolickiego Ukrainy), Switłana Matwijenko (przewodnicząca Rady Laboratorium Inicjatyw Ustawodawczych), Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji Batorego), Adam Ostolski („Krytyka Polityczna”), Witalij Portnikow (dziennikarz, Radio „Swoboda”), Jacek Raciborski (Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Mikołaj Rakusa-Suszczewski (Uniwersytet Warszawski), Mykoła Riabczuk (publicysta, prezes honorowy Ukraińskiego Centrum Międzynarodowego PEN), Adam Szłapka (poseł na Sejm RP, partia Nowoczesna), Dmytro Szulha (dyrektor Programu Europejskiego Międzynarodowej Fundacji „Odrodzenie”), Agnieszka Turska-Kawa (Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach).

We współpracy z Międzynarodową Fundacją Odrodzenie i Radą Polityki Zagranicznej „Ukraiński pryzmat” z Kijowa zorganizowaliśmy także debatę online Trupy w szafie – przeciwdziałanie dezinformacji poświęconą doświadczeniu Polski, Ukrainy i innych krajów europejskich w zwalczaniu dezinformacji. Omówiliśmy przykłady wydarzeń i tematów, które stały się pożywką dla ataków informacyjnych świadczących o obcej interwencji i zastanawialiśmy się jak te działania wpływają lub mogą wpływać na wzajemne relacje krajów naszego regionu i relacje Unii Europejskiej z jej sąsiadami. Przyjrzeliśmy się dobrym praktykom w zakresie monitorowania i wczesnego reagowania oraz rozwiązaniom instytucjonalnym i prawnym wspierającym zwalczanie dezinformacji. Doświadczenia ukraińskich koleżanek i kolegów były dla nas ważnym punktem odniesienia do rozmowy o tym, co jeszcze możemy zrobić, aby poprawić nasze bezpieczeństwo.

Udział wzięli: Dmytro Dubow (Narodowy Instytut Studiów Strategicznych, Kijów), Jewhen Fedczenko  (inicjatywa StopFake.org, Kijów), Wołodymyr Jermolenko (Internews-Ukraina, Kijów), Agnieszka Legucka (Polski Instytut Spraw Międzynarowych, Warszawa) Hennadij Maksak (Rada Polityki Zagranicznej „PRIZM”, Kijów), Maia Mazurkiewicz (Intelligence Alliance4Europe, Bruksela)Raimonda Miglinaite (Europejska Służba Działań Zewnętrznych, Wilno), Agnieszka Ostrowska (Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa), David Stulik (Center for Security Policy, Praga), Dmytro Szulha (Międzynarodowa Fundacji „Odrodzenie”, Kijów), Jonáš Syrovátka (Security Studies Institute, Praga).

Dyskusję otworzył Ołeksandr Suszko (dyrektor Fundacji „Odrodzenie”, Kijów), a poprowadził Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego Batorego, Warszawa).


XI Forum Polska-Ukraina
Warszawa, 18-19.11.2019

Warszawskie Forum Polska-Ukraina skupione było wokół dwóch kwestii: nowej sytuacji politycznej po wyborach w obu krajach oraz granicy polsko-ukraińskiej.

Zgromadzeni zastanawiali się m.in. czy zmiany w rozkładzie sił władzy i opozycji w Polsce mogą się przełożyć na zmiany w polskiej polityce zagranicznej i jakie to może mieć znaczenie dla Ukrainy oraz czy nowa ukraińska władza będzie dążyć do przełomu w relacjach z Polską. Podczas kolejnych sesji omawiano obecną polską politykę wobec Ukrainy oraz generalne trendy w polityce UE. Zastanawiano się jakie mogą być ich konsekwencje dla Polski, Unii oraz dla Ukrainy.

W ramach Forum odbyła się również debata publiczna „Polska-Ukraina. Granica nowoczesnego sąsiedztwa”. Podczas debaty zaprezentowane zostały wyniki badań jakościowych prowadzonych przez Fundację im. Stefana Batorego (po stronie polskiej) i inicjatywę społeczną Europa bez barier (po stronie ukraińskiej) w ramach projektu Poprawa zarządzania i odpowiedzialności na granicy polsko-ukraińskiej – rozwój społeczno-gospodarczy i prawa człowieka.

