Dyskusja z udziałem: Michała Łuczewskiego (Centrum Myśli Jana Pawła II), Pawła Machcewicza (współtwórca i były dyrektor Muzeum II Wojny Światowej), Andrzeja Nowaka (Instytut Historii PAN), Karoliny Wigury (Kultura Liberalna) i Anny Wolff-Powęskiej (Uniwersytet SWPS, filia w Poznaniu).
Prowadzenie: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
Tezy:
Punktem wyjścia do naszej dyskusji jest Muzeum II Wojny w Gdańsku. Nie chcemy jednak rozmawiać o przebiegu sporu, ani też omawiać szczegółów stałej ekspozycji. To kwestie niezmiernie istotne, wiele jednak o nich już powiedziano. Proponujemy zatem, by tematem dyskusji były wizje polskości i historii, które można odczytać z wystawy przygotowanej przez twórców Muzeum, a także inne wyobrażenia polskości i historii, zwłaszcza prezentowane przez krytyków gdańskiej placówki. Chcemy zapytać o główne linie ideowego sporu, zarówno te często podnoszone, jak spór między heroiczną wizją wojny, w której głównym bohaterem jest zbiorowość, a spojrzeniem z punktu widzenia ofiary, jak i te mniej dostrzegane. Uważamy bowiem, że konfliktu obóz rządowy-obrońcy Muzeum II Wojny nie można uznać za kolejną odsłonę wojny PO-PiS (chociaż niektórzy tak go traktują), a tym bardziej nie można go sprowadzić do kwestii personalnych. Wiąże się on raczej z coraz wyraźniej widzianym powrotem do wspólnotowości, do pytań o sposób definiowania tożsamości zbiorowej i indywidualnej oraz do idei państwa narodowego. Spojrzenie na spór o Muzeum II Wojny z takiej perspektywy nabiera innych znaczeń.
Przeprosiny Rafała Wnuka w związku z jego wypowiedzią podczas debaty [PDF]
Noty biograficzne
Michał Łuczewski (ur. 1978) – socjolog, dr. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Wicedyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie. Członek redakcji „44/Czterdzieści i Cztery”. Publikował m.in. w „Arcanach”, „Polsce The Times”, „Res Publice Nowej”, „Wprost”. Jego książka Odwieczny naród. Polak i katolik w Żmiącej otrzymała w 2013 roku Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera.
Paweł Machcewicz (ur. 1966) – historyk, prof. dr hab. Współtwórca i do kwietnia 2017 dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku . Od roku 2000 do 2005 dyrektor Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej. Od 1990 roku w Instytucie Studiów Politycznych PAN, w latach 2000–2006 wykładowca w Collegium Civitas, na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W latach 2008–2014 główny doradca premiera Donalda Tuska. Ostatnio wydał: Poland’s war on Radio Free Europe, 1950-1989 (2014).
Andrzej Nowak (ur. 1960) – historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog, prof. dr hab. Kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX i XX wieku Instytutu Historii PAN oraz Zakładu Historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Były redaktor naczelny dwumiesięcznika „Arcana”. W 2015 roku został członkiem Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez prezydenta Andrzeja Dudę. Ostatnio wydał: Dzieje Polski. Od rozbicia do nowej Polski (2015), Historia i Polityka (2016) i Polskość jest przywilejem (2016).
Karolina Wigura (ur. 1980) – socjolożka, publicystka, dr. Członkini redakcji tygodnika internetowego „Kultura Liberalna”, była członkini zarządu Fundacji Batorego. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Przeglądzie Politycznym” i „Tygodniku Powszechnym”. Jej książka Wina narodów otrzymała w 2012 roku Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera.
Anna Wolff-Powęska (ur. 1941) – historyczka idei, politolożka, prof. dr hab. Specjalistka w zakresie stosunków polsko-niemieckich. Wykłada w poznańskiej filii Uniwersytetu SWPS. W latach 1990-2004 dyrektor Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Ostatnio wydała: Pamięć – Brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010) (2011).
