Otwarta Europa

Analizy: Polska w Otwartej Europie

W programie Otwarta Europa przygotowywaliśmy analizy, w których pokazywaliśmy sytuację międzynarodową naszego kraju, wytyczaliśmy pożądane kierunki działań, a także prezentowaliśmy polski punkt widzenia w debacie europejskiej.

W przygotowaniu analiz współpracowaliśmy z grupą niezależnych ekspertów i analityków z instytucji zajmujących się sprawami międzynarodowymi:
Adamem Balcerem z WiseEuropa, Piotrem Burasem z Warszawskiego Biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR), Grzegorzem Gromadzkim, Eugeniuszem Smolarem z Centrum Stosunków Międzynarodowych.

Publikacje:

Łukasz Kulesa: „Polska polityka bezpieczeństwa: w stronę samotności strategicznej?”
wersja polska [PDF 145 KB]
Prawo i Sprawiedliwość obejmując rządy w 2015 roku zapowiedziało radykalne zmiany w polskiej polityce bezpieczeństwa. Dziś, w trudnym otoczeniu strategicznym, definiowanym przez agresywną Rosję Putina i nieprzewidywalne USA Trumpa, Polska – zdaniem rządzących – radzi sobie świetnie. Najnowszym tego potwierdzeniem jest zawarcie kontraktu na zakup systemu Patriot. Krytycy uważają zaś, że pięknymi słowami zasłania się ostre kryzysy w kontaktach z naszymi najważniejszymi partnerami. Autor szuka odpowiedzi na pytanie, czy założenia dotyczące stosunków międzynarodowych, które leżą u podstaw obecnej polityki bezpieczeństwa Polski, są trafne? I stawia tezę, że Polska – mimo członkostwa w NATO i UE – zmierza w stronę osamotnienia strategicznego.

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz: „Polityka wschodnia w chaosie”
wersja polska [PDF 237KB]
Polska abdykowała z aktywnego kształtowania wspólnotowej strategii wobec Ukrainy, Rosji czy Białorusi. Co więcej, w relacjach bilateralnych z Kijowem, Warszawa zaczęła zachowywać się na tyle niejednoznaczne, że pojawiły się pytania o możliwy zwrot rządu Prawa i Sprawiedliwości w kierunku Rosji. Samo pojawienie się  takich pytań pokazuje, że w naszej polityce wschodniej dzieje się coś, co w ciągu ostatnich dwóch dekad było absolutnie niewyobrażalne.

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz: „Eliminacja obcych wpływów czy budowanie własnych? Jak dbać o suwerenność Polski”
wersja polska [PDF 132 KB]
Wszyscy chcemy, aby Polska była silnym krajem, który sam o sobie decyduje. Krajem, który potrafi bronić się przed zewnętrznymi ingerencjami w życie polityczne. Jak to osiągnąć? Czy droga do suwerenności prowadzi, tak jak twierdzi rząd i niektórzy konserwatywni eksperci, przez ograniczanie obecności zagranicznych pieniędzy i zagranicznych wpływów w polskim życiu publicznym? Autorka stawia tezę wprost przeciwną: ograniczanie więzi ze światem zewnętrznym nie prowadzi do wzmocnienia, lecz przeciwnie, do osłabienia suwerenności Polski a w konsekwencji także pogorszenia komfortu życia i dobrobytu jej obywateli.

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz: A normative crisis: the need to protect democratic values in Europe
wersja angielska [PDF 289 KB]
Prezentujemy krótki, dwustronicowy tekst Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz, w którym została sformułowana propozycja reformy mechanizmów finansowych Unii Europejskiej w taki sposób, żeby skutecznie odpowiedzieć na kryzys wartości, z którym zmaga się wspólnota. Autorka uważa, że pilnej reakcji wymaga sytuacja, w której demokratyczne wartości, fundament Unii Europejskiej, są coraz częściej kwestionowane nie tylko w debacie publicznej ale i poprzez działania kolejnych rządów państw członkowskich; a jednocześnie wydajemy wielokrotnie więcej pieniędzy na promocję europejskich wartości poza granicami UE niż wewnątrz niej.

