Wydarzenia

Choć Gruzja podczas rządów Mikaela Saakaszwilego niewątpliwie zbliżyła się do świata zachodniego, a po wojnie rosyjsko-gruzińskiej w 2008 roku zaczęła być przez państwo polskie określana jako „partner strategiczny”, można ją było do niedawna określać jako „średniaka” inicjatywy Partnerstwa Wschodniego (PW).

Podczas, gdy Ukraina i Mołdawia były o krok od liberalizacji wizowej, stanowiącej istotny aspekt integracji kraju trzeciego z Unią, Gruzja zawierała dopiero umowy o ułatwieniach w wydawaniu wiz i readmisji, robiąc tym samym pierwszy krok na ścieżce do ruchu bezwizowego. Jednak determinacja gruzińskich władz, a także zniesienie obowiązku wizowego dla Mołdawian (od końca kwietnia 2014) i wojna na wschodniej Ukrainie sprawiły, że Tbilisi zaczęło być postrzegane jako przykład poradzieckiej success story, efektywnie transformującego się państwa o jawnie proeuropejskiej orientacji.

W końcu października 2014 roku, Komisja Europejska przyjęła drugi raport na temat postępów Gruzji we wdrażaniu Planu Działań na rzecz Liberalizacji Wizowej, w którym pozytywnie ocenia przyjęte akty prawne (tzw. 1. faza Planu) i rekomenduje rozpoczęcie ewaluacji wprowadzania tych przepisów w życie (tzw. 2. faza Planu). Realnym wydaje się, że na Szczycie Partnerstwa Wschodniego w Rydze, w 2015 roku, UE uzna, że Gruzja jest odpowiednio przygotowana do wprowadzenia ruchu bezwizowego dla posiadaczy paszportów biometrycznych. Jej ratyfikacja przez kraje członkowskie powinna – jak pokazuje niedawne doświadczenie Mołdawii – potrwać około 10 miesięcy i umożliwić zniesienie obowiązku wizowego w lecie 2016 roku.

W maju 2014 roku wraz z Fundacją Społeczeństwa Obywatelskiego – Gruzja (Open Society Georgia Foundation, OSGF) rozpoczęliśmy prace nad raportem zawierającym analizę postępów Gruzji na drodze do reżimu bezwizowego. Został on opracowany na podstawie oficjalnych dokumentów UE, danych statystycznych, oceny niezależnych ekspertów oraz rozmów z przedstawicielami gruzińskiej administracji. Szybko okazało się, że musimy stale uaktualniać podane informacje. To pokazuje, jak mocno zaangażowane w proces reform są władze w Tbilisi. W odróżnieniu od raportów Komisji Europejskiej, swoje rekomendacje skierowaliśmy zarówno do strony gruzińskiej, jak i unijnej, której większy udział w procesie liberalizacji wizowej jest wskazany, ze względu na korzyści płynące z sąsiadowania z państwami lepiej zarządzającymi swoimi granicami, migracjami i przyjmującymi readmitowanych migrantów z UE.

Zgadzamy się z opiniami prezentowanymi wielokrotnie przez unijnych dyplomatów i media, iż tempo reform i determinacja Gruzji zasługują na uznanie. Jednocześnie, określiliśmy obszary wciąż stanowiące wyzwanie – przede wszystkim największy pośród państw PW, choć spadający, odsetek odmów wizowych, przekraczający 10%. Problemem jest nadal system ochrony danych osobowych, nie tylko przez instytucje państwowe ale i sektor prywatny. Kolejna kwestia to zarządzanie granicami – jedynie granica z Turcją została w pełni zdemarkowana, zaś poziom ochrony zielonej granicy z Rosją i, tak zwanej, granicy administracyjnej pomiędzy separatystycznymi Abchazją i Południową Osetią a resztą terytorium Gruzji, uznać należy za niesatysfakcjonujący.

W raporcie przedstawiliśmy wiele szczegółowych rekomendacji, jak zwiększenie zasobów kadrowych Biura Inspektora Ochrony Danych Osobowych, co usprawni działanie tego urzędu. Proponujemy odejście od restrykcyjnych zasad azylowych. Zaleciliśmy także przeprowadzenie przez władze, we współpracy z organizacjami pozarządowymi, dwóch kampanii informacyjnych: o tym, co oznacza liberalizacja wizowa (i czego nie oznacza – prawa do pracy w UE) oraz o tym, czym są wizy do UE, aby zmniejszyć ilość źle przygotowanych aplikacji wizowych, skutkującą wysokim odsetkiem odmów.

Rekomendowaliśmy wreszcie Unii Europejskiej, by doprowadziła do włączenia przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w prace Komisji Ułatwień Wizowych UE-Gruzja oraz – co może wydawać się kontrowersyjne – nie łagodziła wymagań zawartych w Planie Działań pilnując, by Gruzja przeprowadziła wszystkie wymagane reformy.