Zespół badawczy analizował m.in. z czym kojarzą się obywatelom władze samorządowe i jakie cechy odróżniają politykę samorządową od polityki krajowej, czy obywatele widzą historyczną ciągłość władz lokalnych, czy postrzegają samorząd terytorialny w Polsce jako jeden z owoców transformacji systemowej, czy poczucie przywiązania do miejsca zamieszkania, patriotyzm lokalny oraz zakorzenienie w sieciach rodzinnych i sąsiedzkich znajdują odbicie w stosunku do władz samorządowych, a także w jaki sposób obywatele odnoszą się do pomysłów na (re)centralizację – zmniejszenie uprawnień władz lokalnych lub zwiększenie kontroli rządu centralnego nad samorządami.
Dyskusja z udziałem: Michała Boniego (poseł do Parlamentu Europejskiego), Włodzimierza Cimoszewicza (b. premier RP, minister spraw zagranicznych oraz marszałek Sejmu RP), Ludwika Dorna (b. marszałek Sejmu RP, wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych i administracji), Joanny Kluzik-Rostkowskiej (poseł na Sejm RP, b. minister pracy i polityki społecznej oraz 2015 minister edukacji narodowej), Rafała Matyi (Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie), Bartłomieja Sienkiewicza (b. minister spraw wewnętrznych) i Kazimierza Michała Ujazdowskiego (poseł do Parlamentu Europejskiego, b. minister kultury i dziedzictwa narodowego oraz wicemarszałek Sejmu).
Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (członkini zarządu Fundacji im. Stefana Batorego)
Tezy
Podczas naszej dyskusji prosiliśmy o ocenę:
Ocenę funkcjonowania państwa po 1989 roku: w latach 90. i na początku nowego stulecia, w okresie rządów Platformy Obywatelskiej i obecnie, pod rządami PiS-u. Chodzi zarówno o koncepcje, jak i praktykę funkcjonowania. Jakie były podstawowe wyzwania i z czym sobie nie poradzono? Jak można ocenić efektywność zmian w funkcjonowaniu państwa w stosunku m.in. do zmian gospodarczych i w sferze czysto politycznej?
Zależało nam także na refleksji na temat słabości – w przeszłości i dzisiaj – w zakresie wypełniania podstawowych funkcji państwa: przede wszystkim (pozostawiając na boku problemy bezpieczeństwa zewnętrznego i polityki zagranicznej) bezpieczeństwa wewnętrznego, sprawiedliwości, rozwoju i społecznej integracji. Co należy zmienić, by nasze państwo wypełniało te funkcje? Na ile polskie państwo spełniało i spełnia kryteria państwa sprawnego, przejrzystego, czystego, wrażliwego na demokratyczne procesy decyzyjne? Poruszyliśmy także problemy silnego państwa, państwa prawa i żywotnej demokracji.
Poszukiwaliśmy odpowiedzi na pytanie, na ile państwo może i powinno odgrywać rolę „wychowawczą” w stosunku do społeczeństwa, kształtować tożsamość zbiorową poprzez politykę historyczną, kulturalną i ideologiczną kontrolę procesu edukacji, mass mediów, badań naukowych? Jak z tego punktu widzenia można ocenić model stosunków: państwo – Kościół i praktyczną ewolucje tych relacji?
Publikacja „Problemy z naszym państwem”
Nagranie spotkania:
Wypowiedź Włodzimierza Cimoszewicza:
Wypowiedź Ludwika Dorna:
Noty biograficzne
Michał Boni (ur. 1954) – polityk, socjolog kultury, specjalista od zarządzania zasobami ludzkimi, dr. Poseł do Parlamentu Europejskiego. W 1990 i od 1992 do 1993 podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej. W 1991 minister pracy i polityki socjalnej. W latach 1991–1993 poseł na Sejm RP. W latach 1996–1997 dyrektor Instytutu Spraw Publicznych. Od 1998 do 2001 roku szef zespołu doradców ministra pracy i polityki społecznej. W latach 2009-2011 minister-członek Rady Ministrów i przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów. Od 2011 do 2013 minister administracji i cyfryzacji.
Włodzimierz Cimoszewicz (ur. 1950) – polityk, prawnik, dr. W latach 1993–1995 minister sprawiedliwości. W latach 1996–1997 premier RP. Od 2001 do 2005 roku minister spraw zagranicznych. W 2005 roku marszałek Sejmu RP. W latach 2007–2015 roku senator RP i przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Senatu RP. Obecnie wykładowca Ośrodka Polityki Zagranicznej na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku.
Ludwik Dorn (ur. 1954) – polityk, socjolog i publicysta. Współpracownik Komitetu Obrony Robotników, a następnie „Solidarności”. Współzałożyciel i od 1992 roku wiceprezes Porozumienia Centrum. Współzałożyciel i w latach 2001-2007 wiceprezes Prawa i Sprawiedliwości. W 2010 roku członek Polski Plus. W latach 2011-2014 członek Solidarnej Polski. Od 1997 do 2015 roku poseł. W 2007 roku marszałek Sejmu. Od 2005 do2007 roku wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych i administracji.
