Wszystko wskazuje na to, że udało się uniknąć głosowania na Prezydenta w maju, co byłoby przedsięwzięciem naruszającym konstytucyjne warunki stawiane wyborom, a także zagrażającym zdrowiu i życiu obywateli. Znów aktualne staje się pytanie, jak w stanie epidemii zorganizować wybory korespondencyjne tak, aby były demokratyczne i bezpieczne? Jak wyjść z obecnego kryzysu w oparciu o obowiązujące przepisy Konstytucji? Jak osiągnąć porozumienie, które dałoby wszystkim obywatelom przekonanie, że uczestniczą w procedurze bezpiecznej i uczciwej?
Przedyskutowaliśmy propozycje wysunięte przez Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego oraz przez Klub Jagielloński, które zaprezentowali:
Jarosław Flis (Uniwersytet Jagielloński, członek Zespołu Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego)
Piotr Trudnowski (prezes Klubu Jagiellońskiego)
Komentarze:
Łukasz Warzecha (tygodnik „Do rzeczy”)
Zuzanna Dąbrowska („Rzeczpospolita”)
Prowadzenie:
Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
Zuzanna Dąbrowska – dziennikarka prasowa, radiowa i telewizyjna. Obecnie związana z „Rzeczpospolitą”. Wcześniej m.in. szefowa działu politycznego w „Dzienniku” i „Dzienniku Gazecie Prawnej”
Jarosław Flis – socjolog, dr hab., profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykładowca na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Komentator polityczny. Współpracuje z „Tygodnikiem Powszechnym”. Członek Zespołu Ekspertów Wyborczych forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego.
Aleksander Smolar – politolog, od 1999 roku prezes Fundacji im. Stefana Batorego. Emerytowany pracownik naukowy francuskiego Centre National de la Recherche Scientifique. Współtwórca i redaktor naczelny emigracyjnego pisma „Aneks”. Współzałożyciel i członek Europejskiej Rady Stosunków Międzynarodowych (ECFR).
Piotr Trudnowski – prezes Klubu Jagiellońskiego, redaktor portalu klubjagiellonski.pl. Ekspert ds. społeczeństwa obywatelskiego. Pracował dla organizacji obywatelskich, instytucji publicznych, biznesu i polityków.
Łukasz Warzecha – dziennikarz, publicysta i komentator polityczny związany z tygodnikiem „Do rzeczy”, publikuje również w „Rzeczpospolitej”, „Fakcie” oraz na portalu Onet.pl
Celem seminarium była analiza ruchu protestów, które wybuchły po rozstrzygnięciu Trybunału Konstytucyjnego 22 października br. w oparciu o rozpoznanie „języka rewolucji”: środków estetycznych i symbolicznych wykorzystywanych przez uczestników i uczestniczki. Jakie formy podmiotowości się w nich wyrażają, jakie przedstawiają emocje, a jak komunikują cele polityczne? Do jakich zasobów kultury i tradycji się odwołują, jakie napięcia wewnętrzne wyrażają? Liczyliśmy na to, że rozmowa pozwoli lepiej zrozumieć i uchwycić istotę obecnych wydarzeń. Czy są one zapowiedzią istotnej zmiany?
Wprowadzenie wygłosił Przemysław Czapliński (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).
Do dyskusji zaprosiliśmy ponad dwadzieścioro polskich intelektualistek i intelektualistów, działaczek i działaczy, publicystek i publicystów, artystek i artystów.
