W dyskusji udział wzięli: AleksandrBikbow (Państwowy Uniwersytet im. Łomonosowa), Ilia Kalinin (filolog, historyk kultury), Jekaterina Kuzniecowa (Centrum Badania Społeczeństwa Postindustrialnego), Artiom Magun (Uniwersytet w Strasburgu) i Dawid Ter-Oganjan (artysta wizualny, kurator).
Spotkanie poprowadziła Karolina Wigura („Kultura Liberalna”, członkini zarządu Fundacji Batorego)
Coraz częściej zewnętrzni obserwatorzy zwracają uwagę na zwrot konserwatywny, jaki w ostatnich latach miał miejsce w Rosji. Z kolei niektórzy rosyjscy ideologowie określają swoje państwo mianem „neokonserwatywnego mocarstwa”, przestawiając je jako atrakcyjną eurazjatycką alternatywę wobec słabej, liberalnej Europy. Chcielibyśmy w tym kontekście zapytać o zmiany, jakie zaszły w Rosji pod wpływem wydarzeń na Ukrainie, o aktualność dotychczasowych sporów kulturowych, jak wokół akcji Pussy Riot i zapytać o nowe wątki w tych dyskusjach. Czy rzeczywiście możemy mówić o przemianie społecznej w Rosji w perspektywie kształtujących się nowych paradygmatów XXI wieku? Czy grozi nam powtórne starcie ideologiczne Wschodu i Zachodu? Na ile złudne okazało się przekonanie, ze w dobie internetu i związanej z nim wolności wypowiedzi konflikty ideologiczne pozbawione zostały impetu?
Debata towarzyszyła spotkaniu Klubu PL_RU.
Noty o panelistach
Aleksandr Bikbow (ur. 1974) – socjolog, dr, wicedyrektor Centrum Współczesnej Filozofii i Nauk Społecznych Wydziału Filozofii Moskiewskiego Państwowego Uniwersytetu im. Łomonosowa. Współpracownik paryskiego Centrum im. Maurice Halbwachsa, redaktor czasopisma „Logos”, koordynator merytoryczny Niezależnej Inicjatywy Badawczej, analizującej m.in. protesty społeczne w Rosji.
Ilja Kalinin (ur. 1975) – filolog, historyk kultury i krytyk. Pracował na wydziale wolnych sztuk i nauk. Wykładowca Uniwersytetu Europejskiego w Petersburgu, redaktor naczelny czasopisma „Żelazny zapas. Debaty o polityce i kulturze”. Aktualnie pracuje nad książką Historia jako sztuka klarowności. Rosyjscy formaliści i rewolucja.
Jekaterina Kuzniecowa (ur. 1982) – politolożka i ekonomistka, współtworzyła program kandydata na prezydenta Rosji w 2012 roku Michaiła Prochorowa. Wykładowczyni na Uniwersytecie Wyższa Szkoła Ekonomii w Moskwie. Dyrektorka Programu Europejskiego w Centrum Badania Społeczeństwa Postindustrialnego. Stale współpracuje z Delegacją Unii Europejskiej w Moskwie oraz Bankiem Centralnym Federacji Rosyjskiej.
Artiom Magun (ur.1974) – filozof, politolog, dr, pracownik Uniwersytetu w Strasburgu, a także Michigan University. Gościnnie redaktor „Nowego Przeglądu Literackiego”, członek lewicowej grupy roboczej „Co robić?”, założonej w celu połączenia lewicowej teorii politycznej, sztuki i aktywności i wydającej gazetę pod tym samym tytułem. Publikował m.in. prace na temat filozofii: Jacquesa Derridy, Teodora Adorno, Hanny Arendt, Friedricha Hölderlina i Josipa Mandelsztama. W 2004 opublikował Przestrzeń polityczną współczesnej Rosji – o prawych „lewych” i o lewych „prawych”.
Dawid Ter-Oganjan (ur. 1981) – współpracownik Anatolija Osmołowskiego, mieszka w Moskwie i jest jednym z nielicznych artystów rosyjskich młodego pokolenia, któremu udało się zdobyć międzynarodowe uznanie. Brał udział w wystawie „Ostalgia” w New Museum w Nowym Jorku, jest stypendystą DAAD w Berlinie. Ważnym odniesieniem dla jego działań jest sytuacja politycznej opresji w Rosji i zaangażowanie artystów w sprawy publiczne. W latach 1992-2002 członek grupy artystycznej „Radek”, brał udział w kampaniach Osmołowskiego „Barakada” i „Mauzoleum”. W 2004 roku laureat „Czarnego kwadratu” – rosyjskiej państwowej nagrody za serię prac abstrakcyjnych pt. „Operacja”, a w roku 2011 międzynarodowej nagrody Henkel Art Award.
Karolina Wigura (ur. 1980) – socjolożka, publicystka. Członkini redakcji Tygodnika Internetowego „Kultura Liberalna” oraz Zarządu Fundacji Batorego. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Europie” (dodatku do „Dziennika. Polska. Europa. Świat”), „Przeglądzie Politycznym”, „Tygodniku Powszechnym”, „Znaku”. Autorka książki Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki (2011).
Prezentacja opracowania: Polska granica w czasie rewolucji ukraińskiej [PDF 3,02 MB]
Jakub Benedyczak (Fundacja im. Stefana Batorego)
godz. 10.30-12.30
Granica polsko-ukraińska w czasie kryzysu ukraińskiego. Ocena i lekcje na przyszłość
prowadzenie: Grzegorz Gromadzki
uczestnicy dyskusji: Jakub Benedyczak, Martyna Michalik (Edukacja dla Demokracji), Krzysztof Stanowski (Fundacja Solidarności Międzynarodowej), Piotr Tyma (Związek Ukraińców w Polsce)
Tezy
Postanowiliśmy się przyjrzeć funkcjonowaniu granicy polsko-ukraińskiej w czasie dramatycznych wydarzeń na kijowskim Majdanie. Dokonać analizy działania polskich władz oraz sprawności działania państwa. Temat objął kwestie pomocy osobom rannym, pomocy humanitarnej, przyjęcia uchodźców i ofiar represji, sprawności procedur w sytuacji kryzysowej i zdolności państwa polskiego do działania ad hoc.
Dramatyczne wydarzenia początku 2014 roku pokazały rzecz bardzo ważną: wschodnia granica Unii Europejskiej potrafi być przyjazna podróżnym a jednocześnie dobrze strzeżona i bezpieczna.
Jednak w sytuacji rosnącego napięcia na obszarze poradzieckim i wobec możliwości napływu do Polski znacznej liczby uchodźców ze Wschodu, wciąż jednak warto stawiać pytania o sprawność państwa polskiego w kontekście funkcjonowania jego granic.
sesja I Polityka jako wyzwanie
Ukraińska scena polityczna i możliwości sprawnego rządzenia. Problem legitymizacji obecnych władz. Rząd, opozycja i Majdan. Nieufność wobec polityki oraz polityków. Nowa konstytucja i problem sanacji polityki. Nowe prawo dotyczące partii politycznych i wyłanianie się nowych partii, w tym reprezentujących siły dotąd nieobecne w parlamencie. Radykalizm polityczny.
