Wprowadzenia: Mirosława Grabowska (dyrektor Centrum Badania Opinii Społecznej), Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego) oraz Andrzej Waśkiewicz (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego)
Prowadzenie: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego).
Uczestnicy: Henryk Domański (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), Antoni Dudek (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Jakub Dymek („Krytyka Polityczna”), Mateusz Fałkowski (Kolegium Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego), Maciej Gdula („Krytyka Polityczna”), Łukasz Jurczyszyn (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych), Rafał Kalukin („Polityka”), Tomasz F. Krawczyk (Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego), Ewa Kulik-Bielińska (dyrektor Fundacji im. Stefana Batorego), Paweł Marczewski (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Anna Materska-Sosnowska (Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego), Agnieszka Nogal (Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego), Adam Ostolski (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Łukasz Pawłowski („Kultura Liberalna”), Bartłomiej Radziejewski („Nowa Konfederacja”), Mikołaj Rakusa-Suszczewski (Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego), Błażej Sajduk (Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józef Tischnera), Tomasz Sawczuk („Kultura Liberalna”), Michał Syska (dyrektor Ośrodka Myśli Społecznej im. F. Lassalle’a), Tadeusz Szawiel (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Jan Tokarski („Kronos”), Piotr Trudnowski (Klub Jagielloński), Tomasz Zarycki (Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego).
Tezy
Emmanuel Macron w swej kampanii prezydenckiej odwoływał się do odmiennych tradycji politycznych, stawiając w centrum przeciwstawienie społeczeństwa otwartego zamkniętemu i wbrew ogólnym tendencjom wychwalając Europę, globalizacje i migrację. Wygrał wybory, a tworząc nowy rząd sięgnął po osoby z lewicy, centrum i prawicy. Zatrząsł też całą mapą polityczną, stawiając pod znakiem zapytania istnienie dominujących dotychczas partii lewicowych i prawicowych (socjalistycznej i republikańskiej). Te uwagi piszemy przed wyborami parlamentarnymi we Francji, które mogą ukazać głębię i trwałość zmian, który pociągnął za sobą wybór Macron na prezydenta.
Wybory francuskie skłaniają do postawienia pytania o dzisiejsze podziały ideowe i naturę podstawowych konfliktów nie tylko we Francji, lecz i w innych państwach demokratycznych , w tym w Polsce. Czy mamy do czynienia z zamazywaniem różnic między tradycyjnie rozumianą lewicą, prawicą i centrum, czy też próbą zdefiniowania tych pól na nowo? Czy istotniejsze są inne podziały, odwołujące się do kategorii klasowych: na uprzywilejowanych i wykluczonych? A może na tych, którzy przywiązani są do tradycyjnych narodowych tożsamości, oraz na opowiadających się za szerszymi tożsamościami? Może dzisiaj ważniejszy jest, sięgając do często występującego na Zachodzie opisu, podział na nacjonalistów i globalistów (czy alternatywnie: patriotów i kosmopolitów)? Jaka jest rola podziałów kulturowych, m.in. podziału na tradycjonalistów i oświeceniowców? Jaka rolę w podziałach odgrywa indywidualizm i wspólnotowość? A może – co podkreślają różnego rodzaju populiści – najważniejszy jest podział na elity i masy?
Jaką odpowiedź na obecną sytuację mają tradycyjne, często zakorzenione od lat w swych społeczeństwach partie polityczne? Na ile jest ona adekwatna do zachodzących w świecie zmian politycznych, ekonomicznych, społecznych czy kulturowych?
Aleksander Smolar
Nagranie spotkania
Wprowadzenia: Aleksander Hall (Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie) oraz Krzysztof Mazur (Klub Jagielloński)
Prowadzenie: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego).
Uczestnicy: Monika Gabriela Bartoszewicz (Akademia Vistula, Warszawa), Marek Beylin („Gazeta Wyborcza”), Elżbieta Ciżewska (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego), Ludwik Dorn, Antoni Dudek (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Jakub Dymek („Krytyka Polityczna”), Mateusz Fałkowski (Kolegium Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego), Rafał Kalukin („Polityka”), Leszek Koczanowicz (Uniwersytet SWPS, Wrocław), Tomasz F. Krawczyk (Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego), Piotr Leszczyński („Przegląd Polityczny”), Paweł Marczewski (Fundacja im. Stefana Batorego), Anna Materska-Sosnowska (Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego), Adam Michalak („Nowa Konfederacja”), Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Fundacja im. Stefana Batorego), Mikołaj Rakusa-Suszczewski (Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego), Jan Rokita, Agnieszka Rosner (Res Publica Nowa), Błażej Sajduk (Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józef Tischnera), Andrzej Szahaj (Instytut Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika), Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”), Michał Szułdrzyński („Rzeczpospolita”), Henryk Woźniakowski (Społeczny Instytut Wydawniczy Znak), Szymon Wróbel (Instytut Filozofii i Socjologii PAN).