Podczas debaty wystąpili:

  • Iryna Sushko (dyrektorka inicjatywy społecznej Europa bez barier, Kijów) – autorka badań
  • Marta Jaroszewicz (ekspertka forumIdei Fundacji Batorego, Warszawa) – autorka badań
  • Paweł Kowal (poseł, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa)
  • ks. Stefan Batruch (prezes Fundacji Kultury Duchowej Pogranicza, Lublin)
  • Yevhen Hlibovytsky (założyciel centrum ekspertyz pro.mova, wykładowca Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego, Lwów)


X Forum Polska-Ukraina
Kijów, 30-31.05.2019

Forum zorganizowaliśmy wspólnie z ukraińską Fundacją Widrożennia (Міжнародний фонд „Відродження”). Rozmawialiśmy o rezultatach wyborów prezydenckich w Ukrainie i europejskich w Polsce oraz ich skutkach dla stosunków polsko-ukraińskich i europejskich.

Uczestnicy Forum spotkali się też z wiceministrem spraw zagranicznych Wasylem Bodnarem i parlamentarzystami różnych opcji politycznych. Główny wniosek: zwycięstwo Wołodymyra Zełenskiego otwiera nowe możliwości dla poprawy bilateralnych stosunków. Nie będzie to jednak proces ani szybki, ani łatwy.

W tym kontekście znowu aktualne stają się rekomendacje zawarte we wspólnej publikacji przygotowanej 2 lata temu przez 19 polskich i ukraińskich ekspertów. Członkowie Forum Polska-Ukraina wskazywali tam, w jaki sposób budować wzajemne relacje między Polską i Ukrainą. Jedna z ich rekomendacji dotyczy powołania wspólnej instytucji międzyrządowej – Polsko-Ukraińskiego Centrum Dobrego Sąsiedztwa.

31 maja odbyła się debata kończąca spotkanie „Wyniki wyborów do PE: skutki dla UE, Polski i Ukrainy” moderowana przez Tarasa Kaczkę (Międzynarodowa Fundacja Widrodżennia) z udziałem:

Edwina Bendyka („Polityka”, Ośrodek Badań nad Przyszłością Collegium Civitas, Fundacja Batorego)
Andrzeja Brzezieckiego (Nowa Europa Wschodnia)
Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz (dyrektorka #forumIdei Fundacji Batorego).


IX Forum Polska-Ukraina – przyszłość relacji polsko-ukraińskich i kryzys w Cieśninie Kerczeńskiej
28-29 listopada 2018

Relacje polsko-ukraińskie, mimo wzajemnych deklaracji o strategicznym partnerstwie, znajdują się dziś w najtrudniejszym momencie od ich nawiązania w 1991 roku. Konflikt o wspólną historię negatywnie wpływa na stan dialogu między Warszawą a Kijowem, a otoczenie międzynarodowe obu krajów staje się coraz bardziej skomplikowane. Rosyjski atak na ukraińskie okręty wojskowe i wprowadzenie przez władze w Kijowie stanu wojennego pokazują, że konflikt rosyjsko-ukraiński jest daleki od zamrożenia. Sytuacja ta ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo Polski i całego regionu.

Poniżej zamieszczamy relację Edwina Bendyka z tygodnika „Polityka”, członka Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego i uczestnika Forum Polska-Ukraina.

„Polskę i Ukrainę dzieli wspólna historia i łączy zagrożenie ze strony wspólnego wroga. Tak najkrócej można podsumować IX Forum Polska-Ukraina jakie odbyło się w Warszawie.

Organizatorzy Forum, Forum Idei Fundacji Batorego i ukraińska International Renaissance Foundation nie mogli przewidzieć, że spotkanie wypadnie kilka dni po rosyjskiej agresji w Cieśninie Kerczeńskiej. Siłą rzeczy wojenna eskalacja konfliktu rosyjsko-ukraińskiego stała się kontekstem dla dyskusji polskich i ukraińskich ekspertów, choć szczęśliwie spotkania nie zdominowała.

Temat dyskusji – Znaczenie relacji polsko-ukraińskich w zmieniającej się rzeczywistości międzynarodowej okazał się tak pojemny, że umożliwił przegląd wszystkich niemal problemów wzajemnych relacji, począwszy od pytania podstawowego: w jakim stanie są te relacje obecnie? Okazuje się, że wcale niełatwo jednoznacznie ocenić. Owszem, na najwyższym poziomie polityczno-dyplomatycznym panuje chłód, cały czas jednak trwa, a nawet rozwija się konkretna i realna współpraca na linii wojskowej i gospodarczej, a także ciągle Polska zabiega o interesy Ukrainy na forach europejskich.

