Debata – Sąsiedztwo UE i Rosji: wspólne czy sporne? Przykład Ukrainy
Debata publiczna pt: „Sąsiedztwo UE i Rosji: wspólne czy sporne? Przykład Ukrainy” towarzyszyła cyklicznemu spotkaniu Sieci Ekspertów UE i Rosji ds. polityki zagranicznej. W debacie uczestniczyli Ołeksandr Suszko (Międzynarodowa Fundacja Odrodzenia, Kijów), Łukasz Adamski (Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, Warszawa), Iwan Timofiejew (Rosyjska Rada Spraw Międzynarodowych, Moskwa) i Alain Deletroz (Genewskie Centrum Polityki Bezpieczeństwa (GCSP)). Spotkanie moderował Eugeniusz Smolar (Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa).
Podczas dyskusji dużo uwagi poświęcono Porozumieniom Mińskim, skuteczności polityki UE wobec kryzysu ukraińskiego oraz wpływie ostatnich wydarzeń na kształtowanie się tożsamości narodowej na Ukrainie.
W dniach 20-21 kwietnia 2017 współorganizowaliśmy wraz z Rosyjską Radą Spraw Międzynarodowych i Delegacją UE w Federacji Rosyjskiej spotkanie Sieci Ekspertów UE i Rosji ds. polityki zagranicznej, która gromadzi kluczowych ekspertów z państw członkowskich UE i Rosji. Spotkanie dotyczyło polityki Rosji i Unii Europejskiej wobec krajów Partnerstwa Wschodniego. Eksperci omawiali zalety i wady obu polityk, ich ewolucję na skutek kryzysu ukraińskiego, a także to jak działania obu stron są postrzegane przez państwa których one dotyczą.
Podczas dyskusji rozmawiano zarówno o ogólnych celach polityki wschodniej UE i polityki Rosji wobec państw Europy Wschodniej i Kaukazu jak i o poszczególnych przykładach działań obu aktorów wobec Białorusi, Mołdawii i Ukrainy, a także wobec konfliktów na Kaukazie Południowym. Jedną z poruszanych podczas spotkania kwestii był brak zaufania pomiędzy UE a Rosją skutkujący m.in. w niechęci nawiązania oficjalnych kontaktów pomiędzy uniami – Europejską i Euroazjatycką.
Spotkaniu towarzyszyła uroczysta kolacja z byłym premierem RP, Markiem Belką.
Publikacja ukazuje się w cyklu „Świętujemy 30 lat niepodległej Ukrainy”.
We współpracy z Ambasadą Ukrainy w Polsce, zorganizowaliśmy eksperckie spotkanie z Pawło Klimkinem, ministrem spraw zagranicznych Ukrainy.
Dyskusja w formule Chatham House dotyczyła polityki zagranicznej Ukrainy i wyzwań stojących przed naszym wschodnim sąsiadem na arenie międzynarodowej.
W spotkaniu, które poprowadziła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektorka programu Otwarta Europa, uczestniczyli: Michał Baranowski (German Marshall Fund), Bogumiła Berdychowska (Laboratorium „Więzi”), Kateryna Berezovska (biuro posła do Parlamentu Europejskiego Michała Boniego), Krzysztof Blusz (Wise Europa), Wasyl Bodnar (Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy), Piotr Buras (ECFR Biuro w Warszawie), Andrij Deszczycia (Ambasador Ukrainy w Polsce), Mikołaj Jarmoliuk (Ambasada Ukrainy w Polsce), Witold Jurasz (Ośrodek Analiz Strategicznych), Władysław Kanewskyj (Sekretariat Ministra Spraw Zagranicznych Ukrainy), Anatolii Khrystenko (Ambasada Ukrainy w Polsce), Tetiana Kilnicka (Ambasada Ukrainy w Polsce), Wojciech Konończuk (Ośrodek Studiów Wschodnich), Paweł Kowal (Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk), Jan Malicki (Studium Europy Wschodniej, Uniwersytet Warszawski), Marek Menkiszak (Ośrodek Studiów Wschodnich), Biliana Naumova (Ambasada Albanii w Polsce), Bartłomiej E. Nowak (Akademia Finansów i Biznesu „Vistula”), Adam Puchejda („Kultura Liberalna”), Adam Daniel Rotfeld (były Minister Spraw Zagranicznych RP), Sławomir Sierakowski („Krytyka Polityczna”), Aleksander Smolar (Fundacja im. Stefana Batorego), Eugeniusz Smolar (Centrum Stosunków Międzynarodowych), Krzysztof Stanowski (Fundacja Solidarności Międzynarodowej), Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”), Tomasz Stryjek (Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk), Daniel Szeligowski (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych), Wasyl Zwarycz (Ambasada Ukrainy w Polsce).
