— Далі українською —
Fundacja Batorego oraz tygodnik „Polityka” zapraszają na szóstą debatę z cyklu Ukraina mówi. Podczas tych spotkań rozmawiamy z ukraińskimi ekspertkami i ekspertami, publicystkami i publicystami oraz ludźmi kultury.
Wojna to najtrudniejszy sprawdzian dla społeczeństwa i państwa. Ukraina została zaatakowana przez Rosję w marcu 2014 roku. 24 lutego 2022 rosyjska agresja przekształciła się w pełnowymiarową wojnę. Ku zaskoczeniu Moskwy i wielu komentatorów na całym świecie Ukrainki i Ukraińcy stawili skuteczny opór, obronili Kijów i suwerenność państwa. Nie tylko powstrzymali inwazję, ale także utrzymali funkcje państwa na wszystkich jego poziomach.
Badania i sondaże socjologiczne prowadzone tuż przed rozpoczęciem inwazji i w trakcie wojny pokazują, że rosyjski atak doprowadził do konsolidacji społeczeństwa i jego integracji wokół Sił Zbrojnych, instytucji państwa oraz władzy publicznej na poziomie krajowym i lokalnym. Mieszkańcy Ukrainy zachowują duży optymizm i są przekonani, że wygrają tę wojnę, nawet jeśli potrwa ona dłuższy czas.
Jednak wojna to także nieustanny stres, wynikający z zagrożenia dla życia i bezpieczeństwa, trudności gospodarczych, problemów aprowizacyjnych, zniszczeń materialnych, utrudnień w dostępie do usług społecznych, rozłąki z bliskimi i lęku o walczących na froncie. Jak wyjaśnić fenomen utrzymywania się od ponad pół roku wysokiego morale ukraińskiego społeczeństwa, mimo tych wszystkich trudności? Jaka może być dalsza ewolucja nastrojów i postaw? Jakie procesy mają największy wpływ na wojenne przemiany sfery społecznej w Ukrainie? Jak zmienia się nastawienie do Rosji i Rosjan oraz do krajów sojuszniczych, a także do takich struktur, jak Unia Europejska czy NATO? Jak przekształca się świadomość narodowa i system wartości?
Na te i inne pytania starali się odpowiedzieć:
Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
Edwin Bendyk – prezes Fundacji im. Stefana Batorego. Dziennikarz, publicysta i pisarz, do niedawna kierował działem naukowym tygodnika „Polityka”. Wykłada w Graduate School for Social Research PAN i Collegium Civitas, gdzie współtworzył Ośrodek Badań nad Przyszłością.
Natalia Czernysz (Наталія Черниш) – socjolożka, profesorka w Katedrze Socjologii Wydziału Historycznego Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki we Lwowie. Zastępczymi dyrektora Centrum Monitoringu Społecznego, redaktor naczelna „Wisnyka Lwiwskoho Uniwersytetu. Serija: Socjolohija”. Członkini rady redakcyjnej czasopisma naukowego „Ukrajińskij socium”. Zajmuje się historią światowej i ukraińskiej myśli socjologicznej, procesami i zjawiskami etniczno-narodowymi i politycznymi we współczesnej Ukrainie, kształtowaniem się tożsamości społecznych i etnicznych. Autorka ponad 70 prac naukowych.
Ołeksandra Dejneko (Олександра Дейнеко) – socjolożka, docent Wydziału Socjologii Narodowego Uniwersytetu im. Karazina w Charkowie. Od marca 2022 visiting fellow w Norwegian Institute for Urban and Regional Research (NIBR). Członkini Norweskiej Sieci Studiów Ukraińskich i przewodniczącą Sekcji Młodzieży Towarzystwa Socjologicznego Ukrainy. Zajmuje się problemami spójności społecznej społeczeństwa ukraińskiego i reformy decentralizacyjnej na Ukrainie, kwestiami tożsamości, zaufania i aktywizmu obywatelskiego. Autorka ponad 70 publikacji naukowych
Ołeksyj Harań (Олексій Гарань) – politolog, doktor nauk historycznych, dyrektor Fundacji Inicjatyw Demokratycznych im. Ilko Kuczeriwa w Kijowie, profesor Wydziału Nauk Politycznych Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. Badacz historii Ukrainy XX–XXI wieku, w szczególności ogólnych problemów stosunków między Unią Europejską a Ukrainą?, wpływu czynników wewnętrznych na stosunki Ukrainy z UE, politologii porównawczej Ukrainy i krajów europejskich oraz problemów reformy systemu politycznego Ukrainy. Autor książek Трансатлантические дебаты (Debaty transatlantyckie) (1990), Убити дракона (Zabij smoka) (1993), Ukraine in Europe: Questions and Answers (2009).
Jewhen Hołowacha (Євген Головаха) – socjolog i psycholog, doktor filozofii, profesor, dyrektor Instytutu Socjologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. Kierownik Katedry Historii, Teorii i Metodologii Socjologii. Redaktor naczelny czasopisma naukowego „Socjolohia: teoria, metody, markeninh” (Соціологія: теорія, методи, маркетинг). Zajmuje się teorią i metodologią socjologii, socjologią polityki i przemian społecznych, socjologią osobowości i psychologią społeczną. Członek Społecznej Rady Ekspertów ds. Wewnętrznych Spraw Politycznych oraz Komisji Promocji Demokratyzacji i Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Autor licznych artykułów, uczestnik dyskusji eksperckich w najważniejszych ukraińskich mediach.
