Wydarzenia

We współpracy z Ukraińskim Uniwersytetem Katolickim i Międzynarodową Fundacją „Odrodzenie” zorganizowaliśmy kolejne spotkanie polskich i ukraińskich ekspertów/tek i reprezentantów/tek społeczeństwa obywatelskiego z Polski i Ukrainy poświęcone próbie wypracowania mechanizmów i formuł, które stabilizowałby dialog ekspercko-obywatelski między Ukrainą i Polską.

Na początku 2023 r. grupa ukraińskich działaczy obywatelskich i niezależnych ekspertów spotkała się we Lwowie, by przygotować „Manifest trwałego pokoju – Nigdy więcej”. Motywowało ich przekonanie, że w ówczesnym kontekście rozwoju sytuacji wojennej i politycznej brakowało jasno określonej teorii ukraińskiego zwycięstwa oraz warunków pokoju, który miałby trwalszy charakter niż daje zawieszenie broni. W pracy grupy ukraińskiej uczestniczyli eksperci i działacze obywatelscy z Polski, którzy przyjechali do Lwowa na zaproszenie ukraińskich kolegów. Nie są oni współautorami „Manifestu”, wnieśli jednak ważny wkład w dyskusję jego tez i redakcję ostatecznego kształtu. Efektem współpracy był zarówno dokument końcowy, jak więź zaufania, która umożliwiła rozwój współpracy w odnowionym w czasie wojny formacie Forum Ukraina-Polska realizowanych przez Międzynarodową Fundację „Odrodzenie” z Kijowa i Fundację im. Stefana Batorego z Warszawy.

W ciągu następnych dwóch lat odbyły się kolejne cztery Fora Polska-Ukraina, poświęcone polsko-ukraińskim relacjom bilateralnym w kontekście procesu rozszerzenia Unii Europejskiej i akcesji Ukrainy, gwarancji bezpieczeństwa i powojennej odbudowy. Opublikowaliśmy także szereg raportów i opracowań dotyczących tej problematyki.

Dyskusje poświęcone było próbie wypracowania dalszych metod i formatów współpracy w coraz szybciej zmieniającej się sytuacji geopolitycznej. Choć wojna trwa i pytania sprzed dwóch lat nie straciły ważności, zmienił się zasadniczo kontekst po objęciu władzy w Stanach Zjednoczonych przez Donalda Trumpa. Zmieniły się także relacje polsko-ukraińskie, pierwotną euforię wypełnia zmęczenie, często niechęć, a cała sfera spowita jest informacyjną mgłą i wzajemną niewiedzą. Dodatkowo pojawiła się perspektywa akcesji Ukrainy do Unii Europejskiej, która otwiera nowe pola do współpracy. Sytuacja taka tym bardziej wymaga stabilizacji płaszczyzn dialogu eksperckiego i obywatelskiego rozwijanych niezależnie od struktur komunikacji w wymiarze państwowym.

Seminarium odbyło się w formule Chatham House oraz było podzielone na cztery główne części:

1. Diagnoza sytuacji w Ukrainie
2. Diagnoza sytuacji w Polsce (i Unii Europejskiej)
3. Co dalej?
4. Podsumowanie dyskusji.

Pobyt we Lwowie polska delegacja rozpoczęła od wizyty na cmentarzu przy ulicy Mechanykowa (dawniej Pole Marsowe), gdzie pochowano już ponad 800 ukraińskich żołnierzy i cywilów poległych w wyniku pełnoskalowej inwazji na Ukrainę.

W obradach udział wzięli:

• Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
• Andrzej Bobiński (Polityka Insight)
• Jaryna Bojczuk (dziekan Szkoły Businessu Ukraińskiego Uniwersytety Katolickiego)
• Piotr Buras (European Council on Foreign Relations)
• Agnieszka Bryc (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
• Oksana Daszczakiwska (szefowa zachodniego biura Międzynarodowej Fundacji „Odrodzenie”)
• Witalij Dejnega (założyciel Fundacji „Wróć Żywym”)
• Andrij Dlihacz (współtwórca Centrum Odbudowy Gospodarczej)
• Orest Drul (redaktor naczelny gazety „Zbrucz”)
• Anna Fedas (Fundacja im. Stefana Batorego)
• Jarosław Hrycak (profesor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego)
• Ihor Koliuszko (Centrum Reform Polityczno-Prawnych, b. poseł Werchownej Rady)
• Marcin Korolec (Instytut Zielonej Gospodarki)
• Małgorzata Ławrowska-von Thadden (OBMIN)
• Myrosław Marynowycz (filozofii, działacz społeczny, więzień sumienia w latach 1977-1987)
• Bartłomiej E. Nowak (Akademia Biznesów i Finansów Vistula)
• Jacek Piechota (Polsko-Ukraińska Izba Gospodarcza)
• Bohdan Pankewycz (współzałożyciel i członek zarządu Ukraińskiej Partii Galicyjskiej)
• Oleksji Panycz (profesor filozofii, Ukraińskie Ewangelickie Seminarium Teologiczne)
• Walerii Pekar (profesor Akademii Kijowsko-Mohylańskiej oraz Szkoły Biznesu Ukraińskiego Uniwersytety Katolickiego)
• Sebastian Płóciennik (Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Akademia Finansów i Biznesu Vistula)
• Jarosław Ruszczyszyn (poseł Werchownej Rady)
• Zoreslava Samotyi (Fundacja im. Stefana Batorego)
• Taras Stećkiw (polityki, osoba publiczna, b. poseł Werchownej Rady)
• Bruno Surdel (Centrum Stosunków Międzynarodowych)
• Oleksandr Suszko (dyrektor wykonawczy Międzynarodowej Fundacji „Odrodzenie”)
• Marek Świerczyński (Polityka Insight)
• Wiktora Wojciska (b. posłanka Werchownej Rady, dyrektorka ds. rzecznictwa Międzynarodowego Centrum dla Zwycięstwa Ukrainy)
• Mykoła Wychowski (działacz obywatelski)
• Laurynas Vaičiūnas (Kolegium Europy Wschodniej)
• Marek Ziółkowski (b. ambasador Polski w Ukrainie).

Wspólne stanowisko polskich i ukraińskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz środowisk intelektualnych

—Далі українською —

My, przedstawiciele polskich i ukraińskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz środowisk intelektualnych, zebraliśmy się we Lwowie w dniach 21-22 lutego 2025 r., w trzecią rocznicę pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę, w dramatycznym momencie relacji międzynarodowych, aby dać świadectwo następującym ustaleniom:

1. Nasze kraje są nierozerwalnie związane nie tylko wspólną przeszłością, ale i wspólną przyszłością. Nie ma pokoju i bezpieczeństwa dla Ukrainy bez pokoju i bezpieczeństwa dla Polski. Nie ma pokoju i bezpieczeństwa dla Polski bez pokoju i bezpieczeństwa
dla Ukrainy.

2. W naszej historii jest wiele trudnych i tragicznych momentów, często różnimy się w interpretacji i ocenie wydarzeń przeszłości. Różnice nie muszą jednak prowadzić do konfliktu, a najlepszym sposobem dojścia do porozumienia i pojednania jest dialog z poszanowaniem dla historycznej prawdy oraz uznaniem dla podmiotowości i odrębności stron. Stawką jest przyszłość, jej wyzwania zobowiązują do wzajemnego zrozumienia i zgody.

3. Europa jest naszym wspólnym domem, a bezpieczeństwo europejskie bez Ukrainy
i Polski jest niemożliwe. Wysiłek naszych narodów na rzecz pokoju i bezpieczeństwa w Europie powinien być przykładem dla wszystkich narodów europejskich. Potwierdzamy wspólne pragnienie pełnej i jak najszybszej integracji europejskiej Ukrainy.

