Indeks wyborów samorządowych 2024 wyniósł dla Polski 57,54 p w skali od 0 do 100. Najwyższe wartości indeksu wśród małych gmin uzyskały gminy województwa świętokrzyskiego. Ich mocną stroną jest uczestnictwo wyborcze i konkurencyjność. Wśród gmin dużych najlepiej pod tym względem radzą sobie gminy woj. mazowieckiego. Najniższe wartości indeksu wśród małych gmin charakteryzują woj. opolskie, a w grupie większych gmin ‒ gminy woj. lubuskiego.
Raport opisuje stan mechanizmów wyborczych w każdej gminie w Polsce. Na wynik składają się trzy wskaźniki:
uczestnictwo wyborcze (frekwencja) – powszechny udział mieszkańców w wyborach legitymizuje władze samorządowe, dając im demokratyczny mandat – niezależny od tego, którym dysponują władze centralne,
konkurencyjność wyborów – istotnym elementem dobrze funkcjonującej demokracji przedstawicielskiej jest dostarczanie elektoratowi możliwości wyboru i konkurencja o głosy wyborców,
zróżnicowanie reprezentacji – ocena udziału różnych grup społeczno-demograficznych w organach władzy, m.in. kobiet, osób młodszych.
MAPY
Indeks wyborów samorządowych
Mapa pokazuje podział gmin według wartości indeksu wyborów samorządowych: ciemniejsze kolory oznaczają wyższe wartości indeksu. Po najechaniu kursorem na dowolną gminę wyświetli się również wartość indeksu wyborów samorządowych (możliwe wartości od 0 do 100 pkt.). Sposób wyliczania wartości indeksu i podziału gmin na kategorie szczegółowo opisuje Aneks metodologiczny.
Konkurencyjność
Mapa pokazuje podział gmin według wartości subindeksu konkurencyjności: ciemniejsze kolory oznaczają gminy, w których konkurencyjność wyborów i podaż kandydatów były wyższe. Po najechaniu kursorem na dowolną gminę wyświetli się również wartość subindeksu konkurencyjności (możliwe wartości od 0 do 20 pkt.). Sposób wyliczania wartości subindeksu i podziału gmin na kategorie szczegółowo opisuje Aneks metodologiczny.
Uczestnictwo
Mapa pokazuje podział gmin według wartości subindeksu uczestnictwa: ciemniejsze kolory oznaczają gminy, w których relatywnie wyższe były wskaźniki partycypacji wyborczej. Po najechaniu kursorem na dowolną gminę wyświetli się również wartość subindeksu uczestnictwa (możliwe wartości od 0 do 35 pkt.). Sposób wyliczania wartości subindeksu i podziału gmin na kategorie szczegółowo opisuje Aneks metodologiczny.
Zróżnicowanie reprezentacji
Mapa pokazuje podział gmin według wartości subindeksu zróżnicowania reprezentacji politycznej: ciemniejsze kolory oznaczają gminy, w których reprezentacja w organach samorządowych była bardziej zróżnicowana ze względu na płeć, wiek i ugrupowanie polityczne. Po najechaniu kursorem na dowolną gminę wyświetli się również wartość subindeksu zróżnicowania reprezentacji (możliwe wartości od 0 do 35 pkt.). Sposób wyliczania wartości subindeksu i podziału gmin na kategorie szczegółowo opisuje Aneks metodologiczny.
Poszukujemy zewnętrznego realizatora dwudniowego forum o odporności społecznej w ramach Programu Równych Praw.
Szukamy polskiej organizacji społecznej, która posiada:
wiedzę i doświadczenie w obszarze budowania odporności społecznej i reagowania na kryzysy, wdrażania rozwiązań (np. systemowych), współpracy międzysektorowej,
doświadczenie w organizacji wydarzeń (np. fora tematyczne, konferencje, spotkania eksperckie lub sieciujące).
