Otwarta Europa Archives - Strona 4 z 7 - Fundacja im. Stefana Batorego

Wiktor Szenderowicz (ur. 1958) – publicysta, pisarz, satyryk. Działacz na rzecz praw człowieka i obywatela. Był scenarzystą popularnej szopki politycznej w telewizji NTW ”Lalki”, W 2004 roku jeden z założycieli „Komitetu 2008 – wolny wybór” pod przewodnictwem Garriego Kasparowa.

Obecnie prowadzi popularny blog na stronie Radia Echo Moskwy, na którym komentuje codzienne wydarzenia.
Niedawno wydał zbiór tekstów publicystycznych pt. „Блокада мозга.2014”, w której znajdziemy szereg przenikliwych, poważnych lecz niepozbawionych poczucia humoru komentarzy dotyczących współczesnej Rosji.

Teksty publicystyczne piszę od ponad ćwierć wieku. Niekiedy nawet wydawałem ich zbiory książkowe – głównie z pobudek kolekcjonerskich. Ale nigdy jeszcze, aż do obecnego 2014 roku, nie miałem poczucia, że w trybie on-line opisuję katastrofę – krok po kroku, dzień po dniu. Nigdy jeszcze nie czułem się kronikarzem końca – napisał Wiktor Szenderowicz w tekście opublikowanym w listopadzie 2014 roku na portalu Snob.ru.

Na zaproszenie przewodniczącego Komisji LIBE (Wolności Obywatelskie, Sprawiedliwość i Spawy Wewnętrzne), przedstawiliśmy ocenę przygotowanej przez Komisję Europejską propozycji ułatwień w wydawaniu wiz obywatelom m.in. Gruzji, Ukrainy, Białorusi i Rosji. W swoim wystąpieniu koordynator projektu Przyjazna granica Krzysztof Mrozek przywołał świadectwa ubiegających się o wizę do strefy Schengen podróżnych z Europy Wschodniej, rekomendując głębsze zmiany w polityce wizowej UE, w tym rozważenie wprowadzenia wiz ważnych 10 lat.

Wśród ponad 100 osób zgromadzonych na sali byli posłowie do Parlamentu Europejskiego, przedstawiciele Komisji Europejskiej, służb granicznych, branży turystycznej i artystycznej (proponowane zmiany mają ułatwić m.in. organizację tras koncertowych artystom spoza UE) oraz eksperci.

Pełny zapis debaty (po angielsku, na stronie dostępne tłumaczenie na jęz. polski). więcej

Zgłoszenia trudności w otrzymaniu wiz i przekraczaniu granicy przyjmujemy poprzez stronę Visa free Europe. więcej

W dyskusji uczestniczyli: Iryna Czeczel („Gefter.ru”), Michaił Fiszman („Slon.ru”), Aleksander Kyniew (Fundacja Rozwoju Polityki Informacyjnej), Iwan Preobrażeński (Agencja Informacyjna Rosbałt), Mark Simon (Moskiewska Wyższa Szkoła Nauk Społecznych i Ekonomicznych) i Denis Wołkow (Centrum Lewady).

Iryna Czeczel (ur. 1975) – historyczka, dr. Redaktor naczelna magazynu internetowego „Gefter.ru” (www.gefter.ru). Dyrektorka Programu Edukacyjnego Fundacji Efektywnej Polityki. W latach 1998–2012 wykładowczyni Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego w Moskwie. Autorka licznych publikacji z zakresu historiografii, dziejów ZSRR oraz historii myśli społecznej okresu pierestrojki, a także analizy politycznej.

Michaił Fiszman (ur. 1972) – filolog, dziennikarz, redaktor naczelny „Slon.ru”, były redaktor naczelny rosyjskiego wydania „Newsweeka”, prowadził autorski program „I tak dalej” w TV Dożd, redaktor portalu informacyjnego „Cityboom”, publicysta „Forbes” a także „Die Welt” i „Wiedomosti”. Pracował również w radiu „Echo Moskwy”, „Kommiersant”, „Itogi”, „Gazeta.ru”, felietonista internetowego wydania „Polit.ru”.