Шоста дискусія з циклу дебат forumIdei Фонду Баторія і тижневика “Polityka” “Говорить Україна”
Фонд Баторія і тижневик “Polityka” запрошують на шосту дискусію з циклу “Говорить Україна”. На цих зустрічах розмовляємо з українськими експертками й експертами, публіцистками і публіцистами, а також людьми культури.
Війна — це найважчий іспит для суспільства і держави. Росія напала на Україну у березні 2014 року. 24 лютого цього року російська агресія перейшла у повномасштабну війну. На здивування Москви і багатьох коментаторів у всьому світі, українці і українки ефективно чинили опір, оборонили Київ і суверенність держави. Вони не лише затримали вторгнення, але також зберегли функції держави на всіх рівнях.
Дослідження і соціологічні опитування, які проводилися перед початком вторгнення і під час війни, свідчать, що російська атака викликала консолідацію всього суспільства та його інтеграцію довкола Збройних Сил, державних інституцій і публічної влади на всеукраїнському й місцевому рівнях. Мешканці України зберігають оптимізм, переконані, що виграють цю війну навіть якщо вона триватиме довго.
Однак війна — це також постійний стрес, що виникає із загроз для життя та безпеки, економічних труднощів, проблем із постачанням продовольства і доступом до суспільних послуг, матеріальних втрат, розлуки із близькими і страх за тих, котрі на фронті. Як через пів року після початку повномасштабної війни пояснити феномен утримання настільки сильної мотивації українського суспільства, попри всі труднощі? Якою може бути подальша еволюція настроїв і позицій? Які процеси мають найбільший вплив на воєнну еволюцію суспільної сфери в Україні? Як змінюється ставлення до Росії та росіян, а також до партнерських держав і таких структур, як Європейський Союз і НАТО? Як змінюється національна свідомість і система цінностей?
На ці та інші питання спробують відповісти:
Модерування: Едвін Бендик (голова Фонду ім. Стефана Баторія)
Едвін Бендик (Edwin Bendyk) — голова Фонду ім. Стефана Баторія. Журналіст, публіцист і письменник, донедавна керував науковим відділом тижневика “Polityka”. Викладає в Graduate School for Social Research PAN i Collegium Civitas, де співтворив Центр Досліджень Майбутнього (Ośrodek Badań nad Przyszłością).
Наталія Черниш — соціолог, доцент, професор кафедри соціології історичного факультету Львівського національного університету ім. Івана Франка. Заступник директора ГО Центр “Соціальний моніторинг”. Головний редактор «Вісника Львівського університету. Серія: Соціологія», член редколегії наукового журналу «Український соціум». Досліджує історію світової й української соціологічної думки, етнонаціональні та політичні процеси і явища в сучасній Україні.
Олександра Дейнеко — соціологиня, доцентка соціологічного факультету Національного університету ім. Каразіна у Харкові. Від березня 2022 року visiting fellow у Norwegian Institute for Urban and Regional Research (NIBR). Членкиня Норвезької мережі українських студій і голова Молодіжної секції Соціологічного Товариства України. Займається проблемами соціальної солідарності українського суспільства і децентралізаційної реформи в Україні, питаннями ідентичності, довіри і громадського активізму. Авторка 70 наукових публікацій.
Олексій Гарань — політолог, доктор історичних наук, директор Фонду “Демократичні ініціативи” ім. Ілька Кучеріва у Києві, професор відділу політології НАНУ. Дослідник історії України XX–XXI століть, зокрема загальних проблем відносин між Європейським Союзом та Україною, впливу внутрішніх чинників на відносини України з ЄС, порівняльної політології України і європейських країн, а також проблем реформи політичної ситстеми України. Автор книжок: Трансатлантические дебаты (1990), Убити дракона (1993), Ukraine in Europe: Questions and Answers (2009).
Євген Головаха — соціолог і психолог, доктор філософії, професор, директор Інституту Соціології НАНУ. Керівник катедри історії, теорії і методології соціології. Головний редактор наукового часопису “Соціологія: теорія, методи, маркетинг”. Займається теорією і методологією соціології, соціологією політики і суспільних змін, соціологією особистості і суспільною психологією. Член Громадської Ради експертів із внутрішньополітичних питань та Комісії зі сприяння демократизації і розвитку громадянського суспільства. Автор багатьох статей, учасник експертських дискусій у
Stosunki polsko-ukraińskie nabrały nowej dynamiki po lutym 2022 roku, kiedy to byliśmy świadkami bezprecedensowej solidarności i poparcia polskiego społeczeństwa dla Ukraińców broniących swojej wolności przed agresją Moskwy. Jeszcze większe znaczenie ma to, że w reakcji na rosyjski atak społeczeństwo ukraińskie ostatecznie utwierdziło się w proeuropejskiej orientacji – akcesję Ukrainy do Unii Europejskiej popiera obecnie 91% Ukraińców i Ukrainek.
Wraz z jednoznacznym wparciem państw Unii dla Ukrainy oznacza to otwarcie nowej epoki w relacjach Ukraina – UE. Relacje między Polakami i Ukraińcami nie były wcześniej w historii tak dobre, a oba państwa połączyło strategiczne partnerstwo. To banał, który nie powinien zakryć zasadniczej cechy tych relacji – asymetrii we wzajemnym postrzeganiu zarówno historii, jak i aktualnej rzeczywistości oraz nieuniknionych taktycznych kryzysów, które w ramach tego partnerstwa już zaczęły się wydarzać, a będzie ich więcej.
