Dyskusja z udziałem Bogdana Szlachty (Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego), Magdaleny Środy (Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego), ks. Alfreda Wierzbickiego (dyrektor Instytutu Jana Pawła II KUL) i Piotra Winczorka (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego).
Spotkanie poprowadził Aleksandr Smolar (prezes Fundacji Batorego).
Tezy
W ostatnim czasie zaostrzył się spór wokół relacji państwo – Kościół katolicki (zapłodnienie pozaorganiczne, związki partnerskie, Golgota Picnic, warszawska Tęcza). Ma on wymiar aksjologiczny, prawny – w tym konstytucyjny – polityczny, oraz kulturowy. Nie jest on nowy. Nie mniej głośne były spory o miejsce Kościoła w nowej Polsce w pierwszych latach III RP, o jego wpływ na politykę i funkcjonowanie państwa, o powrót religii do szkół, aborcję, o oddawanie Kościołowi własności bez ogólnych uregulowań dotyczących reprywatyzacji, o przywileje medialne, wreszcie o konkordat. Ogólnie powiedzieć można, że była to faza wymazywania dziedzictwa PRL. W obecnej fazie konfliktów widać, jak się zdaje, że mamy do czynienia z reakcją Kościoła na procesy sekularyzacyjne i modernizacyjne w polskim społeczeństwie. W każdym razie, na pewno warto podjąć dyskusję nad ogólnymi i specyficznymi przyczynami nowej fali konfliktów i rzeczywistym zagrożeniem dla świeckości państwa. Przede wszystkim zaś spojrzeć na ten spór szerzej: jako na przejaw walki o granice suwerenności wspólnoty demokratycznej, granice pluralizmu, prawa Kościoła do narzucania swojej wizji moralności prywatnej. Jeszcze jeden istotny wymiar koniecznej refleksji dotyczy relacji demokracji i wartości, na jakich się opiera. Czy państwo może być neutralne aksjologicznie? Czy liberalna demokracja jest rzeczywiście neutralna? Gdzie można szukać wartości wspierających zarazem demokrację i integralność wspólnoty? Jakie jest tu miejsce religii i dominującego u nas Kościoła katolickiego?
Noty biograficzne
Bogdan Szlachta (ur. 1959) – historyk myśli politycznej, prof. dr hab., kierownik Katedry Filozofii Polityki w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ. Wykładowca Akademii Ignatianum w Krakowie. Redaktor naczelny kwartalnika „Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ”. Od 2008 roku dziekan Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Członek Ośrodka Myśli Politycznej. Wydał m.in. Konserwatyzm. Z dziejów tradycji myślenia o polityce (Warszawa 1998), Z dziejów polskiego konserwatyzmu (2000), Wokół katolickiej myśli politycznej (Kraków 2007), Szkice o konserwatyzmie (2008), Faktyczność. Normatywność. Wielokulturowość (Kraków 2012).
Magdalena Środa (ur. 1957) – teoretyczka etyki, filozofka, publicystka, prof. dr hab. Wykładowczyni w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Członkini Polskiej Akademii Nauk. W latach 2004-2005 pełnomocniczka rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn. Członkini rady programowej Kongresu Kobiet. Stała felietonistka „Gazety Wyborczej”. Wydała m.in. Indywidualizm i jego krytycy. Współczesne spory między liberałami, komunitarianami i feministkami na temat podmiotu, wspólnoty i płci (2003), Kobiety i władza (2009), Etyka dla myślących (2011), Ta straszna Środa? Z Magdaleną Środą rozmawia Aleksandra Pawlicka (2011), Kobiety i władza (2012),
ks. Alfred Wierzbicki (ur. 1957) – filozof, dr hab., poeta. Profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Od 1998 roku zastępca dyrektora Instytutu Jana Pawła II KUL, a od 2006 roku dyrektor Instytutu. Redaktor naczelny kwartalnika „Ethos”. Prorektor Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Lublinie. Dyrektor Studium Formacji Kapłańskiej Archidiecezji Lubelskiej. Wikariusz biskupi do spraw kultury. Od 2006 roku członek Komitetu Dialogu z Judaizmem Konferencji Episkopatu Polski. W latach 2004-2007 dyrektor Archidiecezjalnego Muzeum Sztuki Religijnej w Lublinie. Autor filmów dokumentalnych o tematyce religijnej i kulturalnej. Wydał m.in. The Ethics of Struggle for Liberation. Towards a Personalistic Interpretation of the Principle of non-violence (1992), Polska Jana Pawła II (2011), Filozofia a totalitaryzm. Augusta Del Nocego interpretacja kryzysu moderny (2005).
Piotr Winczorek (ur. 1943) – prawnik, prof. dr hab. Wykładowca na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1989–1993 sędzia Trybunału Stanu; w latach 1994–1998 członek Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów; w latach 1993–1997 członek, a następnie przewodniczący Zespołu Stałych Ekspertów Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. Autor podręczników prawa. Wydał m.in.: Prawo i polityka w czasach przemian (1995), Dyskusje konstytucyjne (1996), Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (2000), Polska pod rządami Konstytucji z 1997 roku (2006), Konstytucyjny system organów państwowych (2012) O państwie, prawie i polityce (2012).
