Większość Polek i Polaków (64% wg badania More in Common Polska) twierdzi, że sprawy w naszym kraju idą w złym kierunku. Patrzymy na przyszłość z niepewnością, lękiem, frustracją, smutkiem ale i nadzieją. Bo wiemy, w jakim kraju chcielibyśmy żyć.

Pytani o idealną Polskę w perspektywie dekady odpowiadamy, że ma być ona bezpieczna, demokratyczna, sprawiedliwa, uczciwa, praworządna, nowoczesna, tolerancyjna, ekologiczna, otwarta. Rozumiemy, że warunkiem lepszej przyszłości jest rozwój oparty na zwiększonych nakładach na edukację i nauką oraz bezpieczeństwo wymagające sprawnych sił zbrojnych.

Niestety, nie ufamy państwu przekonani, że w sytuacji kryzysu będziemy musieli radzić sobie sami. Tak jak podczas pierwszych tygodni pandemii Covid-19 i tak jak w pierwszych dniach po agresji Rosji na Ukrainę. To dzięki mobilizacji społeczeństwa obywatelskiego – zaangażowaniu organizacji społecznych oraz rzesz wolontariuszy i wolontariuszek powstały sieci pomocy potrzebującym: osobom wymagającym troski w czasie kryzysu sanitarnego i tym, którzy uciekali przed wojną. Podczas tych kryzysów zrozumieliśmy znaczenie samoorganizacji i rolę organizacji obywatelskich jako źródła społecznej odporności. Pytani o ocenę sił, które działały najlepiej w czasie napływu osób uchodźczych z Ukrainy z najwyższym uznaniem wskazujemy organizacje społeczne (87% ocen bardzo dobrych i dobrych) oraz wolontariuszy (95%).

Zorganizowane społeczeństwo obywatelskie umie nie tylko działać, wie także jak budować lepszą przyszłość. Organizacje społeczne wraz z ekspertami i ekspertkami od miesięcy pracują nad propozycjami dla Rzeczpospolitej: Obywatelski Pakt dla Edukacji przygotowany przez Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji, projekt prawa klimatycznego proponowany przez organizacje ekologiczne, projekty ustaw przywracających praworządność, propozycje działań przywracających konstytucyjną zasadę samorządności terytorialnej, projekty rozwiązań chroniących i realizujących podstawowe prawa kobiety, propozycje sanacji i modernizacji mediów publicznych, propozycje dotyczące polityki kulturalnej i projekt ustawy o muzeach, rekomendacje dla krajowej i lokalnych polityk migracyjnych i integracyjnych.

To tylko niektóre z obszarów wymagających naprawy, poprawy lub modernizacji, gdzie społeczeństwo obywatelskie ma gotowe propozycje rozwiązań i aktów legislacyjnych. Przedstawiliśmy je podczas Święta Wolności i Praw Obywatelskich podczas „Rozmowy obywatelskiej o przyszłości” i wartościach społeczeństwa obywatelskiego zorganizowanej przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych, Fundację im. Stefana Batorego i Europejskie Centrum Solidarności.

Rozmowa obywatelska o przyszłości

Swoimi propozycjami na to, w jakim kierunku powinno zmierzać państwo i społeczeństwo podzielilismy się w czasie rozmowy obywatelskiej 3 czerwca w Gdańsku. Wzięli w niej udział przedstawiciele i przedstawicielki organizacji pozarządowych specjalizujących się w następujących obszarach:

  1. PraworządnośćBartłomiej Przymusiński (Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”) oraz Trybunał Konstytucyjny i Ustawa o prokuraturzeKrzysztof Izdebski (Fundacja im. Stefana Batorego)
  2. EdukacjaAlicja Pacewicz (Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji) oraz Olga Napiontek (Fundacja Civis Polonus)
  3. Prawo klimatyczneWojciech Kukuła (Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi)
  4. Prawa kobietJoanna Piotrowska (Feminoteka) i Antonina Lewandowska (FEDERA)
  5. Prawa ucznia i uczennicŁukasz Korzeniowski (Stowarzyszenie Umarłych Statutów)
  6. Polityka migracyjna i integracyjnaAgnieszka Kosowicz (Fundacja Polskie Forum Migracyjne)
  7. Media publiczneJan Dworak
  8. Kultura – muzeaPiotr Rypson (Zespół do spraw reformy muzeów, afiliowany przy Komitecie Narodowym ICOM Polska)
  9. SamorządnośćAdam Gendźwiłł (Zespół Ekspertów Samorządowych Fundacji im. Stefana Batorego)
  10. Społeczeństwo obywatelskieKarolina Dreszer-Smalec (OFOP)

Wszystkie propozycje przedstawione podczas „Rozmowy obywatelskiej o przyszłości” są zebrane na stronie OFOP.