Jaki jest obecny stan i dynamika relacji polsko-ukraińskich w kilkanaście miesięcy po pełnoskalowej agresji Rosji? Czy można wskazać, które interesy Polski i Ukrainy są wspólne, a które rozbieżne lub nawet konkurencyjne i stanowią zagrożenie dla wzajemnych relacji? Na ile polityka wewnętrzna ma i może mieć wpływ na stosunki polsko-ukraińskie? Jaką rolę może odegrać Polska w procesie integracji Ukrainy z Unią Europejską? Ukraińcy są słusznie przekonani, że odbudowa i integracja ich kraju z Unią Europejską będzie procesem wielostronnym, zmieniającym rzeczywistość, w którym chodzić będzie nie tyle o rekonstrukcję państwa, co o jego odnowę. Czy państwa Unii Europejskiej, same szukające pomysłów na własną modernizację wobec wyzwań przyszłości, są rzeczywiście gotowe, aby zaangażować się w ten proces na partnerskich zasadach?
Dyskutanci:
Prowadzenie: Edwin Bendyk (Fundacja im. Stefana Batorego)
Wydarzenie transmitowane na żywo na kanale Facebook Igrzysk Wolności.
— Далі українською —
Czwarta dyskusja z cyklu debat forumIdei Fundacji Batorego i tygodnika Polityka „Ukraina mówi”
Ukraińska tożsamość w lustrze wojny
Fundacja Batorego oraz tygodnik Polityka zapraszają na czwartą debatę z cyklu „Ukraina mówi”. Od miesiąca w każdą środę o godz. 17 rozmawiamy z ukraińskimi ekspertkami i ekspertami, publicystkami i publicystami oraz ludźmi kultury.
Zapytaliśmy autorki i autorów z Ukrainy o to, co wojna, a zwłaszcza jej najnowsza odsłona, czyli atak Rosji w dniu 24 lutego powiedziała o tożsamości Ukraińców i Ukrainek, o tym jak jest ona kształtowania i opowiadana. Czy tragedia ostatnich miesięcy to, jak przekonują niektórzy, kolejny – po Hołodomorze i Rozstrzelanym odrodzeniu, katastrofie w Czarnobylu i Rewolucji godności – przełom, który tworzy współczesnych Ukraińców? Czy można mówić o tym, że doświadczenie katastrof o apokaliptycznym wręcz wymiarze, naznaczyło Ukraińców szczególną świadomością? Jak rozumie samą siebie społeczeństwo prowadzące obronną wojnę przeciw imperialistycznemu agresorowi, który nie cofa się przed aktami ludobójstwa byle podporządkować sobie dawną kolonię? Na ile powszechne jest przekonanie, że eksterminacja ludności cywilnej, której symbolem stała się Bucza, czyni stawką wojny nie tylko suwerenność państwa, ale także samo przetrwanie narodu, nadając walce z Rosją biologiczny wręcz sens? Jak obecna odsłona wojny zmieniała samopostrzeganie Ukrainek i Ukraińców, ich autodefiniowanie się wobec Rosji i wielowiekowych relacji/zależności, wobec rosyjskiego języka, ale też wobec Europy. Czy jesteśmy świadkami ostatecznego etapu dekolonizacji? Do jakich kodów kulturowych – takich, jak rozpoznanie w rosyjskich żołnierzach tolkienowskich orków – odwołują się Ukraińcy i Ukraińcy opowiadając sobie dramatyczne wydarzenia, których doświadczają? Wydaje się, że po 24 lutego Ukraińcy pokazali sobie i światu, że są narodem uniwersalnym, gotowym do samotnej walki o uniwersalne wartości. O ile wojna – trwająca przecież od 2014 roku – nie jest dla Ukraińców niczym nowym, to nowością jest właśnie ten wizerunek Dawida zmagającego się z Goliatem o wolność i demokrację, z którym udało się wreszcie przebić do świata. Czy ten komunikacyjny sukces zmienia coś w autointerpretacji Ukraińców?
O wpływ wojny na ukraińską tożsamość zapytaliśmy ludzi ukraińskiej kultury:
Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
Edwin Bendyk – prezes Fundacji im. Stefana Batorego. Dziennikarz, publicysta i pisarz, do niedawna kierował działem naukowym tygodnika „Polityka”. Wykłada w Graduate School for Social Research PAN i Collegium Civitas, gdzie współtworzył Ośrodek Badań nad Przyszłością.
Wira Ahejewa (Віра Агеєва) – literaruroznawczyni, doktor filologii związana z Uniwersytetem Narodowym „Akademia Mohylańska” w Kijowie. Laureatka Nagrody Szewczenki (1996) i Nagrody Petra Mohyły (2008). Członkini jury BBC Book of the Year. Współzałożycielka Kijowskiego Instytutu Badań nad Genderem. Liczne prace Ahajewej skupiają się na problematyce tożsamości płciowej i złożoności relacji między płciami, ale jest także uznaną badaczką XX-wiecznej prozy ukraińskiej, zwłaszcza tej tworzonej przez autorów należących do Rozstrzelanego odrodzenia.
Sofija Andruchowycz (Софія Андрухович) – ukraińska pisarka, tłumaczka i publicystka. Autorka książek Lato Mileny (2002), Starzy ludzie (2003), Kobiety ich mężczyzn (2005, wydanie polskie 2007), Siomga (2007, wydanie polskie 2009), Felix Austria (2014, wydanie polskie 2015), Suzirja Kurky (2016), Amadoka (2020). Współredaktorka pisma „Czetwer”, tłumaczka książek Manueli Gretkowskiej, J. K. Rowling, Nicka Daviesa, Gregora Dallasa, Petera Taylora, Jennifer Egan oraz Ayn Rand. Laureatka m.in. nagrody literackiej wydawnictwa „Smołoskyp” (2001), Nagrody „Litakcent Roku” (2014), „Książka Roku BBC” (2014) oraz Nagrody literackiej im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego (2015).