Program forum powinien obejmować następujące tematy:
Regulacje wokół tematu ochrony ludności i obrony cywilnej: m.in. ustawa z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej – możliwości, które są już dostępne oraz zidentyfikowane luki w systemie;
Współpraca międzysektorowa i rola organizacji społecznych. Budowanie systemu odporności na bazie współpracy wielu podmiotów z różnych sektorów: administracja centralna, samorząd, biznes, organizacje społeczne. Tworzenie sprawnych modeli współpracy międzysektorowej w sytuacjach kryzysowych. Udane mechanizmy koordynacji oraz wyzwania związane ze współpracą międzysektorową;
Odporność społeczna i obywatelska – budowanie świadomości, edukacja i mobilizacja społeczeństwa obywatelskiego, wolontariat, inicjatywy oddolne, rola lokalnych liderów, wątek wsparcia osób z grup szczególnie wrażliwych;
Skuteczna komunikacja na linii instytucje publiczne-obywatele-organizacje społeczne oraz wątek identyfikowania i przeciwdziałania dezinformacji. Kanały komunikacji kryzysowej, zaangażowanie mediów i ekspertów, rola mediów, w tym mediów lokalnych, doświadczenia w zakresie walki z dezinformacją oraz budowy zaufania społecznego;
Praktyczne rozwiązania w zakresie budowania odporności społecznej i wnioski na przyszłość z doświadczeń poprzednich i obecnie trwających kryzysów (z uwzględnieniem doświadczeń np. ukraińskich, skandynawskich, bałtyckich).
Założenia forum o odporności społecznej:
Wydarzenie dwudniowe, termin: do 30 listopada 2025 r.;
Maksymalny budżet wydarzenia: 180 000 zł brutto.
W wycenie wydarzenia powinny być ujęte wszystkie koszty związane z organizacją wydarzenia, w tym: zwroty kosztów podróży osób uczestniczących, koszty noclegu (maksymalnie 2 noce) i wyżywienia osób uczestniczących, a także koszty związane z zapewnieniem dostępności wydarzenia oraz relacji foto/video;
Liczba osób uczestniczących – 100;
Grupa docelowa – osoby z polskich organizacji społecznych (min. 80% osób uczestniczących), przedstawiciele i przedstawicielki innych sektorów (min. 10%);
Otwarta rekrutacja, w której priorytetowo będą traktowane mniej doświadczone organizacje społeczne. Fundacja Batorego zastrzega sobie prawo do akceptacji kształtu formularza rekrutacyjnego, wyboru 20% osób uczestniczących i rezerwacji 5 miejsc dla osób z zespołu Fundacji;
Lokalizacja z dobrym dojazdem transportem publicznym;
Program powinien obejmować zróżnicowane formy sesji i warsztatów, ze szczególnym uwzględnieniem metod partycypacyjnych, których celem jest wymiana wiedzy, doświadczeń i dobrych praktyk w zakresie budowy odporności. Fundacja Batorego zastrzega sobie prawo do poprowadzenia/wskazania osoby prowadzącej dwa warsztaty oraz do udziału w sesji otwierającej forum;
Promocja forum będzie prowadzona przez realizatora we współpracy z Fundacją Batorego.
Z wybranym realizatorem zostanie zawarta umowa o świadczenie usług.
Kryterium wyboru oferty będzie stanowił najlepszy stosunek jakości do ceny.
W ofercie prosimy o przedstawienie:
podsumowania dotychczasowych działań w zakresie budowania odporności społecznej oraz wdrażania rozwiązań (np. systemowych) odpowiadających na sytuacje kryzysowe, ze szczególnym uwzględnieniem współpracy z innymi organizacjami, instytucjami publicznymi oraz sektorem prywatnym;
krótkiej prezentacji zespołu, który będzie zaangażowany w realizację forum;
krótkiego opisu doświadczenia organizacji w realizowaniu różnorodnych wydarzeń – ich charakteru, skali, liczby uczestników oraz pełnionej roli organizatora;
koncepcji forum z uwzględnieniem ogólnego opisu formuły wydarzenia, tematów i formy warsztatów i sesji (z preferencją dla metod partycypacyjnych), propozycji osób prowadzących, wyceny oraz harmonogramu.
Prosimy o przesłanie oferty do 28 sierpnia 2025r. na adres mailowy: [email protected]
Informacja o wynikach naboru zostanie przekazana mailowo wszystkim organizacjom, które przesłały ofertę do 8 września 2025 r.