Aleksander Kyniew (ur. 1975) – politolog, działacz pozarządowy, wykładowca w Wyższej Szkoły Ekonomiki. Od 2004 roku dyrektor Programu Regionalnego w Fundacji Rozwoju Polityki Informacyjnej. W latach 2006-2012 kierował zespołem analityków rosyjskiego Stowarzyszenia GOŁOS. W latach 1999-2001 działacz partii Jabłoko. Autor wielu publikacji dotyczących systemu partyjnego w Rosji, rosyjskich partii politycznych, rosyjskiego społeczeństwa i wyborów.

Iwan Preobrażeński (ur. 1981) – politolog, publicysta, analityk, dr. Pracował m.in. w Centrum Technologii Politycznych, czasopiśmie „Profil” i dzienniku „Wiedomosti”. Był szefem działu „Świat” portalu „Strana.ru”, a następnie szefem działu politycznego Agencji Informacyjnej Rosbałt. Dziś jest współpracownikiem tej agencji. Specjalizuje się w Europie Środkowej i Wschodniej. Regularnie publikuje w prasie i czasopismach środkowoeuropejskich, m.in. w „Nowej Europie Wschodniej”.

Mark Simon (ur. 1983) – politolog, absolwent Moskiewskiej Wyższej Szkoły Nauk Społecznych i Ekonomicznych w ramach Programu Polityki Międzynarodowej, adiunkt na Państwowym Uniwersytecie Nafty i Gazu im. Gubkina (Wydział Filozofii i Technologii Społeczno-Politycznych), pracownik Instytutu Ekonomii Rosyjskiej Akademii Nauk, gdzie pisywał do „Socjologii” – czasopisma Instytutu Informacji Naukowej. Prowadził również badania socjologiczne dla Wszechrosyjskiego Centrum Badania Opinii Społecznej.

Denis Wołkow (ur. 1983) – socjolog, dyrektor PR w Centrum Lewady, ukończył Uniwersytet Handlowo-Ekonomiczny ze specjalnością gospodarka światowa oraz ekonomię na Uniwersytecie w Manchesterze. Zajmował się badaniem aktywności obywatelskiej w Rosji. Publikował w „Echo Moskwy” i wypowiadał się dla RFI.

Debata, w której uczestniczyli eksperci specjalizujący się w obszarze Partnerstwa Wschodniego: Victor Chirila (Stowarzyszenie Polityki Zagranicznej, Mołdawia), Vano Chkhikvadze (Gruzińska Fundacja Społeczeństwa Otwartego) i Hennadij Maksak (Poleska Fundacja Studiów Międzynarodowych i Regionalnych, Ukraina).

W 2014 roku trzy kraje Partnerstwa Wschodniego – Gruzja, Mołdawia i Ukraina podpisały umowy stowarzyszeniowe wraz z umowami o pogłębionej strefie wolnego handlu z UE. Od ponad roku trwa konflikt rosyjsko-ukraiński, który dramatycznie zmienił sytuację w całym regionie. Rządzący w Tbilisi, Kiszyniowie i Kijowie jednoznacznie deklarują chęć integracji z Unią. Często jednak w tych trzech krajach oraz w samej UE słychać głosy, że reformy niezbędne do wprowadzenia w życie umów stowarzyszeniowych są prowadzone ślamazarnie.

Naszych gości chcemy zapytać: Na ile Gruzja, Mołdawia i Ukraina są zdolne do radykalnych zmian wewnętrznych w 2015 roku? Na ile rządzący są zdeterminowani do przeprowadzenia bolesnych reform? Jak silne są siły „starego porządku”, które chcą zachować dotychczasowy sposób działania w polityce i biznesie charakteryzujący się korupcją i brakiem przejrzystości? Jak silny jest wpływ agresywnych poczynań Rosji na wewnętrzną sytuację w tych krajach? Czy w przypadku Ukrainy możliwe są reformy w czasie wojny? Będziemy rozmawiać także o nastrojach społecznych, możliwości wybuch protestów, poparciu dla integracji europejskiej z jednej strony oraz bliskich związków z Rosją z drugiej strony.