Andrij Portnow (Андрій Портнов) – historyk, publicysta, redaktor. Profesor historii Ukrainy na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, dyrektor ośrodka analitycznego PRISMA UKRAЇNA Research Network Eastern Europe w Berlinie, członek ukraińskiego PEN Clubu oraz Deutsche Gesellschaft für Osteuropakunde. Autor sześć monografii, ponad 200 artykułów, rozdziałów i recenzji książek. W pracy naukowo-badawczej zajmuje się między innymi polsko-rosyjsko-ukraińskim trójkątem historii i pamięci, badaniami nad ludobójstwem i pamięcią, historiografią ukraińską i sowiecką, emigracją ukraińską w międzywojennej Europie, rozbiorami Polski i ukraińską polityką Imperium Rosyjskiego.
Mykoła Riabczuk (Микола Рябчук) – poeta, prozaik, krytyk literacki, tłumacz, kulturolog i politolog. Znany z artykułów analitycznych i esejów na temat ukraińskiej polityki, tożsamości narodowej oraz analizy historii Ukrainy z perspektywy postkolonialnej. Jest honorowym prezesem ukraińskiego PEN Clubu, pracownikiem naukowym Instytutu Badań Politycznych i Narodowościowych Ukraińskiej Akademii Nauk oraz wykładowcą Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie i Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Kilkakrotnie otrzymywał nagrody za najlepszy artykuł roku, a Od Małorosji do Ukrainy i Dwie Ukrainy zdobyły tytuł „Książki roku”. Jest laureatem Nagrody Polcul Foundation za działania na rzecz dobrych stosunków ukraińsko-polskich (1998), polsko-ukraińskiej Nagrody Pojednania (2002) oraz Odznaki Honorowej „Bene Merito” Ministra Spraw Zagranicznych RP (2009).
Четверта дискусія з циклу дебат forumIdei Фонду Баторія і тижневика “Polityka” “Говорить Україна”
Українська ідентичність у дзеркалі війни
Фонд Баторія і тижневик “Polityka” запрошують на четверту дискусію з циклу “Говорить Україна”. Упродовж місяця кожної середи о 17:00 розмовляємо з українськими експертками й експертами та людьми культури.
Хочемо запитати авторок і авторів з України, що війна, особливо її новий етап, який почався 24 лютого широкомасштабним наступом Росії, відкрила про ідентичність українців та українок, про те, як ця ідентичність формується і презентується. Чи трагедія останніх місяців — це, як переконує дехто, черговий, після Голодомору і Ростріляного відродження, Чорнобильської катастрофи та Революції Гідності, перелом, який творить сучасних українців? Чи можна говорити про те, що досвід катастроф апокаліптичного виміру в особливий спосіб позначився на свідомості українців? Як розуміє себе суспільство, яке провадить оборонну війну проти імперського агресора, котрий не зупиняється перед актами геноциду, щоб тільки підпорядкувати собі колишню колонію? Наскільки повсюдним є переконання, що винищення цивільного населення, символом якого стала Буча, робить ставкою війни не тільки державну суверенність, але також саме існування народу, що надає боротьбі з Росією біологічного сенсу? Як теперішній етап війни змінював погляд на себе українок та українців, їхнє автоокреслення стосовно Росії і багатовікових відносин/залежностей, стосовно російської мови, а також стосовно Європи. Чи ми є свідками остаточного етапу деколонізації? До яких культурних кодів (напр., називання російських солдатів толкієнівськими орками) звертаються українці та українки, розповідаючи собі драматичні події, які вони переживають? Здається, після 24 лютого українці показали собі і світові, що вони є універсальним народом, готовим до самотньої боротьби за універсальні цінності. Хоча війна, яка триває від 2014 року, не є для українців нічим новим, та новим став власне цей образ Давида, що бореться з Голіафом за свободу і демократію, з яким вдалося врешті пробитися до світу. Чи цей комунікаційний успіх щось змінює в автоінтерпретації українців?
Про вплив війни на українську ідентичність нам розповідатимуть люди української культури:
Модерування: Едвін Бендик (голова Фонду ім. Стефана Баторія)
_____________________________________________________
Едвін Бендик (Edwin Bendyk) — голова Фонду ім. Стефана Баторія. Журналіст, публіцист і письменник, донедавна керував науковим відділом тижневика “Polityka”. Викладає в Graduate School for Social Research PAN i Collegium Civitas, де співтворив Центр Досліджень Майбутнього (Ośrodek Badań nad Przyszłością).
Віра Агеєва — літературознавиця, доктор філології, пов’язана з Національним Університетом “Києво-Могилянська Академія” у Києві. Лавреатка Премії Шевченка (1996) i Премії Петра Могили (2008). Членкиня журі Книжка Року BBC. Співзасновниця Київського Інституту Гендерних Досліджень. У багатьох працях засереджується на проблематиці статевої ідентичності і здатності відносин між статями. Відома дослідниця української прози XX ст., особливо авторів Розстріляного відродження.
Софія Андрухович — українська письменниця, перекладачка і публіцисткаa. Авторка книжок Літо Мілени (2002), Старі люди (2003), Жінки їхніх чоловіків (2005, польське видання 2007), Сьомга (2007, польське видання 2009), Фелікс Австрія (2014, польське видання 2015), Сузір’я Курки (2016), Амадока (2020). Співредакторока часопису “Четвер”, перекладачка книжок Мануелі Ґретковської, Дж. K. Роулінґ, Ніка Дейвіса, Ґреґора Далласа, Пітера Тейлора, Дженіфер Іґан та Айн Ренд. Лавреатка літературної премії видавництва “Смолоскип” (2001), премії ЛітАкцент Року (2014), Книжка Року BBC (2014) та Премії ім. Джозефа Конрада-Коженьовського (2015).