Słowem, problem szklanki, która nie wiadomo, czy jest napełniona do połowy, czy do połowy pusta. W takiej sytuacji dyskusja poszła dalej, w stronę analizy rzeczywistego statusu międzynarodowego Ukrainy i Polski oraz ich interesów. Tu okazało się, że najbardziej dziś łączy Polskę z Ukrainą zagrożenie ze strony wspólnego sąsiada, czyli Rosji. Tyle tylko, że mimo świadomości tego zagrożenia dajemy się Rosji rozgrywać, która bez problemu wykorzystuje narzędzia dezinformacji, prowokacji i medialnego wpływu na podsycanie wzajemnej podejrzliwości i niechęci.”

Więcej na temat przebiegu Forum Polska-Ukraina w relacji Edwina Bendyka na blogu „Antymatrix„.


VII Forum Polska-Ukraina – kryzys polsko-ukraiński/ Partnerstwo Wschodnie
28-29 listopada 2017

Zaostrzenie się konfliktu polsko-ukraińskiego o pamięć historyczną zbiegło sie w czasie ze Szczytem Partnerstwa Wschodniego w Brukseli, dlatego VII Forum Polska-Ukraina w Warszawie poświeciliśmy głównie problematyce bilateralnej oraz przyszłości Partnerstwa. Forum, po raz czwarty, było współorganizowane z Międzynarodową Fundacją „Odrodzenie” z Kijowa.

W pierwszej sesji uczestnicy Forum zastanawiali się jakie są przyczyny obecnego pogorszenia stosunków na linii Warszawa-Kijów i jakie są drogi wyjścia z tego sporu.

Druga sesja poświęcona była Szczytowi Partnerstwa Wschodniego. Uczestnicy próbowali odpowiedzieć na pytania dotyczące oczekiwań obu naszych krajów wobec tego projektu. Zastanawiali się także, co daje Ukrainie Partnerstwo Wschodnie oraz czy spór polsko-ukraiński może się stać przeszkodą dla europejskiej integracji Ukrainy.

Trzecim tematem poruszonym podczas Forum była kwestia migracji Ukraińców do Polski. Z inicjatywy Grupy Polsko-Ukraińskiego Dialogu powstaje tekst autorstwa Marty Jaroszewicz (Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia) i Ołeny Małynowśkiej (Narodowy Instytut Badań Strategicznych) omawiający przyczyny i perspektywy tej migracji oraz zawierający rekomendacje co Polska, a co Ukraina powinna zarobić, aby polepszyć sytuację migrantów. Wstępne tezy tekstu były omawiane podczas trzeciej sesji Forum.

Forum zakończyła debata publiczna „Kryzys polsko-ukraiński a Partnerstwo Wschodnie”. Przepełniona sala i temperatura dyskusji pokazała, że nie tylko jest o czym rozmawiać, ale jest ogromna potrzeba takiej rozmowy. Jako paneliści wystąpili: Łukasz Adamski (zastępca dyrektora Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, historyk i politolog), Adam Eberhardt (dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich im. Marka Karpia), Taras Kaczka (doradca Ministra Spraw Zagranicznych Ukrainy, zastępca dyrektora wykonawczego Międzynarodowej Fundacji „Odrodzenie”, były członek ukraińskiego zespołu negocjującego Umowę stowarzyszeniową Ukrainy z UE) oraz Hennadij Maksak (krajowy koordynator Ukraińskiej Platformy Krajowej Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego, redaktor najnowszej opinii na temat wyznaczonych przez UE 20 głównych celów Partnerstwa Wschodniego do 2020 r.).

Podsumowując VII Forum Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektor programu Otwarta Europa Fundacji Batorego, powiedziała:

„Dwa lata intensywnych debat o pamięci i polityce historycznej nie tylko nie doprowadziły nas do rozwiązania problemu, ale spowodowały poszerzenie pola konfliktu i pogłębienie podziałów. Widać narastający brak zaufania, w efekcie każde słowo i gest budzi podejrzenia i jest interpretowane na niekorzyść drugiej strony.

Jest jednak także dobra wiadomość. Wśród ekspertów i osób zaangażowanych w polsko-ukraińskie relacje panuje powszechne przekonanie, że konflikt trzeba rozwiązać, że jego eskalacja jest dla obu krajów i społeczeństw szkodliwa.