Do ukraińskiej Rady Najwyższej wybranej jesienią zeszłego roku weszła, licząca około 30 osób, grupa nowych deputowanych, którzy aktywnie uczestniczyli w Majdanie. Przed otrzymaniem mandatów poselskich byli działaczami organizacji pozarządowych, dziennikarzami, prawnikami, zajmowali się biznesem. Należą do czterech frakcji koalicji rządowej – Bloku Petro Poroszenki, Frontu Ludowego, Samopomocy i Batkiwszczyny. Domagają się wprowadzenia nowych standardów w ukraińskiej polityce. Sprzeciwiają się nieprzestrzeganiu prawa i procedur, do czego dochodzi także w parlamencie. Jednoznacznie opowiadają się za integracją Ukrainy z UE. Nie są masą krytyczną w obecnym parlamencie ale stanowią już widoczną siłę. Założyli grupę międzyfrakcyjną pod nazwą Eurooptymiści. Prawie wszyscy należą do pokolenia trzydziestolatków. Kobiety stanowią połowę tej grupy, co wyraźnie wyróżnią ją od całego składu Rady Najwyższej, w której dominują mężczyźni.

Noty o panelistach

Mustafa Najem (Blok Petro Poroszenki) urodzony w Kabulu, ukraiński dziennikarz, polityk i działacz społeczny. Wcześniej reporter gazety “Kommiersant-Ukraina”, telewizji Hromadske.TV i niezależnej gazety “Ukraińska Prawda”. Jego apel zapoczątkował 21 listopada 2014 roku Euromajdan, który doprowadził do zmiany władzy w Kijowie.

Prezentacja raportu It’s Georgia’s time przez autorów: Vano Chkhikvadze (Fundacja Społeczeństwa Otwartego – Gruzja) i Krzysztofa Mrozka (Fundacja Batorego). Dyskusja z udziałem przedstawicieli Ośrodka Studiów Wschodnich, Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, Fundacji Wspólna Europa/portalu „Eastbook”, fundacji EDUKATOR, Uniwersytetu Europejskiego w Sankt Petersburgu, czasopisma „New Eastern Europe” oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Wprowadzenie: Jakub Benedyczak (Fundacja Batorego).

Raport

Streszczenie raportu

Choć Gruzja podczas rządów Mikaela Saakaszwilego niewątpliwie zbliżyła się do świata zachodniego, a po wojnie rosyjsko-gruzińskiej w 2008 roku zaczęła być przez państwo polskie określana jako „partner strategiczny”, można ją było do niedawna określać jako „średniaka” inicjatywy Partnerstwa Wschodniego (PW).

Podczas, gdy Ukraina i Mołdawia były o krok od liberalizacji wizowej, stanowiącej istotny aspekt integracji kraju trzeciego z Unią, Gruzja zawierała dopiero umowy o ułatwieniach w wydawaniu wiz i readmisji, robiąc tym samym pierwszy krok na ścieżce do ruchu bezwizowego. Jednak determinacja gruzińskich władz, a także zniesienie obowiązku wizowego dla Mołdawian (od końca kwietnia 2014) i wojna na wschodniej Ukrainie sprawiły, że Tbilisi zaczęło być postrzegane jako przykład poradzieckiej success story, efektywnie transformującego się państwa o jawnie proeuropejskiej orientacji.

W końcu października 2014 roku, Komisja Europejska przyjęła drugi raport na temat postępów Gruzji we wdrażaniu Planu Działań na rzecz Liberalizacji Wizowej, w którym pozytywnie ocenia przyjęte akty prawne (tzw. 1. faza Planu) i rekomenduje rozpoczęcie ewaluacji wprowadzania tych przepisów w życie (tzw. 2. faza Planu). Realnym wydaje się, że na Szczycie Partnerstwa Wschodniego w Rydze, w 2015 roku, UE uzna, że Gruzja jest odpowiednio przygotowana do wprowadzenia ruchu bezwizowego dla posiadaczy paszportów biometrycznych. Jej ratyfikacja przez kraje członkowskie powinna – jak pokazuje niedawne doświadczenie Mołdawii – potrwać około 10 miesięcy i umożliwić zniesienie obowiązku wizowego w lecie 2016 roku.

W maju 2014 roku wraz z Fundacją Społeczeństwa Obywatelskiego – Gruzja (Open Society Georgia Foundation, OSGF) rozpoczęliśmy prace nad raportem zawierającym analizę postępów Gruzji na drodze do reżimu bezwizowego. Został on opracowany na podstawie oficjalnych dokumentów UE, danych statystycznych, oceny niezależnych ekspertów oraz rozmów z przedstawicielami gruzińskiej administracji. Szybko okazało się, że musimy stale uaktualniać podane informacje. To pokazuje, jak mocno zaangażowane w proces reform są władze w Tbilisi. W odróżnieniu od raportów Komisji Europejskiej, swoje rekomendacje skierowaliśmy zarówno do strony gruzińskiej, jak i unijnej, której większy udział w procesie liberalizacji wizowej jest wskazany, ze względu na korzyści płynące z sąsiadowania z państwami lepiej zarządzającymi swoimi granicami, migracjami i przyjmującymi readmitowanych migrantów z UE.