Stan i podstawowe wyzwania stojące przed ukraińską gospodarką. Recesja, zadłużenie, uzależnienie ekonomiczne wobec Rosji. Problem korupcji i oligarchizacji gospodarki. Niezbędne reformy i ich koszty: polityczne i społeczne. Integracja z Unia Europejską a związki ekonomiczne z Rosją i innymi krajami WNP. Państwo i jego struktury po rządach Janukowycza. Funkcjonowanie instytucji publicznych, ich sprawność, problem przejrzystości i korupcji. Struktury siłowe. Wymiar sprawiedliwości. Władza centralna a regiony, problem decentralizacji a spoistość państwa.
Ukraina stoi obecnie wobec dwóch kluczowych problemów: agresji rosyjskiej na wschodzie kraju oraz konieczności przeprowadzenia reform – podkreślali uczestnicy pierwszej sesji, zatytułowanej „Polityka jako wyzwanie”. Przeszkodą w rozwiązaniu drugiej z tych kwestii jest parlament, którego skład nie odpowiada obecnemu rozkładowi sił politycznych w kraju.
Bogumiła Berdychowska podkreśliła, że z obecnym parlamentem Ukraina nie jest w stanie przejść procesu modernizacji, gdyż część polityków Partii Regionów, podobnie jak partii komunistycznej, „w gruncie rzeczy jest eksponentami interesów sąsiedniego państwa”. Zdaniem Wiktora Czumaka „dzisiaj parlament jest największym hamulcowym ukraińskiej polityki – to on nie pozwala ruszyć z miejsca jakiejkolwiek reformie: sądowniczej, antykorupcyjnej, ochrony prawa”. Koalicja rządząca ma tylko 168 deputowanych i nie dysponuje poparciem większości, która byłaby połączona programem. Według Andrija Szewczenki większość deputowanych, którzy wystąpili z Partii Regionów, „robi w parlamencie to, co wcześniej: za każde głosowanie próbują wyhandlować coś dla siebie, preferencje dla swojego biznesu, utrzymanie swoich ludzi na stanowiskach”. Dlatego zdaniem uczestników dyskusji potrzebne są wybory parlamentarne.
Odnosząc się do konfliktu na wschodzie Ukrainy, Czumak ocenił, że to wojna z systemem wartości, który wybrała Ukraina. Ołeh Medwediew zaznaczył jednak, że wydarzenia w tej części kraju były spowodowane także czynnikami wewnętrznymi. Za rządów Janukowycza bardzo pogorszyła się tam sytuacja gospodarcza, jest wysokie bezrobocie, a „miejscowe elementy stają się łatwą zdobyczą dla służb specjalnych Rosji i dla ruchów separatystycznych”. Medwediew stwierdził, że jednym z najpoważniejszych problemów jest to, z kim rządzący mogą tam prowadzić dialog. Stare miejscowe władze utraciły zaufanie mieszkańców, a separatyści także nie mogą być partnerami dialogu. Wyjściem mogłyby być wybory do obwodowych organów.
Obecnie trudno prognozować, czym zakończy się ten konflikt. Może dojść do jego rozszerzenia na inne regiony albo do przywrócenia w państwie stabilizacji. Ukraina powinna jednak nauczyć się istnieć w warunkach stałego zagrożenia agresją zewnętrzną. Kraj będzie musiał stworzyć nowoczesną armię i stanie przed koniecznością wydawania dużych środków na obronę, to zaś będzie wpływać na gospodarkę. Według Mirosława Czecha doprowadzenie do pokoju na wschodzie Ukrainy to problem nie tyle relacji tego kraju z Rosją, ile tego, do jakiego stopnia Zachód będzie akceptował politykę Putina.
Uczestnicy dyskusji wskazywali też na pozytywne aspekty obecnej sytuacji na Ukrainie, przede wszystkim na konsolidację społeczeństwa. Medwediew podkreślił, że m.in. dzięki agresji Putina znacznie wzrosło poparcie dla idei niepodległej Ukrainy. Powstało ponadto zjawisko rosyjskojęzycznego nacjonalizmu ukraińskiego, które obejmuje także wschód i południe kraju. Również Szewczenko za pozytywne zjawisko uznał dużą konsolidację społeczeństwa. Zaznaczył jednak, że „teraz będziemy świadkami walki Poroszenki z Poroszenką”, gdyż w jego życiorysie są rysy problematyczne: zmienianie partii czy niegotowość oddzielenia biznesu od polityki. Według komentatora jest duże prawdopodobieństwo, że „dostaniemy przejściowego prezydenta, który będzie jedną nogą w przeszłości, drugą w przyszłości”.
W drugiej sesji – „Gospodarka i państwo jako wyzwanie” – podkreślano, że przełamanie kryzysu na Ukrainie zależy od podjęcia szybkich działań w sferze decentralizacji, poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej oraz walki z korupcją, przy jednoczesnym rozwiązaniu konfliktu na wschodzie. Scenariusz rozwoju wydarzeń nie jest bynajmniej jasny – mówili uczestnicy dyskusji.
Taras Kaczka zaznaczył, że rozwiązania wymaga kryzys związany z polityką regulacyjną państwa, gdyż działania korupcyjne są częścią ustawodawstwa. Ukraina musi też dokonać reorientacji swojego handlu zagranicznego, a w podstawowych sferach gospodarki zasadniczym partnerem handlu zagranicznego jest rynek rosyjski. Jego zdaniem pomoc państwa powinna polegać przede wszystkim na pokonywaniu problemów strukturalnych w środowisku regulacyjnym, a interwencja państwa powinna być jak najmniejsza.
Z kolei Ołeksandra Kużel wskazała na konieczność zadbania o klasę średnią, bo w sytuacji kryzysu Ukraina funkcjonuje właśnie dzięki niej. Tymczasem biznes jest niszczony przez brak praworządności i uczciwych sądów. Milicja, prokuratura i sądy to „trójkąt śmierci”, w którym przedsiębiorca nie ma szans. Ważnymi zadaniami są ponadto walka z korupcją i „reset władzy”, obejmujący także sędziów, milicjantów, prokuratorów, celników i urzędników podatkowych.
Iryna Kłymenko przedstawiła trzy możliwe scenariusze rozwoju sytuacji, wymodelowane przez Instytut Studiów Strategicznych „Nowa Ukraina”. Według niej najbardziej prawdopodobny to konserwatywna stabilizacja. Jeśli prezydentowi uda się zapobiec rozlaniu się konfliktu na inne tereny, jest nadzieja, że stopniowo udałoby się zmniejszać jego obszar, a jednocześnie odbudowywać instytucje władzy. Nie można jednak wykluczyć pesymistycznego scenariusza, czyli dalszego trwania kryzysu. Jeśli prezydent nie skonsoliduje wokół siebie elity politycznej, parlament nie będzie pracował, nie uda się wziąć pod kontrolę organów siłowych, a konflikt na wschodzie rozszerzy się, to wówczas nie może być mowy o przeprowadzeniu reform. Istnieje wreszcie scenariusz optymistyczny, ale niemal utopijny. Zgodnie z nim Ukraina nawiązałaby rzeczywistą współpracę z krajami UE i USA. Do tego konieczne jest potraktowanie Ukrainy przez Unię jako przyszłego członka.
Według Ihora Koliuszki pierwszym krokiem powinna być reforma decentralizacyjna. Konieczne są przy tym zmiany w konstytucji, gdyż zgodnie z nią organami wykonawczymi w rejonach i obwodach są państwowe administracje. Ponieważ wola rozwiązania tego problemu w obecnym parlamencie jest wątpliwa, sprawa reformy konstytucyjnej wiąże się ściśle z kwestią przedterminowych wyborów do parlamentu. Zreformowania wymaga również władza wykonawcza.
