EN
FUNDACJA BATOREGOBATORY FOUNDATION
FUNDACJA BATOREGOBATORY FOUNDATION
PL

Rozwój Internetu, a w szczególności mediów społecznościowych, sprawił, że w obecnych czasach podmioty zewnętrze łatwiej niż w przeszłości mogą wpływać na wyniki wyborów. Działania dezinformacyjne i propagandowe opierają się często na grze na emocjach, podsycaniu strachu, szerzeniu chaosu informacyjnego oraz podgrzewaniu bieżących sporów politycznych, których celem jest polaryzacja społeczeństwa. W powiązaniu z łatwością finansowania kampanii wyborczej przez podmioty trzecie, warto zastanowić się, na ile Polska jest przygotowana na zewnętrzną ingerencję w wybory.

Od aneksji Krymu przez Rosję oraz inwazji na wschodnią Ukrainę w 2014 roku możemy zauważyć zwiększoną aktywność Kremla w wykorzystywaniu wielowymiarowych działań hybrydowych (informacyjnych, militarnych, politycznych oraz ekonomicznych) w celu wpłynięcia na wyniki wyborów w różnych państwach Zachodu. Wspieranie konkretnych kandydatów i próbę zdyskredytowania innych można było zaobserwować podczas wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych w 2016 r. , we Francji oraz w innych krajach Zachodu.

Czy taka sytuacja miała również miejsce w Polsce? Czy w najbliższych wyborach parlamentarnych będziemy mieli do czynienia z próbą zewnętrznej ingerencji w proces wyborczy? Czy polskie państwo jest odporne i przygotowane na takie sytuacje? Jakie rozwiązania prawne i instytucjonalne należałoby wprowadzić, aby zabezpieczyć uczciwość procesu wyborczego w Polsce? Jaką rolę w tej sytuacji powinny odgrywać organizacje społeczne i obywatele?

Wprowadzenie do dyskusji: Tomasz Chłoń (b. dyrektor Biura Informacyjnego NATO w Moskwie), Krzysztof Izdebski (Fundacja Batorego i Open Spending EU Coalition), Marta Kowalska (Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji).

Udział w debacie wzięli:

Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (członkini zarządu Fundacji im. Stefana Batorego).

Równe i powszechne wybory są naczelną zasadą ustrojową demokratycznego państwa prawa. Świadomość tego mają sami obywatele i obywatelki, którzy w ostatnich wyborach parlamentarnych tłumnie ruszyli do lokali wyborczych. W interesie państwa jest to, by wybory cieszyły się zaufaniem społecznym i by faktycznie opierały się na zasadach powszechności i równości. Wychodząc naprzeciw potrzebie zagwarantowania tych wartości oraz utrzymania zainteresowania i zaangażowania obywatelskiego organizacje społeczne widzą konieczność wprowadzenia systemowych zmian w zakresie regulacji procesu wyborczego.

Proponowane przez organizacje społeczne najpilniejsze i najważniejsze zmiany mają za cel budowę wiary w uczciwość wyborów, wzmocnienie instytucji odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie oraz usprawnienie procedur. Kompleksowa reforma systemu wyborczego wymaga czasu, jednak debatę o jej zasadach należy podjąć jak najszybciej.

Do udziału w konferencji w formule okrągłego stołu, zaprosiliśmy organizacje społeczne, członków Państwowej Komisji Wyborczej oraz pracowników Krajowego Biura Wyborczego, przedstawicieli administracji państwowej, ekspertów oraz polityków.

Otwarcie konferencji 


9:45-10:45 Równość i dostępność wyborów

11.00-12.00 Finansowanie kampanii wyborczej

12.45-13.45 Administracja wyborcza

14.00-15.00 Dzień głosowania

15.15-16:15 Mężowie zaufania i obserwatorzy

16:15 – 17:00 Podsumowanie

Prowadzenie: Krzysztof Izdebski, Fundacja im. Stefana Batorego.

