Zwiększenie samodzielności finansowej lokalnych wspólnot to jedna z kluczowych zmian, które mogą wzmocnić samorządy i samorządność. Uzależnienie samorządów od władz centralnych ogranicza bowiem niezależność samorządów, co dobrze pokazuje Indeks samorządności przygotowywany przez Fundację Batorego. Według niego wskaźnik samodzielności finansowej w 2022 roku wyniósł 51,9 – w skali stupunktowej.
Rząd uformowany po wyborach parlamentarnych w 2023 roku zapowiada działania przywracające niezależność samorządów i uzdrowienie systemu ich finansów. Warto jednak zastanowić się głębiej nad sposobami zwiększenia tej samodzielności. Czy jest sposób, aby „poluzować” uzależnienie gmin od transferów z budżetu centralnego? Zespół prof. Pawła Felisa proponuje samorządom prowadzenie lokalnej polityki podatkowej, z której dochody prawdziwie własne pozwolą na finansowanie różnych lokalnych potrzeb, np. dodatkowych zajęć w szkole czy zakupu radiowozu. Pozostaje tylko pytanie, czy zaproponowane przez nich rozwiązania to dobry sposób na wzmocnienie samodzielności gmin? Jaki byłby rachunek zysków i strat takich zmian? Jakie bariery widzą lokalne władze?
Publikujemy propozycję tego zespołu wraz z komentarzami zaproszonych przez nas ekspertów: Jana Macieja Czajkowskiego (Uniwersytet Łódzki, b. prezydent Zgierza), dr hab. Adama Gendźwiłła (Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego) i dr hab. Agnieszki Kopańskiej (Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego). Mamy nadzieję, że nasza publikacja rozpocznie poważną dyskusję o finansowaniu samorządu.
pobierz pdf