Андрій Портнов — історик, публіцист, редактор. Професор історії України в Європейському Університеті Віадріна у Франкфурті-на-Одері, директор аналітичного центру PRISMA UKRAЇNA Research Network Eastern Europe у Берліні, член українського ПЕН-Клубу і Deutsche Gesellschaft für Osteuropakunde. Автор шести монографій, понад 200 статей, розділів і рецензій книг. Займається польсько-російсько-українським трикутником історії і пам’яті, дослідженнями геноциду і пам’яттю, українською і совєтською історіографією, українською еміграцією у міжвоєнній Європі, поділами Польщі та українською політикою Російської імперії.
Микола Рябчук — поет, прозаїк, літературний критик, перекладач, культуролог і політолог. Автор численних аналітичних статей та есеїв про українську політику, національну ідентичність та історію України з постколоніальної перспективи. Почесний голова українського ПЕН-Клубу, науковий працівник Інституту Політичних і Етнонаціональних Досліджень Української Академії Наук, викладач Українського Католицького Університету у Львові і Студій Східної Європи Варшавського Університету. Отримував премії за найкращу статтю року, а книжки Від Малоросії до України i Дві України здобували титул Книжки Року. Лавреат премії Polcul Foundation за внесок у розбудову добрих польсько-українських відносин (1998), нагороди Польсько-Української Капітули за внесок у польсько-українську співпрацю (2002) та почесної відзнаки “Bene Merito” міністра закордонних справ РП (2009).
Tegoroczne Igrzyskach Wolności odbyły się w Hali Maszyn EC1 w Łodzi pod hasłem „Zielona niepodległość”. Szczególnej uwadze polecamy dwa wydarzenia organizowane przez forumIdei Fundacji Batorego:
Więcej informacji na stronie www.igrzyskawolnosci.pl.
15 października, godz. 18:00
Panel dyskusyjny „Ukraina po wojnie. Państwo, społeczeństwo, kultura”
Bardzo szybko w Ukrainie zauważono, że rozmowy o przyszłym kształcie kraju muszą rozpocząć się już teraz, zanim zdoła się pokonać rosyjskiego agresora. To bowiem pomoże uczynić kraj silniejszym i bardziej odpornym na kolejne zagrożenia. W ostatnich miesiącach przedstawiono wiele ciekawych, często innowacyjnych koncepcji przyszłej obudowy kraju, wykraczających poza ogólne hasła nowego „planu Marshalla” i starań o integrację z Unią Europejską. Jednak pytanie o Ukrainę po wojnie jest znacznie szersze niż kwestie gospodarcze, ekonomiczne czy infrastrukturalne. Dotyczy przyszłego ustroju państwa, sposobu jego organizacji, w tym roli samorządu i wspólnot lokalnych, modelu relacji społecznych i roli społeczeństwa obywatelskiego, kultury i jej znaczenia, wreszcie definicji ukraińskości, bycia obywatelem Ukrainy. Jakim model państwa winna obrać Ukraina po wojnie? Jakie wartości kształtuje w społeczeństwie ukraińskim opór przed najeźdźcą – nacjonalistyczne czy także demokratyczne? Czy walka ze śmiertelnym wrogiem sprzyja rozwojowi kultury pluralistycznej czy raczej homogenicznej? Czy po wojnie możemy liczyć na rozkwit ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego czy też należy obawiać się zagrożenia autorytaryzmem?
W dyskusji udział wzięli:
Moderacja: Edwin Bendyk – dziennikarz, publicysta, prezes zarządu Fundacji im. Stefana Batorego.
15 października godz. 12:45-14:45
Dyskusję w formacie okrągłego stołu „W stronę zielonej Europy – społeczne i polityczne wyzwania zielonej transformacji” oglądać można było tylko na żywo w sali Centrum Komiksów w EC1 w Łodzi.
Pandemia, wojna w Ukrainie i rosnące koszty życia zepchnęły europejską Zieloną Transformację na dalszy plan debaty publicznej. Jednocześnie nadały jej nowe znaczenie i uczyniły być może ważniejszą niż kiedykolwiek wcześniej. Z tym paradoksem mierzymy się dziś wszyscy – potrzebujemy więc na nowo zdefiniować kierunki Zielonej Transformacji (poza tymi najbardziej ogólnymi i oczywistymi, jak redukcja emisji i adaptacja do zmieniającego się klimatu), a być może wręcz nadać jej nowe znaczenie, obudowując ją nowymi ramami i wypełniając nowymi znaczeniami. W jaki sposób uwarunkowania społeczno-ekonomiczne wpływają na Zieloną Transformację, na jej wdrażanie, ale też postrzeganie i postawy społeczne? Jakie są możliwe scenariusze w Europie, której ambicje klimatyczne cały czas przeciwstawiane są politycznemu i gospodarczemu „realizmowi”?
W dyskusji udział wzięli:
Moderacja: Edwin Bendyk – prezes Fundacji im. Stefana Batorego.