We współpracy z WiseEuropa i Fundacją im. Heinricha Bölla współorganizowaliśmy debatę Czy “nowy nacjonalizm” rozsadzi Europę? Pięcioro ekspertów i blisko sześćdziesięcioosobowa publiczność dyskutowała na temat populizmu w Europie (ale i na świecie), poruszając wątki polityczne, kulturowo-cywilizacyjne oraz ekonomiczne.
Paneliści:
Agnieszka Łada – Instytut Spraw Publicznych
Bulcsú Hunyadi – Political Capital, Węgry
Dick Pels – socjolog i publicysta, Holandia
Brian Porter-Szűcs – University of Michigan, USA
Prowadzenie: Krzysztof Blusz – WiseEuropa
Debatę otworzyła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektor programu Otwarta Europa w Fundacji im. Stefana Batorego. Przyczynkiem do dyskusji było wystąpienie Adama Balcera, Kierownika Projektu Eurazja w WiseEuropa, i przedstawienie głównych tez najnowszego raportu jego autorstwa – „Powracająca pokusa narodowej demokracji w Polsce i na Węgrzech”.
„Aby zrozumieć fenomen takich partii jak PiS czy Fidesz, konieczna jest analiza procesu formowania się obu narodów i państw, polityki tożsamościowej oraz politycznej pamięci tych partii. Można wyróżnić trzy kluczowe obszary, w obrębie których zmiana rozumienia narodu jest szczególnie jaskrawa – są to stosunek do państwa, demokracji oraz Zachodu.” – możemy przeczytać w opracowaniu Adama Balcera (dostępnym do pobrania na stronie WiseEuropa).
Po prezentacji raportu odbyła się dyskusja panelowa, podczas której paneliści zaprezentowali swoją perspektywę na kwestię „nowego nacjonalizmu” w Europie oraz odpowiadali na pytania i komentarze publiczności.
Nagranie wideo debaty (przygotowane przez Fundację Boella):
Nagranie audio dyskusji jest dostępne tutaj.
Dyskusja z udziałem prof. Grzegorza Motyki, autora książki „Wołyń’43. Ludobójcza czystka – fakty, analogie, polityka historyczna”, Piotr Skwiecińskiego, z tygodnika „W sieci” oraz Michała Sutowskiego z „Krytyki Politycznej”.
W dyskusji wzięli również udział:
dr Łukasz Adamski, Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia
dr Włodzimierz Cimoszewicz, były Prezes Rady Ministrów
Jan Andrzej Dąbrowski, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego
Zbigniew Gluza, Fundacja Ośrodka Karta
dr Łukasz Jasina, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
Wojciech Konończuk, Ośrodek Studiów Wschodnich
prof. dr hab. Grzegorz Mazur, Uniwersytet Jagielloński
Zbigniew Parafianowicz, Dziennik Gazeta Prawna
dr Krzysztof Persak, Instytut Studiów Politycznych PAN
dr hab. Jan Pisuliński, Uniwersytet Rzeszowski
Tomasz Potkaj, historyk, dziennikarz, współautor książki Kres
Michał Potocki, Dziennik Gazeta Prawna
prof dr hab. Waldemar Rezmer, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
dr Andrzej Szeptycki, Uniwersytet Warszawski
Piotr Tyma, Związek Ukraińców w Polsce
dr hab. Przemysław Żurawski vel Grajewski, Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Profesor Grzegorz Motyka w swojej nowej książce „Wołyń’43. Ludobójcza czystka – fakty, analogie, polityka historyczna” przedstawił konkretną propozycję jak mogłoby wyglądać kompromisowe zdanie wypowiedziane przez przedstawicieli władz ukraińskich: „W latach 1943-1945 Ukraińska Powstańcza Armia dopuściła się masowych mordów na Polakach, których nie da się usprawiedliwić, potępiamy je”. Zdanie to było punktem wyjścia do dyskusji. Uczestnicy starali się znaleźć możliwie najskuteczniejszy scenariusz wyjścia z impasu w relacjach polsko-ukraińskich.