Udział w debacie wzięli także: Piotr Chmiel (Departament Konsularny, MSZ), dr hab. Aldona Domańska (Katedra Prawa konstytucyjnego, Uniwersytet Łódzki), Kamila Grudniewska (kampania #mamwybór, Fundacja Edukacji i Aktywizacji Społecznej), Anita Kucharska-Dziedzic, posłanka na Sejm RP (Nowa Lewica), dr hab. Bartłomiej Michalak (Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie UMK), Kacper Nowina-Konopka (Zespół Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego, Biuro RPO), prof. dr hab. Jacek Raciborski (Zakład Socjologii Polityki, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego).

Zorganizowaliśmy debatę tuż po rozstrzygnięciu wyborów prezydenckich ze świadomością, iż pełne wyniki mogą nie być jeszcze znane czy też podlegać kontestacji. Nie chcieliśmy jednak patrzeć na ostatnie tygodnie kampanii i na same wyniki wyborów, analizować poszczególnych grup wyborców, śledzić przepływów poparcia ani zajmować się analizą strategii kandydatów, zastanawiać się na przyczynami ich sukcesów oraz niepowodzeń. Chcieliśmy zapytać o to, w jakiej rzeczywistości znaleźliśmy po 12 lipca 2020, pytać o głębsze zmiany, które w tym czasie się ujawniły i poszukać przyczyn mniej oczywistych;  spojrzeć z dystansu na zachodzące procesy polityczne. Wreszcie chcieliśmy ogarnąć proces wyborczy jako całość: od nieodbytego głosowania 10 maja do drugiej tury wyborów i zastanowić się nad następstwami politycznymi oraz społecznymi wydarzeń z ostatnich miesięcy.

Postawiliśmy pytania:

Transmisja była tłumaczona na język migowy.

W dyskusji udział wzięli:

– Anna Materska-Sosnowska (Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, członkini Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego)

– Andrzej Nowak (Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego)

– Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, przewodniczący Rady Fundacji im. Stefana Batorego)

– Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”)

Prowadzący: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego, tygodnik „Polityka”)

Edwin Bendyk – prezes Fundacji im. Stefana Batorego, dziennikarz i publicysta tygodnika „Polityka”, kierownik Ośrodka Badań nad Przyszłością Collegium Civitas.

Anna Materska-Sosnowska – dr, politolożka, adiunkt w Zakładzie Systemów Politycznych Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, członkini Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego. Zajmuje się m.in. tematyką systemów politycznych, systemów partyjnych oraz analizą polskiej sceny politycznej.

Andrzej W. Nowak – prof. dr hab., historyk, publicysta, sowietolog, kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1991–2012 redaktor naczelny czasopisma „Arcana”, autor m.in. Dziejów Polski. Od 2016 roku członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej.

Andrzej Rychard – prof. dr hab., socjolog, dyrektor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Przewodniczący Rady Fundacji im. Stefana Batorego. W latach 1995–2006 wykładowca w Central European University. Członek Polskiego Towarzystwa Socjologicznego i Komitetu Socjologii PAN. Autor licznych publikacji związanych z socjologią, polityką i ekonomią.

Michał Sutowski – politolog, tłumacz i publicysta. Sekretarz redakcji pisma „Krytyka Polityczna”. Koordynator Instytutu Studiów Zaawansowanych. Jest autorem wywiadów-rzek z Agatą Bielik-Robson, Ludwiką Wujec i Agnieszką Graff.

 

Sposób działania i finansowania mediów, a tym samym kampanii medialnej, są newralgicznymi punktami dla zachowania równości szans przez uczestników procesu wyborczego. Tymczasem od przejęcia władzy przez rząd Zjednoczonej Prawicy blisko 8 lat temu, mamy do czynienia z coraz bardziej spolaryzowanym i jednostronnym przekazem ze strony nadawcy publicznego.