Udział wzięli: Bartek Chaciński („Polityka”), Sebastian Cichocki (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), Ewa Graczyk (Uniwersytet Gdański), Agnieszka Graff (Uniwersytet Warszawski), Zuzanna Hertzberg (artystka i działaczka), Inga Iwasiów (Uniwersytet Szczeciński), Katarzyna Kasia (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie), Leszek Koczanowicz (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wrocław), Elżbieta Korolczuk (Uniwersytet Södertörn w Sztokholmie), Dariusz Kosiński (Uniwersytet Jagielloński), Waldemar Kuligowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), Iwona Kurz (Uniwersytet Warszawski), Agnieszka Kwiatkowska (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Warszawa), Paweł Łysak (Teatr Powszechny w Warszawie), Rafał Milach (Archiwum Protestów Publicznych), Marcin Napiórkowski (Uniwersytet Warszawski), Magdalena Nowicka-Franczak (Uniwersytet Łódzki), Krzysztof Podemski (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), Mikołaj Rakusa-Suszczewski (Uniwersytet Warszawski), Dorota Sajewska (Uniwersytet Warszawski), Aleksander Smolar (Fundacja im. Stefana Batorego), Kuba Szreder (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie), Klementyna Suchanow (Ogólnopolski Strajk Kobiet), Magda Szcześniak (Uniwersytet Warszawski), Waldemar Tatarczuk (Galeria Labirynt w Lublinie), Paweł Wodziński (Biennale Warszawa), Joanna Wowrzeczka (Uniwersytet Śląski w Katowicach), Franciszek Sterczewski (poseł na Sejm RP).
Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego).
Rocznica powołania tego wyjątkowo postępowego jak na tamte czasu rządu jest dla nas pretekstem do rozmów o współczesności. W tym roku chcemy zaprosić młode osoby i skupić się na ich sytuacji.
To w dużym stopniu dzięki Wam wybory parlamentarne wygrały partie opozycyjne. Chcemy rozmawiać o Waszych nadziejach i oczekiwaniach, ale również lękach i problemach. W jaki sposób możecie wywierać wpływ na rządzących i egzekwować obietnice wyborcze? Myślimy, że tematów do rozmowy w związku z nową kadencją parlamentu jest wiele.
Warto też pomyśleć o programie Europejskiej Stolicy Kultury – Lublin przeszedł do drugiego etapu tego konkursu. Czy młode osoby powinny mieć wpływ na jego kształt?
Czy tradycyjne podziały ideowe mają obecnie sens? Często stawiana jest teza kwestionująca podział na lewicę i prawicę. W licznych analizach współczesnych społeczeństw dominować zaczynają podziały: na elity i masy, na technokratów i populistów, na metropolie i prowincje, na kosmopolitów i nacjonalistów…
Czy nie jest jednak tak, że następuje rekompozycja wartości i celów, wokół których – w ramach nowych czy tradycyjnych rodzin ideowych i politycznych – zaczynają się gromadzić obywatele? Dawno temu Leszek Kołakowski napisał błyskotliwy esej Jak być konserwatywno-liberalnym socjalista? Timothy Garton Ash w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, jaki ma być nowoczesny liberalizm parafrazuje słynną formułę polskiego filozofa i myśli o nowym konserwatywno-socjalistycznym liberalizmie, który będzie potrafił odpowiedzieć nie tylko na potrzeby wolności i efektywności, ale również na ludzkie pragnienie wspólnoty i tożsamości, solidarności i równości.
Wykład wprowadzający wygłosił Timothy Garton Ash (European Studies St. Antony’s College, Uniwersytet Oksfordzki), a skomentowali:
Henryka Bochniarz (Konfederacja Lewiatan)
Maciej Gdula (poseł na Sejm RP, Uniwersytet Warszawski)
Zdzisław Krasnodębski (poseł do Parlamentu Europejskiego, Akademia Ignatianum w Krakowie)
Prowadzenie: Aleksander Smolar (doradca zarządu Fundacji im Stefana Batorego)
Timothy Garton Ash – historyk i politolog. Profesor w European Studies St. Antony’s College, Uniwersytet Oksfordzki. Publikuje felietony w „The Guardian”. Stale współpracuje z „New York Review of Books”, „The New York Times” oraz „Washington Post”. Wydał m.in. The Revolution of ’89 Witnessed in Warsaw, Budapest, Berlin and Prague (1990, wyd. polskie Wiosna obywateli. Rewolucja 1989: widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze, 1990), Free World. Why a Crisis of the West Reveals the Opportunity of Our Time (2004, wyd. polskie Wolny świat: dlaczego kryzys Zachodu jest szansą naszych czasów, 2005), Free Speech: Ten Principles for a Connected World (2016, wyd. polskie Wolne słowo. Dziesięć zasad dla usieciowionego świata, 2018).