Natomiast Marcin Święcicki podkreślił, że Unia Europejska powinna udzielić mocniejszej odpowiedzi na rosyjską agresję, żeby „stworzyć zewnętrzną osłonę dla reform” na Ukrainie. Za najważniejsze uznał działania w sferze energetyki, m.in. ograniczenie zużycia energii i podniesienie taryf. Święcicki wyraził przekonanie, że jeśli Ukraina w pełni wdroży umowę stowarzyszeniową, trudno będzie odmówić jej członkostwa w UE.
Noty panelistów:
Bogumiła Berdychowska (ur. 1963) – publicystka, członkini redakcji kwartalnika „Więź”. Wcześniej kierowała Biurem ds. Mniejszości Narodowych w Ministerstwie Kultury i Sztuki, była zastępczynią dyrektora V Programu Polskiego Radia. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Krytyce” (Kijów), „Kulturze” (Paryż), „Rzeczpospolitej”, „Tygodniku Powszechnym”. Autorka licznych publikacji dotyczących Ukrainy.
Mirosław Czech (ur. 1962) – publicysta, komentator polityczny „Gazety Wyborczej”, członek Zarządu Fundacji Batorego. Członek władz Związku Ukraińców w Polsce. W latach 1993-2001 poseł na Sejm RP. Działacz Unii Demokratycznej, a następnie Unii Wolności, gdzie pełnił m.in. funkcję sekretarza generalnego.
Wiktor Czumak (ur. 1958) – profesor nadzwyczajny, prawnik, ekspert ds. bezpieczeństwa. Autor wielu prac naukowych dotyczących obronności i bezpieczeństwa wewnętrznego. W 1992-2004 pracownik Państwowej Służby Granicznej Ukrainy. Były dyrektor analiz polityki i bezpieczeństwa Międzynarodowego Centrum Studiów Politycznych. Od 2010 – dyrektor Instytutu Ukraińskiej Polityki Publicznej.
Taras Kaczka (ur. 1979) – niezależny ekspert w dziedzinie integracji europejskiej i międzynarodowego prawa handlowego. Były wicedyrektor departamentu dostosowania prawodawstwa w Ministerstwie Sprawiedliwości Ukrainy i szef obsługi prawnej integracji europejskiej. Członek ukraińskiej delegacji do negocjacji w UE w sprawie umowy o stowarzyszeniu między Ukrainą a UE.
Iryna Kłymenko (ur. 1964) – główna doradczyni Instytutu Studiów Strategicznych „Nowa Ukraina”. Specjalizuje się w dziedzinie globalnej ekonomii i bezpieczeństwa ekonomicznego. Współautorka kilku monografii i około 100 raportów analitycznych i artykułów na tematy gospodarki światowej, makroekonomii i rozwoju biznesu.
Ihor Koliuszko (ur. 1965) – polityk i ekspert. Założyciel i prezes Centrum reform politycznych i prawnych. Ekspert w dziedzinie prawa publicznego, autor ponad 40 publikacji naukowych dotyczących zagadnień prawa publicznego. Szef Zakładu Nauk o Państwie i Prawie Wydziału Prawa Uniwersytetu Narodowego Akademia Kijowsko-Mohylańska.
Ołeksandra Kużel (ur. 1953) – ekonomistka, dr. Deputowana do Rady Najwyższej Ukrainy, gdzie jest szefową komisji przedsiębiorczości, polityki regulacyjnej i antymonopolowej. Laureatka wielu nagród za wkład w rozwój wolnej przedsiębiorczości, wolności gospodarczej i ożywienia społeczno-ekonomicznego społeczeństwa ukraińskiego. Prezes Centrum Analitycznego „Akademia”.
Ołeh Miedwiediew (ur. 1969) – „polittechnolog”, dziennikarz, członek rady miejskiej w Kijowie, współpracował m.in. z dziennikiem „Kommersant”, współtwórca kampanii wyborczej Zjednoczonej Opozycji, b. doradca premier Ukrainy Julii Tymoszenko.
Andrij Szewczenko (ur. 1976) – działacz polityczny i społeczny, dziennikarz, deputowany do Rady Najwyższej Ukrainy. Był korespondentem Głosu Ameryki, Ukraine Network Broadcasting, pracował jako redaktor naczelny i prezenter wiadomości telewizji 5 Kanal, reżyser filmów dokumentalnych dot. sytuacji społecznej i politycznej Ukrainy.
Konferencja prasowa na temat przebiegu wyborów w Kijowie 27 maja
Podczas konferencji niezależni obserwatorzy i międzynarodowi eksperci z Polski, Hiszpanii i Rosji oceniali przebieg kampanii wyborczej i głosowania.
W konferencji udział wzięli:
Janusz Onyszkiewicz, patron Międzynarodowej misji eksperckiej, były minister obrony RP, były poseł do Parlamentu Europejskiego
Roman Udot, ekspert ds wyborów, Europejska Platforma Demokratycznych Wyborów (EPDE)
Ołeksandr Czernienko, Dyrektor Generalny Komitetu Wyborców Ukrainy
Olha Ajwazowska, Przewodnicząca Zarządu Sieci Obywatelskiej OPORA
Stefanie Schiffer, Sekretarz Zarządu Europejskiej Platformy Demokratycznych Wyborów (EPDE)
W dyskusji udział wzięli: Oleg Kaszyn (kashin.guru), Paweł Kazarin (Slon.ru), Iwan Preobrażeński (Agencja Informacyjna Rosbałt), Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”), Sergiej Utkin (Instytut Światowej Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych, Rosyjska Akademia Nauk).
Spotkanie prowadziła Karolina Wigura („Kultura Liberalna”, członkini zarządu Fundacji Batorego)
Debata towarzyszy spotkaniu Klubu PL-RU. Więcej o Klubie.
Noty o panelistach:
Paweł Kazarin (ur. 1983) – dziennikarz i publicysta. Stały współpracownik portalu Slon.ru oraz Agencji Informacyjnej Rosbałt, a także tygodnika „The New Times” i Radia Swoboda. Specjalizuje się w analizie politycznej krajów b. ZSRR, a zwłaszcza stosunków ukraińsko-rosyjskich. Współpracuje z wieloma ukraińskimi mediami. Urodził się i wychował w Symferopolu na Krymie. Od dwóch lat mieszka i pracuje w Moskwie.
Oleg Kaszyn (ur. 1980) – dziennikarz i publicysta. Działacz obywatelski. Był długoletnim korespondentem gazety „Kommersant”, a także m.in. dziennika „Izwiestii” oraz magazynów „Bolszoj Gorod”, „Ekspert” oraz „Medwied’”. Był także członkiem redakcji „Russkij żurnał”. W 2010 roku został dotkliwie pobity przez nieznanych sprawców. Jest autorem powieści fantastycznej Roissja wpierdie (2011). Współpracował z portalem OpenSpace.ru. Obecnie współtworzy projekt dziennikarski Sputnik i Pogrom oraz kashin.guru.
Iwan Preobrażenski (ur. 1981) – politolog, publicysta, analityk, dr. Pracował m.in. w Centrum Technologii Politycznych, czasopiśmie „Profil” i dzienniku „Wiedomosti”. Był szefem działu świat portalu Strana.ru, a następnie szefem działu polityka agencji informacyjnej Rosbałt. Dziś współpracownik tej agencji. Specjalizuje się w Europie Środkowej i Wschodniej. Regularnie publikuje w prasie i czasopismach środkowoeuropejskich, m.in. w „Nowej Europie Wschodniej”.
