Relacje między mieszkańcami a władzą samorządową są tematem, któremu przyglądamy się na co dzień w działaniach organizacji społecznych i grup sąsiedzkich. Poznajemy historie powstawania rad młodzieżowych i senioralnych, tworzenia świetlic, dbania o tereny zielone. Obserwujemy ogromną, pozytywną energię sołtysek, lokalnych aktywistów, społeczniczek, ale też pojawiające się zmęczenie, frustrację i złość.

Podczas webinarium akcji Masz Głos przyjrzymy się perspektywie władz samorządowych oraz aktywnych mieszkańców na rozwiązywanie problemów w ich gminach i miastach. Czy istnieje podział My – Oni? Co jest trudne w relacji z władzą dla mieszkańców, a jak na tę współpracę zapatrują się samorządowcy? Czy w aktywnych mieszkańcach widzą kłopot czy potencjał? Co im utrudnia dialog i jakich konsekwencji się obawiają?

Zapytamy o wyzwania, z jakimi mierzą się uczestnicy dyskusji. Sprawdzimy, w jakim kierunku chcieliby rozwijać aktywność społeczną w swoim najbliższym otoczeniu i zapytamy o pomysły odpowiedzi na przyszłe sytuacje kryzysowe.

Okazją do rozmowy będzie kończąca się pierwsza edycja Akademii Samorządowej Fundacji Batorego skierowanej do samorządowców i rozpoczynająca się właśnie nowa edycja akcji Masz Głos, w której uczestniczą organizacje społeczne i grupy nieformalne.

W dyskusji udział wezmą:

uczestnicy Akademii Samorządowej

uczestnicy akcji Masz Głos

Prowadzenie: Szymon Osowski (Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Akademia Samorządowa Fundacji Batorego).

Transmisja na żywo będzie tłumaczona na polski język migowy i dostępna na profilach Fundacji Batorego na Facebooku oraz YouTube.

Zapraszamy do dyskusji!

Cykl rozmów on-line „Próba. Polska w czasie epidemii” organizowany przez nas we współpracy z Biurem Rzecznika Praw Obywatelskich, pod patronatem tygodnika „Polityka”.

Rozmowy prowadził Edwin Bendyk, członek Zarządu Fundacji Batorego, publicysta „Polityki”.
Nagrania wszystkich rozmów w cyklu są dostępne na naszym kanale na YouTube.

Cykl “Próba. Polska w czasie epidemii” jest odpowiedzą na potrzeby sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy. Pandemia zaskoczyła cały świat, mimo że nie brakowało ostrzeżeń przed nadchodzącym zagrożeniem. Kryzys przez nią wywołany stał się także wielkim testem naszej demokracji i jakości władz państwowych, samorządu terytorialnego, społeczeństwa i solidarności obywatelskiej. Z ekspertkami i ekspertami rozmawialiśmy o tym, jak bliskie im sfery życia zareagowały na kryzys, jakie widzą zagrożenia i gdzie upatrują nadziei.

Spotkania:

16 kwietnia, godz. 19.00-20.00
Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich: Czego kryzys może nauczyć obywateli?

23 kwietnia, godz. 19.00-20.00
prof. Bogdan de Barbaro: Jak zachować dobrą kondycję psychiczną podczas epidemii?

30 kwietnia, godz. 19.00-20.00
Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie: Perspektywy kultury

7 maja, godz. 19.00-20.00
prof. Krystyna Skarżyńska, O wartościach i postawach społecznych

14 maja, godz. 19.00-20.00
prof. Andrzej Rychard: O stanie demokracji i wyborach

21 maja, godz. 19.00-20.oo
prof. Ewa Łętowska, O granicach naszych praw

28 maja, godz. 19.00-20.oo
Szymon Osowski, Czy gmina to mieszkańcy?

Rozmaliśmy o tym, jakie jest prawdopodobieństwo ukrycia lub przeoczenia nieprawidłowości przy odbiorach przez organy odpowiadające na nadzór.

W spotkaniu udział wezmą:

Prowadzenie: Marcin Waszak, forumIdei Fundacji Batorego.
Odbiory robót budowlanych to newralgiczny moment każdej inwestycji – ostatecznej ocenie podlega bowiem ich jakość i możliwość oddania do użytku. Dlatego też odbiory, zarówno te częściowe, jak i te końcowe to częste źródło napięć i konfliktów między zamawiającym a wykonawcą. Zdarza się, że rozwiązanie znajdują one dopiero w sądzie.