Henryka Bochniarz – doktor ekonomii. Założycielka i była prezydent Konfederacji Lewiatan. Wiceprezydent BUSINESSEUROPE, największej organizacji pracodawców w UE. Była Wiceprzewodnicząca i Członkini Prezydium Rady Dialogu Społecznego. Należy do think-tanku European Council on Foreign Relations. Była minister przemysłu i handlu w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego (1991). Kandydatka na urząd Prezydenta RP (2005).
Maciej Gdula – dr hab., socjologii i publicysta, pracownik Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Poseł na Sejm RP (Klub Parlamentarny Lewicy). Autork prac dotyczących kapitału społecznego i zaufania społecznego. Członkiem Stowarzyszenia im. Stanisława Brzozowskiego. Wydał m.in. Style życia i porządek klasowy w Polsce (red. z Przemysławem Sadurą, 2012), raport Dobra zmiana w Miastku. Neoautorytaryzm w polskiej polityce z perspektywy małego miasta (2017) oraz Nowy autorytaryzm (2018).
Zdzisław Krasnodębski – dr hab., socjolog, filozof i publicysta, profesor Akademii Ignatianum w Krakowie oraz Uniwersytetu w Bremie. Od 2014 roku poseł do Parlamentu Europejskiego z ramienia Prawa i Sprawiedliwości. Członek rady programowej tej partii. Był wiceprzewodniczący Europarlamentu VIII kadencji.. Opublikował m. in. Upadek idei postępu (1991), Demokracja peryferii (2003), Większego cudu nie będzie (2011).
Aleksander Smolar – politolog, w latach 1999-2020 roku prezes Fundacji im. Stefana Batorego, obecnie doradca zarządu. Emerytowany pracownik naukowy francuskiego Centre National de la Recherche Scientifique. Współtwórca i redaktor naczelny emigracyjnego pisma „Aneks”. Współzałożyciel i członek Europejskiej Rady Stosunków Międzynarodowych (ECFR).
Nagrodę im. Marcina Króla 2022 otrzymał Rafał Matyja za ksiązkę Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością, Karakter. Nagroda dla autora wynosi 50 000 zł.
Zapraszamy do oglądania transmisji z wręczenia Nagrody.
Do finału Nagrody nominowanych było pięć książek:
Marek Cichocki, Początek końca historii. Tradycje polityczne w XIX wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy
Jan Tokarski, Czy liberalizm umarł?, Znak
Rafał Matyja, Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością, Karakter
Kacper Pobłocki, Chamstwo, Wydawnictwo Czarne
Piotr Witwicki, Znikająca Polska, Zysk i S-ka
Książkę-laureatkę wybrała Kapituła w składzie: Agata Bielik-Robson (University of Nottingham), Przemysław Czapliński (Uniwersytet Adama Mickiewicza), Dariusz Gawin (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), Iwona Jakubowska-Branicka (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego), Zofia Król, („Dwutygodnik”), Elżbieta Matynia (New School for Social Research w Nowym Jorku), Zbigniew Nosowski, („Więź), Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Przewodniczący Rady Fundacji im. Stefana Batorego), Olga Tokarczuk, (pisarka, laureatka literackiej Nagrody Nobla za 2018 rok), Henryk Woźniakowski (Fundacja Kultury Chrześcijańskiej Znak).
Wręczeniu Nagrody towarzyszyła debata „Rozum wobec wojny”, w której udział wzięli:
Polsko-ukraińska granica niemal zupełnie zniknęła z debaty publicznej w obu krajach. Tymczasem sytuacja na granicy coraz bardziej się komplikuje. W czasach bezprecedensowej migracji, rosnącej współpracy gospodarczej, ale także wyzwań w wymiarze bezpieczeństwa granica ta, to jak jest „urządzana”, jaka rolę odgrywa w regionach przygranicznych ma ogromne znaczenie dla naszych relacji. Granica ta jest też swoistą wizytówką sprawczości polskiego państwa zarówno w Kijowie, jak i w Brukseli.
Jak sytuacja na granicy wpływa i może wpływać w przyszłości na stosunki dwustronne? Jak oddziałuje na pogranicze? Jak wygląda i jak powinna wyglądać polityka państwa polskiego, także na poziomie samorządowym w tej sferze?
