Nagroda im. Marcina Króla za najlepszą opublikowaną w 2022 roku polską książkę z dziedziny historii idei i badań nad przyszłością, filozofii i myśli społecznej i politycznej, refleksji nad cywilizacją i kultur.
Konstanty Gebert, Ostateczne rozwiązania. Ludobójcy i ich dzieło, Wydawnictwo Agora
Czy hasło „Nigdy więcej!” było pustym frazesem już wtedy, gdy je ukuto? Czy jest szansa, by było skuteczne? Niezależnie od odpowiedzi, nie ulega wątpliwości, że ludobójstwo to temat nadal aktualny. Konstanty Gebert opisuje z przywołaniem licznych dokumentów i świadectw „ostateczne rozwiązania” w najnowszej historii na trzech kontynentach – od wymordowania przez cesarskie Niemcy rdzennych mieszkańców Namibii, przez dokonane przez Turków ludobójstwo Ormian, masowe mordy w Kambodży Czerwonych Khmerów oraz w Rwandzie i w b. Jugosławii po dokonujące się dzisiaj w Chinach wyniszczanie Ujgurów, nie unikając także tematu zbrodni popełnianych przez Rosjan w Ukrainie.
Laudacja Tadeusza Sławka wygłoszona podczas wręczenia Nagrody im. Marcina Króla za najlepszą książkę za rok 2022.
Książki-finalistki Nagrody im. Marcina Króla za rok 2022
Joanna Erbel, Wychylone w przyszłość. Jak zmienić świat na lepsze, Wysoki Zamek
Wychylone w przyszłość to nie tylko książka programowa, rekomendująca konkretne sposoby działania na rzecz lepszego świata, ale też zapis refleksji nad własną praktyką, co nadaje programowi moc przekonywania. Joanna Erbel – działaczka miejska, ekspertka do spraw mieszkaniowych i socjolożka – przekonuje, że niewielkie lokalne działania przecierają drogę szerszym trendom, a prototypowanie rzeczywistości i testowanie idei pozwala przezwyciężyć coraz silniej wdrukowywany w nas lęk i pesymizm.
Leszek Koczanowicz, Niedokończone polityki. Demokracja, populizm, autokracja, Wydawnictwo Pasaże
Profesor Leszek Koczanowicz jest wybitnym teoretykiem: politologiem, psychologiem społecznym i filozofem, a także świetnym pisarzem, dzięki czemu w Niedokończonych politykach odnosi abstrakcję bezpośrednio do faktów z polskiego życia społeczno-politycznego. Datowane komentarze interwencyjne do wydarzeń i procesów zachodzących w polskiej polityce w czasie ostatnich dwudziestu lat składają się w narrację o stanie polskiej demokracji, w której powracają pytania o dobro wspólne, sprawiedliwość, wolność, emancypację, równość, merytokrację, populizm, demagogię czy wreszcie o sam rząd. Książka Leszka Koczanowicza to także ważny głos w sporze o polski liberalizm i jego wpływ na kształt współczesnej polskiej demokracji.
Marcin Napiórkowski, Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby uratować świat, Wydawnictwo Literackie
Książka Marcina Napiórkowskiego, semiotyka i antropologa kultury, wychodzi od ważnej tezy, że „wspólna przyszłość czyni nas ludźmi w większym stopniu niż wspólna przeszłość” oraz jeszcze poważniejszej diagnozy, że w konfrontacji z coraz szybciej zmieniającym się światem, natłokiem informacji i kryzysem klimatycznym tracimy jako ludzkość tę zdolność do opowiadania sobie wspólnej przyszłości, a wraz z nią umiejętność antycypacji i planowania. W tej błyskotliwie inteligentnej, erudycyjnej i obfitującej w intrygujące przykłady pracy z zakresu historii idei, Napiórkowski śledzi i opisuje historię dwóch współczesnych mitologii, które przenikają kulturę popularną, naukę i sztukę: technooptymizmu i technopesymizmu. Naprawić przyszłość pokazuje, że te same narzędzia narracyjne, które służą budowaniu politycznych zasieków i wskazywaniu wrogów można wykorzystać do zasypywania przepaści i dialogu o wspólnej przyszłości. Trwający kryzys demokracji to bowiem także kryzys opowieści.
Grzegorz Piątek, Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939, Wydawnictwo W.A.B.