Jednocześnie znaczna część wydatków reklamowych spółek Skarbu Państwa (SSP), ministerstw i urzędów centralnych stanowi finansowe wsparcie dla partyjno-rządowej propagandy. Podmioty te faworyzują media związane z obozem władzy. Kontrola i finansowanie określonych mediów umożliwiają rządzącym promowanie poszczególnych polityków, obchodzenie limitów wydatków wyborczych, przesunięcie środków finansowych na inne formy prowadzenia kampanii, ale też pośrednio blokują partiom opozycyjnym dostęp do kanałów komunikacyjnych. Transfery środków publicznych stają się instrumentem gry politycznej, służą do pozycjonowania użytkownikom konkretnych treści, tworzenia polaryzacji, a przede wszystkim mobilizacji wyborców.

Jakie ramy prawne i standardy są potrzebne, aby wybory były równe? Co należy zrobić, aby rozwiązać problem przywłaszczania mediów publicznych przez rządzących i angażowania ich w prowadzenie kampanii wyborczej? Dlaczego istniejące już rozwiązania prawne okazały się niewystarczające? Czy możliwe jest stworzenie takich, aby politycy nie mieli możliwości wpływania na media publiczne?

Dyskusja w formule okrągłego stołu, bez udziału publiczności. Wprowadzenie do dyskusji wygłosili Andrzej Krajewski (Towarzystwo Dziennikarskie) oraz Konrad Siemaszko (Helsińska Fundacja Praw Człowieka).

Udział w debacie wzięli:

Prowadzenie: Krzysztof Izdebski (Fundacja im. Stefana Batorego).

Wszystko wskazuje na to, że udało się uniknąć głosowania na Prezydenta w maju, co byłoby przedsięwzięciem naruszającym konstytucyjne warunki stawiane wyborom, a także zagrażającym zdrowiu i życiu obywateli. Znów aktualne staje się pytanie, jak w stanie epidemii zorganizować wybory korespondencyjne tak, aby były demokratyczne i bezpieczne? Jak wyjść z obecnego kryzysu w oparciu o obowiązujące przepisy Konstytucji? Jak osiągnąć porozumienie, które dałoby wszystkim obywatelom przekonanie, że uczestniczą w procedurze bezpiecznej i uczciwej?

Przedyskutowaliśmy propozycje wysunięte przez Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego oraz przez Klub Jagielloński, które zaprezentowali:

Komentarze:

Prowadzenie:

Jak przeprowadzić demokratycznie wybory Prezydenta? Stanowisko Zespołu Ekspertów Wyborczych: https://bit.ly/Demokratyczne_wybory_Stanowisko_ZEW_grafiki

Zuzanna Dąbrowska – dziennikarka prasowa, radiowa i telewizyjna. Obecnie związana z „Rzeczpospolitą”. Wcześniej m.in. szefowa działu politycznego w „Dzienniku” i „Dzienniku Gazecie Prawnej”

Jarosław Flis – socjolog, dr hab., profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykładowca na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Komentator polityczny. Współpracuje z „Tygodnikiem Powszechnym”. Członek Zespołu Ekspertów Wyborczych forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego.

Aleksander Smolar – politolog, od 1999 roku prezes Fundacji im. Stefana Batorego. Emerytowany pracownik naukowy francuskiego Centre National de la Recherche Scientifique. Współtwórca i redaktor naczelny emigracyjnego pisma „Aneks”. Współzałożyciel i członek Europejskiej Rady Stosunków Międzynarodowych (ECFR).

Piotr Trudnowski – prezes Klubu Jagiellońskiego, redaktor portalu klubjagiellonski.pl. Ekspert ds. społeczeństwa obywatelskiego. Pracował dla organizacji obywatelskich, instytucji publicznych, biznesu i polityków.

Łukasz Warzecha – dziennikarz, publicysta i komentator polityczny związany z tygodnikiem „Do rzeczy”, publikuje również w „Rzeczpospolitej”, „Fakcie” oraz na portalu Onet.pl

W związku z nadchodzącymi wyborami parlamentarnymi i samorządowymi organizujemy cykl seminariów i debat poświęconych zagrożeniom i rekomendacjom dla uczciwego przebiegu procesu wyborczego. 1 lipca zaprosiliśmy na seminarium „Kampania wyborcza w mediach społecznościowych”.