Na te pytania próbowaliśmy odpowiedzieć w oparciu o badania jakościowe przeprowadzone przez forumIdei Fundacji Batorego (po stronie polskiej) wraz z inicjatywą społeczną Europa bez barier (po stronie ukraińskiej) w ramach projektu Poprawa zarządzania i odpowiedzialności na granicy polsko-ukraińskiej – rozwój społeczno-gospodarczy i prawa człowieka.
Autorami badań po stronie polskiej są Marta Jaroszewicz i Krzysztof Mrozek, a po stronie ukraińskiej Iryna Sushko.
Debata była transmitowana w języku ukraińskim.
Prezentacja badań:
Iryna Sushko (dyrektorka inicjatywy społecznej Europa bez barier, Kijów)
Marta Jaroszewicz (ekspertka forumIdei Fundacji Batorego, Warszawa)
Komentarze:
Paweł Kowal (poseł, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa)
ks. Stefan Batruch (prezes Fundacji Kultury Duchowej Pogranicza, Lublin)
Yevhen Hlibovytsky (założyciel centrum ekspertyz pro.mova, wykładowca Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego, Lwów)
Debatę prowadziła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (dyrektorka forumIdei Fundacji Batorego, Warszawa)
Debata z cyklu „Polska samorządów”, którą organizujemy w jubileuszowym roku 30-lecia samorządu.
4 czerwca, godz. 11.00-14.30.
Tym razem spotkaliśmy się w Chojnicach, gdzie na zaproszenie burmistrza – Arseniusza Finstera, wraz z Urzędem Miejskim w Chojnicach, zorganizowaliśmy debatę „Samorząd jako wspólnota”.
W gronie doświadczonych samorządowców, aktywnych mieszkańców, obserwatorów i komentatorów życia lokalnego rozmawialiśmy o przyszłości Polski lokalnej oraz odpowiadaliśmy na pytania:
– Czy doświadczenie 30 lat samorządu dobrze nas przygotowało do wyzwań?
– Jak wzmacniać siłę samorządu rozumianego jako wspólnota wszystkich mieszkańców?
– Jak w pełni wykorzystywać siłę społeczeństwa obywatelskiego i społecznej samoorganizacji?
– Jakie są największe zagrożenia dla lokalnej podmiotowości?
W drugim, eksperckim, panelu w dyskusji wzięli udział:
Andrzej Chmielewski (radny gminy Pruszcz Gdański, Akademia Samorządowa)
Maria Eichler (dziennikarka, Chojnicznin.pl)
Zdzisława Hołubowska (prezes Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Debrzno)
Jacek Szuba (prezes Fundacji Indygo)
Samorządność to spektakularny sukces polskiej transformacji. Upodmiotowienie Polski lokalnej, przekazanie zarządzania gminami i miastami ich mieszkańcom przyniosło niespodziewane rezultaty. Miarą sukcesu jest wysokie zaufanie, jakim darzymy instytucje władzy lokalnej, a także rosnące przekonanie mieszkańców o posiadaniu wpływu na życie wspólnot.
Szczególnym testem dla polskiej samorządności i społeczeństwa obywatelskiego stała się pandemia Covid-19. Choć do końca kryzysu jeszcze daleko pierwsze wnioski pokazują, że samorząd zdał ten test. Jak jednak ostrzegają naukowcy, obecna pandemia to tylko próba generalna przed wyzwaniami, jakie niesie przyszłość. Znamy je doskonale: zmiany klimatyczne, starzenie się społeczeństwa i wyludnianie Polski, nowe technologie, migracje to problemy najbardziej oczywiste.
Jednocześnie samorządy i mieszkańcy lokalnych wspólnot mierzyć się muszą z konsekwencjami kryzysu i polityki władz centralnych, których efektem jest m.in. zaciskająca się pętla finansowa.
Patronat medialny nad cyklem debat:
Podczas Local Trends – Europejskiego Forum Samorządowego, organizowanego w dniach 14-15 października 2024 w Poznaniu będziemy gospodarzami dwóch sesji.