Tezy
Kryzysy, z którymi borykają się dziś demokracje – finansowy, migracyjny, kryzys zaufania do instytucji państwowych – rodzą pokusy sięgania po rozwiązania pozorne i antydemokratyczne, które obiecują szybkie rozładowanie niepokojów społecznych bez sięgnięcia do rzeczywistych źródeł problemów.
Pokusy te przyjmują różne formy dla różnych tradycji politycznych. Konserwatyzm staje przed pokusą zrezygnowania z obrony trwałości i ciągłości instytucji państwa na rzecz budowy państw homogenicznych kulturowo lub państw z wyraźną kulturą dominującą. Lewica kuszona jest transferami socjalnymi w zamian za milczące przyzwolenie na rozmontowywanie liberalnego państwa prawa. Liberałów kusi, by wobec wzbierającej fali populizmu ograniczyć wpływ szerokich rzesz wyborców na niektóre sfery polityczne i oddać je pod kontrolę technokratów. Te pokusy, choć różne, mają jednak wspólny mianownik – nakłaniają do rezygnacji z fundamentu każdej demokracji, jakim jest pluralizm opinii i stylów życia.
Do jakich zasobów politycznych i ideowych mogą dziś sięgnąć w Polsce i na świecie te trzy nurty, aby ustrzec się przed pokusami antydemokratycznymi? W jaki sposób mogą postawić tamę populizmowi i autorytaryzmowi? Jak mogą zachować swoją tożsamość ideową, a jednocześnie odpowiedzieć na współczesne wyzwania?
Na te pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas cyklu dyskusji, z których pierwszą poświęciliśmy konserwatyzmowi.
Nagranie spotkania:
Wprowadzenia: Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”), Agata Szczęśniak (OKO.press), Jacek Żakowski („Polityka”),
Prowadzenie: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego).
Uczestnicy: Ryszard Bugaj (Instytut Nauk Ekonomicznych PAN), Rafał Chwedoruk (Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego), Elżbieta Ciżewska (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego), Mikołaj Cześnik (Instytut Nauk Społecznych SWPS), Mateusz Fałkowski (Kolegium Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego), Anna Gromada (Fundacji Kaleckiego), Rafał Kalukin („Polityka”), Leszek Koczanowicz (Uniwersytet SWPS, Wrocław), Paweł Marczewski (Fundacja im. Stefana Batorego), Anna Materska-Sosnowska (Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego), Jakub Majmurek („Krytyka Polityczna”). Andrzej Mencwel (Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego), Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Fundacja im. Stefana Batorego), Krzysztof Podemski (Instytut Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza), Wojciech Przybylski (Res Publica Nowa), Agnieszka Rosner (Res Publica Nowa), Tomasz Sawczuk („Kultura Liberalna”), Grzegorz Sroczyński (gazeta.pl), Kinga Stańczuk („Nowe Peryferie”), Igor Stokfiszewski („Krytyka Polityczna”), Michał Syska (Ośrodek Myśli Społecznej im. F. Lassalle’a), Piotr Szumlewicz (Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych), Szymon Wróbel (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), Andrzej Waśkiewicz (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Tomasz Zarycki (Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego).
Nagranie spotkania:
Kolejne spotkanie z cyklu poświęconego stosunkowi głównych nurtów politycznych do demokracji w sytuacji kryzysu – finansowego, migracyjnego, ale też zaufania do instytucji państwowych. Podczas tych dyskusji stawiane są pytania m.in. o to, w jaki sposób można dziś ustrzec się przed pokusami antydemokratycznymi, postawić tamę populizmowi i autorytaryzmowi oraz zachować tożsamość ideową, a jednocześnie odpowiedzieć na współczesne wyzwania.
Pierwsze z tych spotkań – poświęcone konserwatyzmowi – odbyło się 28 września 2017 [link]
Tezy
Kryzysy, z którymi borykają się dziś demokracje – finansowy, migracyjny, kryzys zaufania do instytucji państwowych – rodzą pokusy sięgania po rozwiązania pozorne i antydemokratyczne, które obiecują szybkie rozładowanie niepokojów społecznych bez sięgnięcia do rzeczywistych źródeł problemów.
Pokusy te przyjmują różne formy dla różnych tradycji politycznych. Konserwatyzm staje przed pokusą zrezygnowania z obrony trwałości i ciągłości instytucji państwa na rzecz budowy państw homogenicznych kulturowo lub państw z wyraźną kulturą dominującą. Lewica kuszona jest transferami socjalnymi w zamian za milczące przyzwolenie na rozmontowywanie liberalnego państwa prawa. Liberałów kusi, by wobec wzbierającej fali populizmu ograniczyć wpływ szerokich rzesz wyborców na niektóre sfery polityczne i oddać je pod kontrolę technokratów. Te pokusy, choć różne, mają jednak wspólny mianownik – nakłaniają do rezygnacji z fundamentu każdej demokracji, jakim jest pluralizm opinii i stylów życia.
Do jakich zasobów politycznych i ideowych mogą dziś sięgnąć w Polsce i na świecie te trzy nurty, aby ustrzec się przed pokusami antydemokratycznymi? W jaki sposób mogą postawić tamę populizmowi i autorytaryzmowi? Jak mogą zachować swoją tożsamość ideową, a jednocześnie odpowiedzieć na współczesne wyzwania?
