media Archives - Fundacja im. Stefana Batorego

Nowa unijna dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych, którą wszystkie państwa członkowskie powinny były wdrożyć do września 2020 roku, nakłada na państwa członkowskie obowiązek zagwarantowania niezależności krajowych organów regulujących rynek medialny. Polska nie wdrożyła unijnych przepisów, a główny organ regulacyjny – Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT) – pozostaje silnie upolityczniony. Wszyscy obecni członkowie Krajowej Rady są blisko związani z partią rządzącą bądź prezydentem wywodzącym się z tej partii. Rada nie reaguje na rządową propagandę w mediach publicznych czy rażącą dysproporcję w czasie antenowym dla przedstawicieli obozu władzy i opozycji. Przekroczyła też o pół roku ustawowy termin, w którym miała obowiązek odnowić koncesję stacji TVN24. Działanie to w kontekście zgłoszonego przez grupę posłów PiS projektu ograniczenia udziałów inwestorów spoza EOG w mediach elektronicznych, zwanego LexTVN, sprawia wrażenie, jakby KRRiTV koordynowała swoje działania z obozem władzy, który chce doprowadzić do eliminacji Grupy TVN z rynku medialnego bądź zmusić ją do zbycia dużej części udziałów i utraty kontroli.

Większość Polek i Polaków (64% wg badania More in Common Polska) twierdzi, że sprawy w naszym kraju idą w złym kierunku. Patrzymy na przyszłość z niepewnością, lękiem, frustracją, smutkiem ale i nadzieją. Bo wiemy, w jakim kraju chcielibyśmy żyć.

Pytani o idealną Polskę w perspektywie dekady odpowiadamy, że ma być ona bezpieczna, demokratyczna, sprawiedliwa, uczciwa, praworządna, nowoczesna, tolerancyjna, ekologiczna, otwarta. Rozumiemy, że warunkiem lepszej przyszłości jest rozwój oparty na zwiększonych nakładach na edukację i nauką oraz bezpieczeństwo wymagające sprawnych sił zbrojnych.

Niestety, nie ufamy państwu przekonani, że w sytuacji kryzysu będziemy musieli radzić sobie sami. Tak jak podczas pierwszych tygodni pandemii Covid-19 i tak jak w pierwszych dniach po agresji Rosji na Ukrainę. To dzięki mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego – zaangażowaniu organizacji społecznych oraz rzesz wolontariuszy i wolontariuszek powstały sieci pomocy potrzebującym: osobom wymagającym troski w czasie kryzysu sanitarnego i tym, którzy uciekali przed wojną. Podczas tych kryzysów zrozumieliśmy znaczenie samoorganizacji i rolę organizacji obywatelskich jako źródła społecznej odporności. Pytani o ocenę sił, które działały najlepiej w czasie napływu osób uchodźczych z Ukrainy z najwyższym uznaniem wskazujemy organizacje społeczne (87% ocen bardzo dobrych i dobrych) oraz wolontariuszy (95%).

Zorganizowane społeczeństwo obywatelskie umie nie tylko działać, wie także jak budować lepszą przyszłość. Organizacje społeczne wraz z ekspertami i ekspertkami od miesięcy pracują nad propozycjami dla Rzeczpospolitej: Obywatelski Pakt dla Edukacji przygotowany przez Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji, projekt prawa klimatycznego proponowany przez organizacje ekologiczne, projekty ustaw przywracających praworządność, propozycje działań przywracających konstytucyjną zasadę samorządności terytorialnej, projekty rozwiązań chroniących i realizujących podstawowe prawa kobiety, propozycje sanacji i modernizacji mediów publicznych, propozycje dotyczące polityki kulturalnej i projekt ustawy o muzeach, rekomendacje dla krajowej i lokalnych polityk migracyjnych i integracyjnych.

To tylko niektóre z obszarów wymagających naprawy, poprawy lub modernizacji, gdzie społeczeństwo obywatelskie ma gotowe propozycje rozwiązań i aktów legislacyjnych. Przedstawiliśmy je podczas Święta Wolności i Praw Obywatelskich podczas „Rozmowy obywatelskiej o przyszłości” i wartościach społeczeństwa obywatelskiego zorganizowanej przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych, Fundację im. Stefana Batorego i Europejskie Centrum Solidarności.

