debaty Archives - Fundacja im. Stefana Batorego

Debata online „Polki i Polacy o polityce, epidemii i Europie. Opinia publiczna przed wyborami”.

Jakie sprawy dzielą Polaków? Jak epidemia koronawirusa wpływa na ich postawy polityczne? Czy Europa stanie się polem bitwy w polskim sporze politycznym?

Na te pytania staraliśmy się odpowiedzieć w rozmowie z:
• dr hab. Mikołajem Cześnikiem (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, członek Zarządu Fundacji Batorego)
• prof. Antonim Dudkiem (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)
• dr hab. Agnieszką Golec de Zavala (Glodsmiths University of London)
• Pawłem Zerką (European Council on Foreign Relations)

Punktem wyjścia do rozmowy były wyniki badań opinii publicznej wykonane na zlecenie European Council on Foreign Relations (ECFR). Dotyczyły one wyborów politycznych, zaufania do instytucji, lęków, priorytetów polityki krajowej, oceny działań rządu w obliczu koronawirusa oraz stosunku Polaków do Europy. Zostały one przeprowadzone w ramach projektu Unlock Europe’s Majority, którego celem jest zbadanie poglądów obywateli UE i obalenie mitów, które narosły wokół ich stosunku do integracji europejskiej oraz globalnej roli Europy.

Mikołaj Cześnik – dr hab., socjolog, politolog. Profesor Uniwersytetu SWPS, dyrektor Instytutu Nauk Społecznych Uniwersytet SWPS, członek Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego. Zajmuje się badaniami opinii społecznej i wyborów politycznych. Specjalizuje się w analizie systemów politycznych, w szczególności demokracji.

Agnieszka Golec de Zavala – dr hab., wykładowczyni na Instytucie Psychologii na Uniwersytecie Londyńskim i poznańskim wydziale Uniwersytet SWPS. Jej badania koncentrują się wokół problemów w relacjach międzygrupowych i czynników wpływających na eskalacje konfliktów międzygrupowych.

Antoni Dudek – profesor zwyczajny Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, politolog i historyk. Auto i współautor takich książek, jak „Historia polityczna Polski 1989-2015”, „PRL bez makijażu”, „Zmierzch dyktatury. Polska lat 1985-1989 w świetle dokumentów”.

Paweł Zerka – policy fellow European Council on Foreign Relations (ECFR). Ekonomista i politolog, specjalizuje się w sprawach politycznych i gospodarczych Europy i Ameryki Łacińskiej.

Pandemia COVID-19 zaskoczyła społeczeństwa i struktury władzy publicznej nawet najbardziej rozwiniętych państw świata. Początkową reakcją był powrót na czołówki mediów państwa narodowego. Badania opinii publicznej pokazywały wzrost oczekiwań, ale i zaufania do władz centralnych. Już wiosną jednak zaczęły pojawiać się wątpliwości, czy egzamin zdaje hierarchiczny model zarządzania zagrożeniem, które – jak kryzys klimatyczny – ma zasięg globalny, ale oddziałuje w wymiarze lokalnym. Analizy sposobów, w jakie różne społeczeństwa poradziły sobie z kryzysem pokazują, że skuteczniejszy jest model policentryczny, zdecentralizowany, angażujący do walki z wirusem aktorów nie-państwowych i nie-publicznych. Już wtedy, wraz z trwaniem wiosennego lockdownu uznanie dla rządów zaczęło topnieć – społeczeństwa przestały ufać, że władza podaje prawdziwe informacje i podejmuje adekwatne do sytuacji decyzje.

Obecnie, gdy druga fala pandemii rozlewa się po Europe, zarówno państwa, jak i społeczeństwa orientują się, że nie znajdujemy się w sytuacji mierzalnego ryzyka, którym daje się zarządzać, ale w warunkach niepodlegającej szacowaniu niepewności czy niestabilności. Ten stan niepewności, z jednej strony – stawia rządzących przed pokusą decyzjonizmu, który wykorzystuje chaos jako metodę sprawowania władzy, a z drugiej – budzi liczne niepokoje w społeczeństwach, w których poziom zaufania spada, a rosną nierówności i podziały.