Dla wyjścia z negatywnej spirali potrzebne jest nie więcej presji, ale pozytywne gesty, które wygenerują pozytywne emocje. Takie gesty potrzebują jednak uprzedniej gwarancji, że dobra wola nie zostanie wykorzystana przeciwko temu, kto na taki gest się zdecyduje. Tu jest wielkie pole dla ukraińskiej i polskiej dyplomacji, które mogłyby taką sekwencję gestów zaproponować i zaplanować.”


VI Forum Polska-Ukraina: Priorytetowe Partnerstwo
30-31 maja 2017, Kijów

W maju 2017 r. Ukraina i Polska świętowały 25. rocznicę podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy. W dokumencie tym Ukraińców i Polaków określono mianem „bratnich narodów” i faktycznie, z historycznego punktu widzenia, można uznać, że to ćwierćwiecze było najlepszym okresem w stosunkach ukraińsko-polskich. Mimo licznych problemów pojawiających się w trakcie współpracy, możliwe było sformułowanie strategicznych celów, które nadały kierunek wzajemnym relacjom i wyznaczyły ich cel.

Ostatnio jednak kontekst wzajemnych relacji uległ istotnym zmianom. W efekcie podważone zostały dotychczasowe ramy współpracy polsko-ukraińskiej, utrudnione zrozumienie znaczenia wzajemnych relacji i prace nad wspólnymi celami politycznymi. Tegoroczne Forum poświęcone było właśnie stosunkom polsko-ukraińskim – ich obecnej kondycji i perspektywom rozwoju w przyszłości.

Zainicjowana przez Fundację im. Stefana Batorego oraz Międzynarodową Fundację „Odrodzenie” Grupa Polsko-Ukraińskiego Dialogu, opracowała dokument pt. „Polska-Ukraina: Priorytetowe Partnerstwo”, w którym przedstawiła propozycję nowych ram relacji między Ukrainą a Polską.
Dokument ten stanowił podstawę dyskusji podczas Forum. W Forum udział wzięli eksperci i politycy z obu krajów, od lat zaangażowani w polsko-ukraińską współpracę.

Po Forum odbyła się debata publiczna, podczas której przedstawiciele Grupy Polsko-Ukraińskiego Dialogu (Aliona Hetmanczuk, Joanna Konieczna-Sałamatin Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, Dmytro Szulha) zaprezentowali główne tezy dokumentu „Polska-Ukraina: Priorytetowe Partnerstwo”. Następnie zabrali głos polscy i ukraińscy politycy (dwoje ukraińskich współprzewodniczących Parlamentarnej Grupy ds. Relacji z Polską: Oksana Jurynec z Bloku Petra Poroszenki i Mykoła Kniażycki z Frontu Narodowego, zaś z polskiej strony: Adam Szłapka z Nowoczesnej i Paweł Zalewski z Platformy Obywatelskiej). Politycy komentowali zawarte w dokumencie eksperckie rekomendacje oraz opisywali zagadnienia, które ich zdaniem są priorytetowe dla naszych wzajemnych relacji. Omówiono aktualny stan i zakres współpracy naszych państw oraz określono te miejsca, w których należy jak najpilniej wprowadzić zmiany.


V Forum Polska-Ukraina
10-11 października 2016, Warszawa

V Forum Polska-Ukraina poświęciliśmy polityce tożsamości w obu krajach. (Współ)twórcami tej polityki są nie tylko instytucje państwa lecz także partie i ruchy polityczne, organizacje społeczne, Kościoły. Polityka tożsamości, której istotnym, ale nie jedynym wymiarem jest polityka historyczna, ma przede wszystkim cele wewnętrzne: ma służyć integracji wspólnoty, ale także dominacji nad konkurencyjnymi narracjami i projektami politycznymi. Może to prowadzić do napięć czy sporów wewnątrz kraju, ale jej skutkiem może być także konflikt zewnętrzny, ze względu na złożone historycznie relacje historyczne między sąsiadami jak w przypadku Polski i Ukrainy.