Działalność obywatelska w latach 2015–2023 to nie tylko kolejne mobilizacje przeciw działaniom władzy uznawanym za łamanie standardów demokratycznych, ale także budowanie kompetencji i odporności w czasie wielkich kryzysów: pandemii COVID-19 oraz migracji w ogromnym wymiarze wymuszonych pełnoskalową rosyjską inwazją na Ukrainę. Doświadczenia te – których kulminacją była rekordowa frekwencja w wyborach parlamentarnych 15 października 2023 roku – na wiele sposobów zmieniły i wzmocniły polskie społeczeństwo obywatelskie. Analiza autorstwa Paweł Marczewskiego, oparta na wywiadach z osobami obywatelsko zaangażowanymi i odwołująca się do danych z innych badań społecznych, pokazuje, na czym te zmiany polegają i jakie mogą być ich konsekwencje dla zaufania obywateli do państwa oraz ich gotowości do samoorganizacji w przyszłości.
Najważniejszą, zdaniem autora, zmianą są nowe płaszczyzny współpracy między oddolnie organizującymi się ludźmi a osobami zaangażowanymi w sposób bardziej sformalizowany, w ramach stowarzyszeń czy fundacji. Wykształciła się świadomość, że szereg tematów będących wcześniej przedmiotem zaangażowania różnych aktorów społeczeństwa obywatelskiego stanowi w rzeczywistości wspólną sprawę. Efektem było nawiązanie współpracy między organizacjami i inicjatywami, które nie miały wcześniej doświadczenia wspólnej pracy czy aktywności, a także pomiędzy doświadczonymi organizacjami a spontanicznymi inicjatywami obywateli. Nowością były także intensywna współpraca międzysektorowa, budowanie zaplecza eksperckiego oraz wykształcenie się nowego typu relacji między organizacjami a darczyńcami indywidualnymi.
Otwarty konkurs na polskiego operatora Funduszu Społeczeństwa Obywatelskiego prowadziło Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli. Wynik konkursu ogłosił Ambasador Królestwa Norwegii Øystein Bø 10 czerwca podczas konferencji „Społeczeństwo obywatelskie jako czynnik budowania odporności na zjawiska kryzysu we współczesnej Europie. Doświadczenia i wyzwania” w Gdańsku.
Fundusz Społeczeństwa Obywatelskiego to kolejna odsłona wsparcia z środków EOG i funduszy norweskich. W ramach Funduszu będziemy wspierać organizacje prowadzące działania na rzecz:
wartości demokratycznych, zaangażowania obywatelskiego i edukacji medialnej,
udziału organizacji społeczeństwa obywatelskiego w procesach demokratycznych,
praw człowieka, sprawiedliwości społecznej i przeciwdziałania dyskryminacji,
równości płci, w tym zdrowia seksualnego, praw reprodukcyjnych oraz praw osób ze społeczności LGBTIQ+,
klimatu, ochrony środowiska i sprawiedliwej transformacji ekologicznej,
rozwoju organizacji społecznych.
Pierwsze konkursy zostaną ogłoszone na przełomie 2025 i 2026 roku.
Baza społeczna organizacji obejmuje osoby i instytucje, które identyfikują się z jej misją albo są istotne dla jej codziennej pracy: to odbiorcy działań, wolontariusze, darczynie, sympatycy, partnerzy, pracowniczki, członkowie zarządu i decydentki. Budowanie takiej społeczności wymaga przemyślanej strategii, cierpliwości i dobrej komunikacji, ale także nakładu czasu i pracy, których zawsze wydaje się za mało, bo w pierwszej kolejności pragniemy je przeznaczyć na realizację celów statutowych. Zwykle w dotacjach projektowych nie ma środków na tego typu działania, dlatego warto zainteresować się konkursem w ramach Programu Stronger Roots, który prowadzimy w konsorcjum z organizacjami z Czech, Słowacji i Węgier[1].
„Nie chodzi o liczby – chodzi o relacje”
Jaki jest zatem sens aktywnego dbania o relacje z tak szeroko pojętą bazą społeczną? Dla wielu organizacji pierwszym skojarzeniem może być szansa na pozyskanie dodatkowych środków finansowych – i słusznie, ale to dopiero początek korzyści. Silne relacje z darczyńcami to alternatywa dla finansowania z grantów, a co za tym idzie – mniejsza zależność od jednego źródła finansowania i większa swoboda w realizowaniu misji.
Jednak finanse to tylko czubek wielkiej góry lodowej. Osoby i instytucje muszą być przekonane o wartości, autentyczności i wadze naszych działań, by wspierać nas swoją energią i funduszami. Budowanie zaufania wymaga regularnego kontaktu z bazą społeczną. Pozwala on lepiej rozumieć problemy i oczekiwania interesariuszek oraz zaplanować działania w odpowiedzi na nie. Organizacja zakorzeniona w społeczności jest bardziej autentyczna i postrzegana jako potrzebna.