Chociaż rośnie liczba szkół, które ze względu na zakażenia koronawirusem przechodzą na powrót w tryb nauczania zdalnego lub na nauczanie w trybie mieszanym, katastrofa, której się obawiano, na szczęście nie nastąpiła. Nie oznacza to jednak, że pandemia i wymuszona nią izolacja nie odcisnęła na polskim systemie edukacji trwałego piętna. Nadal nie mamy kompleksowych danych o liczbie dzieci, które „zniknęły” z różnych przyczyn z systemu podczas lockdownu. Niepokojącym sygnałem, który wskazuje na pogorszenie jakości nauczania w trybie zdalnym, były tegoroczne wyniki matur, oblanych przez ponad jedną czwartą abiturientów. Musimy też liczyć się z jeszcze większym odpływem osób z zawodu nauczycielskiego, spowodowanym nie tylko nieadekwatnymi wynagrodzeniami, ale również lękiem o zdrowie. Czy pandemia położyła zatem kres modelowi szkoły, jaką znamy? Czy spowodowane nią straty w szkolnictwie można jeszcze odrobić? I jakich zmian potrzebujemy, by szkoła stała się wreszcie instytucją wyrównującą szanse życiowe i integrującą uczniów z różnych środowisk?

Punktem wyjścia do rozmowy były tezy zwarte w analizie prof. Marty Zahorskiej „Sukces czy porażka zdalnego nauczania?” sformułowane w oparciu o dziewięć ogólnopolskich badań nad warunkami edukacji online w Polsce podczas lockdownu oraz komentarz Pawła Marczewskiego „Epidemia nierówności w edukacji” na temat tego, jak pandemia zaostrza strukturalne problemy polskiej oświaty.

W dyskusji udział wzięli:

Prowadzenie: Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego)

***

Anna Blumsztajn – socjolożka związana z Instytutem Pedagogicznym Uniwersytetu Gdańskiego, nauczycielka wiedzy o społeczeństwie w Wielokulturowym Liceum Humanistycznym im. Jacka Kuronia w Warszawie, którego była również dyrektorka. W pracy naukowej zajmuje się m. in. równością szans edukacyjnych.

Paweł Marczewski – dr, szef działu Obywatele forumIdei Fundacji Batorego. Socjolog, historyk idei, publicysta.

Małgorzata Sikorska – dr hab., socjolożka, pracuje jako adiunktka na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w socjologii życia rodzinnego i przemianach obyczajowości współczesnego społeczeństwa polskiego. Ostatnio opublikowała książkę „Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności” (2019).

Przemysław Staroń –  nauczyciel, psycholog i kulturoznawca. Pracuje w II. LO im. Bolesława Chrobrego, gdzie uczy etyki oraz wiedzy o kulturze, a jako psycholog na Wydziale Psychologii SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego w Sopocie oraz w Sopockim Uniwersytecie Trzeciego Wieku. W 2018 uhonorowany tytułem Nauczyciel Roku. Jest również ekspertem think-tanku Strategie 2050 współpracującego z Ruchem 2050 Szymona Hołowni

Marta Zahorska – dr hab., socjolożka. Ekspertka w dziedzinie socjologii edukacji, jej zainteresowania naukowe i badania koncentrują się na problematyce powstawania i rozwoju systemów edukacyjnych, społecznych konsekwencji przemian w systemach szkolnych, procesów wykluczania i marginalizacji w oświacie, trendów w polityce edukacyjnej i edukacji obywatelskiej. Pracowała w Instytucie Socjologii UW, wykładała również w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych OFOP, Fundacja im. Stefana Batorego, Mamprawowiedziec.pl, Stowarzyszenie61 oraz Inicjatywa “Nasz Rzecznik” organizują wydarzenie “Mamy pomysł na Polskę!”.

W szerokim gronie organizacji społecznych, od wielu miesięcy pracujemy nad konkretnymi propozycjami, w jakim kierunku powinno zmierzać państwo i społeczeństwo. Zależy nam na naprawie Polski w określonych obszarach życia społecznego i mamy na to gotowe rozwiązania. Dajemy konkretne odpowiedzi na problemy, które wywołują w społeczeństwie lęki, frustrację i rozczarowanie.

W znacznej części obszarów rozwiązania te są jedynymi kompleksowymi propozycjami, które funkcjonują w przestrzeni publicznej – nie wyobrażamy sobie sytuacji, żeby nie wzięto ich pod uwagę przed wyborami i po wyborach.

W ostatnich latach naznaczonych globalnymi kryzysami i głębokim podziałem społeczeństwa to właśnie organizacje i społeczeństwo obywatelskie stawało na pierwszej linii frontu, aby bronić dobra wspólnego – demokracji, praworządności, praw człowieka, sprawiedliwości, przyrody. I to właśnie na tych fundamentach chcemy budować lepsze i bezpieczniejsze państwo.

Mamy nadzieję i wierzymy, że zmiana jest możliwa. Potrzebujemy przestrzeni do współpracy i dialogu, aby móc skutecznie działać – wspólnie i na rzecz wspólnego dobra. I taką właśnie przestrzeń stworzymy podczas wydarzenia “Mamy pomysł na Polskę”.