W dyskusji skupiliśmy się właśnie na państwie i jego relacjach ze społeczeństwem – wzajemnych zależnościach, punktach styku oraz napięciach – w czasach kryzysu.

Wprowadzenie wygłosił Jerzy Hausner (Przewodniczący Rady Programowej OEES, Fundacja GAP), a skomentowali je:

Edwin Bendyk – prezes Fundacji im. Stefana Batorego, dziennikarz i publicysta tygodnika „Polityka”, kierownik Ośrodka Badań nad Przyszłością Collegium Civitas.

Anna Giza-Poleszczuk – prof. dr hab, socjolożka związana z Uniwersytetem Warszawskim, kierownik Pracowni Badań nad Kapitałem Społecznym. Specjalizuje się w zakresie socjologii rodziny. Jej zainteresowania naukowe obejmują również socjologię ewolucyjną oraz marketing w perspektywie socjologicznej. Od 2009 jest honorowym prezesem Pracowni Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”. Jej ostatnią publikacją książkową jest Uczeń czarnoksiężnika, czyli społeczna historia marketingu (2017).

Jerzy Hausner – prof. dr hab. nauk ekonomicznych, profesor zwyczajny, Przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit i Rady Fundacji Gospodarki i Administracji Publicznej. Członek Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Członek Rady Polityki Pieniężnej (kadencja: 2010-2016). Członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN. Od 2015 członek Polskiego Komitetu do spraw UNESCO. Od 2018 członek High Level Industrial Roundtable „Industry 2030”. Laureat Nagrody Kisiela.

Bartłomiej Sienkiewicz – poseł na Sejm RP, analityk i publicysta. Działacz opozycji demokratycznej. W latach 1990–2002 pracownik Urzędu Ochrony Państwa, współpracownik Krzysztofa Kozłowskiego i Andrzeja Milczanowskiego. Współtwórca i wieloletni wicedyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich. W latach 2013–2014 minister spraw wewnętrznych i koordynator służb specjalnych.

Ryszard Szarfenberg – dr hab., politolog, specjalista w zakresie polityki społecznej, ubóstwa i wykluczenia. Od 2004 do 2010 był ekspertem Narodowej Strategii Integracji Społecznej. Przewodniczący Rady Wykonawczej Polskiego Komitetu Europejskiej Sieci Przeciwdziałania Ubóstwu. Członek Rady Naukowej Instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego i zarządu Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego.

Na drugiej debacie z udziałem autorów książek nominowanych finału do Nagrody im. Marcina Króla za rok 2021 spotkaliśmy się w Krakowie w Międzynarodowym Centrum Kultury. Rozmawialiśmy o wzorcach polskich modernizacji. Przez większość ostatnich 250 lat, podczas których kolejne fale nowoczesności i oświecenia sięgały terenów Polski, była ona pozbawiona własnej państwowości. W rezultacie w historiografii i debacie publicznej utrwaliło się rozumienie modernizacji jako obcego prądu imitacyjnie przyswajanego w kraju przedstawianym jako zacofany i niesamodzielny. Narracja ta nie odpowiada jednak złożoności naszej historii. Żadne elementy modernizacji – ani te związane z emancypacją, ani te gospodarcze czy technologicznie – nie przyjęłyby się, gdyby wśród Polek i Polaków nie było licznych pionierów nowoczesności. Ponadto czas zaborów dawno już minęły – mamy XXI wiek i liczne doświadczenia z modernizacją przeprowadzaną pod egidą własnego państwa.

Kto przeprowadzał polskie modernizacje? Przede wszystkim zaś do kogo należeć będzie sprawstwo w nadchodzącej zielonej modernizacji Polski? Czy zmianę tą będziemy wdrażać na zasadzie imitacji czy też nasz kraj ma szanse odegrać w niej rolę twórczą? Kim byli historycznie i kim będą w przyszłości głowni aktorzy polskich transformacji? Czy są to klasy? Kapitał? Państwo?

Ustanowiona w tym roku przez Fundację Batorego Nagroda im. Marcina Króla ma wspierać rozwój debaty publicznej poprzez zachętę do pogłębionej refleksji nad zjawiskami i trendami współczesności oraz wyzwaniami przyszłości, tworzenia nowych idei i prób opisu rzeczywistości, poszukiwania odpowiedzi na kryzys demokracji oraz wartości demokratycznych oraz poszerzania przestrzeni intelektualnego dyskursu ponad podziałami.