Ukraina od 24 lutego 2022 stawia skuteczny opór pełnoskalowej inwazji rosyjskiej. Siły Zbrojne Ukrainy nie tylko zatrzymały wojska agresora, ale w ramach działań kontrofensywnych odzyskują utracone w pierwszej fazie wojny terytoria. Mimo dramatycznego spadku PKB w 2022 roku, gospodarka ukraińska zachowała makroekonomiczną stabilność, wrócił duch przedsiębiorczości – od połowy ubiegłego roku więcej nowych firm powstaje niż jest zamykanych. Działa infrastruktura, władze samorządowe i administracja publiczna zapewniają dostęp do usług publicznych. Cały czas utrzymuje się niezwykła mobilizacja społeczeństwa obywatelskiego, angażującego się we wspieranie armii, pomoc rannym i weteranom, troskę nad przymusowo przesiedlonymi, debatę o powojennej Ukrainie. Ukraińcy i Ukrainki z nadzieją patrzą w przyszłość, twierdząc w większości, że sprawy idą w dobrym kierunku i wojna zakończy się zwycięstwem.
Co jest źródłem siły i odporności ukraińskiego społeczeństwa i państwa? Jakie znaczenie ma przywództwo prezydenta Wołodymyra Zełenskiego? Na ile sprawdził się rząd i administracja państwa? Jaką rolę odgrywa społeczna samoorganizacja? Jakie znaczenie ma decentralizacja systemu władzy publicznej i duża autonomia samorządu lokalnego? Na ile ważna jest finansowa, militarna i polityczna pomoc sojuszników? Jak wykorzystać ukraińskie doświadczenie podczas tworzenia i rozwoju polskiego modelu odporności i zdolności do reagowania na sytuacje kryzysowe?
Dyskutanci:
Prowadzenie: Edwin Bendyk (Fundacja im. Stefana Batorego)
Wydarzenie z transmisją na żywo na kanale Facebook Igrzysk Wolności.
Local Trends to projekt zainicjowany przez Jacka Jaśkowiaka, Prezydenta Miasta Poznania oraz Jacka Karnowskiego, Prezydenta Miasta Sopotu, którego nadrzędnym celem jest skuteczne i merytoryczne inicjowanie konstruktywnej dyskusji ponad podziałami o otoczeniu społeczno-gospodarczym rozwoju polskiego samorządu i kraju.
Jesteśmy gospodarzami dwóch spotkań w czasie tego wydarzenia:
17 października, s Sesja „Zaprojektuj rozwiązanie. Inspiracje dla władz lokalnych”
Sesja organizowana przez Pracownię Samorządową Fundacji Batorego.
Udział wzięły:
18 października, godz. 13:30 – 14:30
Sala 2
Debata okrągłego stołu „Jak zaopiekować się nowymi mieszkańcami miast? Długofalowe wyzwania związane z napływem uchodźców i polityką migracyjną”
Na debatę zapraszamy wspólnie z Unią Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza.
Zaproszeni paneliści:
Debatę poprowadzi Edwin Bendyk, prezes zarządu Fundacji im. Stefana Batorego.
Pełny program Local Trends dostępny jest na stronie wydarzenia.
— Далі українською —
Imperium zdechło 24 lutego 2022 – przekonywali artyści podczas otwarcia w lubelskiej Galerii Labirynt wystawy prezentującej ukraińską sztukę w czasach wojny. Rosyjska inwazja miała ostatecznie rozwiązać „kwestię ukraińską”, lecz wbrew intencji agresora, ostatecznie wypchnęła ukraińskie społeczeństwo i ukraińską kulturę z cienia imperium. Autonomia i oryginalna odrębność tej kultury została w końcu dostrzeżona na świecie.
Wojna zmieniła wszystko, bezkompromisowość konfrontacji ze śmiercią zawiesiła fałszywą równość prawdy i kłamstwa, ujawniła znaczenie odwagi oraz przyspieszyła proces wielkiej społecznej przemiany. Poprzez swą odwagę Ukraińcy pokazali, że są wolnymi ludźmi. Stawką tej przemiany jest przyszłość, bo przyszłość otwiera się tylko przed wolnymi. Czy kluczem zarówno do zrozumienia wojennej przemiany, jak i przyszłości, jest kultura? W jaki więc sposób kultura w Ukrainie, ludzie sztuki, intelektualiści, mówią i myślą o świecie oraz przyszłości?
W debacie udział biorą:
Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji Batorego)
Nikita Kadan – ukraiński artysta wizualny. W swojej twórczości posługuje się m.in. instalacją, rzeźbą, malarstwem, kolażem. Członek grupy artystów R.E.P. oraz stowarzyszenia kuratorów i aktywistów Hudrada. Prace Kadana znajdują się w zbiorach Pinakothek der Moderne w Monachium, Centre Georges Pompidou w Paryżu, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Antwerpii, Muzeum Sztuki Nowoczesnej Fundacji Ludwiga w Wiedniu, Muzeum Historii Wojskowości w Dreźnie, Narodowego Muzeum Sztuki w Kijowie. Laureat Narodowej Nagrody Ukrainy im Tarasa Szewczenki (2022).
Svitlana Oleshko – scenarzystka, reżyserka, autorka filmów dokumentalnych, założycielka charkowskiego Teatru Arabesky – jednego z najbardziej znanych niezależnych ukraińskich teatrów eksperymentalnych. Jest kuratorką wielu projektów, międzynarodowych festiwali i programów edukacyjnych.
Yuriy Biley – artysta wizualny i kurator. Współzałożyciel i członek Open Group, laureat nagrody specjalnej i głównej PinchukArtPrize (2013, 2015, Kijów). Kurator i współzałożyciel dwóch galerii: Detenpyla we Lwowie i NOWY ZŁOTY we Wrocławiu. Ma na swoim koncie kilka wystaw indywidualnych, jego prace były włączone do wystaw zbiorowych m.in. w Salzgasse Albertinum w Dreźnie, Miguel Abreu Gallery w Nowym Jorku, PinchukArtCentre w Kijowie, Galerii Raster w Warszawie, Narodowym Muzeum Sztuki Ukrainy w Kijowie, Muzeum Współczesnym we Wrocławiu i innych.