Książka Grzegorza Piątka traktuje tyleż o mieście Gdynia, co o polskim zmaganiu z nowoczesnością, własną tożsamością i narodowymi ambicjami. Autor, łącząc perspektywę wykształconego architekta, eseisty i reportera historycznego nie ogranicza się do roli demaskatora gdyńskiego mitu, lecz tłumaczy jego funkcję ideologiczną w kolejnych epokach. Przede wszystkim jednak ukazuje na przykładzie Gdyni bariery rozwoju właściwe dla państwa peryferii, stale oscylującego między „ręcznym sterowaniem” przez władzę centralną a leseferyzmem gospodarczym. W ten sposób szczegółowa, pięknie napisana historia powstania miasta, którego lokalizacja nie była pewna w momencie powstawania projektu jego budowy pobudza do dyskusji o źródłach i sile idei, które wciąż organizują polską tożsamość i myślenie polityczne.
Nagrodę im. Marcina Króla za najlepszą opublikowaną w 2022 roku polską książkę z dziedziny historii idei i badań nad przyszłością, filozofii i myśli społecznej i politycznej, refleksji nad cywilizacją i kulturą otrzymał Konstanty Gebert za „Ostateczne rozwiązania. Ludobójcy i ich dzieło” opublikowane przez Wydawnictwo Agora.
Książki nominowane do Nagrody im. Marcina Króla za rok 2022
red. Julia Bednarek, Piotr Laskowski, Sebastian Matuszewski, Łukasz Mikołajewski, Michał Sobczak, Cała siła jaką czerpię na życie. Świadectwa, relacje, pamiętniki osób LGBTQ+ w Polsce, Karakter, Kraków 2022
Sylwia Czubkowska, Chińczycy trzymają nas mocno. Pierwsze śledztwo o tym, jak Chiny kolonizują Europę, w tym Polskę, Znak Literanova, Kraków 2022
Hubert Czyżewski, Kołakowski i poszukiwanie pewności, Wydawnictwo Znak, Kraków 2022
Joanna Erbel, Wychylone w przyszłość. Jak zmienić świat na lepsze, Wysoki Zamek, Kraków 2022
Konstanty Gebert, Ostateczne rozwiązania. Ludobójcy i ich dzieło, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2022
red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022
Leszek Koczanowicz, Niedokończone polityki. Demokracja, populizm, autokracja, Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2022
Iwona Krupecka, Kartezjusz i kanibale. Z historii jednej idei, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2022
Agnieszka Kościańska, Michał Petryk, Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2022
Michał Lubina, Niedźwiedź w objęciach smoka. Jak Rosja została młodszym bratem Chin, Wydawnictwo Szczeliny, Kraków 2022
Jan Maciejewski, Milczenie katedry, Teologia Polityczna, Warszawa 2022
red. Maciej Michalski, Krzysztof Podemski, Wyparte historie. Antysemityzm na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1919-1939, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2022
Marcin Napiórkowski, Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby uratować świat, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022
Grzegorz Piątek, Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2022
Wojciech Sadurski, Demokracja na czarną godzinę. Publicystyka – Eseje – Mowy obrończe, Austeria, Kraków 2022
Tomasz Sawczuk, Pragmatyczny liberalizm. Richard Rorty i filozofia demokracji, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2022
Tomasz Stawiszyński, Reguły na czas chaosu, Znak Literanova, Kraków 2022
Justyna Tabaszewska, Pamięć afektywna. Dynamika polskiej pamięci po 1989 roku, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2022
Bartosz Wójcik, Wojna i motłoch. Sprzeczności nowoczesne w filozofii Hegla, Universitas, Warszawa 2022
Grono Nominujące książki-kandydatki do Nagrody im. Marcina Króla
dr Magdalena M. Baran, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Liberté!
Edwin Bendyk, prezes Fundacji im. Stefana Batorego
dr hab. Monika Bobako, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
dr Elżbieta Ciżewska-Martyńska, Uniwersytet Warszawski
prof. dr hab. Ewa Domańska, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu
dr hab. Michał Krzykawski, Uniwersytet Śląski w Katowicach
prof. dr hab. Małgorzata Kowalska, Uniwersytet w Białymstoku
Małgorzata Łukasiewicz, tłumaczka tekstów literackich i filozoficznych, eseistka, krytyczka literacka
Wojciech Przybylski, Res Publica Nowa
Michał Sutowski, Krytyka Polityczna
dr hab. Karolina Wigura, Uniwersytet Warszawski, Kultura Liberalna
dr hab. Artur Wołek, Akademia Ignatianum w Krakowie