Zgadzamy się z opiniami prezentowanymi wielokrotnie przez unijnych dyplomatów i media, iż tempo reform i determinacja Gruzji zasługują na uznanie. Jednocześnie, określiliśmy obszary wciąż stanowiące wyzwanie – przede wszystkim największy pośród państw PW, choć spadający, odsetek odmów wizowych, przekraczający 10%. Problemem jest nadal system ochrony danych osobowych, nie tylko przez instytucje państwowe ale i sektor prywatny. Kolejna kwestia to zarządzanie granicami – jedynie granica z Turcją została w pełni zdemarkowana, zaś poziom ochrony zielonej granicy z Rosją i, tak zwanej, granicy administracyjnej pomiędzy separatystycznymi Abchazją i Południową Osetią a resztą terytorium Gruzji, uznać należy za niesatysfakcjonujący.

W raporcie przedstawiliśmy wiele szczegółowych rekomendacji, jak zwiększenie zasobów kadrowych Biura Inspektora Ochrony Danych Osobowych, co usprawni działanie tego urzędu. Proponujemy odejście od restrykcyjnych zasad azylowych. Zaleciliśmy także przeprowadzenie przez władze, we współpracy z organizacjami pozarządowymi, dwóch kampanii informacyjnych: o tym, co oznacza liberalizacja wizowa (i czego nie oznacza – prawa do pracy w UE) oraz o tym, czym są wizy do UE, aby zmniejszyć ilość źle przygotowanych aplikacji wizowych, skutkującą wysokim odsetkiem odmów.

Rekomendowaliśmy wreszcie Unii Europejskiej, by doprowadziła do włączenia przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w prace Komisji Ułatwień Wizowych UE-Gruzja oraz – co może wydawać się kontrowersyjne – nie łagodziła wymagań zawartych w Planie Działań pilnując, by Gruzja przeprowadziła wszystkie wymagane reformy.

W dyskusji udział wzięli: Aleksandr Bikbow (Państwowy Uniwersytet im. Łomonosowa), Ilia Kalinin (filolog, historyk kultury), Jekaterina Kuzniecowa (Centrum Badania Społeczeństwa Postindustrialnego), Artiom Magun (Uniwersytet w Strasburgu) i Dawid Ter-Oganjan (artysta wizualny, kurator).

Spotkanie poprowadziła Karolina Wigura („Kultura Liberalna”, członkini zarządu Fundacji Batorego)

Coraz częściej zewnętrzni obserwatorzy zwracają uwagę na zwrot konserwatywny, jaki w ostatnich latach miał miejsce w Rosji. Z kolei niektórzy rosyjscy ideologowie określają swoje państwo mianem „neokonserwatywnego mocarstwa”, przestawiając je jako atrakcyjną eurazjatycką alternatywę wobec słabej, liberalnej Europy. Chcielibyśmy w tym kontekście zapytać o zmiany, jakie zaszły w Rosji pod wpływem wydarzeń na Ukrainie, o aktualność dotychczasowych sporów kulturowych, jak wokół akcji Pussy Riot i zapytać o nowe wątki w tych dyskusjach. Czy rzeczywiście możemy mówić o przemianie społecznej w Rosji w perspektywie kształtujących się nowych paradygmatów XXI wieku? Czy grozi nam powtórne starcie ideologiczne Wschodu i Zachodu? Na ile złudne okazało się przekonanie, ze w dobie internetu i związanej z nim wolności wypowiedzi konflikty ideologiczne pozbawione zostały impetu?

Noty o panelistach

Aleksandr Bikbow (ur. 1974) – socjolog, dr, wicedyrektor Centrum Współczesnej Filozofii i Nauk Społecznych Wydziału Filozofii Moskiewskiego Państwowego Uniwersytetu im. Łomonosowa. Współpracownik paryskiego Centrum im. Maurice Halbwachsa, redaktor czasopisma „Logos”, koordynator merytoryczny Niezależnej Inicjatywy Badawczej, analizującej m.in. protesty społeczne w Rosji.