Joanna Kluzik-Rostkowska (ur. 1963) – polityczka. Posłanka na Sejm od 2007 roku. W 2007 roku minister pracy i polityki społecznej, w latach 2013-2015 minister edukacji narodowej. Była także wiceministrem rozwoju regionalnego.
Anna Materska-Sosnowska – politolog, dr. Członkini zarządu Fundacji im. Stefana Batorego. Adiunkt w Zakładzie Systemów Politycznych Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Wykładowca Podyplomowego Studium Zagadnień Legislacyjnych Wydziału Prawa i Administracji UW. Zajmuje się prawem konstytucyjnym, systemami partyjnymi oraz polską sceną polityczną.
Rafał Matyja (ur. 1967) – politolog i publicysta, dr. hab. Wykładowca Wyższej Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. W latach 1992–1993 sekretarz Biura Programowego Rządu w Urzędzie Rady Ministrów. W 1993 sekretarz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W latach 1997–2001 współpracował z pełnomocnikiem rządu Jerzego Buzka ds. reformy administracji publicznej. Od 2000 roku pracownik Wyższej Szkoły Biznesu – National-Louis University w Nowym Sączu, w latach 2003-2007 prodziekan tamtejszego Wydziału Studiów Politycznych.
Bartłomiej Sienkiewicz (ur. 1961) – analityk, publicysta i polityk. Działacz opozycji demokratycznej. W latach 1990–2002 pracownik Urzędu Ochrony Państwa, współpracownik Krzysztofa Kozłowskiego i Andrzeja Milczanowskiego. Współtwórca i wieloletni wicedyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich. W latach 2013–2014 minister spraw wewnętrznych i koordynator służb specjalnych.
Kazimierz Michał Ujazdowski (ur. 1964) – polityk, prawnik, dr. hab. Poseł do Parlamentu Europejskiego. Wykładowca na Uniwersytecie Łódzkim. W latach 2000–2001 i 2005-2007 minister kultury i dziedzictwa narodowego. Poseł na Sejm w latach 1991–1993 oraz 1997-2014. Wicemarszałek Sejmu w latach 2004–2005.
18 lutego o godz. 18:00 zapraszamy na debatę „Demografia i polityka. Refleksje po spisie powszechnym”.
Przykłady innowacji społecznych zebrane dzięki ankiecie wysłanej w 2021 do wszystkich gmin w Polsce i w konsultacjach z organizacjami oraz samorządowcami uczestniczącymi w Akcji Masz Głos oraz Pracowni Samorządowej zebrał i zanalizował Ryszard Łuczyn.
Powstała też pierwsza wersja mapy pokazującej geograficzny rozkład analizowanych innowacji.
Zachęcamy do jej uzupełniania przez nadsyłanie propozycji na adres: [email protected].
Walka o zbiorową tożsamość jest umiejscowiona w centrum kulturowej kontrrewolucji, o której mówili Viktor Orbán i Jarosław Kaczyński w Krynicy. Tak określali swoją politykę wobec i w ramach Unii Europejskiej, ale punkt odniesienia owej kontrrewolucji oraz jej źródła – niezależnie od tego, co konkretnie obaj politycy mieli na myśli – znajdują się w polityce wewnętrznej obu krajów. Zresztą w następstwie wielorakich, nakładających się kryzysów znaczenie ID politics – polityki tożsamości – wzrosło niepomiernie nie tylko w Polsce, lecz w całej Europie, a także poza naszym kontynentem.
Polityka tożsamości zdaje się odgrywać szczególnie istotną rolę w polityce prowadzonej przez PiS po wygranych wyborach. Jest ona ważnym elementem projektu transformacji – nazwijmy ją Transformacją 2.0 – której cel stanowi zepchnięcie w cień przemian zasadniczo liberalnych, które dokonały się po 1989 roku. Polityka tożsamości staje się dziś zasadniczym narzędziem budowania wspólnoty i dzielenia społeczeństwa w oparciu o oficjalną narrację o Polsce i Polakach. Jest też ważnym elementem projektu długofalowej dominacji politycznej i ideowej obozu rządzącego. Pragnie tego oczywiście każda władza, ale pozostałe obozy polityczne zdają się przywiązywać większą wagę do innych narzędzi.
Z punktu widzenia zmagań prowadzonych o polską tożsamość z dziedzictwem przeszłości – czasów PRL i następnego ćwierćwiecza – zasadnicze znaczenie ma to, co dzieje się w mediach publicznych, edukacji, nauce, kulturze, w sieci tworzonych muzeów oraz w Instytucie Pamięci Narodowej.
W czasie naszej konferencji zastanawialiśmy się nad polską tożsamością kształtującą się pod wpływem doświadczeń poprzedniego ćwierćwiecza, nad tożsamością zbiorową, którą PiS, bliscy jemu intelektualiści i publicyści chcieliby ukształtować. Pytaliśmy, jakie są najważniejsze elementy krytyki w tym obszarze dziedzictwa lat 1989–2015 oraz demokracji zachodnich. szukaliśmy odpowiedzi na ofensywę PiS-u, jeżeli chodzi o wizję tożsamości, liberalnego centrum i lewicy.