Rewolucja godności oraz będąca jej konsekwencją rosyjska agresja na Ukrainę w sposób fundamentalny wpłynęły na zmiany tożsamości wielu Ukraińców. Przyspieszyły proces tworzenia narodu politycznego zbudowanego w dużej mierze na dystansie wręcz wrogości wobec Rosji. Głębokie zmiany dotyczą także polityki tożsamości kreowanej nie tylko przez państwo ukraińskie ale także przez różnych aktorów społecznych. Polityka ta coraz częściej odwołuje się do tradycji ukraińskich ruchów narodowych z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku.

W Polsce w ostatnich latach ponownie postawiono pytania dotyczące naszej tożsamości. Z tymi pytaniami wiąże się spór o model modernizacji przyjęty po 1989 roku, o stosunek do tradycji oraz o ocenę przeszłości, zwłaszcza XX wieku, w tym przemian po 1989 roku. Można nawet mówić o próbach zasadniczego przewartościowania polskiej historii, a polityka historyczna staje się dla obecnie rządzących podstawowym narzędziem do budowy wspólnoty. Zmiany te wpływają na stosunek do Europy, ale także na relacje z sąsiadami Polski. Ostatnie decyzje dotyczące Wołynia, podjęte przez Sejm i Senat, wywołały gwałtowne reakcje społeczne i polityczne na Ukrainie.

Do dyskusji o tych kwestiach zaprosiliśmy ponad 40 osób z Ukrainy i Polski, polityków, ekspertów, historyków i publicystów (patrz: Uczestnicy). Podczas dwóch sesji, moderowanych przez prezesa Fundacji Batorego, Aleksandra Smolara i prezesa Międzynarodowej Fundacji Odrodzenia, Oleksandra Suszkę, uczestnicy Forum zastanawiali się, jak przezwyciężyć problemy i budować dialog pomiędzy Polską a Ukrainą z poszanowaniem pamięci o historii obu narodów.

Drugiego dnia Forum odbyła się publiczna konferencja Ukraina – budowanie współczesnej tożsamości.


IV Forum Polska i Ukraina w Europie
23-24 maja 2016, Kijów

Dyskusje podczas IV Forum koncentrowały się na sytuacji w Polsce i na Ukrainie w kontekście europejskim. Zmiana władzy w Polsce, znaczące przewartościowanie w sferze polityki zagranicznej oraz spowodowany nierespektowaniem przez rząd wyroków Trybunału Konstytucyjnego konflikt z Komisją Europejską sprawiły, że ważnym stało się pytanie, na ile Warszawa może nadal być skuteczna jako reprezentant interesów Ukrainy w Europie oraz model, do którego Kijów powinien dążyć. Tymczasem na Ukrainie sytuacja wciąż jest niepewna. Choć obecny rząd deklaruje nieustanną gotowość do reform, coraz częściej pojawiają się głosy podkreślające zbyt powolne wprowadzanie zmian lub wręcz ich brak. Dzieje się to w sytuacji wciąż trwającego konfliktu Rosji na Ukrainie, który w każdej chwili może zostać zaostrzony na rozkaz Moskwy. Uczestnicy Forum zastanawiali się także nad tym, na ile obecna sytuacja jest powtórzeniem okresu po pomarańczowej rewolucji i czy obecne władze są w stanie rzeczywiście zreformować kraj.

Wprowadzenia do dyskusji przygotowali: Aleksander Smolar (prezes Fundacji Batorego) – sesja polska – oraz Ołeksandr Suszko (prezes Międzynarodowej Fundacji Odrodzenie) – sesja ukraińska. W spotkaniu uczestniczyło 17 osób z Polski i 22 osoby z Ukrainy. (patrz: Uczestnicy)

IV Forum towarzyszyła publiczna konferencja Polska w Europie.


III Forum Polska-Ukraina: Polityka bezpieczeństwa
1–2 października 2015

Tematem spotkania była polityka bezpieczeństwa Polski i Ukrainy. Konflikt zbrojny na wschodzie Ukrainy i polityka Rosji są postrzegane jako zagrożenie dla Polski. Na nowo swą politykę bezpieczeństwa tworzy Ukraina – mówi się o ukraińskich aspiracjach do członkostwa w NATO i UE. Zmienia się sama definicja polityki bezpieczeństwa, inne są też wyzwania stojące przed państwami. O skali nowych wyzwań świadczyć może wojna hybrydowa trwająca obecnie na wschodzie Ukrainy. Klasycznie rozumiana polityka obronna, podobnie jak polityka zagraniczna nie wystarczają do radzenia sobie z podobnymi konfliktami. W tej sytuacji rozmowa dotyczyła polityki obronnej i zagranicznej obu krajów, ale także dyskutowano o bezpieczeństwie gospodarczym, informacyjnym etc. W rozmowie chcieliśmy skupić się na wyzwaniach, przed jakimi stoją obecnie Polska i Ukraina, oraz na tym, w jaki sposób można na nie odpowiedzieć. Pytaliśmy o to, jakimi atutami dysponują oba państwa i jakie są ich słabości.