Michał Sutowski (ur. 1985) – politolog, publicysta. Sekretarz redakcji pisma „Krytyka Polityczna”, członek zespołu Wydawnictwa Krytyki Politycznej. Redaktor pism politycznych Jacka Kuronia i Stanisława Brzozowskiego. Koordynator Instytutu Studiów Zaawansowanych.. Publikował m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Krytyce Politycznej”, „Rzeczpospolitej”. Ostatnio wydał Wujec. Związki przyjacielskie – rozmowę z Ludwiką Wujec (2014).
Siergiej Utkin (ur. 1980) – politolog, ekspert ds. międzynarodowych, dr. W latach 2006-2013 pracownik Instytut Światowej Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych Rosyjskiej Akademii Nauk. Od 2012 roku w Centrum Studiów Strategicznych Rosyjskiej Akademii Nauk, gdzie kieruje Wydziałem Ocen Strategicznych. Specjalizuje się w kwestii polityki międzynarodowej, integracji europejskiej, bezpieczeństwa, stosunków transatlantyckich oraz rosyjskiej polityki zagranicznej.
Karolina Wigura (ur. 1980) – socjolożka, publicystka. Członkini redakcji Tygodnika Internetowego „Kultura Liberalna” oraz Zarządu Fundacji Batorego. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Europie” (dodatku do „Dziennika. Polska. Europa. Świat”), „Przeglądzie Politycznym”, „Tygodniku Powszechnym”, „Znaku”. Autorka książki Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki (2011).
Rosyjska operacja na Krymie i wschodzie Ukrainy była planowana już kilka lat temu, a wydarzenia na Majdanie jedynie ją przyspieszyły. Obecna sytuacja to wynik rosyjskiej interwencji i bierności miejscowych władz – uważa Serhij Żadan.
Jak zaznaczył, wprawdzie większość mieszkańców wschodnich regionów opowiada się za unitarną Ukrainą – ale Ukrainą bez banderowców. Popierają oni Ukrainę zgodną z ich wyobrażeniami, czyli „z rosyjską telewizją i bezpośrednim wpływem Putina, bez wpływu Kijowa i oznak ukraińskości”. Przy tym 70–80 proc. osób na wschodzie jest biernych. „Gdy pojawili się rosyjscy dywersanci, co faktycznie rozpoczęło wojskową okupację, okazało się, że ci ludzie nie popierają wprawdzie okupacji, ale w tych czy innych wypadkach są gotowi ją usprawiedliwić, kierując się ideologicznymi postawami. I to jest wielki problem” – ocenił Żadan.
Okazało się też – podkreślił – że państwo ukraińskie nie ma żadnego wpływu na sytuację i żadnej wizji jej rozwiązania. Faktycznie przekształciło się w obiekt gry geopolitycznej, w której z jednej strony jest Rosja jako silny i cyniczny gracz, a z drugiej „jakaś efemeryczna Unia Europejska, jakaś Ameryka” z niezdecydowanym poparciem dla Ukrainy
Żadan wyraził przekonanie, że nie doszłoby do zaostrzenia sytuacji, gdyby nie inwazja rosyjskich grup dywersyjnych – na równi z którymi występuje Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego – i gdyby nastąpiła adekwatna reakcja miejscowych władz. Zwrócił uwagę, że w Mikołajewie czy w Chersoniu, gdzie gubernatorzy są lojalni wobec władz w Kijowie, nie dopuszczono do eskalacji wydarzeń.
Bogumiła Berdychowska zapytała o doktrynę Putina o podzielonym rosyjskim narodzie i łączeniu „ruskiego świata”. Żadan odparł, że nie bardzo rozumie, co miałby znaczyć ten termin. Według niego trudno powiedzieć, kogo uznać za Rosjan na Ukrainie. Na Majdanie było też dużo Rosjan i osób rosyjskojęzycznych. „Jestem pewien, że z Rosjan nie będą robić V kolumny. Ksenofobii, rusofobii na pewno nie będzie” – zapewnił.
Zwrócił też uwagę, że w Donbasie na prorosyjskie wiece przychodzą bardzo różni ludzie. Niektórzy nie popierają przyłączenia się do Rosji, ale boją się faszyzmu i są przekonani, że na Ukrainie rządzą Prawy Sektor oraz partia Swoboda. Są tam też rosyjskojęzyczni inteligenci, którzy chcą bronić rosyjskiej kultury, są tacy, którzy wierzą w możliwość wskrzeszenia Związku Radzieckiego, i tacy, którzy pracują dla rosyjskich spec służb, choć nie jest ich dużo. Żadan podkreślił, że z każdym z tych ludzi warto rozmawiać, a Ukrainę czekają bardzo trudne procesy porozumienia. Będą one skomplikowane, bo część obywateli przez 23 lata nie przyjmowała do wiadomości istnienia Ukrainy jako państwa. „To marginalne grupy, ale nadzwyczaj aktywne i agresywne” – ocenił, przypominając, że w Doniecku siedzibę władz zajęło 20 ludzi, a miasto, choć ma ponad milion mieszkańców, milczy.
Jego zdaniem, jeśli Ukrainie uda się obronić integralność terytorialną, to powinna ona rozpatrzyć możliwość decentralizacji władzy, ponieważ problem ten wykorzystuje Rosja. Obecnie Kijów jest ośrodkiem, który dyktuje wszystko. Do problemów wymagających uregulowania należą też kwestie języka rosyjskiego czy koncepcji historii.
Żadan podważył zasadność organizowania majowych wyborów prezydenckich. „Jak myśleć o ratingach i programach, gdy realnie grozi nam utrata państwowości?” – argumentował.
Według pisarza za pozytywny rezultat obecnego kryzysu będzie można uznać utratę Donbasu bez Charkowa, „jeśli mimo wszystko Ukraina zachowa terytorialną integralność”. Nie zgodził się z oceną, że Donbas już jest stracony dla Ukrainy. Przyznał jednak, że sytuacja tam jest bardzo trudna. Według niego, jeśli w Donbasie zostanie przeprowadzone referendum, w którym jakimś sposobem zostanie osiągnięty wynik za przyłączeniem się do Rosji, będzie to oznaczało początek długotrwałej i krwawej konfrontacji.
O debacie
Serhij Żadan to jeden z najwybitniejszych ukraińskich pisarzy, dobrze znany także w Polsce. Jednak nie o literaturze chcemy z nim rozmawiać, lecz o niedawnych wydarzeniach na Ukrainie, o Majdanie widzianym z perspektywy wschodu tego kraju, z Charkowa. O tamtejszych Euromajdanie (w którym pisarz uczestniczył) i o charkowskim Antymajdanie. O podziałach społecznych, kulturowych i językowych. Relacjach centrum-ukraińskie peryferia, ukraińskość-rosyjskość i lękach obecnych na wschodzie Ukrainy.
Noty o panelistach:
Bogumiła Berdychowska (ur. 1963) – publicystka, członkini redakcji kwartalnika „Więź”. Wcześniej kierowała Biurem ds. Mniejszości Narodowych w Ministerstwie Kultury i Sztuki, była zastępczynią dyrektora V Programu Polskiego Radia. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Krytyce” (Kijów), „Kulturze” (Paryż), „Rzeczpospolitej”, „Tygodniku Powszechnym”. Autorka licznych publikacji dotyczących Ukrainy.