W połowie kwietnia Kapituła Nagrody wybrała pięć książek-finalistek. Zwycięski tytuł ogłoszony zostanie 26 maja. Przed ogłoszeniem książki-laureatki tegorocznej Nagrody Fundacja Batorego organizuje dwie publiczne debaty z autorami książek nominowanych do Nagrody oraz innymi ważnymi uczestniczkami i uczestnikami polskiej debaty intelektualnej.

(Więcej informacji o Nagrodzie oraz lista nominowanych w tegorocznej edycji książek znajduje się tutaj)

Edwin Bendyk – prezes Fundacji im. Stefana Batorego. Dziennikarz, publicysta i pisarz, publicysta tygodnika „Polityka”. Wykłada w Graduate School for Social Research PAN i Collegium Civitas, gdzie współtworzył Ośrodek Badań nad Przyszłością. Członek European Council on Foregin Relations. Autor m. in. książek „W Polsce, czyli wszędzie. Rzecz o upadku i przyszłości świata” (2020) i „Bunt sieci” (2012).

Paulina Małochleb – dr, współpracowniczka Katedry Krytyki Współczesnej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka monografii „Przepisywanie historii. Powstanie styczniowe w powieści polskiej w perspektywie pamięci kulturowej” (2014). Laureatka Nagrody Prezesa Rady Ministrów i Fundacji Nauki Polskiej. Publikuje w Krytyce Politycznej”, „Przekroju”, dwutygodnik.com

Rafał Matyja – dr hab., historyk, politolog i publicysta, wykładowca Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Redaktor naczelny kwartalnika „Praktyka Polityczna”. W 1993 sekretarz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Zajmuje się polskim systemem partyjnym, elitami politycznymi i samorządem terytorialnym. Publicysta, stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego” i „Nowej Konfederacji”. Autor wielu książek. Ostatnio wydał „Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością” (2021), „Wyjście awaryjne. O zmianie wyobraźni politycznej” (2018) oraz „Wybory 2014-2015 a przemiany elit politycznych Trzeciej Rzeczpospolitej” (2016).

Kacper Pobłocki – dr hab. antropolog społeczny i historyczny, pracownik naukowym Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW, wcześniej studiował i pracował m.in. w Central European University w Budapeszcie oraz w City University of New York. Autor książek „Kapitalizm. Historia krótkiego trwania” (2017) oraz „Chamstwo” (2021). „Współautor Anty-bezradnika przestrzennego” (2013, z Lechem Merglerem i Maciejem Wudarskim) oraz „Architektury niezrównoważonej” (2016, z Bogną Świątkowską). Napisał wiele artykułów i opracowań z zakresu antropologii i socjologii miasta. W latach 2009–2014 wspomagał powstawanie i rozwój ruchów miejskich w Polsce, m.in. jako koordynator merytoryczny pierwszego Kongresu Ruchów Miejskich.

Joanna Orlik – dyrektorka Małopolskiego Instytutu Kultury; z instytucją związana od 2002 r. Z wykształcenia polonistka, w 2007 roku obroniła pracę doktorską na Wydziale Polonistyki UJ poświęconą znaczeniu polskiej kultury w Rosji radzieckiej w latach odwilży. Założycielka i pierwsza redaktorka naczelna kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”. Pracowała m.in. dla Stowarzyszenia Willa Decjusza w Krakowie, Związku Miast Polskich oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Przyszłość systemu finansów samorządowych, kryzys energetyczny i jego wpływ na budżety i usługi publiczne, reforma systemu wyrównawczego, skutki inflacji – to tylko wybrane tematy, które zostaną poruszone podczas trzeciej edycji Local Trends – Samorządowego Kongresu Finansowego. Uczestnicy_czki spotkania wezmą udział w licznych dyskusjach i debatach, sesjach networkingowych oraz szkoleniach z zakresu finansów samorządów i inwestycji.

W programie III Samorządowego Kongresu Finansowego znalazło się aż trzydzieści sesji, warsztaty oraz prezentacje w ramach Sceny Dobrych Praktyk.