Przesunięcie terminu odbiorów końcowych niesie ze sobą konsekwencje dla każdego z uczestników prac. Wydłużenie harmonogramu realizacji inwestycji poprzez odwleczenie odbiorów końcowych to dla zamawiającego, czy inżyniera projektu potencjalne koszty. Jeżeli realizacja finansowana jest ze środków unijnych, może to również powodować problemy z rozliczeniem inwestycji. Dla wykonawcy zaś, wstrzymanie odbiorów może oznaczać konsekwencje w postaci kar umownych. W momencie odbioru pojawią się także wątpliwości natury prawnej. Nie zawsze strony w ten sam sposób interpretują prace zaległe czy wady nieistotne, które w świetle prawa decydują o zakończeniu prac.

Również lokalna społeczność, która jest bezpośrednim odbiorcą inwestycji, uaktywnia się często dopiero na końcowym etapie jej realizacji. Szczególnie wtedy, kiedy w oczy rzucają się ewidentne niedoróbki, a prace okazują bardziej uciążliwe niż zakładano.

Debata z cyklu „Polska samorządów”, którą organizujemy w jubileuszowym roku 30-lecia samorządu.
4 czerwca, godz. 11.00-14.30.

Tym razem spotkaliśmy się w Chojnicach, gdzie na zaproszenie burmistrza – Arseniusza Finstera, wraz z Urzędem Miejskim w Chojnicach, zorganizowaliśmy debatę „Samorząd jako wspólnota”.

Nagranie debaty jest dostępne tu.

W gronie doświadczonych samorządowców, aktywnych mieszkańców, obserwatorów i komentatorów życia lokalnego rozmawialiśmy o przyszłości Polski lokalnej oraz odpowiadaliśmy na pytania:
– Czy doświadczenie 30 lat samorządu dobrze nas przygotowało do wyzwań?
– Jak wzmacniać siłę samorządu rozumianego jako wspólnota wszystkich mieszkańców?
– Jak w pełni wykorzystywać siłę społeczeństwa obywatelskiego i społecznej samoorganizacji?
– Jakie są największe zagrożenia dla lokalnej podmiotowości?

W pierwszym panelu wystąpili samorządowcy:

W drugim, eksperckim, panelu w dyskusji wzięli udział:

Samorządność to spektakularny sukces polskiej transformacji. Upodmiotowienie Polski lokalnej, przekazanie zarządzania gminami i miastami ich mieszkańcom przyniosło niespodziewane rezultaty. Miarą sukcesu jest wysokie zaufanie, jakim darzymy instytucje władzy lokalnej, a także rosnące przekonanie mieszkańców o posiadaniu wpływu na życie wspólnot.

Szczególnym testem dla polskiej samorządności i społeczeństwa obywatelskiego stała się pandemia Covid-19. Choć do końca kryzysu jeszcze daleko pierwsze wnioski pokazują, że samorząd zdał ten test. Jak jednak ostrzegają naukowcy, obecna pandemia to tylko próba generalna przed wyzwaniami, jakie niesie przyszłość. Znamy je doskonale: zmiany klimatyczne, starzenie się społeczeństwa i wyludnianie Polski, nowe technologie, migracje to problemy najbardziej oczywiste.

Jednocześnie samorządy i mieszkańcy lokalnych wspólnot mierzyć się muszą z konsekwencjami kryzysu i polityki władz centralnych, których efektem jest m.in. zaciskająca się pętla finansowa.

Patronat medialny nad cyklem debat:

           

 

 

Raport Fundacji Batorego „Polki i Polacy o samorządności” pokazał, że mieszkańcy postrzegają samorząd jako najpoważniejszego lokalnego inwestora. Tymczasem pieniędzy na kolejne inwestycje nie będzie – lokalne władze zastanawiają się dziś, jak zapewnić mieszkańcom podstawowe usługi.
Podczas debaty zastanawialiśmy się, jaką rolę powinni odgrywać lokalni liderzy w czasie kryzysu. Gdzie poszukiwać nowych strategii rozwoju? Jak robić więcej za mniej? Czy wystarczy ciąć koszty tam, gdzie mieszkańców najmniej zaboli? Czy warto szukać rozwiązań, które umożliwią dbanie o usługi publiczne w bardziej efektywny sposób, tzn. za pomocą innych zasobów niż pieniądze? Czy energia społeczna i wiedza organizacji społecznych i mieszkańców to zasoby, które warto wykorzystać? Jakie są bariery utrudniające szukanie innowacyjnych rozwiązań? Jakie korzyści? Czy samorządowy lider może eksperymentować, a tym samym popełniać błędy? Czy w samorządzie można wykorzystać doświadczenia ze świata biznesu?