Serhij Żadan (ur. 1974) – poeta, pisarz, eseista, tłumacz z języka niemieckiego. Jego książki przetłumaczono na szesnaście języków. Po polsku ukazały wielu jego książek m.in. tom wierszy Historia kultury początku stulecia (polskie wydanie 2005) oraz powieści Big Mac (polskie wydanie 2005), Anarchy in the Ukr (polskie wydanie 2007),Hymn demokratycznej młodzieży (polskie wydanie 2008), a ostatnio Woroszyłowgrad (polskie wydanie 2013). Jest laureatem wielu nagród m.in. Bu-Ba-Bu za najlepszy wiersz roku 1998. Mieszka w Charkowie.
Dyskusję otworzyły wypowiedzi: Myrosława Marynowycza (prorektora Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie) i Josyfa Ziselsa (przewodniczącego Koordynacyjnej Rady Żydowskich Stowarzyszeń Organizacji i Wspólnot, Komisja Śledcza ds. Naruszeń Praw Człowieka).
Spotkanie prowadził: Mirosław Czech (członek zarządu Fundacji Batorego) i Aleksander Smolar (prezes zarządu Fundacji Batorego).
Dyskusja w języku polskim i ukraińskim.
Debacie towarzyszyła prezentacja projektu Kristyny BerdynskichMaidaner
Majdan zjednoczył przedstawicieli różnych regionów i różnych religii Ukrainy, ale oprócz legitymacji moralnej potrzebuje także legitymacji politycznej. Zmiana obecnego systemu na Ukrainie nie nastąpi jednak, jeśli nie zmienią się partie polityczne. Podział ukraińskiego społeczeństwa byłby zaś możliwy tylko w razie rosyjskiej interwencji – mówili uczestnicy debaty.
Myrosław Marynowycz, prorektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie, podkreślił, że na Majdanie spotkali się w atmosferze pokojowej przedstawiciele różnych regionów Ukrainy oraz różnych religii i nie miało znaczenia, jakim językiem kto mówi. Po odsunięciu Janukowycza od władzy dominuje niepokój, bo ludzie uświadamiają sobie, że nie jest to zwycięstwo ostateczne. Teraz Euromajdanowi brakuje legitymacji politycznej, jednakże zmiana systemu nie uda się, jeśli Ukraina oprze się wyłącznie na dotychczasowych partiach politycznych.
Josyf Zisels, przewodniczący Koordynacyjnej Rady Żydowskich Stowarzyszeń Organizacji i Wspólnot, przypomniał, że Ukraina znajduje się w kręgu dwóch tożsamości cywilizacyjnych, europejskiej i euroazjatyckiej, ale granica między nimi nie przebiega na Dnieprze, tylko „przechodzi przez serce każdego z nas”. Jedyne, w czym Ukraińcy się zgadzają, to to, że nie chcą się podzielić. Zisels dodał, że podział kraju byłby możliwy tylko w wyniku interwencji rosyjskiej. Jak zaznaczył, Janukowycz zdradził interesy kraju, podpisując umowy charkowskie, które pozostawiły rosyjską Flotę Czarnomorską na Krymie na kolejnych 25 lat. Dziś jest to ważny czynnik destabilizacji Ukrainy.
Zisels uważa, że Majdan 2013–2014 roku różni się od pomarańczowej rewolucji większą liczebnością oraz sceptycznym podejściem do polityków. Zapewnił, że protestujący uważnie obserwują tych ostatnich i nie pozwolą, by zeszli z drogi, którą im wyznaczono.
Obaj eksperci przyznali, że w pewnym momencie doszło do radykalizacji Majdanu, za którą według Marynowycza odpowiedzialne są władze. Zisels zauważył zaś, że jeśli ludzie demonstrują pokojowo przez długi czas, a władza nie ustępuje, to radykalizacja jest naturalna. Podkreślił jednak, że w tym masowym ruchu protestu panuje atmosfera życzliwości i tolerancji, a tylko rosyjska propaganda stara się przedstawić Majdan jako ruch nacjonalistyczny i „faszystowski”. Żadnego „nazizmu” na Ukrainie nie ma – mówił. Spontaniczne akcje agresji wobec społeczności żydowskiej uznał za mało prawdopodobne i zaznaczył, że nowe władze ukraińskie są sojusznikami społeczności żydowskiej przeciwko radykałom. Przyznał, że na Ukrainie doszło do incydentów antyżydowskich, ale wszystko wskazuje na to, że organizowały je struktury powiązane z rosyjskimi służbami bezpieczeństwa. W tym kontekście ocenił, że Rosja żyje nadal stereotypami geopolitycznymi z XIX wieku. Marynowycz wskazał ponadto, że dla Zachodu kompromis oznacza siłę, ale dla euroazjatyckiej cywilizacji i dla Putina jest słabością. Rosja powinna odczuć duchową siłę Europy polegającą na wierności zasadom. Chciałbym, by Europa tę siłę okazała – zaznaczył. Na Ukrainie oczekujemy, że Zachód i Polska powiedzą „stop” Rosji – podkreślił z kolei Zisels.
Protesty na Ukrainie prowokują do stawiania pytań o ukraińską tożsamość i ukraińskie tradycje polityczne. Czy na Majdanie powstaje nowa Ukraina? Jeżeli tak, to jaka ona jest i do jakich tradycji politycznych się odwołuje? Zastanowimy się także nad tym, jakie jest miejsce dziś, na Ukrainie tradycji dysydenckich i demokratycznych? Czy one są, lub czy mogą stać się, elementem nowej ukraińskiej tożsamości? To pytanie wydaje się dziś szczególnie ważne – zwłaszcza w Polsce – gdzie w pewnych środowiskach pojawiły się obawy związane z odrodzeniem ukraińskiego nacjonalizmu, ale również oskarżeń np. o odrodzenie antysemityzmu w tym kraju. Chcemy również zapytać o rolę Kościołów i związków wyznaniowych w ostatnich wydarzeniach? Dlaczego ich zaangażowanie i wsparcie dla ruchu Majdanu jest tak silne?
Noty o panelistach:
Mirosław Czech (ur. 1962) – publicysta, komentator polityczny „Gazety Wyborczej”, członek Zarządu Fundacji Batorego. Członek władz Związku Ukraińców w Polsce. W latach 1993-2001 poseł na Sejm RP. Działacz Unii Demokratycznej, a następnie Unii Wolności, gdzie pełnił m.in. funkcję sekretarza generalnego.
Myrosław Marynowycz (ur. 1949) – religioznawca, dziennikarz, tłumacz, pedagog, prorektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie, działacz społeczny. Od 2010 roku prezes Ukraińskiego PEN Clubu. W czasach ZSRR działacz na rzecz praw człowieka. Jeden ze współzałożycieli Ukraińskiej Grupy Helsińskiej. W 1977 roku aresztowany, a następnie skazany na 7 lat robót przymusowych w Rosji i 5 lat zesłania w Kazachstanie. W latach 1990–1993 pracownik Studiów Wschodnioeuropejskich w Kijowie. W 1991 roku jeden ze współzałożycieli ukraińskiej Amnesty International. W latach 1991–1996 wykładowca historii chrześcijaństwa na Ukrainie w Drohobyckim Instytucie Pedagogicznym i w Drohobyckim Instytucie Zarządzania. W roku 1997 założył Instytut Religii i Społeczeństwa w Akademii Teologicznej we Lwowie (późniejszy Uniwersytecie Katolickim). Członek inicjatywy 1 grudnia. Laureat Nagrody imienia Sérgio Vieira de Mello za 2013 rok.