Jak namówić mieszkańców do rozmowy na trudne tematy, których w czasach kryzysów przybywa? Fabryka Inicjatyw Obywatelskich „Łączy nas Iława” i władze samorządowe Iławy praktykują dialog w formule Śniadań Obywatelskich. Ich niezobowiązujący charakter i przestrzeń miejska, w której się odbywają, są trafnym wyborem – w spotkaniach uczestniczy wielu mieszkańców z różnych grup wiekowych i środowiskowych. W spotkaniu udział wzięli: Edyta Kocyła-Pawłowska, prezeska stowarzyszenia Fabryka Inicjatyw Obywatelskich, Dawid Kopaczewski, burmistrz Iławy oraz Alicja Zaczek-Żmijewska, specjalistka ds. Public Relations, Fundacja Batorego.

18.00 Wieczór autorski prof. Rafała Matyi, autora książki „Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością”

Rafał Matyja – autor książki „Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością”, za którą otrzymał Nagrodę im. Marcina Króla Fundacji Batorego – w rozmowie z Edwinem Bendykiem, prezesem Zarządu Fundacji Batorego. Spotkanie w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie.

Nagroda im. Beaty Pawlak przyznawana jest od 2003 roku za reportaże na temat innych kultur, religii i cywilizacji. Ich autorki i autorów charakteryzuje rzadka wola i umiejętność nawiązania dialogu z Innym. O tej właśnie gotowości rozmawialiśmy z Agnieszką Pajączkowską (Nagroda za 2020 rok za Wędrowny Zakład Fotograficzny, Wydawnictwo Czarne), Mirosławem Wlekłym (Nagroda za 2019 rok za Raban! O kościele nie z tej ziem, Wydawnictwo Agora), Ewą Wanat (Nagroda za 2018 rok Deutsche nasz, Wydawnictwo Świat Książki ) i Adamem Szostkiewiczem (przewodniczący Kapituły Nagrody im. Beaty Pawlak).

Zapytaliśmy ich o doświadczenia wchodzenia, ale także nie-wchodzenia w dialog podczas pisania. Czy dla nawiązania rozmowy z Innym muszą być spełnione jakieś warunki? Jakie są granice dialogu? Kiedy staje się on niemożliwy? Czy podczas zbierania materiałów do swoich książek zdarzyło się im wycofać, uciec od Innego, powiedzieć: „Stop”? Co te doświadczenia mówią o możliwości dialogu w ramach, głęboko dziś podzielonych politycznie, kulturowo i światopoglądowo, społeczeństw zachodnich?

Agnieszka Pajączkowska (ur. 1986) – kulturoznawczyni, kuratorka wystaw fotograficznych, animatorka kultury. Publikuje m.in. w „Dwutygodniku”, „Krytyce Politycznej”, „Res Publice”, „Wysokich Obcasach”, „Kontekstach”, „Kulturze i Historii” czy w „Widoku”. Jej zainteresowania akademickie i artystyczne obejmują historię fotografii, antropologię, etnografię oraz związki lokalnych historii z codziennymi praktykami. Autorka książek A co wyście myślały? Spotkania z kobietami z mazowieckich wsi (z Aleksandrą Zbroją) i Wędrowny Zakład Fotograficzny.

Ewa Wanat (ur. 1962) – dziennikarka radiowa i telewizyjna, w latach 2003-2012 szefowa radia TOK FM, w latach 2013-2015 redaktorka naczelna i dyrektorka programowa Polskiego Radia RDC. Współpracowała z Polskim Radiem i TVP. Od maja 2016 roku mieszka w Berlinie. Autorka zbioru wywiadów z dziennikarzami z dwóch stron polskiej sceny politycznej Biało-czarna oraz Deutsche nasz. Pisze felietony w tygodniku „Wprost“, współpracuje z „Gazetą Wyborczą“, „Polityką“ i „Tygodnikiem Powszechnym“.

