Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych OFOP, Fundacja im. Stefana Batorego, Mamprawowiedziec.pl, Stowarzyszenie61 oraz Inicjatywa “Nasz Rzecznik” organizują wydarzenie “Mamy pomysł na Polskę!”.
W szerokim gronie organizacji społecznych, od wielu miesięcy pracujemy nad konkretnymi propozycjami, w jakim kierunku powinno zmierzać państwo i społeczeństwo. Zależy nam na naprawie Polski w określonych obszarach życia społecznego i mamy na to gotowe rozwiązania. Dajemy konkretne odpowiedzi na problemy, które wywołują w społeczeństwie lęki, frustrację i rozczarowanie.
W znacznej części obszarów rozwiązania te są jedynymi kompleksowymi propozycjami, które funkcjonują w przestrzeni publicznej – nie wyobrażamy sobie sytuacji, żeby nie wzięto ich pod uwagę przed wyborami i po wyborach.
W ostatnich latach naznaczonych globalnymi kryzysami i głębokim podziałem społeczeństwa to właśnie organizacje i społeczeństwo obywatelskie stawało na pierwszej linii frontu, aby bronić dobra wspólnego – demokracji, praworządności, praw człowieka, sprawiedliwości, przyrody. I to właśnie na tych fundamentach chcemy budować lepsze i bezpieczniejsze państwo.
Mamy nadzieję i wierzymy, że zmiana jest możliwa. Potrzebujemy przestrzeni do współpracy i dialogu, aby móc skutecznie działać – wspólnie i na rzecz wspólnego dobra. I taką właśnie przestrzeń stworzymy podczas wydarzenia “Mamy pomysł na Polskę”.
29 września zostaną przedstawione wszystkie Propozycje obywatelskie dla Polski przygotowane przez organizacje społeczne. Będzie także przestrzeń do zabrania głosu dla przedstawicieli i przedstawicielek Komitetów Wyborczych na temat prezentowanych rozwiązań.
PROGRAM:
12:00 – 12:20
Konwencja NGO – Mamy pomysł na Polskę!
Prezentacja Propozycji obywatelskich dla Polski przygotowanych przez zorganizowane społeczeństwo obywatelskie
12:20 – 12:30
Mamy prawo wiedzieć
Podsumowanie pytań zadanych osobom kandydującym w wyborach 2023 poprzez serwis Mamprawowiedziec.pl i napływających na nie odpowiedzi
12:30 – 13:30
Deklaracje współpracy polityków i polityczek z organizacjami
Podsumowanie pierwszej części spotkania i Dialogów stolikowych
Wypowiedzi Przedstawicielek i Przedstawicieli organizacji społecznych
Wypowiedzi Przedstawicielek i Przedstawicieli Komitetów Wyborczych na temat współpracy i Propozycji obywatelskich przygotowanych przez organizacje społeczne
Wypowiedzi 10 minutowe na temat przeprowadzonych rozmów, wrażenia, wnioski, informacja zwrotna i deklaracja współpracy oraz przyjęcia proponowanych rozwiązań
13:30 – 14:00 Lunch i rozmowy kuluarowe
14:00 – 16:30
Dobre prawo dla zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego
14:00 – 14:30 – Uprośćmy działalność społeczną!
Prezentacja głównych rezultatów, narzędzi pracy, wniosków i rekomendacji do dalszego działania płynących z projektu pn. „Dobre prawo dla organizacji społecznych – myśl centralnie, działaj lokalnie” (Tomasz Pawłowski – Fundacja trzeci.org, Rafał Dymek – Polska Fundacja im. Roberta Schumana)
14:30 – 15:30
Dyskusja: „Pomiędzy teorią a praktyką. Jak skutecznie działać na rzecz dobrego prawa dla organizacji pozarządowych?”
Dyskusja wokół wydanych we wrześniu 2023 r. publikacji „Na rzecz organizacji. W trosce o dobre prawo dla organizacji pozarządowych w Polsce” oraz „W poszukiwaniu perpetuum mobile. Dobre prawo dla trzeciego sektora” (rozmówcy: Piotr Frączak, Łukasz Gorczyński – OFOP, Magdalena Szafranek, Szymon Wójcik – Uniwersytet Warszawski, moderacja: Adela Gąsiorowska – Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich)
15:30 – 16:30
W kierunku rozwiązań systemowych
Co dalej z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie? Rekomendacje i stan prac nad społecznym projektem nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Tomasz Schimanek – Stowarzyszenie Dialog Społeczny)
Czy potrzebujemy Kodeksu NGO? Przedstawienie kluczowych tez z ekspertyzy prawnej dotyczącej postulatu zebrania regulacji prawa organizacji pozarządowych w jednym akcie prawnym – ustawie, której celem i przedmiotem miałoby być ujęcie całości lub większości prawa ngo, stając się dla tego przedmiotu regulacji normatywnych aktem podstawowym (Przemysław Żak – Pajączkowska i Wspólnicy Kancelaria Prawna Sp.k.)