Josyf Zisels (ur. 1946) – działacz społeczny, obrońca prac człowieka, przewodniczący Koordynacyjnej Rady Żydowskich Stowarzyszeń Organizacji i Wspólnot (Waad). Od 1978 roku członek Ukraińskiej Grupy Helsińskiej i współpracownik niezależnej Komisji w sprawie wykorzystywania psychiatrii do celów politycznych . W 1979 roku skazany na 3 lata obozu zaostrzonego reżimu. Ponownie aresztowany w 1984 roku. Zwolniony w 1987 roku. W 1988 roku twórca pierwszej na Ukrainie żydowskiej organizacji: Czerniowieckiej Żydowskiej Fundacji Obywatelsko-Kulturalnej. Współorganizator w 1989 roku Konfederacji Żydowskich Organizacji i Wspólnot (SRSR). Od 1999 roku wiceprzewodniczący Żydowskiej Konfederacji Ukrainy (wiceprzewodniczący). Jeden z twórców skupiającego mniejszości narodowe i etniczne Kongresu Wspólnot Narodowych Ukrainy. Członek stworzonej w styczniu 2014 roku na Ukrainie Komisji Śledczej ds. Naruszeń Praw Człowieka.
Spotkanie organizowane z Fundacją Solidarności Międzynarodowej i Komitetem Obywatelskim Solidarności z Ukrainą.
Przedstawienie wyników monitoringu wyborów prezydenckich na Ukrainie w 2014 roku: Piotr Andrusieczko (Misja Ekspercka na wybory prezydenckie na Ukrainie w 2014 roku) i Natalia Lynnyk (Komitet Wyborców Ukrainy).
Dyskusja Wybory i co dalej?, z udziałem Kosti Bondarenki (Instytut Ukraińskiej Polityki),Wołodymyra Fesenki (Centrum Stosowanych Badań Politycznych Penta) i Ołeksandra Suszko (Fundacja Odrodzenie).
Prowadzenie spotkania: Bogumiła Berdychowska (redakcja kwartalnika „Więź”).
Dyskusja prowadzona w języku polskim i ukraińskim.
Petro Poroszenko został wybrany ze względu na umiejętność skutecznego zarządzania, ale będzie uważnie obserwowany przez społeczeństwo. Dla prezydenta najpoważniejszym problemem jest teraz zakończenie wojny na wschodzie.
Uczestnicy spotkania podkreślali, że Poroszenko to specyficzny polityk. Kost’ Bondarenko ocenił, że nie jest „wyraźnym opozycjonistą”. Jako biznesmen i oligarcha współpracował z kilkoma „partiami władzy”, był także w rządzie Mykoły Azarowa. Jednakże na Majdanie powtarzał, że opowiada się za związkiem Ukrainy z UE, i starał się zapobiec przelewowi krwi. Wołodymyr Fesenko zauważył, że choć Poroszenko jest uczestnikiem polityki ukraińskiej od lat 90., to teraz został odebrany jako „nowa twarz”. Wyborcy uważają, że pokieruje Ukrainą na wzór swojego koncernu Roshen.
Według Bondarenki nowy prezydent ma wiele kwestii do rozwiązania, np. stosunki z Rosją, problemy gospodarcze i społeczne, takie jak wzrost bezrobocia czy zamykanie zakładów na Ukrainie wschodniej. Fesenko ocenił zaś, że problemem najważniejszym jest zakończenie wojny na wschodzie. Według niego kryzysu tego nie uda się zażegnać bez zaangażowania organizacji międzynarodowych, jak OBWE, a przez pierwsze miesiące Poroszenko będzie musiał używać metod wojskowych.
Bogumiła Berdychowska podkreśliła, że po raz pierwszy wschodnia Ukraina nie miała swojego kandydata w tych wyborach. Bondarenko zauważył, że trwa tam walka o spuściznę po Janukowyczu i Partii Regionów oraz poszukiwanie nowych polityków. Fesenko wskazał zaś, że pojawiają się nowe projekty polityczne, np. byłego wicepremiera Serhija Tihipki. Zdaniem Bondarenki politycy mogą tam próbować wykorzystać potencjał samozwańczych przywódców. Powstania samozwańczych „republik ludowych” nie można jednak sprowadzić do niejawnej agresji rosyjskiej. Istnieją problemy, które w tych regionach narastały latami. Zdaniem Fesenki trzeba teraz zbudować model równowagi między wschodem i zachodem kraju na bazie nowego, skuteczniejszego systemu gospodarczego.
Ołeksandr Suszko wskazał, że Ukraina powinna znaleźć efektywną formułę ustroju parlamentarno-prezydenckiego, by nie było pokusy powrotu do modelu „superprezydenckiego”. Według Suszki postrzeganie Poroszenki przez pryzmat jego sukcesu w biznesie może być nieco naiwne, ale nie jest on otoczony takim uwielbieniem jak w 2004 roku Juszczenko i będzie uważnie obserwowany.
Natalia Lynnyk z obserwującej wybory sieci Opora powiedziała, że głosowanie przebiegło bez istotnych incydentów, z wyjątkiem obwodów ługańskiego i donieckiego, gdzie nie potrafiono zapewnić bezpieczeństwa członkom komisji wyborczych i obywatelom.
Napogarszające się warunki pracy dziennikarzy ukraińskichwskazałzaś Piotr Andrusieczko. Zimą w Kijowie byli oni bici, potem zatrzymywano ich na Krymie, a teraz w rejonach kontrolowanych przez separatystów ze względów bezpieczeństwa nie mogą już wykonywać swoich obowiązków, zaś praca zagranicznych dziennikarzy jest utrudniona.
Bogumiła Berdychowska podsumowała spotkanie uwagą, że Ukraina zrobiła w trakcie wyborów prezydenckich pierwszy krok w kierunku ustabilizowania sytuacji, ale przed nią jest jeszcze długa droga i wynik nie wydaje się pewny.
Piotr Andrusieczko (ur. 1971) – dziennikarz i publicysta, politolog. Pracownik Zakładu Studiów Wschodnich Akademii Pomorskiej. Redaktor naczelny „Ukraińskiego Żurnału”. Stały współpracownik „Nowej Europy Wschodniej”. Uczestnik misji obserwacyjnych na wybory parlamentarne i prezydenckie na Ukrainie w latach: 2002, 2006, 2010, 2012. Obecnie członek Międzynarodowej Misji Eksperckiej na wybory prezydenckie na Ukrainie w 2014 roku.
Bogumiła Berdychowska (ur. 1963) – publicystka, członkini redakcji kwartalnika „Więź”. Wcześniej kierowała Biurem ds. Mniejszości Narodowych w Ministerstwie Kultury i Sztuki, była zastępczynią dyrektora V Programu Polskiego Radia. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Krytyce” (Kijów), „Kulturze” (Paryż), „Rzeczpospolitej”, „Tygodniku Powszechnym”. Autorka licznych publikacji dotyczących Ukrainy.
Kost’ Bondarenko (ur. 1969) – historyk, politolog, dr, twórca i prezes Instytutu Ukraińskiej Polityki oraz Fundacji Ukraińska Polityka. Działacz polityczny. Był wiceszefem partii Sarhieja Tyhipki Silna Ukraina, kierował Kijowskim Instytutem Strategii Narodowej, później Instytutem Gorszenina. Był także konsultantem politycznym sztabu Wiktora Juszczenki, a od 2003 roku związany był ze środowiskiem Wiktora Janukowycza.