29 września zostaną przedstawione wszystkie Propozycje obywatelskie dla Polski przygotowane przez organizacje społeczne. Będzie także przestrzeń do zabrania głosu dla przedstawicieli i przedstawicielek Komitetów Wyborczych na temat prezentowanych rozwiązań.

ZAPISZ SIĘ NA WYDARZENIE

W wydarzeniu wezmą udział przedstawiciele i przedstawicielki społeczeństwa obywatelskiego z następujących dziedzin:

PROGRAM:

12:00 – 12:20
Konwencja NGO – Mamy pomysł na Polskę!
Prezentacja Propozycji obywatelskich dla Polski przygotowanych przez zorganizowane społeczeństwo obywatelskie

12:20 – 12:30
Mamy prawo wiedzieć
Podsumowanie pytań zadanych osobom kandydującym w wyborach 2023 poprzez serwis Mamprawowiedziec.pl i napływających na nie odpowiedzi

12:30 – 13:30
Deklaracje współpracy polityków i polityczek z organizacjami
Podsumowanie pierwszej części spotkania i Dialogów stolikowych
Wypowiedzi Przedstawicielek i Przedstawicieli organizacji społecznych
Wypowiedzi Przedstawicielek i Przedstawicieli Komitetów Wyborczych na temat współpracy i Propozycji obywatelskich przygotowanych przez organizacje społeczne

Wypowiedzi 10 minutowe na temat przeprowadzonych rozmów, wrażenia, wnioski, informacja zwrotna i deklaracja współpracy oraz przyjęcia proponowanych rozwiązań

13:30 – 14:00 Lunch i rozmowy kuluarowe

14:00 – 16:30
Dobre prawo dla zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego

14:00 – 14:30 – Uprośćmy działalność społeczną!

Prezentacja głównych rezultatów, narzędzi pracy, wniosków i rekomendacji do dalszego działania płynących z projektu pn. „Dobre prawo dla organizacji społecznych – myśl centralnie, działaj lokalnie” (Tomasz Pawłowski – Fundacja trzeci.org, Rafał Dymek – Polska Fundacja im. Roberta Schumana)

14:30 – 15:30

Dyskusja: Pomiędzy teorią a praktyką. Jak skutecznie działać na rzecz dobrego prawa dla organizacji pozarządowych?”

Dyskusja wokół wydanych we wrześniu 2023 r. publikacji „Na rzecz organizacji. W trosce o dobre prawo dla organizacji pozarządowych w Polsce” oraz „W poszukiwaniu perpetuum mobile. Dobre prawo dla trzeciego sektora” (rozmówcy: Piotr Frączak, Łukasz Gorczyński – OFOP, Magdalena Szafranek, Szymon Wójcik – Uniwersytet Warszawski, moderacja: Adela Gąsiorowska – Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich)

15:30 – 16:30

W kierunku rozwiązań systemowych 

Co dalej z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie? Rekomendacje i stan prac nad społecznym projektem nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Tomasz Schimanek – Stowarzyszenie Dialog Społeczny)

Czy potrzebujemy Kodeksu NGO? Przedstawienie kluczowych tez z ekspertyzy prawnej dotyczącej postulatu zebrania regulacji prawa organizacji pozarządowych w jednym akcie prawnym – ustawie, której celem i przedmiotem miałoby być ujęcie całości lub większości prawa ngo, stając się dla tego przedmiotu regulacji normatywnych aktem podstawowym (Przemysław Żak – Pajączkowska i Wspólnicy Kancelaria Prawna Sp.k.)

Gwarancje bezpieczeństwa prawno-podatkowego dla organizacji pozarządowych (Julia Kluczyńska – Forum Darczyńców w Polsce)

Pytania i dyskusja (Rafał Kowalski – OFOP, ngo.pl)

Przygotowywane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki zmiany w prawie oświatowym, zagrażają jakości pracy szkoły, stabilności i niezależności nauczania i wychowania. Szkoła utraci autonomię i podporządkowana zostanie w pełni władzy centralnej, pogorszy się sytuacja uczniów i uczennic oraz nauczycielek i nauczycieli, ograniczone zostanie prawo rodziców do wpływu na ofertę programową szkoły, a samorządy lokalne i inne organy prowadzące szkoły stracą wpływ na funkcjonowanie swoich placówek.

Konieczne jest publiczne mówienie o tych zagrożeniach. Dlatego też postawiliśmy zorganizować dyskusję z udziałem środowisk nauczycielskich, przedstawicieli organizacji społecznych zajmujących się edukacją, samorządowców i osób piszących na temat szkoły.

Udział wzięli:

Spotkanie poprowadził Edwin Bendyk (prezes Fundacji Batorego).

Polecamy również tekst Pawła Marczewskiego z forumIdei Fundacji Batorego „7 gwoździ do trumny edukacji”.