Mirosław Wlekły (ur. 1978) – reporter. Autor książek All inclusive. Raj, w którym seks jest bogiem (nominacja do Nagrody im. Beaty Pawlak), Raban! O kościele nie z tej ziem i Tu byłem. Tony Halik (Nagroda Magellana w kategorii książki reportażowej). Publikował też w antologiach (Grzech jest kobiet, NieObcy, Obrażenia. Pobici z Polską). Współautor reportaży, na podstawie których powstały spektakle teatralne: Listy na wolność, Swarka, Bóg w dom i Lwów nie oddamy. Trzykrotnie nominowany do nagród Newsweeka im. Teresy Torańskiej. Współpracownik „Dużego Formatu” i „Wysokich Obcasów”.

Tomasz Stawiszyński (ur. 1978) – filozof, publicysta i eseista. Ukończył studia doktoranckie na Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Od marca 2016 związany z Radiem TOK FM, gdzie prowadzi „Godzinę filozofów”, „Kwadrans filozofa” i „Wieczór Radia TOK FM”. Do marca 2020 roku członek redakcyjni kwartalnika „Przekrój”. Wcześniej pracował w „Dzienniku” oraz „Newsweek Polska”. Autor książki Potyczki z Freudem. Mity, pokusy i pułapki psychoterapii (2013) oraz dwóch zbiorów wierszy: Nie ma takiego imienia (1999) i Rzecz ciemna (2002)

Adam Szostkiewicz (ur. 1952) – publicysta i tłumacz. Redaktor „Polityki”, a wcześniej „Tygodnika Powszechnego”. Działacz opozycji w okresie PRL. Wykładał dziennikarstwo w Collegium Civitas,. Autor książek Przebudzony. Opowieść o Buddzie i o tym, czego w buddyzmie szukają ludzie Zachodu (2004), książek Święte szyfry (2011) i Wielkie nieba (2015).

Nagrodę im. Marcina Króla 2023 otrzymał Konstanty Gebert za książkę Ostateczne rozwiązania. Ludobójcy i ich dzieło, Wydawnictwo Agora.

Książkę-laureatkę wybrała Kapituła w składzie: Agata Bielik-Robson (University of Nottingham), Przemysław Czapliński (Uniwersytet Adama Mickiewicza), Dariusz Gawin (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), Iwona Jakubowska-Branicka (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego), Zofia Król, („Dwutygodnik”), Elżbieta Matynia (New School for Social Research w Nowym Jorku), Zbigniew Nosowski, („Więź), Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Przewodniczący Rady Fundacji im. Stefana Batorego), Henryk Woźniakowski (Fundacja Kultury Chrześcijańskiej Znak).

Wręczeniu Nagrody towarzyszyła debata „Kreować i generować. Idee w dobie sztucznej inteligencji” z udziałem nominowanych do finału autorów. Nie chcemy w rozmawiać o technicznym wymiarze takich rozwiązań jak ChatGPT, skupiać się na eksperckim wymiarze tego problemu, lecz zapytać o wyzwania, jakie on niesie dla twórców nowych idei, pojęć czy wyobrażeń wizualnych. Jak oni mogą odnaleźć się w świecie, w którym większość treści będzie „generowana”? Jakie wartości i narracje powinni starać się zachować ludzcy twórcy wobec zalewu opowieści „generowanych”?

Wszystko wskazuje na to, że udało się uniknąć głosowania na Prezydenta w maju, co byłoby przedsięwzięciem naruszającym konstytucyjne warunki stawiane wyborom, a także zagrażającym zdrowiu i życiu obywateli. Znów aktualne staje się pytanie, jak w stanie epidemii zorganizować wybory korespondencyjne tak, aby były demokratyczne i bezpieczne? Jak wyjść z obecnego kryzysu w oparciu o obowiązujące przepisy Konstytucji? Jak osiągnąć porozumienie, które dałoby wszystkim obywatelom przekonanie, że uczestniczą w procedurze bezpiecznej i uczciwej?

Przedyskutowaliśmy propozycje wysunięte przez Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego oraz przez Klub Jagielloński, które zaprezentowali:

Zuzanna Dąbrowska – dziennikarka prasowa, radiowa i telewizyjna. Obecnie związana z „Rzeczpospolitą”. Wcześniej m.in. szefowa działu politycznego w „Dzienniku” i „Dzienniku Gazecie Prawnej”

Jarosław Flis – socjolog, dr hab., profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykładowca na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Komentator polityczny. Współpracuje z „Tygodnikiem Powszechnym”. Członek Zespołu Ekspertów Wyborczych forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego.