I sesja
Jak tworzyła się polska tożsamość w ostatnim ćwierćwieczu?
Jakie typy wspólnoty budowano lub próbowano budować po 1989 roku? Do jakich modelów polskości się odwoływano? Co z przeszłości wybierano, a co pomijano? Ile PRL-u zostało w polskiej tożsamości w III RP?
Paneliści: Ludwik Dorn, Andrzej Mencwel, Cezary Michalski, Magdalena Środa
Zapis wideo I sesji
II sesja
Jakiej wspólnoty Polaków chce i jaką współtworzy obóz obecnie rządzący?
Z jakich elementów tradycji najchętniej się korzysta? W jaką całość układa się realizowana polityka historyczna, kulturalna, edukacyjna i informacyjna o Polsce, Europie i świecie? Jakie ma być w nim miejsce Kościoła katolickiego i popularyzowanych przez niego wartości?
Paneliści: Zdzisław Krasnodębski, Andrzej Leder, Michał Łuczewski, Karolina Wigura
Zapis wideo II sesji
Prowadzenie debaty: Aleksander Smolar
Relacja z konferencji [PDF 230 KB ]
Noty biograficzne
Ludwik Dorn (ur. 1954) – polityk, socjolog i publicysta. Działacz Komitetu Obrony Robotników, a następnie „Solidarności”. Pracownik Ośrodka Badań Społecznych NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze. Redaktor podziemnego „Głosu”. Współzałożyciel i od 1992 roku wiceprezes Porozumienia Centrum. Współzałożyciel i w latach 2001-2007 wiceprezes Prawa i Sprawiedliwości. w 2010 roku członek Polski Plus. W latach 2011-2014 członek Solidarnej Polski. Od 1997 do 2015 roku poseł. W 2007 roku marszałek Sejmu. W latach 2005-2007 wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych i administracji.
Zdzisław Krasnodębski (ur. 1953) – socjolog, filozof i publicysta, profesor Uniwersytetu w Bremie. Od 2014 roku poseł do Parlamentu Europejskiego – Prawo i Sprawiedliwość. Członek rady programowej tej partii. Członek rady Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Publikował m.in. w „Dzienniku”, „Gazecie Polskiej”, „Rzeczpospolitej”, „W Sieci” i „Znaku”.
Andrzej Leder (ur. 1960) − filozof kultury, psychoterapeuta, dr hab. Profesor w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Kierownik tamtejszego Zespołu Filozofii Kultury. W latach 1992-2012 członek zespołu czasopisma „Res Publica Nowa”. Jego książka Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej została nominowana do Nagrody Literackiej Nike oraz Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego.
Michał Łuczewski (ur. 1978) – socjolog, dr. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Wicedyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie. Członek redakcji „44/Czterdzieści i Cztery”. Publikował m.in. w „Arcanach”, „Polsce The Times”, „Res Publice Nowej”, „Wprost”. Jego książka Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej otrzymała w 2013 roku Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera.
Andrzej Mencwel (ur. 1940) – historyk i krytyk literatury i kultury polskiej, antropolog kultury, eseista, publicysta, prof. dr hab. Wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1992 roku kierownik Katedry Kultury Polskiej UW, a następnie, w latach 1998–2005, dyrektor Instytutu Kultury Polskiej UW, obecnie członek Rady Naukowej tego Instytutu. Jego książka Stanisław Brzozowski. Postawa krytyczna została nominowana w 2015 roku do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego oraz do Nagrody Literackiej Gdynia.
Cezary Michalski (ur. 1963) – publicysta, eseista i prozaik. Komentator „Krytyki Politycznej’, był redaktorem pism „brulion” i „Debata”. Były pracownik redakcji kulturalnej TVP, był zastępcą redaktora naczelnego „Dziennika. Polska. Europa. Świat”, a następnie jego komentatorem.
Paweł Śpiewak (ur. 1951) – socjolog i historyk idei, dr hab., profesor w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Publicysta, autor licznych prac naukowych o tematyce filozoficznej, politycznej i społecznej. W latach 2005-2007 poseł na Sejm RP.
Magdalena Środa (ur. 1957) – teoretyczka etyki, filozofka, publicystka, prof. dr hab. Wykładowczyni w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Członkini Polskiej Akademii Nauk. W latach 2004-2005 pełnomocniczka rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn. Członkini rady programowej Kongresu Kobiet. Stała felietonistka „Gazety Wyborczej”.
Karolina Wigura (ur. 1980) – socjolożka, publicystka, dr. Członkini redakcji tygodnika internetowego „Kultura Liberalna”, była członkini zarządu Fundacji Batorego. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Przeglądzie Politycznym” i „Tygodniku Powszechnym””. Jej książka Wina narodów otrzymała w 2012 roku Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera.