Priorytetowe Partnerstwo: wspólna wizja stosunków polsko-ukraińskich – wspólny tekst członków Grupy Polsko-Ukraińskiego Dialogu
wersja polska [PDF 277 KB]
wersja ukraińska [PDF 240KB]
Wzajemne relacje Polski i Ukrainy przeżywają najtrudniejsze chwile od 25 lat. Po raz pierwszy od ćwierćwiecza w stosunkach między naszymi krajami pojawiło się poczucie „strategicznego marazmu”, na które dodatkowo nałożyły się liczne problemy dwustronne. Warszawa i Kijów nie mogą sobie jednak pozwolić na wzajemną obojętność. Dzisiaj Polska i Ukraina są dla siebie równie ważne jak w minionych 25 latach. Kierując się tym przekonaniem 19 ekspertów z Polski i Ukrainy od lat zajmujących się kwestią wzajemnych relacji, utworzyło Grupę Polsko-Ukraińskiego Dialogu i podjęło próbę wyznaczenia na nowo wizji stosunków między oboma narodami.

Raport Adama Balcera, Piotra Burasa, Grzegorza Gromadzkiego i Eugeniusza Smolara W zwarciu: polityka europejska rządu PiS
wersja polska [PDF]
wersja angielska [PDF]
Autorzy raportu przeprowadzili analizę polityki europejskiej PiS na tle procesów zachodzących w Unii Europejskiej na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy oraz dokonali oceny skutków tej polityki dla warunków przyszłego rozwoju Polski i jej miejsca w Europie. Do kluczowych problemów polskiej polityki europejskiej i zagranicznej rządu PiS należą ideologizacja tejże oraz brak spójności w jej praktycznym wymiarze. Przyczynami tego ostatniego są struktura decyzyjna oparta na istnieniu pozarządowego ośrodka decyzyjnego w postaci prezesa Jarosława Kaczyńskiego oraz rywalizacja między różnymi ośrodkami władzy.

Analiza Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz Normatywne imperium w kryzysie – czas na politykę wartości
wersja polska [PDF]
wersja angielska [PDF]
W Unii Europejskiej trwa „ideologiczna wojna domowa”. Wypowiedzi nowego francuskiego prezydenta, a także polityków z innych krajów Wspólnoty pokazują, że w unijnych stolicach kwestia wspólnych wartości zaczyna być traktowana naprawdę poważnie. Przeciwdziałanie kryzysowi w sferze wartości wymaga ogromnej rozwagi politycznej, aby starania o wzmocnienie ideowych fundamentów Wspólnoty nie stały się okazją do eliminowania konkurentów i nie przekształciły się w wojnę na wyniszczenie, w której przegrają wszyscy. Obok polityki spójności, rolnej czy bezpieczeństwa niezbędna jest dzisiaj także polityka wartości posługująca się efektywnymi instrumentami prawnymi i finansowymi.

Raport Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz i Piotra Burasa (Nie)porozumienie mińskie a europejski porządek bezpieczeństwa
wersja polska [PDF 170 KB]
wersja angielska [PDF 170 KB]
Konflikt w Donbasie to część dużo szerszej konfrontacji, jaką jest próba podważenia przez Rosję zasad bezpieczeństwa w Europie. Sankcje przeciw Moskwie powinny więc być przedstawiane przede wszystkim jako mechanizm obrony pokoju i stabilności na kontynencie. UE musi także odrzucić iluzję, iż pełna realizacja porozumienia mińskiego jest możliwa i doprowadzi do pokoju we wschodniej Ukrainie.

Komentarz Piotra Burasa Przygotujcie się na nową Europę
wersja polska [PDF 135 KB]
wersja angielska [PDF 140 KB]
Dotknięta kryzysami wewnętrznymi (euro, fala populizmu) oraz wyzwaniami zewnętrznymi (polityka Rosji, napływ uchodźców) Unia Europejska musi zmierzyć się z nowym zadaniem, jakim jest znalezienie adekwatnej odpowiedzi na zainicjowane przez Donalda Trumpa zmiany w polityce USA, które mogą mieć dla Europy dalekosiężne skutki. W komentarzu Fundacji im. Stefana Batorego, Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura ECFR i ekspert ds. UE i Niemiec, pokazuje, jak zmieniają się główne paradygmaty integracji europejskiej i jakie dylematy ich nowy kształt rodzi dla UE i Polski.