Vlada Ralko – jedna z najbardziej znanych ekspresjonistek niepodległej Ukrainy. W swojej twórczości artystka porusza kwestie tożsamości, aktualnych kontekstów społecznych i politycznych. Laureatka nagrody Ogólnoukraińskiego Triennale Malarstwa (2001) oraz stypendium CCN Graz (2007). Prowadzi aktywną działalność wystawienniczą w Ukrainie i poza jej granicami. Prace Ralko były wystawiane m.in. w Lincoln Center w Nowym Jorku, Galerii Rebellminds w Berlinie, Kunstlerhous w Wiedniu, Saatchi Gallery w Londynie. Od 1994 jest członkinią Narodowego Związku Artystów Ukrainy.
____________________________
Восьмі дебати циклу “Говорить Україна”. Цикл започатковано ForumIdei Фундації імені Стефана Баторія та тижневиком “Polityka” після початку повномасштабного вторгнення.
Дебати відбудуться на головній сцені Форуму майбутнього культури 2023, організованого Театром Повшехним. Розмова проходитиме під гаслом “На руїнах імперії”
Війна все змінила. Безкомпромісна конфронтація зі смертю поклала край фальшивій рівності правди та брехні, продемонструвала значення мужності і прискорила процеси великих суспільних змін.
Своєю мужністю, українці довели світові, що вони вільні люди. Чи є культура ключем до розуміння змін воєнного часу та майбутнього? Які меседжі несе українська культура? Що митці та інтелектуали говорять і думають про світ і майбутнє?
У дебатах беруть участь:
Модерування: Едвін Бендик (Голова правління Фундації ім. Стефана Баторія)
— Далі українською —
Wydana przez Międzynarodowe Centrum Kultury książka prof. Jarosława Hrycka to prawdziwie globalna historia Ukrainy. Opowiada dzieje kraju od chrztu kijowskiego księcia Włodzimierza w 988 roku po agresję Rosji na pełną skalę w 2022 roku. Jednak to nie sama chronologiczna rozpiętość czyni analizy wybitnego historykami wyjątkowymi, lecz to, że koncentruje się na procesach długiego trwania, szuka podstawowych, ukrytych głęboko czynników kształtujących bieg dziejów i ukazuje lokalne wydarzenia w kontekście zjawisk ogólnoświatowych.
Historia Ukrainy opowiadana przez prof. Hrycaka stawia przede wszystkim pytania o przyszłość. Książkę napisał dla młodego pokolenia – pierwszego, którego nie dało się już zastraszyć, jako zachętę, by skupili się na modernizowaniu narodu, a nie na ciągłym jego konstruowaniu. Ukraiński historyk nie jest też bezkrytycznym apologetą swojego narodu. W przeszłości szuka nie tylko odpowiedzi na odporność Ukraińców na miażdżący walec dziejów. Zastanawia się, jak uciec od samej historii, bo to ona źródłem ukraińskich problemów. I dlaczego np. jednym z bohaterów Ukrainy powinien być Krzysztof Kolumb? Z czego wynikają ukraińskie problemy z nowoczesnością? Czy z globalnych dziejów Ukrainy wynikają jakieś lekcje dla Polski? Czy my też możemy „wyrwać się z przeszłości”?
Te i inne pytania Jarosławowi Hrycakowi (Ukraiński Uniwersytet Katolicki we Lwowie) zadawli Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego) oraz Agnieszka Lichnerowicz (TOK FM).
Dyskusja jest także kontynuacją rozmowy Edwina Bendyka i Agnieszki Lichnerowicz o książce prof. Hrycaka w 14. odcinku podcastu Fundacji Batorego i Fundacji TOK FM „Rozumieć Ukrainę”.
Запрошуємо на дискусії з проф. Ярославом Грицаком (Український католицький університет, Львів) автором книги «Україна. Подолати минуле», яка нещодавно з’явилась на полицях польських книгарень.
Розмову ведуть Едвін Бендик (президент Фундації Стефана Баторія) та Агнешка Ліхнерович (радіо TOK FM).
Книга, видана Міжнародним культурним центром – справді глобальна історія України. Вона розповідає історію країни від хрещення у 988 році київського князя Володимира, до повномасштабної агресії Росії у 2022 році. Проте, унікальність запропонованого видатним істориком аналізу, не у хронологічному розмасі. Автор зосереджується на довготривалих процесах, шукає основні, глибоко приховані чинники, що формують хід історії, показує локальні дії в контексті глобальних явищ.
Історія України, яку розповідає проф. Грицак, насамперед ставить питання про майбутнє. Книга написана для молодого покоління, яке вже не вдалось залякати. Професор заохочує молоде покоління не продовжувати конструювати націю, а зосередитися а на її модернізації.
Український історик не є безкритичним апологетом своєї нації. У минулому він шукає не лише корені відпірності українців нищівному катку історії Він роздумує, як втекти від самої історії, адже це вона є джерелом українських проблем. І чому, наприклад, Христофор Колумб має бути одним із героїв України? У чому причини проблем України з сучасністю? Чи з глобальної історії України можна почерпнути уроки для Польщі?
Чи можемо і ми «подолати минуле»?