Ilja Kalinin (ur. 1975) – filolog, historyk kultury i krytyk. Pracował na wydziale wolnych sztuk i nauk. Wykładowca Uniwersytetu Europejskiego w Petersburgu, redaktor naczelny czasopisma „Żelazny zapas. Debaty o polityce i kulturze”. Aktualnie pracuje nad książką Historia jako sztuka klarowności. Rosyjscy formaliści i rewolucja.

Jekaterina Kuzniecowa (ur. 1982) – politolożka i ekonomistka, współtworzyła program kandydata na prezydenta Rosji w 2012 roku Michaiła Prochorowa. Wykładowczyni na Uniwersytecie Wyższa Szkoła Ekonomii w Moskwie. Dyrektorka Programu Europejskiego w Centrum Badania Społeczeństwa Postindustrialnego. Stale współpracuje z Delegacją Unii Europejskiej w Moskwie oraz Bankiem Centralnym Federacji Rosyjskiej.

Artiom Magun (ur.1974) – filozof, politolog, dr, pracownik Uniwersytetu w Strasburgu, a także Michigan University. Gościnnie redaktor „Nowego Przeglądu Literackiego”, członek lewicowej grupy roboczej „Co robić?”, założonej w celu połączenia lewicowej teorii politycznej, sztuki i aktywności i wydającej gazetę pod tym samym tytułem. Publikował m.in. prace na temat filozofii: Jacquesa Derridy, Teodora Adorno, Hanny Arendt, Friedricha Hölderlina i Josipa Mandelsztama. W 2004 opublikował Przestrzeń polityczną współczesnej Rosji – o prawych „lewych” i o lewych „prawych”.

Dawid Ter-Oganjan (ur. 1981) – współpracownik Anatolija Osmołowskiego, mieszka w Moskwie i jest jednym z nielicznych artystów rosyjskich młodego pokolenia, któremu udało się zdobyć międzynarodowe uznanie. Brał udział w wystawie „Ostalgia” w New Museum w Nowym Jorku, jest stypendystą DAAD w Berlinie. Ważnym odniesieniem dla jego działań jest sytuacja politycznej opresji w Rosji i zaangażowanie artystów w sprawy publiczne. W latach 1992-2002 członek grupy artystycznej „Radek”, brał udział w kampaniach Osmołowskiego „Barakada” i „Mauzoleum”. W 2004 roku laureat „Czarnego kwadratu” – rosyjskiej państwowej nagrody za serię prac abstrakcyjnych pt. „Operacja”, a w roku 2011 międzynarodowej nagrody Henkel Art Award.

Karolina Wigura (ur. 1980) – socjolożka, publicystka. Członkini redakcji Tygodnika Internetowego „Kultura Liberalna” oraz Zarządu Fundacji Batorego. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Europie” (dodatku do „Dziennika. Polska. Europa. Świat”), „Przeglądzie Politycznym”, „Tygodniku Powszechnym”, „Znaku”. Autorka książki Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki (2011).

Relacja z dyskusji panelistów:

Relacja z debaty publicznej:

Program

Tezy

Postanowiliśmy się przyjrzeć funkcjonowaniu granicy polsko-ukraińskiej w czasie dramatycznych wydarzeń na kijowskim Majdanie. Dokonać analizy działania polskich władz oraz sprawności działania państwa. Temat objął kwestie pomocy osobom rannym, pomocy humanitarnej, przyjęcia uchodźców i ofiar represji, sprawności procedur w sytuacji kryzysowej i zdolności państwa polskiego do działania ad hoc.

Ukraińska scena polityczna i możliwości sprawnego rządzenia. Problem legitymizacji obecnych władz. Rząd, opozycja i Majdan. Nieufność wobec polityki oraz polityków. Nowa konstytucja i problem sanacji polityki. Nowe prawo dotyczące partii politycznych i wyłanianie się nowych partii, w tym reprezentujących siły dotąd nieobecne w parlamencie. Radykalizm polityczny.

wystąpienia:
Mirosław Czech (członek Zarządu Fundacji Batorego)
Wiktor Czumak (dyrektor Instytutu Ukraińskiej Polityki Publicznej) wersja ukraińska
Ołeh Medwediew („polittechnolog”, dziennikarz) wersja ukraińska
Andrij Szewczenko (deputowany do Rady Najwyższej Ukrainy) wersja ukraińska