Swoimi propozycjami na to, w jakim kierunku powinno zmierzać państwo i społeczeństwo podzielilismy się w czasie rozmowy obywatelskiej 3 czerwca w Gdańsku. Wzięli w niej udział przedstawiciele i przedstawicielki organizacji pozarządowych specjalizujących się w następujących obszarach:

Wszystkie propozycje przedstawione podczas „Rozmowy obywatelskiej o przyszłości” są zebrane na stronie OFOP.

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych OFOP, Fundacja im. Stefana Batorego, Mamprawowiedziec.pl, Stowarzyszenie61 oraz Inicjatywa “Nasz Rzecznik” organizują wydarzenie “Mamy pomysł na Polskę!”.

W szerokim gronie organizacji społecznych, od wielu miesięcy pracujemy nad konkretnymi propozycjami, w jakim kierunku powinno zmierzać państwo i społeczeństwo. Zależy nam na naprawie Polski w określonych obszarach życia społecznego i mamy na to gotowe rozwiązania. Dajemy konkretne odpowiedzi na problemy, które wywołują w społeczeństwie lęki, frustrację i rozczarowanie.

W znacznej części obszarów rozwiązania te są jedynymi kompleksowymi propozycjami, które funkcjonują w przestrzeni publicznej – nie wyobrażamy sobie sytuacji, żeby nie wzięto ich pod uwagę przed wyborami i po wyborach.

W ostatnich latach naznaczonych globalnymi kryzysami i głębokim podziałem społeczeństwa to właśnie organizacje i społeczeństwo obywatelskie stawało na pierwszej linii frontu, aby bronić dobra wspólnego – demokracji, praworządności, praw człowieka, sprawiedliwości, przyrody. I to właśnie na tych fundamentach chcemy budować lepsze i bezpieczniejsze państwo.

Mamy nadzieję i wierzymy, że zmiana jest możliwa. Potrzebujemy przestrzeni do współpracy i dialogu, aby móc skutecznie działać – wspólnie i na rzecz wspólnego dobra. I taką właśnie przestrzeń stworzymy podczas wydarzenia “Mamy pomysł na Polskę”.

29 września zostaną przedstawione wszystkie Propozycje obywatelskie dla Polski przygotowane przez organizacje społeczne. Będzie także przestrzeń do zabrania głosu dla przedstawicieli i przedstawicielek Komitetów Wyborczych na temat prezentowanych rozwiązań.

W wydarzeniu wezmą udział przedstawiciele i przedstawicielki społeczeństwa obywatelskiego z następujących dziedzin:

PROGRAM:

12:00 – 12:20
Konwencja NGO – Mamy pomysł na Polskę!
Prezentacja Propozycji obywatelskich dla Polski przygotowanych przez zorganizowane społeczeństwo obywatelskie

12:20 – 12:30
Mamy prawo wiedzieć
Podsumowanie pytań zadanych osobom kandydującym w wyborach 2023 poprzez serwis Mamprawowiedziec.pl i napływających na nie odpowiedzi

12:30 – 13:30
Deklaracje współpracy polityków i polityczek z organizacjami
Podsumowanie pierwszej części spotkania i Dialogów stolikowych
Wypowiedzi Przedstawicielek i Przedstawicieli organizacji społecznych
Wypowiedzi Przedstawicielek i Przedstawicieli Komitetów Wyborczych na temat współpracy i Propozycji obywatelskich przygotowanych przez organizacje społeczne

Wypowiedzi 10 minutowe na temat przeprowadzonych rozmów, wrażenia, wnioski, informacja zwrotna i deklaracja współpracy oraz przyjęcia proponowanych rozwiązań

13:30 – 14:00 Lunch i rozmowy kuluarowe

14:00 – 16:30
Dobre prawo dla zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego

14:00 – 14:30 – Uprośćmy działalność społeczną!

