Monitor

1. Obietnice i zobowiązania rządu oraz parlamentu

Jak przypominaliśmy w poprzednim Monitorze, w umowie koalicyjnej zawarto obietnicę: „przeprowadzimy reformę procesu legislacyjnego, otwierając go na szerokie konsultacje społeczne”[1]. Wcześniej, w Krajowym Planie Odbudowy, Polska podjęła również zobowiązanie do przeprowadzenia zmian w procesie stanowienia prawa: „Celem reformy jest przyjęcie zmiany Regulaminu Sejmu, Senatu i Rady Ministrów, którą to zmianą wprowadza się obowiązkową ocenę skutków i konsultacje publiczne w odniesieniu do projektów ustaw proponowanych przez posłów i senatorów. Reforma obejmie również ograniczenie stosowania przyspieszonych procedur do ściśle określonych i wyjątkowych przypadków”[2].

Powyższe zobowiązania zostały w dużym stopniu zrealizowane. Sejm prowadzi zaawansowane prace nad zmianami Regulaminu Sejmu (druk nr 389)[3]. Z kolei w Dzienniku Ustaw została opublikowana w dniu 19 sierpnia uchwała Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2024 r. zmieniająca uchwałę – Regulamin pracy Rady Ministrów[4], która przewiduje m.in. wzmocnienie pozycji konsultacji publicznych w rządowym procesie legislacyjnym. Więcej informacji na temat nowym przepisów zamieszczamy poniżej.

2. Najważniejsze wydarzenia

• Rada Ministrów przyjęła zmiany w regulaminie swojej pracy, które stanowią wypełnienie zobowiązań przedstawionych w Krajowym Planie Odbudowy. Dokonane zmiany umacniają instytucje konsultacji publicznych oraz nadają Rządowemu Centrum Legislacji więcej kompetencji w zakresie kontroli stosowania konsultacji publicznych przez poszczególne resorty odpowiedzialne za przeprowadzenie danego procesu legislacyjnego.

Dodano m.in. ust. 3 do § 36 uchwały, który wprowadza zasadę: „odstąpienie od prowadzenia konsultacji publicznych jest dopuszczalne jedynie wyjątkowo, w szczególności jeżeli rezygnacja z prowadzenia konsultacji publicznych jest związana z bezpieczeństwem, porządkiem publicznym, ochroną zdrowia lub ochroną środowiska”. Nowe uprawnienia zyskało również Rządowe Centrum Legislacji, które zgodnie z nowym § 21a będzie weryfikować „wykonanie przez organ wnioskujący obowiązków związanych z przedstawianiem projektu aktu normatywnego do konsultacji publicznych lub opiniowania”. Z kolei Prezes RCL będzie publikował i aktualizował „rekomendacje w zakresie procedur przeprowadzania konsultacji publicznych”.

Wzmocniono również standardy odnoszące się do długości prowadzenia konsultacji publicznych. Zgodnie z § 40 ust. 3 szczegółowego uzasadnienia wymaga m.in. wyznaczenie terminu do zajęcia stanowiska nie krótszego niż:

1. 21 dni – w przypadku projektu ustawy,
2. 14 dni – w przypadku projektu aktu normatywnego Rady Ministrów,
3. 10 dni – w przypadku projektu rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów, rozporządzenia ministra albo zarządzenia Prezesa Rady Ministrów

Wreszcie został uszczegółowiony zakres raportu z konsultacji, w którym autor projektu powinien zawrzeć następujące informacje: „wskazać podmioty, którym organ wnioskujący przekazał projekt do zaopiniowania, oraz podmioty, do których skierował projekt w celu przedstawienia stanowiska w ramach konsultacji publicznych, a także podmioty, które przedstawiły stanowisko lub opinię”. Raport zawiera ponadto „omówienie przedstawionych stanowisk lub opinii i odniesienie się do nich przez organ wnioskujący”

• Rządowe Centrum Legislacji rusza z nową edycją szkoleń w zakresie podstawowych aspektów procesu legislacyjnego. Więcej informacji dotyczących naboru ma się wkrótce ukazać na stronie RCL[5].

3. Statystyki i analizy

• W okresie od 1 do 31 sierpnia rząd przygotował i opublikował na portalu Rządowego Centrum Legislacji 16 projektów ustaw, z czego 14 poddano konsultacjom publicznym.

• W opisywanym okresie Sejm nie przeprowadził ani nie zwołał żadnego wysłuchania publicznego.

4. Dobre i złe praktyki

Dobra praktyka. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej konsekwentnie dołącza do pisma zapraszającego do udziału w konsultacjach publicznych krótki[6] – sformułowany prostym językiem – opis o charakterze i kierunku proponowanych zmian.

Zła praktyka. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w przypadku zaproszeń do udziału w konsultacji publicznych dwóch projektów ustaw (o zmianie ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa oraz niektórych innych ustaw[7] oraz o unijnej sieci danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych[8]) zawarł nieprawidłową formułkę: „Niezgłoszenie uwag w terminie pozwoli sobie uznać za uzgodnienie przedmiotowego projektu ustawy”.

 

Krzysztof Izdebski – główny specjalista ds. rzecznictwa Fundacji im. Stefana Batorego Kontakt: [email protected]

 

Czytaj w PDF

 

[1] Umowa koalicyjna, https://platforma.org/upload/document/203/attachments/433/UmowaKoalicyjna.pdf. (dostęp tu i dalej: 2 września 2024).

[2] Krajowy program reform 2023/2024, https://commission.europa.eu/system/files/2023-04/Poland_NRP_2023_pl.pdf

[3] Projekt uchwały w sprawie zmiany Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, druk nr 389, 14 maja 2023, https://orka.sejm.gov.pl/Druki10ka.nsf/0/4D1C7B7B093AC8CFC1258B1E0032773B/%24File/389.pdf.

[4] Uchwała nr 90 Rady Ministrów, z dnia 13 sierpnia 2024 r. zmieniająca uchwałę – Regulamin pracy Rady Ministrów, „Monitor Polski”, 19 sierpnia 2024, poz. 757, https://www.dziennikustaw.gov.pl/M2024000075701.pdf

[5] Jesienna edycja szkoleń z ekspertami RCL, 23 sierpnia 2024, https://rcl.gov.pl/aktualnosci/2024082301/

[6] Projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12388700/katalog/13077158#13077158.

[7] Rządowy projekt ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=3177.

[8] https://legislacja.rcl.gov.pl/docs/2/12387952/13073510/13073512/dokument677593.pdf.