Zachęcamy do obejrzenia nagrań z dyskusji:
Wystąpienie Grzegorza Motyki:
Wystąpienie Piotra Skwiecińskiego:
Wystąpienie Michała Sutowskiego:
Dyskusja „Wołyń 1943 – granice kompromisu” – całość:
Sesja I. Formowanie ukraińskiego narodu politycznego
Pierwsza sesja była poświęcona formowaniu ukraińskiego narodu politycznego. Dyskusję panelową z udziałem Iryny Bekeszkiny, socjolożki z Fundacji Inicjatyw Demokratycznych im. Ilka Kuczeriwa, Wołodymyra Fesenki, politologa z Centrum Analityczne „Penta”, Pawło Kazarina, dziennikarza i Andrija Portnowa z Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, moderowała Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektorka programu Otwarta Europa Fundacji Batorego. Uczestnicy dyskusji odpowiadali na pytania: Wokół jakich wartości budowana jest dziś wspólnota? Czy można mówić o jednym, czy o wielu modelach integracji? I czym one się różnią od przyjmowanych po 1991 roku? Jak zmieniała się tożsamość ukraińska i tożsamości regionalne w ostatnich latach? Jaki wpływ na ten proces miały rewolucja godności i agresja Rosji?
Sesja II. Ukraińska pamięć historyczna
Drugą sesję poświęciliśmy ukraińskiej pamięci historycznej. W dyskusji, moderowanej przez prezesa Fundacji Batorego, Aleksandra Smolara, wzięli udział: Ihor Iljuszyn, historyk, Wachtang Kipiani, dziennikarz, redaktor naczelny portalu „Prawda historyczna”, Ołeksandr Suszko, prezes Międzynarodowej Fundacji Odrodzenie i Borys Tarasiuk, deputowany do Rady Najwyższej Ukrainy. Poruszono problem stosunku Ukraińców do XX wieku. Zastanawiano się, jakie miejsce w ukraińskiej pamięci zajmują dziś druga wojna światowa i pamięć o sowieckich czasach? Jaki jest stosunek do ukraińskich ruchów narodowo-wyzwoleńczych w ubiegłym wieku? Wskazano na problem wewnętrznych podziałów w społeczeństwie i stosunku do przeszłości. Dyskutowano także o dekomunizacji, problemie Wołynia oraz sprawie ukraińskiej polityki historycznej i jej wpływu na stosunki z sąsiadami, w tym z Polską.
Zapis relacji „na żywo” z debaty na Twitterze
Sesja I
godz. 14.00-15.15
Wyzwania dla nowego rządu Ukrainy
Wprowadzenie: Leszek Balcerowicz (przedstawiciel prezydenta Petro Poroszenki w Radzie Ministrów Ukrainy)
Sesja II
godz. 15.45-18.00
Ukraina 2014-2016: próba bilansu i perspektywy
Dyskutanci: Oksana Neczyporenko (Inicjatywa Reanimacyjny Pakiet Reform), Ihor Umański (były wiceminister finansów Ukrainy), Maria Zołkina (Fundacja Demokratyczne Inicjatywy im. Ilki Kuczeriwa)
Zapis wystąpienia wprowadzającego wersja polska
Zapis wystąpienia wprowadzającego wersja ukraińska więcej
Zapis 1 sesji debaty wersja polska
Zapis 1 sesji debaty wersja ukraińska więcej
Omówienie 1 sesji debaty [PDF 255 KB]
Omówienie 1 sesji debaty wersja ukraińska [PDF 268 KB]
Zapis 2 sesji debaty wersja polska
Zapis 2 sesji wersja ukraińska
Tezy
Dwa lata po rewolucji godności i objęciu władzy przez prezydenta Petro Poroszenkę nie ustają dyskusje o tym, czy i na jakim etapie są reformy na Ukrainie. Znaczący postęp miał miejsce w dziedzinach takich jak niezależność energetyczna od Rosji czy urynkowienie cen gazu. Udało się także przeprowadzić gruntowną reformę policji oraz spełnić wymagania Unii Europejskiej dotyczące zlikwidowania wiz dla Ukraińców.