Prezentacja głównych rezultatów, narzędzi pracy, wniosków i rekomendacji do dalszego działania płynących z projektu pn. „Dobre prawo dla organizacji społecznych – myśl centralnie, działaj lokalnie” (Tomasz Pawłowski – Fundacja trzeci.org, Rafał Dymek – Polska Fundacja im. Roberta Schumana)

14:30 – 15:30

Dyskusja: „Pomiędzy teorią a praktyką. Jak skutecznie działać na rzecz dobrego prawa dla organizacji pozarządowych?”

Dyskusja wokół wydanych we wrześniu 2023 r. publikacji „Na rzecz organizacji. W trosce o dobre prawo dla organizacji pozarządowych w Polsce” oraz „W poszukiwaniu perpetuum mobile. Dobre prawo dla trzeciego sektora” (rozmówcy: Piotr Frączak, Łukasz Gorczyński – OFOP, Magdalena Szafranek, Szymon Wójcik – Uniwersytet Warszawski, moderacja: Adela Gąsiorowska – Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich)

15:30 – 16:30

W kierunku rozwiązań systemowych

Co dalej z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie? Rekomendacje i stan prac nad społecznym projektem nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Tomasz Schimanek – Stowarzyszenie Dialog Społeczny)

Czy potrzebujemy Kodeksu NGO? Przedstawienie kluczowych tez z ekspertyzy prawnej dotyczącej postulatu zebrania regulacji prawa organizacji pozarządowych w jednym akcie prawnym – ustawie, której celem i przedmiotem miałoby być ujęcie całości lub większości prawa ngo, stając się dla tego przedmiotu regulacji normatywnych aktem podstawowym (Przemysław Żak – Pajączkowska i Wspólnicy Kancelaria Prawna Sp.k.)

Gwarancje bezpieczeństwa prawno-podatkowego dla organizacji pozarządowych (Julia Kluczyńska – Forum Darczyńców w Polsce)

Pytania i dyskusja (Rafał Kowalski – OFOP, ngo.pl)

Sposób działania i finansowania mediów, a tym samym kampanii medialnej, są newralgicznymi punktami dla zachowania równości szans przez uczestników procesu wyborczego. Tymczasem od przejęcia władzy przez rząd Zjednoczonej Prawicy blisko 8 lat temu, mamy do czynienia z coraz bardziej spolaryzowanym i jednostronnym przekazem ze strony nadawcy publicznego.

Jednocześnie znaczna część wydatków reklamowych spółek Skarbu Państwa (SSP), ministerstw i urzędów centralnych stanowi finansowe wsparcie dla partyjno-rządowej propagandy. Podmioty te faworyzują media związane z obozem władzy. Kontrola i finansowanie określonych mediów umożliwiają rządzącym promowanie poszczególnych polityków, obchodzenie limitów wydatków wyborczych, przesunięcie środków finansowych na inne formy prowadzenia kampanii, ale też pośrednio blokują partiom opozycyjnym dostęp do kanałów komunikacyjnych. Transfery środków publicznych stają się instrumentem gry politycznej, służą do pozycjonowania użytkownikom konkretnych treści, tworzenia polaryzacji, a przede wszystkim mobilizacji wyborców.

Jakie ramy prawne i standardy są potrzebne, aby wybory były równe? Co należy zrobić, aby rozwiązać problem przywłaszczania mediów publicznych przez rządzących i angażowania ich w prowadzenie kampanii wyborczej? Dlaczego istniejące już rozwiązania prawne okazały się niewystarczające? Czy możliwe jest stworzenie takich, aby politycy nie mieli możliwości wpływania na media publiczne?

Dyskusja w formule okrągłego stołu, bez udziału publiczności. Wprowadzenie do dyskusji wygłosili Andrzej Krajewski (Towarzystwo Dziennikarskie) oraz Konrad Siemaszko (Helsińska Fundacja Praw Człowieka).