Wprowadzenia do dyskusji przygotowali: Aleksander Smolar (prezes Fundacji Batorego) – Polityka bezpieczeństwa. Polska – oraz Wołodymyr Fesenko (Centrum Stosowanych Badań Politycznych „Penta”, Kijów) – Polityka bezpieczeństwa. Ukraina. Obrady podsumował Borys Tarasiuk (były minister spraw zagranicznych Ukrainy). W spotkaniu uczestniczyły 23 osoby z Polski i 17 osób z Ukrainy. (patrz: Uczestnicy) [PDF 188 KB]

III Forum towarzyszyła publiczna konferencja Polityka bezpieczeństwa Ukrainy.

Wydano także specjalny dodatek do „Tygodnika Powszechnego: Polityka bezpieczeństwa Polski i Ukrainy.

Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach konkursu Wsparcie wymiaru samorządowego i obywatelskiego polskiej polityki zagranicznej


II Forum Polska-Ukraina: Polityka pamięci
20-21 czerwca 2013

Tematem spotkania była polityka pamięci w Polsce i na Ukrainie. Po przemianach w latach 1989-1991, w obu krajach trwają spory o rolę państwa w budowaniu tożsamości i kultywowaniu pamięci. Dyskutuje się o tym, na ile państwo może i powinno wpływać na to, co i jak pamiętają obywatele. Jaki powinien być model edukacji i w jakim zakresie powinna ona kształtować postawy obywateli. Rozmowa podczas Forum dotyczyła polskich i ukraińskich doświadczeń z polityką historyczną i polityką pamięci, a także roli, jaką odgrywały i jaką odgrywają te polityki w polityce wewnętrznej i zagranicznej, zwłaszcza w relacjach z sąsiednimi krajami.

Omówienie Forum [PDF 678 KB]

Wprowadzenia do dyskusji przygotowali: Andrzej Friszke (Instytut Studiów Politycznych PAN) Polityka tożsamości i pamięci w Polsce oraz Maksym Stricha (Wydział Humanistyczny Kijowskiego Uniwersytetu im. Hrinczenka), Polityka tożsamości i pamięci na Ukrainie. W spotkaniu uczestniczyło 31 osób z Polski i 19 osób z Ukrainy (patrz: Uczestnicy)

II Forum towarzyszyła publiczna konferencja Pamięć o XX wieku a współczesność. Ukraińskie spory o przeszłość.

Projekt współfinansowany przez Departament Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu Współpraca w dziedzinie dyplomacji publicznej 2013


I Forum: Polska i Ukraina wobec przemian w Europie
29-30 listopada 2012

Tematem I Forum był stosunek do Europy w Polsce i na Ukrainie, zarówno polityków, jak i społeczeństwa. Po upadku poprzedniego systemu Europa była stałym punktem odniesienia dla obu krajów, jako wybór polityczny, ale także cywilizacyjny i kulturowy. Uczestnicy Forum zastanawiali się nad tym, czym jest dziś Europa dla Polski – członka UE – oraz jakie strategie może przyjąć wobec europejskiego kryzysu oraz zmian instytucjonalnych zachodzących w obrębie Unii. Spierano się także o to, jakie jest stanowisko Ukrainy wobec Europy, co oznacza europeizacja Ukrainy, na jakich warunkach (i czy w ogóle) powinna być podpisana umowa stowarzyszeniowa UE-Ukraina, i czy jej efektem ma być w przyszłości członkostwo w Unii.

Wprowadzenia do dyskusji przygotowali: Dariusz Rosati (poseł na Sejm RP, b. minister spraw zagranicznych) Polska wobec Europy oraz Ołeh Szamszur (b. wiceminister spraw zagranicznych Ukrainy) Ukraina wobec Europy. W spotkaniu uczestniczyło 27 osób z Polski i 21 osób z Ukrainy (patrz: Uczestnicy)

I Forum towarzyszyła publiczna konferencja Dokąd zmierza Ukraina?