4. Uważamy, że konieczne jest rozwijanie trwałej infrastruktury dla prowadzenia otwartego dialogu w oparciu o doświadczenia Forum Ukraina-Polska. Starania te mogą obejmować:

• powołanie rady koordynacyjnej między przedstawicielami organizacji społeczeństwa obywatelskiego w Polsce i w Ukrainie;
• przywrócenie, w formacie rządowym i pozarządowym, stałej konferencji Ukraina-Polska
  integracji europejskiej;
• rozszerzenie form współpracy polsko-niemieckiej o włączenie do nich strony ukraińskiej
  i budowanie trójstronnych modeli współdziałania polsko-niemiecko-ukraińskiego;
• systematyczną współpracę ekspercką podejmującą problemy i tematy, które pomagają zrozumieć nasze społeczeństwa i wskazać nowe możliwości wspólnego działania;
• promowanie istniejących i poszukiwanie nowych sposobów i form zacieśniania współpracy kulturalnej uwzględniając pozytywne doświadczenia takich programów, jak Gaude Polonia, Nagroda Conrada, Nagroda Malewicza i inne;
• włączanie młodych ludzi z obu krajów w dialog na temat wspólnej przyszłości;
• zwiększenie efektywności i zasięgu działań informacyjnych oraz utworzenie kanałów komunikacji strategicznej dla naszej platformy;
• utworzenie funduszu wspierającego dialog i współpracy między naszymi krajami,
  na wzór Funduszu Wyszehradzkiego.

5. Ponadto uważamy, że dialog należy rozszerzać i angażować doń społeczeństwo obywatelskie innych krajów europejskich, w szczególności z Niemiec, krajów bałtyckich i Europy Środkowej.

Ми, представники польських та українських громадських організацій та інтелектуальних спільнот, зібралися у Львові 21-22 лютого 2025 року, в драматичний час нашої спільної історії, у третю річницю повномасштабної агресії Росії проти України, у драматичний момент міжнародних відносин, щоб засвідчити наступyyі висновки:

1. Наші країни нерозривно пов’язані не лише спільним минулим, а й спільним майбутнім. Не може бути миру й безпеки для України без миру й безпеки для Польщі. Не може бути миру й безпеки для Польщі без миру й безпеки для України.

2. У нашій історії багато важких і трагічних моментів, ми часто по-різному трактуємо та оцінюємо події минулого. Проте розбіжності не обов’язково повинні призводити до конфлікту, а найкращим способом досягнення згоди та примирення є діалог із повагою до історичної правди та визнанням суб’єктності та самобутності сторін. На кону майбутнє, його виклики зобов’язують нас до взаєморозуміння та згоди.

3. Європа є нашим спільним домом, і європейська безпека неможлива без України та Польщі. Об’єднання зусиль наших народів заради миру і безпеки в Європі має стати прикладом для всіх європейських націй. Ми підтверджуємо спільне прагнення до якнайшвидшої та повної європейської інтеграції України.

4. Ми вважаємо необхідною подальшу розбудову сталої інфраструктури відвертого діалогу на основі досвіду Форуму “Україна – Польща”. Цей діалог міг би включати:

• створення координаційної ради громадянського суспільства Польщі та України;
• відновлення в урядовому та неурядовому форматі постійної українсько-польської конференції з євроінтеграції;
• розширення платформ польсько-німецької співпраці шляхом включення до них української сторони, а відтак побудова тристоронніх польсько-німецько-українських моделей взаємодії;
• систематичне експертне співробітництво для вирішення проблем і питань, які допомагають нам зрозуміти наші суспільства та визначити нові можливості для спільних дій;
• розвиток наявних і пошук нових шляхів та форм культурної співпраці між нашими суспільствами, з урахуванням позитивного досвіду таких програм як Gaude Polonia, Премія Конрада, Премія Малевича тощо;
• активне залучення молоді обох країн до діалогу щодо нашого спільного майбутнього;
• підвищення ефективності та охоплення інформаційної діяльності та створення стратегічних комунікаційних каналів для нашої платформи;
• створення фонду для підтримки діалогу та взаємодії наших країн, моделлю якого може бути Вишеградський фонд.

5. Вважаємо, що наш діалог потребує розширення та залучення громадянського суспільства інших європейських країн, зокрема Німеччини, країн Балтії та Центральної Європи.

fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets
fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets
fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets
fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets	fot. Bohdan Yemets
fot. Iryna Sereda	fot. Iryna Sereda	fot. Iryna Sereda	fot. Iryna Sereda