Udział w dyskusji wzięli:

Spotkanie poprowadził Edwin Bendyk, prezes Fundacji Batorego

Większość Polek i Polaków (64% wg badania More in Common Polska) twierdzi, że sprawy w naszym kraju idą w złym kierunku. Patrzymy na przyszłość z niepewnością, lękiem, frustracją, smutkiem ale i nadzieją. Bo wiemy, w jakim kraju chcielibyśmy żyć.

Pytani o idealną Polskę w perspektywie dekady odpowiadamy, że ma być ona bezpieczna, demokratyczna, sprawiedliwa, uczciwa, praworządna, nowoczesna, tolerancyjna, ekologiczna, otwarta. Rozumiemy, że warunkiem lepszej przyszłości jest rozwój oparty na zwiększonych nakładach na edukację i nauką oraz bezpieczeństwo wymagające sprawnych sił zbrojnych.

Niestety, nie ufamy państwu przekonani, że w sytuacji kryzysu będziemy musieli radzić sobie sami. Tak jak podczas pierwszych tygodni pandemii Covid-19 i tak jak w pierwszych dniach po agresji Rosji na Ukrainę. To dzięki mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego – zaangażowaniu organizacji społecznych oraz rzesz wolontariuszy i wolontariuszek powstały sieci pomocy potrzebującym: osobom wymagającym troski w czasie kryzysu sanitarnego i tym, którzy uciekali przed wojną. Podczas tych kryzysów zrozumieliśmy znaczenie samoorganizacji i rolę organizacji obywatelskich jako źródła społecznej odporności. Pytani o ocenę sił, które działały najlepiej w czasie napływu osób uchodźczych z Ukrainy z najwyższym uznaniem wskazujemy organizacje społeczne (87% ocen bardzo dobrych i dobrych) oraz wolontariuszy (95%).

Zorganizowane społeczeństwo obywatelskie umie nie tylko działać, wie także jak budować lepszą przyszłość. Organizacje społeczne wraz z ekspertami i ekspertkami od miesięcy pracują nad propozycjami dla Rzeczpospolitej: Obywatelski Pakt dla Edukacji przygotowany przez Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji, projekt prawa klimatycznego proponowany przez organizacje ekologiczne, projekty ustaw przywracających praworządność, propozycje działań przywracających konstytucyjną zasadę samorządności terytorialnej, projekty rozwiązań chroniących i realizujących podstawowe prawa kobiety, propozycje sanacji i modernizacji mediów publicznych, propozycje dotyczące polityki kulturalnej i projekt ustawy o muzeach, rekomendacje dla krajowej i lokalnych polityk migracyjnych i integracyjnych.

To tylko niektóre z obszarów wymagających naprawy, poprawy lub modernizacji, gdzie społeczeństwo obywatelskie ma gotowe propozycje rozwiązań i aktów legislacyjnych. Przedstawiliśmy je podczas Święta Wolności i Praw Obywatelskich podczas „Rozmowy obywatelskiej o przyszłości” i wartościach społeczeństwa obywatelskiego zorganizowanej przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych, Fundację im. Stefana Batorego i Europejskie Centrum Solidarności.

Rozmowa obywatelska o przyszłości

Swoimi propozycjami na to, w jakim kierunku powinno zmierzać państwo i społeczeństwo podzielilismy się w czasie rozmowy obywatelskiej 3 czerwca w Gdańsku. Wzięli w niej udział przedstawiciele i przedstawicielki organizacji pozarządowych specjalizujących się w następujących obszarach:

  1. PraworządnośćBartłomiej Przymusiński (Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”) oraz Trybunał Konstytucyjny i Ustawa o prokuraturzeKrzysztof Izdebski (Fundacja im. Stefana Batorego)
  2. EdukacjaAlicja Pacewicz (Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji) oraz Olga Napiontek (Fundacja Civis Polonus)
  3. Prawo klimatyczneWojciech Kukuła (Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi)
  4. Prawa kobietJoanna Piotrowska (Feminoteka) i Antonina Lewandowska (FEDERA)
  5. Prawa ucznia i uczennicŁukasz Korzeniowski (Stowarzyszenie Umarłych Statutów)
  6. Polityka migracyjna i integracyjnaAgnieszka Kosowicz (Fundacja Polskie Forum Migracyjne)
  7. Media publiczneJan Dworak
  8. Kultura – muzeaPiotr Rypson (Zespół do spraw reformy muzeów, afiliowany przy Komitecie Narodowym ICOM Polska)
  9. SamorządnośćAdam Gendźwiłł (Zespół Ekspertów Samorządowych Fundacji im. Stefana Batorego)
  10. Społeczeństwo obywatelskieKarolina Dreszer-Smalec (OFOP)