W dwudniowej konferencji poświęconej problemom naruszania podstawowych standardów praworządności w Polsce w wyniku wprowadzonych przez partię rządzącą zmian ustawowych grono prawników: konstytucjonalistów, akademików i praktyków prawa zastanawiało się jak skutecznie i w zgodzie z obowiązującym porządkiem konstytucyjnym przywrócić prawidłowe funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego, Krajowej Rady Sądownictwa, Sądu Najwyższego oraz sądownictwa powszechnego. Słowo wprowadzające wygłosił Rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar. Konferencję rozpoczął wykład prof. Samuela Issacharoffa z NYU, „Populizm a rządy demokratyczne”.
Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara
Wykład prof. Samuela Issacharoffa „Populizm a rządy demokratyczne”
Debata na temat Trybunału Konstytucyjnego
Debata na temat Krajowej Rady Sądownictwa
Debata na temat zmian w Sądzie Najwyższym
Debata na temat zmian w funkcjonowaniu sądów powszechnych
Debata na temat rządów prawa w Polsce
Media o konferencji:
„Jak wygrać i jak sprzątać” – wywiad Jacka Żakowskiego z prof. Samuelem Issacharoffem w tygodniku „Polityka”
„Odwet nie jest wyjściem. Gwałtowne rozliczenie z rządami PiS może doprowadzić do groźnego starcia” – wywiad Piotra Stasińskiego z prof. Issacharoffem w „Gazecie Wyborczej”
„Głosujmy na partię Przywrócenia Państwa Prawa, czyli o debacie Fundacji Batorego” – relacja Rafała Zakrzewskiego w „Gazecie Wyborczej”.
„Bodnar: Dla kogo i po co chcemy przywrócić państwo prawa? To jest główne pytanie” – omówienie wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, , Anna Wójcik, Oko.press
„Prof. Samuel Issacharoff: spirala zemsty prowadzi do upadku demokracji” – omówienie wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, Anna Wójcik Oko.press
„Izby Dyscyplinarną i Kontroli Nadzwyczajnej trzeba zlikwidować – eksperci na debacie Batorego” – omówienie panelu o Sądzie Najwyższym, Maria Pankowska, Oko.press
„Sprzątanie po „złej zmianie” w KRS. Cztery scenariusze ekspertów z debaty Batorego” – omówienie panelu o Krajowej Radzie Sądownicwa, Maria Pankowska, Oko.press
„„Powstało wiele sytuacji, wiele zdarzeń i krzywd nieodwracalnych”. Czy uda się przywrócić państwo prawa?” – omówienie dyskusji: „Rządy prawa w Polsce – czy możliwe jest porozumienie wokół podstawowych wartości?”, która zakończyła konferencję, Rafal Zakrzewski, Oko.press
Środek ciężkości realnej władzy w Europie przesuwa się na Wschód pod względem tego, na kogo USA mogą liczyć, ale też kto ma rosnący wpływ na przebieg wydarzeń” – mówi na łamach „New York Timesa” emerytowany generał Ben Hodges, były głównodowodzący amerykańskich wojsk lądowych w Europie. Generał ma silne związki z regionem – zasiada w radzie konferencji Warsaw Security Forum oraz współpracuje z Center for European Policy Analysis – więc jego ocena może się wydawać tendencyjna. Ale podobne opinie słychać także z innych ust.
„Wojna zwiększyła wpływy krajów Europy Środkowo-Wschodniej o negatywnych opiniach na temat Rosji, wzmocniła wezwania do rozszerzenia UE i NATO oraz osłabiła siłę Francji i Niemiec” – pisze Steven Erlanger, główny korespondent nowojorskiego dziennika w Europie. I podpiera się wypowiedzią między innymi… kanclerza Olafa Scholza, który podczas wykładu na temat przyszłości Europy wygłoszonego w Pradze stwierdził, że „centrum Europy przesuwa się na Wschód”.
„Środek ciężkości NATO przesunął się na Północ, do nowych członków, oraz na Wschód, do Polski i krajów bałtyckich. W większym stopniu niż dotychczas Sojusz będzie kształtowany przez kraje, które znają rosyjskie zagrożenie z bliska” – to z kolei fragment artykułu Davida Ignatiusa, laureata nagrody Pulitzera, od przeszło 30 lat piszącego o sprawach zagranicznych dla dziennika „Washington Post”.
Czytelnikom w Warszawie, natrafiającym na takie diagnozy w największych światowych gazetach, może zakręcić się w głowie. Dowiadujemy się z nich o kompromitacji polityki Francji i Niemiec wobec Moskwy, o windykacji diagnoz państw byłego bloku komunistycznego, które przed rosyjskim imperializmem ostrzegały od lat, wreszcie o zwiększonych wydatkach obronnych między innymi w Polsce, która nie tylko chce przeznaczyć nawet 4 procent PKB na zbrojenia, ale jeszcze ponad dwukrotnie zwiększyć liczebność armii.