14 października 2024, w godzinach 15:30 – 16:30, w sali 3 zapraszamy na panel:
Podczas spotkania przedstawione zostaną wyniki opracowanej przez ekspertów Fundacji Batorego trzeciej edycji „Indeksu samorządności” za rok 2023 oraz za okres 2014-2023. Jaki obraz relacji rząd-samorząd wynika z zebranych danych? W jakich obszarach samodzielność samorządu ucierpiała najbardziej podczas dwóch kadencji rządów Zjednoczonej Prawicy? Jakie działania i w jakich obszarach należy podjąć, aby odwrócić zmiany recentralizacyjne i wzmocnić samorządność?W rozmowie udział wezmą:
Magdalena Czarzyńska-Jachim, prezydentka Miasta Sopotu
dr Radomir Matczak, prezes Zarządu, InnoBaltica Sp. z o.o.
Joanna Radzięda, radna Gminy Suchy Las
prof. dr hab. Paweł Swianiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego
Prowadzenie:
Joanna Załuska, forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego
Ogrody deszczowe, ekoparkingi czy zielone paczkomaty – to przejawy zarządzania zielenią w mieście w trosce o ekologię. Czy to jedyne słuszne podejście? Wiemy, że to przyroda spontaniczna zdecydowanie lepiej radzi sobie z trudnymi warunkami i przeciwnościami pogodowymi niż nasadzenia w donicach i na dachach. To ją warto rozwijać, pielęgnować, a przede wszystkim nie niszczyć, jeśli faktycznie mamy na uwadze zmiany klimatu, konieczność oszczędzania wody i bezpieczeństwo mieszkańców.
Podczas spotkania rozwiejemy mity i podamy fakty na temat popularnych enklaw zieleni w mieście, m.in.: łąk kwietnych, mikrolasów, ogrodów deszczowych, zielonych przystanków, ptakomatów – które z nich mają sens i w jakich warunkach? Powiemy też, na co zwracać uwagę podczas planowania i realizacji działań ekologicznych w mieście – jak racjonalnie zarządzać zielono-błękitną infrastrukturą? Spotkanie będzie szansą na wymianę uwag, opinii i dyskusję z ekspertką.
W rozmowie udział wezmą:
Marzena Mruk-Wszałek, prezeska Fundacji Miasto Botaniczne
Alicja Zaczek-Żmijewska, specjalistka ds. Public Relations, Fundacja im. Stefana Batorego
Serdecznie zapraszamy!
Seminarium zorganizowane w związku z publikacją XIII Raportu Obywatelskiego Forum Legislacji.
W gronie parlamentarzystów i parlamentarzystek, ekspertów/-ek i działaczy oraz działaczek organizacji monitorujących proces legislacyjny oraz partnerów społecznych zastanawialiśmy się:
czy w rozpoczynającej się kadencji Parlamentu proces tworzenia prawa, choćby na etapie senackim, może być bardziej partycypacyjny, uwzględniający głos opozycji, a także otwarty na dyskusję ze wszystkimi zainteresowanymi, partnerami społecznymi, przedstawicielami organizacji obywatelskich czy świata nauki?
czy uda się w praktyce sejmowej i senackiej poprawić standardy parlamentarne zdeprecjonowane w ostatniej kadencji?
czy nowa większość senacka nie zacznie stosować metod, które w minionej kadencji krytykowała?
czy jest miejsce na szerszą debatę i prace koncepcyjne nad przywróceniem państwa prawa?
Główne tezy XIII raportu Obywatelskiego Forum Legislacji podsumowującego aktywność legislacyjną rządów Zjednoczonej Prawicy, Sejmu VIII kadencji i Senatu IX kadencji (2015–2019) przedstawiła Grażyna Kopińska, ekspertka forumIdei.