Stan i podstawowe wyzwania stojące przed ukraińską gospodarką. Recesja, zadłużenie, uzależnienie ekonomiczne wobec Rosji. Problem korupcji i oligarchizacji gospodarki. Niezbędne reformy i ich koszty: polityczne i społeczne. Integracja z Unia Europejską a związki ekonomiczne z Rosją i innymi krajami WNP. Państwo i jego struktury po rządach Janukowycza. Funkcjonowanie instytucji publicznych, ich sprawność, problem przejrzystości i korupcji. Struktury siłowe. Wymiar sprawiedliwości. Władza centralna a regiony, problem decentralizacji a spoistość państwa.

wystąpienia:
Taras Kaczka (niezależny ekspert) wersja ukraińska
Iryna Kłymenko (Instytut Studiów Strategicznych „Nowa Ukraina”) wersja ukraińska
Ihor Koliuszko (Uniwersytet Narodowy Akademia Kijowsko-Mohylańska) wersja ukraińska
Ołeksandra Kużel (deputowana do Rady Najwyższej Ukrainy) wersja ukraińska
Marcin Święcicki (poseł na Sejm RP)

prowadzenie: Mirosław Czech (członek Zarządu Fundacji Batorego)

Spotkanie organizowane z Międzynarodową Fundacją Odrodzenia w Kijowie.
Spotkanie towarzyszyło obchodom 25-lecia Fundacji.

Ukraina stoi obecnie wobec dwóch kluczowych problemów: agresji rosyjskiej na wschodzie kraju oraz konieczności przeprowadzenia reform – podkreślali uczestnicy pierwszej sesji, zatytułowanej „Polityka jako wyzwanie”. Przeszkodą w rozwiązaniu drugiej z tych kwestii jest parlament, którego skład nie odpowiada obecnemu rozkładowi sił politycznych w kraju.

Bogumiła Berdychowska podkreśliła, że z obecnym parlamentem Ukraina nie jest w stanie przejść procesu modernizacji, gdyż część polityków Partii Regionów, podobnie jak partii komunistycznej, „w gruncie rzeczy jest eksponentami interesów sąsiedniego państwa”. Zdaniem Wiktora Czumaka „dzisiaj parlament jest największym hamulcowym ukraińskiej polityki – to on nie pozwala ruszyć z miejsca jakiejkolwiek reformie: sądowniczej, antykorupcyjnej, ochrony prawa”. Koalicja rządząca ma tylko 168 deputowanych i nie dysponuje poparciem większości, która byłaby połączona programem. Według Andrija Szewczenki większość deputowanych, którzy wystąpili z Partii Regionów, „robi w parlamencie to, co wcześniej: za każde głosowanie próbują wyhandlować coś dla siebie, preferencje dla swojego biznesu, utrzymanie swoich ludzi na stanowiskach”. Dlatego zdaniem uczestników dyskusji potrzebne są wybory parlamentarne.

Odnosząc się do konfliktu na wschodzie Ukrainy, Czumak ocenił, że to wojna z systemem wartości, który wybrała Ukraina. Ołeh Medwediew zaznaczył jednak, że wydarzenia w tej części kraju były spowodowane także czynnikami wewnętrznymi. Za rządów Janukowycza bardzo pogorszyła się tam sytuacja gospodarcza, jest wysokie bezrobocie, a „miejscowe elementy stają się łatwą zdobyczą dla służb specjalnych Rosji i dla ruchów separatystycznych”. Medwediew stwierdził, że jednym z najpoważniejszych problemów jest to, z kim rządzący mogą tam prowadzić dialog. Stare miejscowe władze utraciły zaufanie mieszkańców, a separatyści także nie mogą być partnerami dialogu. Wyjściem mogłyby być wybory do obwodowych organów.

Obecnie trudno prognozować, czym zakończy się ten konflikt. Może dojść do jego rozszerzenia na inne regiony albo do przywrócenia w państwie stabilizacji. Ukraina powinna jednak nauczyć się istnieć w warunkach stałego zagrożenia agresją zewnętrzną. Kraj będzie musiał stworzyć nowoczesną armię i stanie przed koniecznością wydawania dużych środków na obronę, to zaś będzie wpływać na gospodarkę. Według Mirosława Czecha doprowadzenie do pokoju na wschodzie Ukrainy to problem nie tyle relacji tego kraju z Rosją, ile tego, do jakiego stopnia Zachód będzie akceptował politykę Putina.