Pierwsza debata z udziałem autorów książek nominowanych do finału Nagrody im. Marcina Króla za rok 2021 była jednocześnie pierwszą po pandemicznej przerwie dyskusją na żywo w siedzibie Fundacji Batorego. Rozmawialiśmy o tym, jak konserwatyzm, liberalizm i socjalizm traktują wojnę jako zjawisko polityczne i społeczne. Czy w ogóle klasyczne filozofie polityki Zachodu są w stanie zrozumieć wojnę – przede wszystkim tę trwającą za naszą wschodnią granicą, ale także wojnę w ogóle? Czy wojna w Ukrainie odsłania niedostatki starych opowieści politycznych i pokazuje potrzebę nowych idei?
W dyskusji udział wzięli:
Prowadzenie: Łukasz Pawłowski (socjolog, publicysta).
Ustanowiona w tym roku przez Fundację Batorego Nagroda im. Marcina Króla ma wspierać rozwój debaty publicznej poprzez zachętę do pogłębionej refleksji nad zjawiskami i trendami współczesności oraz wyzwaniami przyszłości, tworzenia nowych idei i prób opisu rzeczywistości, poszukiwania odpowiedzi na kryzys demokracji i wartości demokratycznych oraz poszerzania przestrzeni intelektualnego dyskursu ponad podziałami.
W połowie kwietnia Kapituła Nagrody wybrała pięć książek-finalistek. Zwycięski tytuł ogłoszony zostanie 26 maja. Przed ogłoszeniem książki-laureatki tegorocznej Nagrody Fundacja Batorego organizuje dwie publiczne debaty z autorami książek nominowanych do Nagrody oraz innymi ważnymi uczestniczkami i uczestnikami polskiej debaty intelektualnej.
(Więcej informacji o Nagrodzie oraz lista nominowanych w tegorocznej edycji książek znajduje się tutaj.
_____________________________________________________
Marek Cichocki – dr. hab., filozof, politolog, znawcą stosunków polsko-niemieckich. Redaktor naczelny pisma „Nowa Europa”, współtworzył i redaguje także „Teologię Polityczną”. Były doradca społeczny w kancelarii Prezydenta RP, wieloletni wykładowca akademicki, obecnie dyrektor programowy Centrum Europejskiego w Natolinie i profesor w Collegium Civitas. Specjalizuje się w historii idei i filozofii politycznej.
Julia Fiedroczuk – dr hab., pisarka, poetka, tłumaczka i wykładowczyni literatury amerykańskiej na Instytucie Anglistyki Uniwersytet Warszawskiego. Jest stałą współpracowniczką „Przekroju”, felietonistką „Polityki”. Jej zainteresowania naukowe obejmują dwudziestowieczną poezję amerykańską, teorię literatury, ekokrytykę i feminizm. Jest członkinią ASLE (Associacion for the Study of Literature and the Environment). Wraz z reporterem Filipem Springerem stworzyła działającą przy Instytucie Reportażu Szkołę Ekopoetyki.
Małgorzata Jacyno – dr. hab., socjolożka, profesorka na Katedrze Historii Myśli Społecznej Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Znawczyni myśli francuskiej. Naukowo zajmuje się kulturą terapeutyczną oraz kulturą nowego indywidualizmu. Autorka wielu artykułów oraz książek, m.in. Kultura indywidualizmu (2007), Granice współczesności (1997).
Łukasz Pawłowski – publicysta, doktor socjologii, doradca polityczny. Współpracuje z forumIdei Fundacji Batorego. Wspólnie z Piotrem Tarczyńskim prowadzi „Podkast amerykański”. Autor książki Druga fala prywatyzacji. Niezamierzone skutki rządów PiS (2020). Dawniej sekretarz redakcji tygodnika „Kultura Liberalna”.
Jak Tokarski –historyk idei, redaktor „Przeglądu Politycznego” oraz kwartalnika „Kronos”. Publikował m.in. w „Kulturze Liberalnej”, „Rzeczpospolitej” i „Tygodniku Powszechnym”. Mieszka w Warszawie.
— Далі українською —
W gronie polskich i ukraińskich ekspertów oraz polityków rozmawialiśmy o wynikach wyborów europejskich, składzie nowego Parlamentu Europejskiego i nowej Komisji Europejskiej oraz ich politycznych priorytetach na najbliższe 5 lat. Jakie miejsce zajmowała wojna rosyjsko-ukraińska w debacie przedwyborczej w różnych krajach Unii? Co stanowić będzie kluczowe dylematy podczas tworzenia nowych Ram Finansowych UE? Jakie będzie stanowisko i rola Polski w określaniu polityka europejskich? Jaki w związku z tym wpływ może mieć Polska na proces akcesyjny Ukrainy do UE?
W dyskusji udział wzięli:
Prowadzenie: Oleksandr Suszko (dyrektor wykonawczy Międzynarodowej Fundacji „Odrodzenie”)
Субота, 15 червня, 14:30-16:00
Львів, онлайн-трансляція
Спільно з Міжнародним фондом «Відродження» запрошуємо на пряму трансляцію публічних дебатів які відбудуться в рамках 16-го польсько-українського форуму у Львові.
У товаристві польських та українських експертів і політиків обговоримо результати євровиборів, склад нового Європарламенту та Єврокомісії і їх політичні пріоритети на найближчі 5 років. Яке місце посідала тема російсько-української війни у передвиборчих дебатах у різних країнах ЄС? Які ключові дилеми будуть вирішуватись при створенні нової фінансової системи ЄС? Якою буде позиція та роль Польщі у визначенні європейської політики? Тобто, який вплив може мати Польща на процес вступу України до ЄС?
В обговоренні візьмуть участь:
Ведучий: Олександр Сушко (виконавчий директор Міжнародного фонду «Відродження»)