Budowanie bazy społecznej to nie tylko wzmacnianie istniejących relacji, ale także tworzenie żyznego gruntu do wzrastania nowych. Osoby wspierające organizację pomagają dotrzeć do nowych grup odbiorców. Baza umacnia się i wzrasta. A silna społeczność staje się kluczem do realnego wpływu na polityki lokalne czy krajowe. Wreszcie, społeczność wspierająca to źródło energii i inspiracji dla zespołu. Ludzie chętniej działają, jeśli czują się częścią wspólnoty i widzą sens swojego zaangażowania. Widoczna obecność wspierających osób wzmacnia morale zespołu i poczucie sensu pracy.
Baza społeczna organizacji – czyli kto?
Praktycznie każda osoba lub instytucja będąca w relacji z Waszą organizacją może należeć do jej bazy społecznej. Jako zespół, możecie samodzielnie zmapować relacje i ich strukturę oraz pogrupować według rodzaju interesariuszy lub charakteru tych powiązań. W pracy pomocne będzie oznaczenie grup, które najczęściej towarzyszą organizacjom. Należą do nich:
odbiorczynie_y działań / interesariusze_ki: swoim doświadczeniem i głosem pomagają organizacji działać skuteczniej i bardziej adekwatnie do rzeczywistych potrzeb;
wolonariusze_ki i aktywne_i zawolenniczki_y: osoby gotowe do działania na rzecz sprawy, które często dzielą się swoim czasem, wiedzą i zaangażowaniem;
darczynie_cy: ich wsparcie finansowe nie tylko zwiększa stabilność organizacji, ale też buduje wokół niej grono ludzi podzielających te same wartości;
partnerzy instytucjonalni: umożliwiają lepsze dotarcie do grup docelowych i skuteczniej działać na rzecz osiągnięcia celu;
osoby zainteresowane i sympatyczki_y: dopiero budują relację z organizacją – to one mogą stać się jej przyszłymi sojusznikami
decydenci_tki: osoby i instytucje, które mogą mieć wpływ na podejmowanie decyzji na poziomie regionalnym albo ogólnopolskim;
pracowniczki_y i członkowie_inie zarządu: poza pełnieniem swoich oficjalnych, formalnych funkcji, mogą wspierać organizację swoimi umiejętnościami, wiedzą i siecią kontaktów.
Wiele istniejących relacji może łączyć różne z wyżej wymienionych ról, zmieniać swój charakter w czasie, wykraczać poza określone przez nas ramy. Warto jednak zastosować pewne uproszczenia, kategoryzacje, by planować i kształtować je w czasie. Każda z grup ma różne potrzeby, używa innego języka, pełni odmienną rolę w rzeczywistości organizacji. Zdefiniowanie tych potrzeb i ról umożliwia budowanie komunikacji angażującej, umacniającej sieć i rozszerzającej bazę.
Od czego zacząć? Kilka podpowiedzi od mentorek i mentorów
Każda organizacja wspierana w poprzedniej edycji programu Stronger Roots [2] miała możliwość konsultowania swoich działań dotyczących budowania bazy społecznej z mentorem: osobą z doświadczeniem w planowaniu strategicznym, zarządzaniu projektami i zespołami. W poradniku znajdują się wskazówki od mentorów, pomocne w radzeniu sobie z wyzwaniami, które mogą się pojawić:
Czasami mniej znaczy więcej: metoda małych kroków.
Twój zespół jest twoim najważniejszym wsparciem: nic nie zrobisz bez swoich kolegów.
Mów wprost: odbiorcy muszą od razu wiedzieć, czego chcesz.
Fundraising się opłaca, ale musicie mieć strategię i dbać o swoich darczyńców.
Nowe pomysły mogą pochodzić od zwolenników: pytaj i angażuj.
Zacznijcie działać: budowanie bazy społecznej to zastrzyk energii dla organizacji.
[1] Program Stronger Roots prowadzony jest w konsorcjum 5 organizacji z krajów wyszehradzkich: Fundacji Otwartego Społeczeństwa z Pragi (lider konsorcjum) i Fundacji Glopolis (Czechy), Fundacji Społeczeństwa Obywatelskiego (Słowacja) i Fundacji NIOK (Węgry), w oparciu o metodologię budowania bazy społecznej organizacji, wypracowaną przez członków konsorcjum w latach 2020-2024, łączącą elementy wsparcia finansowego, doradztwa i coachingu, sieciowania i wymiany doświadczeń.