Jednak pojawiają się głosy, że znacząca część reform pozostaje jedynie „na papierze”, ze sztandarowym przykładem walki z korupcją. Pomajdanowej władzy zarzuca się też, że mimo zapowiedzi nie zmniejszyła wpływu oligarchów na świat polityki. Dowodem na siłę tego wpływu może być fakt, że do sformowania po długim kryzysie politycznym rządu Wołodymyra Hrojsmana, konieczne było wsparcie jednego z najważniejszych oligarchów na Ukrainie, Ihora Kołomojskiego.
Jaki zatem jest rzeczywisty postęp w reformowaniu Ukrainy? Jakie są plany nowego rządu i czy jest on tym gabinetem, który wprowadzi rzeczywiste zmiany? Jakie najważniejsze wyzwania stoją przed Kijowem?
Polecamy także streszczenie opracowania na temat postępów reform na Ukrainie przygotowanego dla Międzynarodowej Grupy Konsultacyjnej ds. reform przy prezydencie Petro Poroszence przez ukraińskiego ekonomistę Ołeha Hawryłyszyna. [PDF 112 KB]. Cały raport w języku angielskim [PDF 289 KB].
Noty biograficzne :
Leszek Balcerowicz (ur. 1947) – polityk i ekonomista, były minister finansów, wicepremier i prezes Narodowego Banku Polskiego. Autor transformacji polskiej gospodarki z modelu centralnie planowanego w wolnorynkowy. Obecnie przedstawiciel prezydenta Petro Poroszenki w Radzie Ministrów Ukrainy i członek powołanej przez niego Międzynarodowej Rady Konsultacyjnej.
Oksana Neczyporenko –politolożka, członkini Rady „Reanimacyjnego Pakietu Reform” (RPR), eksperckiej platformy społecznej skupiającej największe ukraińskie organizacje pozarządowe i wspierającej proces reformowania państwa po Rewolucji Godności. W RPR odpowiada za koordynację projektów i pracy grup tematycznych oraz współpracę z grupami parlamentarnymi. W 2009 roku zakładała ukraiński oddział Edynburskiej Szkoły Biznesu w Europie Wschodniej (ang. Edinburgh Business School Eastern Europe), odpowiadając za rozwój przedsięwzięcia, marketing, zarządzanie i współpracę międzynarodową.
Ihor Umański (ur. 1975) – ekonomista, doktor ekonomii, polityk, urzędnik państwowy, w latach 2008-2010 i ponownie 2014-2015 pierwszy wiceminister finansów Ukrainy w gabinetach Julii Tymoszenko i Arsenija Jaceniuka. Na przełomie 2009 i 2010 roku pełnił obowiązki Ministra Finansów Ukrainy. W 1997 roku ukończył studia ekonomiczne na Kijowskim Państwowym Uniwersytecie Ekonomicznym. W 2011 roku oraz w latach 2012-2013, starszy wykładowca w katedrze ekonomii przedsiębiorstw i zarządzania korporacyjnego Odeskiej Państwowej Akademii Telekomunikacyjnej.
Maria Zołkina – politolożka, analityczka i ekspert Fundacji Demokratyczne Inicjatywy im. Ilki Kuczeriwa. Ukończyła nauki polityczne na Uniwersytecie Państwowym „Akademii Kijowsko-Mohylańskiej”. Współpracuje także z PASOS – stowarzyszeniem think-tanków z Europy Środkowo-Wschodniej i Azji Centralnej.