Aleksander Smolar – politolog, od 1999 roku prezes Fundacji im. Stefana Batorego. Emerytowany pracownik naukowy francuskiego Centre National de la Recherche Scientifique. Współtwórca i redaktor naczelny emigracyjnego pisma „Aneks”. Współzałożyciel i członek Europejskiej Rady Stosunków Międzynarodowych (ECFR).

Piotr Trudnowski – prezes Klubu Jagiellońskiego, redaktor portalu klubjagiellonski.pl. Ekspert ds. społeczeństwa obywatelskiego. Pracował dla organizacji obywatelskich, instytucji publicznych, biznesu i polityków.

Łukasz Warzecha – dziennikarz, publicysta i komentator polityczny związany z tygodnikiem „Do rzeczy”, publikuje również w „Rzeczpospolitej”, „Fakcie” oraz na portalu Onet.pl

Celem seminarium była analiza ruchu protestów, które wybuchły po rozstrzygnięciu Trybunału Konstytucyjnego 22 października br. w oparciu o rozpoznanie „języka rewolucji”: środków estetycznych i symbolicznych wykorzystywanych przez uczestników i uczestniczki. Jakie formy podmiotowości się w nich wyrażają, jakie przedstawiają emocje, a jak komunikują cele polityczne? Do jakich zasobów kultury i tradycji się odwołują, jakie napięcia wewnętrzne wyrażają? Liczyliśmy na to, że rozmowa pozwoli lepiej zrozumieć i uchwycić istotę obecnych wydarzeń. Czy są one zapowiedzią istotnej zmiany?

Wprowadzenie wygłosił Przemysław Czapliński (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).

Do dyskusji zaprosiliśmy ponad dwadzieścioro polskich intelektualistek i intelektualistów, działaczek i działaczy, publicystek i publicystów, artystek i artystów.

Udział wzięli: Bartek Chaciński („Polityka”), Sebastian Cichocki (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), Ewa Graczyk (Uniwersytet Gdański), Agnieszka Graff (Uniwersytet Warszawski), Zuzanna Hertzberg (artystka i działaczka), Inga Iwasiów (Uniwersytet Szczeciński), Katarzyna Kasia (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie), Leszek Koczanowicz (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wrocław), Elżbieta Korolczuk (Uniwersytet Södertörn w Sztokholmie), Dariusz Kosiński (Uniwersytet Jagielloński), Waldemar Kuligowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), Iwona Kurz (Uniwersytet Warszawski), Agnieszka Kwiatkowska (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Warszawa), Paweł Łysak (Teatr Powszechny w Warszawie), Rafał Milach (Archiwum Protestów Publicznych), Marcin Napiórkowski (Uniwersytet Warszawski), Magdalena Nowicka-Franczak (Uniwersytet Łódzki), Krzysztof Podemski (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), Mikołaj Rakusa-Suszczewski (Uniwersytet Warszawski), Dorota Sajewska (Uniwersytet Warszawski), Aleksander Smolar (Fundacja im. Stefana Batorego), Kuba Szreder (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie), Klementyna Suchanow (Ogólnopolski Strajk Kobiet), Magda Szcześniak (Uniwersytet Warszawski), Waldemar Tatarczuk (Galeria Labirynt w Lublinie), Paweł Wodziński (Biennale Warszawa), Joanna Wowrzeczka (Uniwersytet Śląski w Katowicach), Franciszek Sterczewski (poseł na Sejm RP).

Rocznica powołania tego wyjątkowo postępowego jak na tamte czasu rządu jest dla nas pretekstem do rozmów o współczesności. W tym roku chcemy zaprosić młode osoby i skupić się na ich sytuacji.

To w dużym stopniu dzięki Wam wybory parlamentarne wygrały partie opozycyjne. Chcemy rozmawiać o Waszych nadziejach i oczekiwaniach, ale również lękach i problemach. W jaki sposób możecie wywierać wpływ na rządzących i egzekwować obietnice wyborcze? Myślimy, że tematów do rozmowy w związku z nową kadencją parlamentu jest wiele.