Wszystkie propozycje przedstawione podczas „Rozmowy obywatelskiej o przyszłości” są zebrane na stronie OFOP.


29 kwietnia (środa) w godz. 18.00-19.30

To pierwsza z cyklu debat „Polska samorządów”, które organizujemy w jubileuszowym roku 30-lecia samorządu. Zamiast podsumowania tych ostatnich 30 lat wraz z samorządowcami oraz ekspertami zastanawialiśmy się nad możliwymi konsekwencjami epidemii koronawirusa dla przyszłości samorządu.

Na ile pandemia koronawirusa będzie sprzyjała większej centralizacji lub decentralizacji państwa? Na ile sprawia ona, że miasta się izolują oraz w jakim stopniu władze samorządowe mogą niwelować napięcia społeczne (pracujący-bezrobotni, mający komputery-nie posiadający ich)? Na ile przyszłość po pandemii będzie bardziej lub mniej równościowa? Kto lepiej zaspokaja potrzeby dotyczące usług publicznych oraz jakie są możliwości zmiany sposobu ich dostarczania?

W dyskusji wzięli udział:

Dyskusję poprowadził Edwin Bendyk, członek Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego.
Patronat medialny nad cyklem debat sprawuje tygodnik „Polityka” oraz Radio TOK.fm.

Samorządowcy, podkreślając swoją rolę, często mówią: pomogliśmy rządowi. Czy zgodnie z zasadą pomocniczości to przede wszystkim rząd nie powinien pomagać samorządom, czyli lokalnym wspólnotom? I czy zgodnie z zasadą pomocniczości władze lokalne nie powinny wspierać mieszkańców w realizacji ich potrzeb?
Jak dzisiaj rozumieć zasadę samorządności i pomocniczości? Jakie są przyczyny, że władze – zarówno centralne, jak i lokalne, mają kłopoty z ich respektowaniem? Wreszcie, jakie inne konstytucyjne zasady są ważne w funkcjonowaniu samorządu? Podczas dyskusji zapytamy, dlaczego należy i warto ich przestrzegać na każdym szczeblu władzy i jakie są konsekwencje ich łamania. Zastanawialiśmy się, jak powinny wyglądać relacje między rządem a samorządem oraz między lokalnymi władzami a mieszkańcami i jakie powinny być standardy stanowienia prawa lokalnego.

W dyskusji udział wzięli:

Spotkanie poprowadził Edwin Bendyk, prezes Fundacji Batorego

Samorząd terytorialny w Polsce jest w ważnym historycznym momencie. Badania pokazują, że choć samorządy stały się dojrzałym elementem struktury państwa, a władze lokalne są oceniane lepiej niż ogólnokrajowe, to w ostatnich latach przeważały w Polsce tendencje centralistyczne. Zmienia się otoczenie, w którym funkcjonują wspólnoty samorządowe: postępuje prywatyzacja usług publicznych, dokonuje się transformacja energetyczna i cyfrowa, Polska staje się krajem imigracyjnym. Zmieniają się także oczekiwania obywateli wobec władz samorządowych – oddolne ruchy mieszkańców upominają się w wielu miejscach o większy udział w podejmowaniu decyzji.

W tych warunkach konieczna jest dyskusja o odnowie samorządności – o postulatach zmian, które są potrzebne, aby potencjał wspólnot samorządowych został odpowiednio wykorzystany.

W gronie doświadczonych samorządowców – uczestników Pracowni Samorządowej Fundacji Batorego – rozmawiamy o propozycjach zmian, które przywrócą samodzielność i sprawczość samorządom.

Przedstawiamy: 10 najważniejszych propozycji dotyczących relacji centrum–władze samorządowe.

Dyskusję poprowadził Edwin Bendyk, prezes Fundacji im. Stefana Batorego, postulaty przedstawił dr hab. Adam Gendźwiłł (Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW), a skomentowali samorządowcy: