Spośród wszystkich katastrof, które czają się za naszym (czasowym lub geograficznym) horyzontem tylko jedną – klimatyczną – uznać można za nieznaną. W cieniu pozostałych – wojny, ideologii i totalitaryzmu – żyjemy, bo w nim w roku 1945 zrodził się i wciąż leży nasz względnie wolny świat. W tym sensie żyjemy już także po katastrofie, jak zauważa Jan Tokarski odwołując się do koncepcji Powojnia Tony’ego Judta. Wojny i zbrodnie wojenne w Ukrainie i Strefie Gazy czy budowane w Moskwie lub Pekinie imperialne dyktatury nie są powtórkami z historii, ale kolejnymi formami realizacji destrukcyjnego potencjału zawartego w procesie historycznym, który nazywamy naszą nowoczesnością.
Rozmawiając o obowiązkach, postawach oraz strategiach intelektualistek i intelektualistów wobec tej „katastrofy” chcemy więc po pierwsze odwołać się do pamięci. Czego uczy nas historia idei okresu drugiej wojny światowej i powojnia? O których – może dziś mniej znanych – ludziach kultury i nauki warto pamiętać w obliczu dzisiejszych katastrof? Czy jednak ich wybory, metody i postawy mają szanse jeszcze się sprawdzić w świecie, w którym tylekroć skuteczniejsze od kongresów kultury i czasopism okazują się farmy trolli internetowych? Co we współczesnych maskach wojny i totalitaryzmu jest jednak nowe i nieprzystające do rozpoznań XX-wiecznych? Czy obowiązki i strategie intelektualistów wobec katastrofy można w ogóle oceniać pod kątem skuteczności czy mają one wyłączenie etyczny charakter?
Zapraszamy na trzecią z cyklu debat z autorami książek nominowanych do finału Nagrody im. Marcina Króla za rok 2023. Punktem odniesienia do dyskusji będzie książka Jana Tokarskiego W cieniu katastrofy. «Encounter», Kongres Wolności Kultury i pamięć XX wieku (Znak).
W dyskusji udział wezmą:
- Basil Kerski (dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku)
- Małgorzata Kowalska (Wydział Filozofii Uniwersytetu w Białymstoku)
- Jan Tokarski (autor książki-finalistki W cieniu katastrofy. «Encounter», Kongres Wolności Kultury i pamięć XX wieku, Znak)
Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego).
Celem ustanowionej w 2022 przez Fundację Batorego Nagrody im. Marcina Króla jest wspieranie rozwoju debaty publicznej poprzez zachętę do pogłębionej refleksji nad zjawiskami i trendami współczesności oraz wyzwaniami przyszłości, tworzenia nowych idei i prób opisu rzeczywistości, poszukiwania odpowiedzi na kryzys demokracji oraz wartości demokratycznych oraz poszerzania przestrzeni intelektualnego dyskursu ponad podziałami.
Na początku marca Kapituła Nagrody wybrała pięć książek-finalistek trzeciej edycji konkursu. Zwycięski tytuł ogłoszony zostanie 23 maja. Przed ogłoszeniem książki-laureatki tegorocznej Nagrody Fundacja Batorego organizuje publiczne debaty z autorami książek nominowanych do Nagrody oraz innymi ważnymi uczestniczkami i uczestnikami polskiej debaty intelektualnej.
(Więcej informacji o Nagrodzie oraz lista nominowanych w tegorocznej edycji książek znajduje się tutaj: https://www.batory.org.pl/forumidei/nagroda-im-marcina-krola/#tabs_tab-0)
Transmisja na żywo tłumaczona na polski język migowy będzie dostępna na profilu Fundacji Batorego na Facebooku.
Zapraszamy do dyskusji!
Basil Kerski – menedżer kultury, redaktor, wydawca, publicysta, eseista, politolog, kurator wystaw historycznych. Dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności (ECS) w Gdańsku, redaktor naczelny dwujęzycznego „Magazynu Polsko-Niemieckiego DIALOG”, redaktor „Przeglądu Politycznego”.
Edwin Bendyk – prezes Fundacji im. Stefana Batorego. Dziennikarz, pisarz i publicysta związany z tygodnikiem „Polityka”. Wykłada w Graduate School for Social Research PAN i Collegium Civitas, gdzie współtworzył Ośrodek Badań nad Przyszłością. Członek European Council on Foregin Relations. Autor m.in. książek Bunt sieci (2012) oraz W Polsce, czyli wszędzie. Rzecz o upadku i przyszłości świata (2020).
Małgorzata Kowalska – profesorka nauk humanistycznych, od 1988 roku pracuje na Uniwersytecie w Białymstoku, gdzie pełni funkcję dziekana Wydziału Filozofii. Filozofka i romanistka, tłumaczka francuskojęzycznej literatury filozoficznej (za przekład Całości i nieskończoności Emmanuela Lévinasa wyróżniona nagrodą Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich). Zajmuje się historią filozofii współczesnej i filozofią społeczno-polityczną. Autorka książek: m.in. Dialektyka poza dialektyką. Od Bataille’a do Derridy (2000, wydanie angielskie Dialectics beyond Dialectics. Essay on Totality and Difference), Demokracja w kole krytyki (2012), O sprawiedliwości innymi słowy (2021). W latach dziewięćdziesiątych XX wieku członkini Unii Pracy, następnie przez kilka lat związana z „Krytyką Polityczną”, obecnie bez politycznej afiliacji.
Jan Tokarski – doktor nauk humanistycznych Instytutu Historii PAN. Autor wielu książek, m.in. Historie przyszłości. Wizje bolszewizmu w Rosji, 1917–1921 (2012), Moment Tukidydesa. Eseje o rewolucji, demokracji i naturze człowieka (2019), a także Czy liberalizm umarł? (2021, książka-finalistka Nagrody im. Marcina Króla 2022) oraz W cieniu katastrofy. «Encounter», Kongres Wolności Kultury i pamięć XX wieku (2023, książka-finalistka Nagrody im. Marcina Króla 2024). Jeden z tłumaczy polskiego wydania Historii filozofii politycznej Leo Straussa i Josepha Cropseya. Stały współpracownik „Przeglądu Politycznego” i kwartalnika „Kronos”, felietonista „Kultury Liberalnej”. Publikował m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, „Nowej Europie”, „Dziejach Najnowszych”, „Pressjach” i „Arcanach”. Zajmuje się historią myśli politycznej oraz filozofią XX wieku.