Warto też pomyśleć o programie Europejskiej Stolicy Kultury – Lublin przeszedł do drugiego etapu tego konkursu. Czy młode osoby powinny mieć wpływ na jego kształt?

Czy tradycyjne podziały ideowe mają obecnie sens? Często stawiana jest teza kwestionująca podział na lewicę i prawicę. W licznych analizach współczesnych społeczeństw dominować zaczynają podziały: na elity i masy, na technokratów i populistów, na metropolie i prowincje, na kosmopolitów i nacjonalistów…

Czy nie jest jednak tak, że następuje rekompozycja wartości i celów, wokół których – w ramach nowych czy tradycyjnych rodzin ideowych i politycznych – zaczynają się gromadzić obywatele? Dawno temu Leszek Kołakowski napisał błyskotliwy esej Jak być konserwatywno-liberalnym socjalista? Timothy Garton Ash w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, jaki ma być nowoczesny liberalizm parafrazuje słynną formułę polskiego filozofa i myśli o nowym konserwatywno-socjalistycznym liberalizmie, który będzie potrafił odpowiedzieć nie tylko na potrzeby wolności i efektywności, ale również na ludzkie pragnienie wspólnoty i tożsamości, solidarności i równości.

Wykład wprowadzający wygłosił Timothy Garton Ash (European Studies St. Antony’s College, Uniwersytet Oksfordzki), a skomentowali:

Prowadzenie: Aleksander Smolar (doradca zarządu Fundacji im Stefana Batorego)

Timothy Garton Ash – historyk i politolog. Profesor w European Studies St. Antony’s College, Uniwersytet Oksfordzki. Publikuje felietony w „The Guardian”. Stale współpracuje z „New York Review of Books”, „The New York Times” oraz „Washington Post”. Wydał m.in. The Revolution of ’89 Witnessed in Warsaw, Budapest, Berlin and Prague (1990, wyd. polskie Wiosna obywateli. Rewolucja 1989: widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze, 1990), Free World. Why a Crisis of the West Reveals the Opportunity of Our Time (2004, wyd. polskie Wolny świat: dlaczego kryzys Zachodu jest szansą naszych czasów, 2005), Free Speech: Ten Principles for a Connected World (2016, wyd. polskie Wolne słowo. Dziesięć zasad dla usieciowionego świata, 2018).

Henryka Bochniarz – doktor ekonomii. Założycielka i była prezydent Konfederacji Lewiatan. Wiceprezydent BUSINESSEUROPE, największej organizacji pracodawców w UE. Była Wiceprzewodnicząca i Członkini Prezydium Rady Dialogu Społecznego. Należy do think-tanku European Council on Foreign Relations. Była minister przemysłu i handlu w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego (1991). Kandydatka na urząd Prezydenta RP (2005).

Maciej Gdula – dr hab., socjologii i publicysta, pracownik Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Poseł na Sejm RP (Klub Parlamentarny Lewicy). Autork prac dotyczących kapitału społecznego i zaufania społecznego. Członkiem Stowarzyszenia im. Stanisława Brzozowskiego. Wydał m.in. Style życia i porządek klasowy w Polsce (red. z Przemysławem Sadurą, 2012), raport Dobra zmiana w Miastku. Neoautorytaryzm w polskiej polityce z perspektywy małego miasta (2017) oraz Nowy autorytaryzm (2018).

Zdzisław Krasnodębski – dr hab., socjolog, filozof i publicysta, profesor Akademii Ignatianum w Krakowie oraz Uniwersytetu w Bremie. Od 2014 roku poseł do Parlamentu Europejskiego z ramienia Prawa i Sprawiedliwości. Członek rady programowej tej partii. Był wiceprzewodniczący Europarlamentu VIII kadencji.. Opublikował m. in. Upadek idei postępu (1991), Demokracja peryferii (2003), Większego cudu nie będzie (2011).

Aleksander Smolar – politolog, w latach 1999-2020 roku prezes Fundacji im. Stefana Batorego, obecnie doradca zarządu. Emerytowany pracownik naukowy francuskiego Centre National de la Recherche Scientifique. Współtwórca i redaktor naczelny emigracyjnego pisma „Aneks”. Współzałożyciel i członek Europejskiej Rady Stosunków Międzynarodowych (ECFR).