Gwarancje bezpieczeństwa prawno-podatkowego dla organizacji pozarządowych (Julia Kluczyńska – Forum Darczyńców w Polsce)
Pytania i dyskusja (Rafał Kowalski – OFOP, ngo.pl)
Sądy są gwarantem, że kampania wyborcza i sam akt wyborczy przebiegają zgodnie z prawem. Na bieżąco dbają o właściwy przebieg kampanii, starając się wpływać na ograniczenie nieprawdziwych narracji budowanych przez kandydatów na temat swoich konkurentów, czy wreszcie, rozpatrując protesty wyborcze, oceniają uczciwość całego procesu. W konsekwencji wyzwania dla praworządności są wyzwaniami dla efektywnej kontroli nad procesem wyborczym. W trakcie debaty zastanawialiśmy się jakie konkretnie zagrożenia występują w tym obszarze, czy istniejące mechanizmy dobrze zabezpieczają możliwość niezależnej kontroli oraz jaką rolę mogę mieć organizacje społeczne i obywatele by budować zaufanie do roli sądów w procesie wyborczym.
Wprowadzenie do dyskusji: Ewa Łętowska (sędzia NSA i Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku) oraz Agata Pyrzyńska (Uniwersytet Szczeciński).
Podstawą do dyskusji była analiza autorstwa Agaty Pyrzyńskiej „Zmiany w sądownictwie a uczciwość procesu wyborczego”.
Uczestnicy:
Prowadzenie: Krzysztof Izdebski (Fundacja Batorego).
Seminarium poświęcone społecznym projektom ustaw o Trybunale Konstytucyjnym przygotowanym przez Zespół Ekspertów Prawnych.
Jednym z najważniejszych celów Fundacji Batorego jest wspieranie rozwoju demokracji i dbałość o rządy prawa. Obserwując przez ostatnie 7 lat drastyczny spadek jakości funkcjonowania instytucji publicznych i zagrożenia, które niesie to dla ochrony praw obywatelskich, Fundacja Batorego wraz z Zespołem Ekspertów Prawnych postanowiła przedstawić konkretny pomysł na model przywracania praworządności. Opracowane przez Zespół Ekspertów Prawnych Fundacji Batorego społeczne projekty ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy określającej przepisy wprowadzające są kompleksową odpowiedzią na wyzwania związane z przywracaniem państwa obywatelom i właściwym wyważeniem relacji między różnymi władzami.
Zależy nam na tym, by były to projekty prawdziwie społeczne, a więc podlegające ciągłej debacie publicznej i zyskujące rosnące poparcie. Chcielibyśmy też, by prace Zespołu były inspiracją dla innych obszarów, w których przywrócenie zasad państwa prawa jest szczególnie koniecznie.
Wystąpienia wprowadzające przedstawili prof. Sławomir Patyra oraz dr Tomasz Zalasiński, którzy przewodniczyli pracom nad projektami ustaw. Dyskusję z zaproszonymi ekspertami i ekspertkami poprowadziła prof. Monika Florczak-Wątor z Zespołu Ekspertów Prawnych.
Udział wzięli:
The abuse of power in Poland, including corruption, is a complex, systemic phenomenon that escapes narrow definitions or criminal code regulations. Since coming to power in 2015, the ruling party has steadily laid the foundation for grand corruption, understood as a monopoly on power, arbitrary decisions, lack of transparency and accountability, and particularism (including political clientelism), with the particularistic redistribution of public goods (such as posts or funds) aimed at satisfying the party base’s interests.