Minister zadeklarował na antenie TVP Info: „Ja, oczywiście, nie zamierzam wpływać w żaden sposób na politykę kadrową Instytutu Socjologii PAN – nie jest to moja rola. Natomiast na pewno będę rewidował swoje decyzje finansowe, bo ja nie będę finansował na większą skalę instytutu, który utrzymuje tego rodzaju ludzi, którzy po prostu obrażają Polaków”. Trudno tę wypowiedź odczytywać inaczej niż jako jasną zapowiedź ukarania IFiS za wypowiedzi prof. Engelking.

Art. 213 Konstytucji stanowi, iż „KRRiT stoi na straży wolności słowa, interesu publicznego w radiofonii i telewizji”. Stojąc na straży interesu publicznego, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji musi dbać o to, aby wolność słowa nie była ograniczana i mogła być swobodnie realizowana. W tym zakresie Przewodniczący KRRiT powinien w swoich decyzjach kierować się m.in. orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Decyzja Przewodniczącego KRRiT wobec Spółki Inforadio nie uwzględnia argumentacji wynikającej z orzecznictwa ETPCz, a tym samym przeczy standardom ochrony swobody wypowiedzi.

Ochrona swobody wypowiedzi w sektorze mediów prywatnych jest tym bardziej istotna w sytuacji, gdy przeprowadzona w 2016 roku reforma mediów publicznych doprowadziła do utraty możliwości ezstronnego relacjonowania przez nie działalności władzy publicznej. Media prywatne stały się więc jedynym źródłem krytycznych czy niewygodnych dla rządu informacji. Nękanie ich dotkliwymi karami za relacjonowanie wydarzeń mających istotne publiczne znaczenie może być w tych okolicznościach odebrane jako dążenie do ograniczenia pluralizmu na polskim rynku mediów.

Sprawa stanowi kolejny przykład poważnych konsekwencji w zakresie respektowania (bądź raczej nierespektowania) standardów swobody wypowiedzi, do którego prowadzi upolitycznienie konstytucyjnego organu regulacyjnego. Sprawa powinna budzić nie tylko zainteresowanie polskich organizacji zajmujących się ochroną swobody wypowiedzi, ale również instytucji międzynarodowych, w tym Unii Europejskiej, gdzie trwają obecnie prace nad regulacjami odnośnie wolności mediów (Media Freedom Act).

W tej publikacji zastanawiamy się, jak można sprostać czterem wyzwaniom ważnym dla lokalnych społeczności:

Bardzo często władze samorządowe czują się w obowiązku przedstawiania „od ręki” gotowych recept, tymczasem nasza propozycja „Zaprojektuj rozwiązanie” pokazuje znaczenie procesu, działania w grupie i przekraczania indywidualnych ograniczeń przez dialog z otoczeniem. Dzięki otwarciu się na różne
pomysły, wykorzystywaniu wiedzy mieszkańców i szybkiemu testowaniu pilotażowych rozwiązań można
uniknąć straty czasu i pieniędzy na nietrafione pomysły, a jednocześnie zyskać wsparcie społeczności.

Z każdym z tych problemów zmierzyły się kilkuosobowe grupy uczestniczek i uczestników Pracowni Samorządowej. Przez kilka miesięcy – pod kierunkiem Bartosza Narzelskiego, projektanta usług, na co dzień związanego ze światem biznesu – zajmowały się one konkretnymi wyzwaniami. Wszystkie pomysły przygotowane przez grupy zostały przetestowane.

Dla czytelnika inspirujący może być przede wszystkim sposób działania – jest na tyle uniwersalny, że da się go powtórzyć w przypadku innych problemów samorządowych. Ciekawe mogą być też same koncepcje/procedury/rozstrzygnięcia, do których doszły grupy – do wykorzystania w całości lub w części w innych samorządach lokalnych. I jeśli nawet testowane pomysły nie zakończyły się sukcesem w sensie znalezienia dobrego rozwiązania, to korzyść z testowania jest taka, że pomaga ono uniknąć popełniania błędów na większą skalę. Staje się to szczególnie ważne w sytuacji obecnego kryzysu, kiedy samorządy nie mogą sobie pozwolić na żadne straty.