Analiza Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz Pożegnanie z Giedroyciem
wersja polska [PDF 110 KB]
wersja angielska [PDF 107 KB]
wersja rosyjska [PDF 265 KB]
Propozycja radykalnego ograniczenia finansowania Biełsatu i przekazania zaoszczędzonych w ten sposób środków na nowy program polskojęzyczny nadający za granicą, w tym oficjalnie na Białorusi, nie powinna być traktowana jako pojedyncza decyzja. To przejaw fundamentalnego zwrotu – odejścia od założeń, które przyświecały przez blisko 25 lat polskiej polityce wobec wschodnioeuropejskich sąsiadów. Symbolicznie zmianę tę można określić jako „pożegnanie z Giedroyciem”.

Raport Adama Balcera, Piotra Burasa, Grzegorza Gromadzkiego i Eugeniusza Smolara Polacy wobec UE: koniec konsensusu
wersja polska [PDF 237 KB]
wersja angielska [PDF 230 KB]
Autorzy raportu stawiają tezę, że 80% poparcie Polaków dla UE współwystępuje z niechęcią większości naszego społeczeństwa wobec głębszej integracji ekonomicznej (Euro) i politycznej. W efekcie eurosceptyczna polityka PiS może się cieszyć w „euroentuzjastycznym” społeczeństwie polskim coraz większym poparciem. Istnieje potrzeba ponownego przekonania Polaków do Unii Europejskiej. Tym razem już nie do członkostwa, ale do głębokiej, jakościowej obecności w zjednoczonej Europie.


Analiza Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz
Jak uniknąć rozmów ponad naszymi głowami? Polska wobec Rosji w dobie konfrontacji
wersja polska [PDF 190 KB]

wersja angielska [PDF 190 KB]

Aneksja Krymu i agresja we wschodniej Ukrainie pokazały, że Rosja jest poważnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa nie tylko naszego kraju, ale całej Europy. Dla Polski stosunki Zachodu z Moskwą to jedna z najpoważniejszych dzisiaj „dużych gier” w polityce międzynarodowej. Jeśli chcemy, by gra „o nas” nie toczyła się bez nas, to w naszym najlepiej pojętym interesie jest aktywne włączenie się w proces rozwiązania konfliktu z Rosją .Autorka argumentuje, że aby stać się aktywnym graczem. Polska nie może ograniczać się wyłącznie do „polityki opartej na fobiach”, która sprowadza się do alarmowania społeczeństwa i sojuszników o zagrożeniach płynących z Rosji. Rezygnacja z dialogu z Moskwą wydaje się kusząca: zwalnia z odpowiedzialności za „zgniłe kompromisy”. Taka polityka jest wygodna dla elit (nie tylko politycznych), ale nieefektywna dla Polski. Tym bardziej, że wyłączając się z rozmów wcale nie unikamy zawierania kompromisów. Dopuszczamy jedynie, by do ich zawarcia dochodziło bez nas.

Raport Adama Balcera, Piotra Burasa, Grzegorza Gromadzkiego i Eugeniusza Smolara Jaka zmiana? Założenia i perspektywy polityki zagranicznej rządu PiS [PDF 196 KB]

Raport z obserwacji polskiej polityki zagranicznej w okresie od listopada 2015 do maja 2016 jest próbą podsumowania istoty reorientacji polityki zagranicznej Polski pod rządami Prawa i Sprawiedliwości. Autorzy raportu skupiają się na analizie założeń ideowych polityki zagranicznej, zwłaszcza polityki europejskiej, prowadzonej przez rząd Prawa i Sprawiedliwości (zob. także zapis dyskusji po prezentacji raportu).