Experts and researchers studying the quality of public life are aware that this is a growing problem and that it results from the conscious policy of Law and Justice (PiS in Polish) party, which ruled Poland until the 2023 elections. It involved the steady lowering of the standards of the rule of law; above all, abandoning the principles of the separation of powers and the rule of checks and balances. The executive – or more precisely, its party base – became dominant. Parliament was steadily weakened; in particular, when it comes to providing a check on the executive and, especially in the parliament dominated by PiS, a place for public debate and exchanging views on state policy. Since 2015, we were observing a constant attack on the third branch of government in Poland: the judiciary. The ruling party increased pressure on judges, seeking to limit their autonomy and independence, and striving to subordinate the judiciary to its priorities. The prosecutor’s office, a key state body in the fight against corruption and abuse of power, was almost completely subordinated to the authorities. Restoring the model of prosecutor’s office in which a politically-appointed minister is also prosecutor general, and expanding his powers in a way that enables him to freely interfere in any rank-and-file prosecutor’s work, created a structure in which the people with political control over the prosecutor’s office and law enforcement agencies can remain unpunished. Decisions on whether or not prosecutors investigate suspected crimes involving politicians and officials from the ruling party – and whether or not these cases were even considered in court, where they can finally be clarified – were political. Citizens and watchdogs tasked with keeping the authorities in check are deprived of basic tools, such as guarantees concerning access to public information. People who have the courage to speak out about abuse in the workplace – in other words, whistleblowers – are still not protected by law. The authorities are in no hurry to improve their situation, which could be accomplished by implementing EU regulations. All this adds up to a crisis of the rule of law, broadly understood. In these circumstances, it is difficult to speak of the state’s resilience to abuse of power and corruption.
This analysis seeks to highlight the complexity of contemporary corruption and how difficult it is to counteract abuse by the people in power. Our aim is to stimulate public debate and, in doing so, raise awareness of just how dangerous abuse and corruption are.
Przypominamy, że projekt ten, będący wynikiem kilkuletniej pracy Zespołu, został opublikowany przez nas w lipcu 2022 r. i był od tego czasu przedmiotem szerokich konsultacji publicznych: z autorytetami prawa konstytucyjnego, z organizacjami społecznymi działającymi na rzecz obrony demokracji i niezależności wymiaru sprawiedliwości, ze środowiskiem prawniczymi i akademickim i zyskał szerokie uznanie. Zależało nam nie tylko na przygotowaniu propozycji o wysokiej wartości merytorycznej, ale także na zbudowaniu społecznego poparcia dla proponowanej w niej reformy. Pod projektem podpisało się niemal 50 organizacji. Projekt ustawy o TK jest obywatelski, stworzony ponad partyjnymi podziałami. Celem, jaki przyświecał nam w jego przygotowaniu, jest przywrócenie rzetelnej i niezależnej kontroli konstytucyjności prawa w Polsce, gwarantującej realną ochronę praw i wolności obywatelskich.
Rozwiązania zawarte w przygotowanej przez Zespół Ekspertów Prawnych nowej ustawie o TK nie ograniczają się do „przywrócenia” roli, jaką Trybunał pełnił do 2015 roku. Mając świadomość, że postępowanie przed Trybunałem już wcześniej obarczone było mankamentami i nie zawsze odpowiadało potrzebom obywateli, proponowane przepisy mają zreformować działanie tego organu i usprawnić jego pracę. Projekt zakłada np. odstąpienie od zasady jednoosobowego kierowania Trybunałem przez Prezesa na rzecz zasady kolegialności, większą jawność postępowania przed Trybunałem, zmianę systemu wyboru sędziów Trybunału zapewniającą jak największą apolityczność kandydatów, rozszerzenie zakresu legitymacji organizacji społecznych do wszczęcia procesu kontroli konstytucyjności prawa.
Mamy nadzieję, że prace parlamentarne nad społecznym projektem ustawy o TK i projektem przepisów ją wprowadzających będą toczyć z poszanowaniem zasad przejrzystości i partycypacji obywatelskiej, a przyjęta przez parlament ustawa będzie gwarantowała, że niezależny i praworządny Trybunał Konstytucyjny stać będzie na straży Konstytucji i ochrony praw i wolności obywateli.
Do pobrania:
W czasie konferencji członkowie Zespołu Ekspertów Prawnych przy Fundacji im. Stefana Batorego dr hab. Marcin Matczak, dr hab. Tomasz Pietrzykowski i prof. dr hab. Fryderyk Zoll dyskutowali o różnych wizjach ustroju konstytucyjnego Polski oraz roli sądu konstytucyjnego we współczesnych demokracjach.
Tezy do dyskusji [PDF 390 KB]
Relacja wideo ze spotkania:
Wypowiedź Fryderyka Zolla:
Wypowiedź Marcina Matczaka:
Wypowiedź Tomasza Pietrzykowskiego:
Aleksander Smolar o konferencji:
Fryderyk Zoll o konferencji :
Marcin Matczak o konferencji:
Noty biograficzne:
Dr hab. Marcin Matczak – prof. Uniwersytetu Warszawskiego – prawnik, profesor w Katedrze Filozofii Prawa i Nauki o Państwie Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca, partner w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka. Autor ponad pięćdziesięciu publikacji naukowych, w tym dwóch monografii: „Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa” oraz „Kompetencja organu administracji publicznej”. Jest specjalistą w zakresie prawa farmaceutycznego, prawa administracyjnego, prawa reklamy i biotechnologii, prawa antymonopolowego oraz doradztwa regulacyjnego. Doradza w procesie konsultacji projektów legislacyjnych, przygotowując m.in. opinie na temat zgodności projektów z konstytucją i aktami prawa międzynarodowego.