[2] Program Stronger Roots, realizowany w latach 2019-2025.
Nagrodę Super Samorząd otrzymają organizacje społeczne i nieformalne grupy mieszkańców oraz władze samorządowe za partnerską współpracę przy realizacji oddolnych inicjatyw, poprawiających funkcjonowanie lokalnych społeczności. Jury nagrody: Edwin Bendyk (Fundacja Batorego), Agnieszka Jędrzejczyk (OKO.press), Krzysztof Majak (Onet), Jerzy Stępień (sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku), Dorota Wiszejko-Wierzbicka (Uniwersytet SWPS).
Nagrodę Super Głos otrzymają organizacje społeczne i nieformalne grupy mieszkańców, które wykazały się wyjątkową konsekwencją działań i umiejętnością szukania niestandardowych rozwiązań oraz mobilizacji mieszkańców. Jury nagrody to przedstawiciele organizacji partnerskich akcji Masz Głos: Grzegorz Wójkowski i Karolina Ginejko ze Stowarzyszenia Aktywności Obywatelskiej Bona Fides, Agnieszka Maszkowska i Piotr Znaniecki z Fundacji Laboratorium Badań i Działań Społecznych SocLab, Małgorzata Łosiewicz, Robert Chomicki i Katarzyna Gajda ze Stowarzyszenia Rozwoju Inspiracje, Agnieszka Trzaska, Kamila Gawrońska-Dickson, Mateusz Strzałkowski z Pracowni Zrównoważonego Rozwoju, Joanna Ciesielka, Aleksandra Iwańska-Figura, Dariusz Figura z Fundacji Twórczości, Edukacji i Animacji Młodzieży – „Teatrikon”.
Laureaci nagrody Super Samorząd 2023
sołtyska – Dorota Mirowska, Koło Gospodyń Wiejskich Dobrowianki i władze gminy Sędziejowice za połączenie działań integrujących mieszkańców z konsultacjami społecznymi
sołectwo Zapusta i władze gminy Olszyna za rozwijanie praworządności na najniższym poziomie samorządowym
Młodzieżowa Rada Miasta Augustów i władze miasta Augustowa za dążenie do stworzenia mediateki – miejsca spotkań dla młodzieży
Wałbrzyska Rada Kobiet i władze miasta Wałbrzycha za cykl warsztatów „Kobiecy Ogród Mocy” i włączanie doświadczenia kobiet przy rozwiązywaniu lokalnych problemów
Step by step in Kraków i władze miasta Krakowa za integrowanie społeczności ukraińskiej z dotychczasowymi mieszkańcami miasta i wspieranie ich w przedsiębiorczości.
Laureaci zostali wybrani spośród 183 uczestników ubiegłorocznej edycji akcji Masz Głos.
Laureaci nagrody Super Głos 2023
sołtys – Łukasz Śmietanko i Koło Gospodyń Wiejskich w Pajtunach za stworzenie miejsca spotkań dla mieszkańców
Stowarzyszenie Brzostek Top Team za działania sportowe dla grup zagrożonych wykluczeniem
Koło Gospodyń Wiejskich Wymysłowo za remont i doposażenie placu przy świetlicy wiejskiej
Fundacja Ludzie z Natury za działania integrujące mieszkańców osiedla
Grupa „RAZEM dla mieszkańców Wiszni Małej” za mobilizację mieszkańców do wyrażania opinii w sprawach dotyczących zagospodarowania przestrzennego i rozwoju gminy.
Wszystkim laureatom i finalistom ogromnie gratulujemy!
Laureaci otrzymają nagrody w wysokości 3 tys. zł na działania lokalne oraz pamiątkowe statuetki i dyplomy.
Wydarzeniu towarzyszyła debata „Wyście sobie, a my sobie? Demokracja w Polsce na co dzień” z udziałem badaczek i badaczy oraz ludzi pióra, którą poprowadził Edwin Bendyk.
Patroni medialni: Onet.pl, Ngo.pl
Akcja Masz Głos Fundacji Batorego od 18 lat wspiera dialog i współpracę pomiędzy społecznościami lokalnymi a władzami samorządowymi.