W dyskusji udział wzięli: Katarzyna Batko-Tołuć (Sieć Obywatelska Watchdog Polska), Marta Brzozowska-Katner (Departament Doskonalenia Regulacji Gospodarczych Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii), Alina Czyżewska (Sieć Obywatelska Watchdog Polska), Krzysztof Izdebski (Fundacja E-Państwo), Jan Maria Jackowski (senator, Prawo i Sprawiedliwość), Krzysztof Jasiecki (Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego), Wojciech Klicki (Fundacja Panoptykon), Piotr Kładoczny (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego), Urszula Kurczewska (Szkoła Główna Handlowa), Jacek Męcina (Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego), Witold Michałek (Business Centre Club), Małgorzata Molenda-Zdziech (Szkoła Główna Handlowa), Gabriela Morawska-Stanecka (Wicemarszałek Senatu RP, Lewica), Tomasz Pietryga („Rzeczpospolita”), Jacek Protasiewicz (poseł, Koalicja Obywatelska), Andrzej Rzepliński (Wydział Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego), Wiesław Staśkiewicz (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego), Krzysztof Śmiszek (poseł, Lewica), Kazimierz Michał Ujazdowski (senator, Koalicja Obywatelska), Grzegorz Wiaderek (Instytutu Prawa i Społeczeństwa), Magdalena Wnuk (Stowarzyszenie 61), Piotr Wołejko (Pracodawcy RP), Kuba Wygnański (Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia), Mirosław Wyrzykowski (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego)
Prowadzenie: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
Zapraszamy do obejrzenia transmisji:
https://www.facebook.com/FundacjaBatorego/videos/1213135972220846/
Cykl debat forumIdei „Polska w czasach zarazy”
Nasze życie zbiorowe i indywidualne znalazło się pod przemożnym wpływem wielorakich kryzysów. Poczynając od kryzysów finansowego i migracyjnego, które odbijały się na Polsce, na Polkach i Polakach niejako rykoszetem, bezpośrednio nas nie dotykając, ale tworząc atmosferę niepokoju, lęków, niepewności, poprzez liczne kryzysy i podziały destabilizujące Unię Europejską i politykę globalną, aż po – wracając na nasze podwórko – konflikty i podziały, ostro dzielące w ostatnich latach naszą politykę i społeczeństwo. Przeżywamy obecnie najnowszy rozdział tego procesu: wybory i nie-wybory prezydenckie, zakwestionowanie resztek niezależności sądów. Dokonuje się to na tle pandemii, traumatycznego doświadczenia w skali globalnej oraz innych głębokich i groźnych procesów, rozgrywających się na styku świata ludzkiego i natury.
Nie mamy ambicji ani też kompetencji, aby podejmować w ramach Fundacji Batorego refleksję na temat współzależności tych wielorakich procesów i zmian. Proponujemy Państwu coś znacznie skromniejszego: cykl debat na temat kondycji polskiego państwa i społeczeństwa. Cykl rozpoczął się 3 czerwca, będziemy go kontynuowali także po przerwie wakacyjnej.
3 czerwca – Rządy PiS. Demokracja, autorytaryzm, chaos
Podczas debaty nad tytułowym problemem próbowaliśmy znaleźć odpowiedź na trzy pytania:
• Czy w tle rządów autorytarnych tkwi anachroniczna wizja ładu i porządku (prawa i sprawiedliwości), która nie ma nic wspólnego ze złożoną strukturą nowoczesnego państwa, współczesnej gospodarki i rozwiniętego społeczeństwa?
• Czy anarchizacja państwa i społeczeństwa przez „silną władzę” nie jest wynikiem niezdolności do zapanowania nad całością złożonego mechanizmu państwa, wielością obecnych w społeczeństwie wartości i interesów?
• Jakie związki istnieją między chaosem i systemową korupcją a osłabieniem wszystkich mechanizmów kontroli, funkcjonujących w liberalnej demokracji?
W debacie udział wzięli:
– Agata Bielik-Robson (Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Uniwersytet w Nottingham)
– Rafał Matyja (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie)
– Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii PAN, członek Rady Fundacji Batorego)
Prowadzący: Aleksander Smolar, prezes Fundacji Batorego.
10 czerwca – Hierarchia czy sieć? Państwo po pandemii
Podczas debaty rozmawialiśmy na temat tego:
• czy w takiej sytuacji rzeczywiście obserwujemy renesans państwa narodowego, rozumianego jako hierarchiczna struktura zarządzania, z silnym centrum władzy czy też raczej ostatni akt tragedii państwa, opisywanej przez Helmuta Willkego, współtwórcę koncepcji współrządzenia i policentrycznego modelu władzy?
• czy model policentryczny okaże się bardziej demokratyczny od hierarchicznego?
• czy doświadczenie kryzysu będzie sprzyjało odnowieniu ustrojów demokratycznych i wzmocnieniu zasady decentralizacji, czy raczej wzrośnie przyzwolenie dla rządów autorytarnych?