Dr hab. Tomasz Pietrzykowski – prof. Uniwersytetu Śląskiego – profesor w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W latach 2005-2007 wojewoda śląski. Od 2009 wiceprzewodniczący, a od 2015 r. członek Krajowej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Od 2004 r. radca prawny, członek Kolegium Redakcyjnego a następnie Rady Programowej czasopisma “Radca Prawny”. W latach 2010-2013 członek Komisji Etyki Krajowej Rady Radców Prawnych. Od 2014 przewodniczący Rady Kolegium Indywidualnych Studiów Międzyobszarowych w Uniwersytecie Śląskim. Autor wielu książek i artykułów naukowych, m.in. Etyczne problemy prawa (Warszawa 2011), Wsteczne działanie prawa i jego zakaz (Kraków 2004), Etyka w administracji publicznej (wspólnie z I. Bogucką, Warszawa 2009), Ujarzmianie Lewiatana. Szkice o idei rządów prawa (Katowice 2014).
Prof. zw. dr hab. Fryderyk Zoll – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu w Osnabrück. Dr h.c. Narodowego Uniwersytetu Ekonomicznego w Tarnopolu. Członek Komitetu Nauk Prawnych PAN. W latach 2011 – 2015 członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego.
W dwudniowej konferencji poświęconej problemom naruszania podstawowych standardów praworządności w Polsce w wyniku wprowadzonych przez partię rządzącą zmian ustawowych grono prawników: konstytucjonalistów, akademików i praktyków prawa zastanawiało się jak skutecznie i w zgodzie z obowiązującym porządkiem konstytucyjnym przywrócić prawidłowe funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego, Krajowej Rady Sądownictwa, Sądu Najwyższego oraz sądownictwa powszechnego. Słowo wprowadzające wygłosił Rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar. Konferencję rozpoczął wykład prof. Samuela Issacharoffa z NYU, „Populizm a rządy demokratyczne”.
Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara
Wykład prof. Samuela Issacharoffa „Populizm a rządy demokratyczne”
Debata na temat Trybunału Konstytucyjnego
Debata na temat Krajowej Rady Sądownictwa
Debata na temat zmian w Sądzie Najwyższym
Debata na temat zmian w funkcjonowaniu sądów powszechnych
Debata na temat rządów prawa w Polsce
Media o konferencji:
„Jak wygrać i jak sprzątać” – wywiad Jacka Żakowskiego z prof. Samuelem Issacharoffem w tygodniku „Polityka”
„Odwet nie jest wyjściem. Gwałtowne rozliczenie z rządami PiS może doprowadzić do groźnego starcia” – wywiad Piotra Stasińskiego z prof. Issacharoffem w „Gazecie Wyborczej”
„Głosujmy na partię Przywrócenia Państwa Prawa, czyli o debacie Fundacji Batorego” – relacja Rafała Zakrzewskiego w „Gazecie Wyborczej”.
„Bodnar: Dla kogo i po co chcemy przywrócić państwo prawa? To jest główne pytanie” – omówienie wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, , Anna Wójcik, Oko.press
„Prof. Samuel Issacharoff: spirala zemsty prowadzi do upadku demokracji” – omówienie wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, Anna Wójcik Oko.press
„Izby Dyscyplinarną i Kontroli Nadzwyczajnej trzeba zlikwidować – eksperci na debacie Batorego” – omówienie panelu o Sądzie Najwyższym, Maria Pankowska, Oko.press
„Sprzątanie po „złej zmianie” w KRS. Cztery scenariusze ekspertów z debaty Batorego” – omówienie panelu o Krajowej Radzie Sądownicwa, Maria Pankowska, Oko.press
„„Powstało wiele sytuacji, wiele zdarzeń i krzywd nieodwracalnych”. Czy uda się przywrócić państwo prawa?” – omówienie dyskusji: „Rządy prawa w Polsce – czy możliwe jest porozumienie wokół podstawowych wartości?”, która zakończyła konferencję, Rafal Zakrzewski, Oko.press
W odniesieniu do rozwiązań w obszarze wymiaru sprawiedliwości Polsce nadal grożą postępowania przed TSUE oraz kary finansowe. Dodatkowo przed Sądem Unii Europejskiej zawisła skarga, której efektem może być unieważnienie całego KPO.