Wołodymyr Fesenko (ur. 1958) – politolog. Dyrektor Centrum Stosowanych Badań Politycznych „Penta” w Kijowie. W latach 1993–1999 koordynator programu „Społeczeństwo Obywatelskie” w charkowskim oddziale Międzynarodowej Fundacji Odrodzenia. W okresie 1999–2001 wykładowca na wydziale socjologii Uniwersytetu Państwowego w Charkowie.
Natalia Lynnyk (ur. 1972) – działaczka społeczna i pozarządowa. Wicedyrektorka Komitetu Wyborców Ukrainy, organizacji prowadzącej monitoring wyborów na Ukrainie. Wcześniej koordynowała wiele projektów monitoringu wyborów w tym kraju.
Ołeksandr Suszko (ur. 1973) – politolog, ekspert w dziedzinie stosunków międzynarodowych, dr. Dyrektor Instytutu Współpracy Euroatlantyckiej oraz prezes Zarządu Fundacji Odrodzenie w Kijowie. Wcześniej kierował Centrum ds. Pokoju, Konwersji i Ukraińskiej Polityki Zagranicznej. Autor wielu publikacji i artykułów na temat sytuacji politycznej na Ukrainie oraz relacji międzynarodowych, w tym zwłaszcza stosunków Ukraina-UE oraz Ukraina-NATO.
Sesja I: Polityka zagraniczna i obronna
Paneliści: Wołodymyr Fesenko (dyrektor Centrum Stosowanych Badań Politycznych „Penta”), Alona Hetmańczuk (dyrektorka Instytutu Polityki Światowej),Jewhen Mahda (Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki), Borys Tarasiuk (były minister spraw zagranicznych)
Komentarz: Przemysław Żurawski vel Grajewski (Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego)
Prowadzenie: Bogumiła Berdychowska (kwartalnik „Więź”)
Sesja II: Bezpieczeństwo gospodarcze, informacyjne… Paneliści: Mychajło Honczar (prezes Centrum Studiów Globalnych „Strategia XXI”), Ihor Hryniw (zastępca szefa Rady Administracji Prezydenta Ukrainy), Oksana Prodan (deputowana Rady Najwyższej Ukrainy), Wiktoria Wójcicka (deputowana Rady Najwyższej Ukrainy)
Komentarz: Wojciech Konończuk (Ośrodek Studiów Wschodnich)
Prowadzenie: Grzegorz Gromadzki (Fundacja Batorego)
Ukraina na nowo tworzy swą politykę bezpieczeństwa. Obecny prezydent i rząd mówią o ukraińskich aspiracjach do członkostwa w NATO i UE. Zmienia się sama definicja polityki bezpieczeństwa i wyzwania stojące przed państwami. O skali nowych wyzwań świadczyć może wojna hybrydowa trwająca obecnie na wschodzie Ukrainy. Klasycznie rozumiana polityka obronna, jak i polityka zagraniczna nie wystarczają do radzenia sobie z podobnymi konfliktami.
Podczas konferencji chcemy rozmawiać o polityce obronnej i zagranicznej, ale także o bezpieczeństwie gospodarczym, informacyjnym itp.. O wyzwaniach, przed jakimi stoi obecnie Ukraina. A także o tym co wydarzenia na Wschodzie oznaczają dla Polski i jej bezpieczeństwa.
Polecamy
Polityka bezpieczeństwa Polski i Ukrainy, specjalny dodatek do „Tygodnika Powszechnego”
Polityka bezpieczeństwa. Polska. Ukraina – publikacja
Książka poświęcona polityce obronnej oraz zagranicznej Polski i Ukrainy, a także bezpieczeństwu gospodarczemu, energetycznemu i informacyjnemu. W publikacji znalazły się wybrane materiały ze zorganizowane przez Fundację im. Stefana Batorego spotkania Forum Polska–Ukraina: polityka bezpieczeństwa oraz z konferencji Polityka bezpieczeństwa Ukrainy.
Bogumiła Berdychowska (ur. 1963) – publicystka, członkini redakcji kwartalnika „Więź”. Wcześniej kierowała Biurem ds. Mniejszości Narodowych w Ministerstwie Kultury i Sztuki, była zastępczynią dyrektora V Programu Polskiego Radia. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Krytyce” (Kijów), „Kulturze” (Paryż), „Rzeczpospolitej”, „Tygodniku Powszechnym”. Autorka licznych publikacji dotyczących Ukrainy.
Wołodymyr Fesenko (ur. 1958) – politolog. Dyrektor Centrum Stosowanych Badań Politycznych „Penta” w Kijowie. W latach 1993–1999 koordynator programu Społeczeństwo obywatelskie w charkowskim oddziale Międzynarodowej Fundacji Odrodzenia. W okresie 1999–2001 wykładowca na wydziale socjologii Uniwersytetu Państwowego w Charkowie. Prowadzi znany blog na portalu „Ukraińska Prawda”.
Grzegorz Gromadzki (ur. 1963) – ekspert Fundacji Batorego, publicysta. Pracował m.in. w „Gazecie Wyborczej” i w Ośrodku Studiów Wschodnich.
Alona Hetmańczuk (ur. 1978) – dyrektorka Instytutu Polityki Światowej. Prowadzi blog na portalu pravda.com.ua, publikowała także m.in. w „The New York Times”, „The International Herald Tribune”, „Gazecie Wyborczej”, „Kyiv Post” i „Moscow Times”.
Michaił Honczar (ur. 1963) – prezes Centrum Studiów Globalnych „Strategia XXI”. W latach 90. członek Rady Bezpieczeństwa Narodowego Ukrainy oraz pracownik Narodowego Instytutu Problemów Bezpieczeństwa Międzynarodowego. Od 2007 roku pracował w sektorze pozarządowym. Autor książek poświęconych zagadnieniom bezpieczeństwa energetycznego i stosunków międzynarodowych.
Ihor Hryniw (ur. 1961) – polityk, zastępca szefa Rady Administracji Prezydenta Ukrainy. W latach 1990–1994, 2002–2012 oraz od roku 2014 deputowany do Rady Najwyższej Ukrainy. Członek Bloku Petra Poroszenki.
Wojciech Konończuk (ur. 1980) – analityk, zajmuje się stosunkami międzynarodowymi. Pracownik Ośrodka Studiów Wschodnich. W latach 2005–2007 koordynator w Fundacji im. Stefana Batorego. Zajmuje się m.in. polityką zagraniczną Rosji ze szczególnym uwzględnieniem Wspólnoty Niepodległych Państw, rosyjskim sektorem energetycznym, stosunkami międzynarodowymi na obszarze WNP.
Jewhen Mahda (ur. 1974) – historyk, politolog, dr. Wykładowca na Uniwersytecie Technicznym i Uniwersytecie im. Tarasa Szewczenki w Kijowie. Bloger, publicysta m.in.: glavred.info, obozrevatel.com, interns.org.ua, fraza.ua, glavpost.com, espreso.tv, ua1.com.ua.
Oksana Prodan (ur. 1974) – polityczka, prawniczka, przedsiębiorczyni, działaczka społeczna. Deputowana do Rady Najwyższej Ukrainy (Blok Petra Poroszenki). Członkini komisji polityki podatkowej i celnej Rady Najwyższej. Dyrektorka Centrum Ochrony Przedsiębiorców w Czerniowcach. Prezeska Ukraińskiego Stowarzyszenia Małego i Średniego Biznesu „Forteca”.