Uczestnicy dyskusji wskazywali też na pozytywne aspekty obecnej sytuacji na Ukrainie, przede wszystkim na konsolidację społeczeństwa. Medwediew podkreślił, że m.in. dzięki agresji Putina znacznie wzrosło poparcie dla idei niepodległej Ukrainy. Powstało ponadto zjawisko rosyjskojęzycznego nacjonalizmu ukraińskiego, które obejmuje także wschód i południe kraju. Również Szewczenko za pozytywne zjawisko uznał dużą konsolidację społeczeństwa. Zaznaczył jednak, że „teraz będziemy świadkami walki Poroszenki z Poroszenką”, gdyż w jego życiorysie są rysy problematyczne: zmienianie partii czy niegotowość oddzielenia biznesu od polityki. Według komentatora jest duże prawdopodobieństwo, że „dostaniemy przejściowego prezydenta, który będzie jedną nogą w przeszłości, drugą w przyszłości”.

W drugiej sesji – „Gospodarka i państwo jako wyzwanie” – podkreślano, że przełamanie kryzysu na Ukrainie zależy od podjęcia szybkich działań w sferze decentralizacji, poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej oraz walki z korupcją, przy jednoczesnym rozwiązaniu konfliktu na wschodzie. Scenariusz rozwoju wydarzeń nie jest bynajmniej jasny – mówili uczestnicy dyskusji.

Taras Kaczka zaznaczył, że rozwiązania wymaga kryzys związany z polityką regulacyjną państwa, gdyż działania korupcyjne są częścią ustawodawstwa. Ukraina musi też dokonać reorientacji swojego handlu zagranicznego, a w podstawowych sferach gospodarki zasadniczym partnerem handlu zagranicznego jest rynek rosyjski. Jego zdaniem pomoc państwa powinna polegać przede wszystkim na pokonywaniu problemów strukturalnych w środowisku regulacyjnym, a interwencja państwa powinna być jak najmniejsza.

Z kolei Ołeksandra Kużel wskazała na konieczność zadbania o klasę średnią, bo w sytuacji kryzysu Ukraina funkcjonuje właśnie dzięki niej. Tymczasem biznes jest niszczony przez brak praworządności i uczciwych sądów. Milicja, prokuratura i sądy to „trójkąt śmierci”, w którym przedsiębiorca nie ma szans. Ważnymi zadaniami są ponadto walka z korupcją i „reset władzy”, obejmujący także sędziów, milicjantów, prokuratorów, celników i urzędników podatkowych.

Iryna Kłymenko przedstawiła trzy możliwe scenariusze rozwoju sytuacji, wymodelowane przez Instytut Studiów Strategicznych „Nowa Ukraina”. Według niej najbardziej prawdopodobny to konserwatywna stabilizacja. Jeśli prezydentowi uda się zapobiec rozlaniu się konfliktu na inne tereny, jest nadzieja, że stopniowo udałoby się zmniejszać jego obszar, a jednocześnie odbudowywać instytucje władzy. Nie można jednak wykluczyć pesymistycznego scenariusza, czyli dalszego trwania kryzysu. Jeśli prezydent nie skonsoliduje wokół siebie elity politycznej, parlament nie będzie pracował, nie uda się wziąć pod kontrolę organów siłowych, a konflikt na wschodzie rozszerzy się, to wówczas nie może być mowy o przeprowadzeniu reform. Istnieje wreszcie scenariusz optymistyczny, ale niemal utopijny. Zgodnie z nim Ukraina nawiązałaby rzeczywistą współpracę z krajami UE i USA. Do tego konieczne jest potraktowanie Ukrainy przez Unię jako przyszłego członka.

Według Ihora Koliuszki pierwszym krokiem powinna być reforma decentralizacyjna. Konieczne są przy tym zmiany w konstytucji, gdyż zgodnie z nią organami wykonawczymi w rejonach i obwodach są państwowe administracje. Ponieważ wola rozwiązania tego problemu w obecnym parlamencie jest wątpliwa, sprawa reformy konstytucyjnej wiąże się ściśle z kwestią przedterminowych wyborów do parlamentu. Zreformowania wymaga również władza wykonawcza.

