Oświadczenia

Warszawa, 21 października 2022

Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok w sprawie obowiązku rozpatrzenia przez Fundację Batorego wniosku o udostępnienie informacji publicznej w zakresie realizowanych zadań publicznych. Orzeczenie może wpłynąć na sytuację wielu fundacji w Polsce

Naczelny Sąd Administracyjny  ogłosił dziś dwa odrębne wyroki w sprawie między Fundacją im. Stefana Batorego („Fundacja”) a Fundacją Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris („Ordo Iuris”) dotyczącej obowiązku rozpatrzenia przez Fundację wniosku Ordo Iuris w związku z prowadzonym  przez Fundację w latach 2013-2016 programem Obywatele dla Demokracji finansowanym ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014 (tzw. Funduszy EOG). Fundacja stała na stanowisku, że nie jest  zobowiązana do rozpatrzenia takiego wniosku, ponieważ nie jest podmiotem dysponującym majątkiem publicznym a wnioskowana informacja nie dotyczy wykonywania zadania publicznego.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił tej argumentacji i uznał, że Fundacja była zobowiązana do udzielenia odpowiedzi w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Wyrok oznacza, że Fundacja ma obowiązek rozpatrzeć wniosek Ordo Iuris. Z wyroku nie wynika jednak obowiązek udzielenia informacji żądanych we wniosku – Fundacja rozpatrując wniosek może udzielić lub odmówić udzielenia informacji publicznej, również stwierdzając, że żądane informacje nie są informacją publiczną.

Z kolei w drugiej sprawie sąd oddalił skargę kasacyjną Fundacji Ordo Iuris na bezczynność Fundacji Batorego uznając, że Fundacja udzielając odpowiedzi na pismo Fundacji Ordo Iuris nie wydała decyzji w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej a jedynie poinformowała, że nie jest zobowiązana do udzielania informacji w tym trybie.

Co dla trzeciego sektora oznacza wyrok NSA?

Dzisiejszy wyrok wprowadza szeroką wykładnię przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej („u.o.d.i.p.”). W ocenie NSA każda fundacja w polskim porządku prawnym realizuje zadania publiczne. W świetle tego orzeczenia za podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej może być uznana fundacja, która nie dysponuje majątkiem publicznym. Przesłanka wykonywania zadań publicznych została zinterpretowana przez sąd szeroko.

Zdaniem NSA – niezależnie od tego, czy fundacja prowadzi swoje działania wyłącznie ze środków własnych, zbiórek publicznych lub darowizn od osób i instytucji prywatnych – z uwagi na to, że w świetle art. 1 ustawy o fundacjach realizuje cele społecznie lub gospodarczo użyteczne można przyjąć, że wykonuje zadania publiczne i w związku z tym jest podmiotem zobowiązanym do udzielania informacji publicznej. Sąd uznał, że nie jest konieczne wskazanie konkretnego zadania w ustawie lub Konstytucji.

Z wyroku sądu nie można wywieść, czy informacja, o której wydanie wnioskowało Ordo Iuris była informacją publiczną. Fundacja Batorego będzie oceniać tę kwestię rozpatrując wniosek.

Stanowisko Fundacji Batorego

Fundacja szanuje wyrok sądu i zamierza się do niego zastosować. Jednocześnie przypomina, że spór Fundacji z Fundacją Ordo Iuris nie był sporem o granice jawności. Był to spór prawny o to, czy – prowadząc na mocy porozumienia z Biurem Mechanizmów Finansowych w Brukseli program Obywatele dla Demokracji finansowany ze środków Państwa należących do EOG – Fundacja była zobowiązana do rozpoznania wniosku o udzielanie informacji w trybie u.o.d.i.p.

Fundacja działała i działa w oparciu i w granicach prawa, przywiązując dużą wagę do przejrzystości zarówno swoich działań jak i przejrzystości w życiu publicznym i udostępniając publicznie wszystkie informacje i dokumenty dotyczące celu i sposobu realizowanych działań oraz rozdziału środków, którymi administruje. Tam, gdzie prawo nie reguluje wystarczająco zasad, polegamy na przyjętych standardach i najlepszych praktykach dotyczących przejrzystości i dostępności. Wartości te przyświecały nam również przy realizacji programu Obywatele dla Demokracji, o którego wszystkich etapach informowaliśmy publicznie na stronie Programu (ngofund.org.pl), a także programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy (aktywniobywatele.org.pl), który prowadzimy obecnie ze środków EOG i środków norweskich oraz przy realizacji wszystkich naszych działań prowadzonych ze środków własnych i otrzymanych od naszych darczyńców instytucjonalnych i prywatnych (batory.org.pl). W programie Obywatele dla Demokracji finansowanym z Funduszy EOG, który prowadziliśmy w latach 2013-2016 i którego dotyczyły szczegółowe pytania Ordo Iuris, dochowaliśmy najwyższych standardów przejrzystości i dostępności. Na stronie programu (ngofund.org.pl) od początku jego trwania publikowaliśmy sukcesywnie pełną dokumentację programu: podręcznik dla wnioskodawców i grantobiorców z formularzami wniosków, umów dotacyjnych, kart ocen; opis procedury i kryteria oceny wniosków; listę złożonych wniosków wstępnych; wyniki oceny formalnej, listę wniosków zakwalifikowanych do II etapu oceny; listę wniosków pełnych; listę wniosków, które otrzymały dofinansowanie oraz listę 620 dotacji przyznanych i wypłaconych wraz z omówieniem zrealizowanych dzięki nim projektów i odesłaniem do stron grantobiorców; a także listę ekspertów oceniających wnioski i protokoły posiedzeń komisji konkursowej i komisji programu. Strona jest cały czas czynna. Zapraszamy do jej odwiedzenia.

Kontakt w sprawie: [email protected]

Wyrok z uzasadnieniem – oddalenie skargi kasacyjnej Ordo Iuris (PDF)
Wyrok z uzasadnieniem – oddalenie skargi kasacyjnej Fundacji Batorego (PDF)