Borys Tarasiuk (ur. 1949) — dyplomata. Deputowany do Rady Najwyższej Ukrainy. W latach 1975–2000 pracownik służb dyplomatycznych Ukrainy. W latach 1998–2000 minister spraw zagranicznych Ukrainy. Dyrektor i założyciel Instytutu na rzecz Współpracy Euroatlantyckiej, szef parlamentarnej Rady Integracji Europejskiej. Honorowy dyrektor i profesor Instytutu Nauk Społecznych i Stosunków Międzynarodowych w Międzyregionalnej Akademii Zarządzania Personelem.
Wiktoria Wójcicka (ur. 1974) – ekonomistka, deputowana Rady Najwyższej Ukrainy (Samopomoc), sekretarz komisji paliwowo-energetycznej, polityki nuklearnej i bezpieczeństwa atomowego. W latach 2007–2009 dyrektor finansowa Cushman & Wakefield Ukraina.
Przemysław Żurawski vel Grajewski (ur. 1963) – politolog, dr hab. Wykładowca na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Członek rady programowej PiS. W latach 2005–2006 ekspert frakcji EPL–ED w Parlamencie Europejskim w Brukseli – zajmował się monitorowaniem polityki wschodniej UE. Współpracownik Instytutu Europejskiego w Łodzi i Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie.
Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w ramach konkursu Wsparcie wymiaru samorządowego i obywatelskiego polskiej polityki zagranicznej
W dyskusji uczestniczyli: Iryna Czeczel („Gefter.ru”), Michaił Fiszman („Slon.ru”),Aleksander Kyniew (Fundacja Rozwoju Polityki Informacyjnej), Iwan Preobrażeński (Agencja Informacyjna Rosbałt), Mark Simon (Moskiewska Wyższa Szkoła Nauk Społecznych i Ekonomicznych) i Denis Wołkow (Centrum Lewady).
Spotkanie poprowadził Aleksander Smolar (prezes zarządu Fundacji Batorego).
Zapis wideo debaty
wersja polska
wersja bez tłumaczenia
Zapis audio debaty
wersja polska: [MP3 73MB], czas trwania 1 godz. 52 min.
wypowiedzi po polsku i rosyjsku: [MP3 66MB], czas trwania 1 godz. 52 min.
Debata towarzyszyła spotkaniu Klubu PL-RU. Więcej o Klubie
Spotkanie w językach polskim i rosyjskim.
Noty o panelistach
Iryna Czeczel (ur. 1975) – historyczka, dr. Redaktor naczelna magazynu internetowego „Gefter.ru” (www.gefter.ru). Dyrektorka Programu Edukacyjnego Fundacji Efektywnej Polityki. W latach 1998–2012 wykładowczyni Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego w Moskwie. Autorka licznych publikacji z zakresu historiografii, dziejów ZSRR oraz historii myśli społecznej okresu pierestrojki, a także analizy politycznej.
Michaił Fiszman (ur. 1972) – filolog, dziennikarz, redaktor naczelny „Slon.ru”, były redaktor naczelny rosyjskiego wydania „Newsweeka”, prowadził autorski program „I tak dalej” w TV Dożd, redaktor portalu informacyjnego „Cityboom”, publicysta „Forbes” a także „Die Welt” i „Wiedomosti”. Pracował również w radiu „Echo Moskwy”, „Kommiersant”, „Itogi”, „Gazeta.ru”, felietonista internetowego wydania „Polit.ru”.
Aleksander Kyniew (ur. 1975) – politolog, działacz pozarządowy, wykładowca w Wyższej Szkoły Ekonomiki. Od 2004 roku dyrektor Programu Regionalnego w Fundacji Rozwoju Polityki Informacyjnej. W latach 2006-2012 kierował zespołem analityków rosyjskiego Stowarzyszenia GOŁOS. W latach 1999-2001 działacz partii Jabłoko. Autor wielu publikacji dotyczących systemu partyjnego w Rosji, rosyjskich partii politycznych, rosyjskiego społeczeństwa i wyborów.
Iwan Preobrażeński (ur. 1981) – politolog, publicysta, analityk, dr. Pracował m.in. w Centrum Technologii Politycznych, czasopiśmie „Profil” i dzienniku „Wiedomosti”. Był szefem działu „Świat” portalu „Strana.ru”, a następnie szefem działu politycznego Agencji Informacyjnej Rosbałt. Dziś jest współpracownikiem tej agencji. Specjalizuje się w Europie Środkowej i Wschodniej. Regularnie publikuje w prasie i czasopismach środkowoeuropejskich, m.in. w „Nowej Europie Wschodniej”.
Mark Simon (ur. 1983) – politolog, absolwent Moskiewskiej Wyższej Szkoły Nauk Społecznych i Ekonomicznych w ramach Programu Polityki Międzynarodowej, adiunkt na Państwowym Uniwersytecie Nafty i Gazu im. Gubkina (Wydział Filozofii i Technologii Społeczno-Politycznych), pracownik Instytutu Ekonomii Rosyjskiej Akademii Nauk, gdzie pisywał do „Socjologii” – czasopisma Instytutu Informacji Naukowej. Prowadził również badania socjologiczne dla Wszechrosyjskiego Centrum Badania Opinii Społecznej.
Denis Wołkow (ur. 1983) – socjolog, dyrektor PR w Centrum Lewady, ukończył Uniwersytet Handlowo-Ekonomiczny ze specjalnością gospodarka światowa oraz ekonomię na Uniwersytecie w Manchesterze. Zajmował się badaniem aktywności obywatelskiej w Rosji. Publikował w „Echo Moskwy” i wypowiadał się dla RFI.
.png){kind=small}
Zapis debaty wideo:
ukraińskości”. Przy tym 70–80 proc. osób na wschodzie jest biernych. „Gdy pojawili się rosyjscy dywersanci, co faktycznie rozpoczęło wojskową okupację, okazało się, że ci ludzie nie popierają wprawdzie okupacji, ale w tych czy innych wypadkach są gotowi ją usprawiedliwić, kierując się ideologicznymi postawami. I to jest wielki problem” – ocenił Żadan.
Uczestnicy spotkania podkreślali, że Poroszenko to specyficzny polityk. Kost’ Bondarenko ocenił, że nie jest „wyraźnym opozycjonistą”. Jako biznesmen i oligarcha współpracował z kilkoma „partiami władzy”, był także w rządzie Mykoły Azarowa. Jednakże na Majdanie powtarzał, że opowiada się za związkiem Ukrainy z UE, i starał się zapobiec przelewowi krwi. Wołodymyr Fesenko zauważył, że choć Poroszenko jest uczestnikiem polityki ukraińskiej od lat 90., to teraz został odebrany jako „nowa twarz”. Wyborcy uważają, że pokieruje Ukrainą na wzór swojego koncernu Roshen.
Ołeksandr Suszko wskazał, że Ukraina powinna znaleźć efektywną formułę ustroju parlamentarno-prezydenckiego, by nie było pokusy powrotu do modelu „superprezydenckiego”. Według Suszki postrzeganie Poroszenki przez pryzmat jego sukcesu w biznesie może być nieco naiwne, ale nie jest on otoczony takim uwielbieniem jak w 2004 roku Juszczenko i będzie uważnie obserwowany.
Bogumiła Berdychowska podsumowała spotkanie uwagą, że Ukraina zrobiła w trakcie wyborów prezydenckich pierwszy krok w kierunku ustabilizowania sytuacji, ale przed nią jest jeszcze długa droga i wynik nie wydaje się pewny.