Natomiast Marcin Święcicki podkreślił, że Unia Europejska powinna udzielić mocniejszej odpowiedzi na rosyjską agresję, żeby „stworzyć zewnętrzną osłonę dla reform” na Ukrainie. Za najważniejsze uznał działania w sferze energetyki, m.in. ograniczenie zużycia energii i podniesienie taryf. Święcicki wyraził przekonanie, że jeśli Ukraina w pełni wdroży umowę stowarzyszeniową, trudno będzie odmówić jej członkostwa w UE.

Bogumiła Berdychowska (ur. 1963) – publicystka, członkini redakcji kwartalnika „Więź”. Wcześniej kierowała Biurem ds. Mniejszości Narodowych w Ministerstwie Kultury i Sztuki, była zastępczynią dyrektora V Programu Polskiego Radia. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Krytyce” (Kijów), „Kulturze” (Paryż), „Rzeczpospolitej”, „Tygodniku Powszechnym”. Autorka licznych publikacji dotyczących Ukrainy.

Mirosław Czech (ur. 1962) – publicysta, komentator polityczny „Gazety Wyborczej”, członek Zarządu Fundacji Batorego. Członek władz Związku Ukraińców w Polsce. W latach 1993-2001 poseł na Sejm RP. Działacz Unii Demokratycznej, a następnie Unii Wolności, gdzie pełnił m.in. funkcję sekretarza generalnego.

Wiktor Czumak (ur. 1958) – profesor nadzwyczajny, prawnik, ekspert ds. bezpieczeństwa. Autor wielu prac naukowych dotyczących obronności i bezpieczeństwa wewnętrznego. W 1992-2004 pracownik Państwowej Służby Granicznej Ukrainy. Były dyrektor analiz polityki i bezpieczeństwa Międzynarodowego Centrum Studiów Politycznych. Od 2010 – dyrektor Instytutu Ukraińskiej Polityki Publicznej.

Taras Kaczka (ur. 1979) – niezależny ekspert w dziedzinie integracji europejskiej i międzynarodowego prawa handlowego. Były wicedyrektor departamentu dostosowania prawodawstwa w Ministerstwie Sprawiedliwości Ukrainy i szef obsługi prawnej integracji europejskiej. Członek ukraińskiej delegacji do negocjacji w UE w sprawie umowy o stowarzyszeniu między Ukrainą a UE.

Iryna Kłymenko (ur. 1964) – główna doradczyni Instytutu Studiów Strategicznych „Nowa Ukraina”. Specjalizuje się w dziedzinie globalnej ekonomii i bezpieczeństwa ekonomicznego. Współautorka kilku monografii i około 100 raportów analitycznych i artykułów na tematy gospodarki światowej, makroekonomii i rozwoju biznesu.

Ihor Koliuszko (ur. 1965) – polityk i ekspert. Założyciel i prezes Centrum reform politycznych i prawnych. Ekspert w dziedzinie prawa publicznego, autor ponad 40 publikacji naukowych dotyczących zagadnień prawa publicznego. Szef Zakładu Nauk o Państwie i Prawie Wydziału Prawa Uniwersytetu Narodowego Akademia Kijowsko-Mohylańska.

Ołeksandra Kużel (ur. 1953) – ekonomistka, dr. Deputowana do Rady Najwyższej Ukrainy, gdzie jest szefową komisji przedsiębiorczości, polityki regulacyjnej i antymonopolowej. Laureatka wielu nagród za wkład w rozwój wolnej przedsiębiorczości, wolności gospodarczej i ożywienia społeczno-ekonomicznego społeczeństwa ukraińskiego. Prezes Centrum Analitycznego „Akademia”.

Andrij Szewczenko (ur. 1976) – działacz polityczny i społeczny, dziennikarz, deputowany do Rady Najwyższej Ukrainy. Był korespondentem Głosu Ameryki, Ukraine Network Broadcasting, pracował jako redaktor naczelny i prezenter wiadomości telewizji 5 Kanal, reżyser filmów dokumentalnych dot. sytuacji społecznej i politycznej Ukrainy.

Podczas konferencji niezależni obserwatorzy i międzynarodowi eksperci z Polski, Hiszpanii i Rosji oceniali przebieg kampanii wyborczej i głosowania.