• czy kryzys wzmocnił czy osłabił podmiotowość społeczeństwa obywatelskiego?
• czy zmieniło się znaczenie aktorów nie-państwowych i nie-publicznych, jak globalne korporacje technologiczne, w funkcjonowaniu społeczeństw i jaki wpływ mają te zmiany na funkcjonowanie władzy publicznej i społeczeństwa?
•jakie czynniki będą miały najważniejszy wpływ na ewolucję państwa i systemów władzy: narastające poczucie zagrożenia i potrzeba bezpieczeństwa? Kryzys gospodarczy? Reżim nadzoru i ograniczanie praw oraz wolności obywatelskich, uzasadniane sytuacją nadzwyczajną?
W debacie udział wzięli:
– Jerzy Hausner (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie)
– Mirosława Marody (Uniwersytet Warszawaski)
– Jan Zielonka (Uniwersytet Oksfordzki)
Prowadzący: Edwin Bendyk, członek zarządu Fundacji Batorego, tygodnik „Polityka”.
17 czerwca – Stare i nowe nierówności. Solidarność w czasie koronakryzysu
Uwidocznione przez pandemię pęknięcia przyniosły szereg dramatycznych gestów i apeli, jak na przykład wypowiedź hiszpańskiej lekarki, która ze złością stwierdziła, że skoro żyliśmy w społeczeństwie, które gotowe było płacić wielomilionowe gaże piłkarzom i godzić się jednocześnie na niedofinansowanie służby zdrowia, to teraz niech leczą nas piłkarze. Posypały się oklaski dla pracownic i pracowników służby zdrowia, podziękowania dla kurierów. Podczas debaty z zaproszonymi gośćmi rozmawialiśmy:
• czy ta chwilowa refleksja okaże się jednak impulsem do długotrwałych i głębokich zmian modelu społecznego?
• czy skłoni do zweryfikowania prestiżu zawodów i wynagrodzeń oferowanych za pracę, która w kryzysie zdrowotnym okazała się wyjątkowo potrzebna, a wcześniej była traktowana jak podrzędna?
• czy odpowiedzi państw na wywołany pandemią kryzys gospodarczy sprawią, że wzrośnie akceptacja dla większej roli państwa w regulowaniu rynku i większej redystrybucji?
W debacie udział wzięli:
– Paweł Bukowski (London School of Economics)
– Elżbieta Korolczuk (Uniwersytet Södertörn w Sztokhomie)
– Joanna Tyrowicz (Uniwersytet Warszawski)
Prowadzący: Paweł Marczewski, forumIdei Fundacji Batorego.
24 czerwca –Integracja i dezintegracja społeczeństwa. Jak w warunkach kryzysu strukturyzuje się wspólnota?
Stan zagrożenia zbiegł się z ostrymi sporami politycznymi, przede wszystkich wokół wyborów prezydenckich. Bardziej niż aktualne jest zatem pytanie, jaki kształt przyjmie wspólnota Polek i Polaków po wygaśnięciu pandemii.
Podczas dyskusji chcemy zapytać naszych gości:
Jaki wpływ miała izolacja i poczucie zagrożenia na procesy integracyjne i dezintegracyjne?
Czy pandemia wzmocniła postawy indywidualistyczne, czy przeciwnie – kolektywne, np. różne formy aktywności lokalnej, samopomocowe?
Jaką funkcję w tym czasie pełniła rodzina: integrującą czy dezintegrującą? Czy suwerenność rodziny została wzmocniona czy osłabiona przez pandemię?
Jakie podziały i zjawiska społeczne i kulturowe uległy wzmocnieniu, a jakie osłabieniu? Czy możemy mówić o nasilaniu się postaw konserwatywnych i tradycjonalistycznych? A może ten okres – przeciwnie – pogłębi procesy indywidualizacyjne i przyczyni się do laicyzacji społeczeństwa?
W debacie udział wzięli:
– Mirosława Grabowska (Instytut Socjologii UW) – Agnieszka Graff (Instytut Ameryk i Europy Uniwersytetu Warszawskiego)
– Andrzej Leder (Instytut Filozofii i Socjologii PAN)
Prowadzący: Mikołaj Cześnik (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, członek zarządu Fundacji Batorego)