Jakie zagrożenia dla uczciwych wyborów związane są z kampanią w mediach społecznościowych podczas najbliższych wyborów samorządowych oraz parlamentarnych oraz jak im zapobiegać? Czy odbiorcy są świadomi, kto jest nadawcą komunikatów oraz jakie są źródła ich finansowania? Na ile zmiany technologiczne wpływają na wyniki wyborów?

Udział w dyskusji wzięli:

Wprowadzenie do dyskusji wygłosił Dominik Batorski oraz Maia Mazurkiewicz, spotkanie moderował Krzysztof Izdebski (Fundacja Batorego i Open Spending EU Coalition).

 

Rząd zapowiada – na mniej niż rok przed wyborami –  zmiany w prawie, które mają dotyczyć m.in.: przezroczystych urn, kamer oraz komisyjnego liczenia głosów. Ponadto podczas spotkania z sympatykami w Puławach w październiku Jarosław Kaczyński zaproponował zwiększenie liczby komisji wyborczych, szczególnie w miejscowościach kościelnych, by ludzie wychodzący z kościoła mogli zagłosować.

Czy proponowane zmiany w prawie wyborczym wpłyną pozytywnie na uczciwość przebiegu procesu wyborczego? Czy potrzebne są dodatkowe komisje przy kościołach? Jak zapewnić rzetelną obserwację wyborów? Jak planowane wspólne komisyjne liczenie głosów może wpłynąć na termin ogłoszenia wyników wyborów?

Wprowadzenie do dyskusji wygłosili dr hab. Jacek Haman oraz dr hab. Bartłomiej Michalak.

Udział w debacie wzięli:

Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (Uniwersytet Warszawski, członkini Zarządu Fundacji Batorego, członkini Zespołu Ekspertów Wyborczych).

Czy procesy rozkładowe, poczucie niewiary i pewnej apatii, które dostrzegalne są po stronie opozycji stanowią chwilową reakcję na wyborczą porażkę czy trwałą tendencję?

Dyskusja na te tematy miała cel nie polityczno-interwencyjny, lecz poznawczy, choć jednocześnie kierowało nią przekonanie, że Polska znalazła się w wyjątkowej sytuacji politycznej, która wymaga reakcji ludzi ze środowisk intelektualnych.

Udział wzięli: Jerzy Baczyński („Polityka”), dr Michał Boni (b. minister administracji i cyfryzacji), Bogusław Chrabota („Rzeczpospolita”), prof. dr hab. Janusz Czapiński (Wydział Psychologii Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej w Warszawie), Ludwik Dorn (b. marszałek Sejmu), dr Agnieszka Dziemianowicz-Bąk (Ośrodek Myśli Społecznej im. Ferdynanda Lassalle’a), Ewa Kulik-Bielińska (Fundacja im. Stefana Batorego) Anna Gromada (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), dr hab. Jacek Haman (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Janusz Jankowiak (Polska Rada Biznesu), dr Elżbieta Korolczuk (Uniwersytet Södertörn w Sztokhomie), prof. dr hab. Marcin Król (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego), dr hab. Andrzej Leder (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), Tomasz Lis („Newsweek”), Paweł Lisiewicz (Forum Obywatelskiego Rozwoju), dr Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji Batorego), prof. dr hab. Mirosława Marody (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), dr hab. Marek Migalski (Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego), dr Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (forumIdei Fundacji Batorego), prof. dr hab. Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), Sławomir Sierakowski (Krytyka Polityczna), prof. dr hab. Krystyna Skarżyńska (Pracownią Psychologii Politycznej Instytutu Psychologii PAN), dr Anna Materska-Sosnowska (Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego), Michał Sutowski (Krytyka polityczna), dr hab. Magdalena Środa (Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego), dr hab. Andrzej Waśkiewicz (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), prof. dr hab. Wiesław Władyka („Polityka”), Kuba Wygnański (Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia) Jacek Żakowski („Polityka”, Collegium Civitas).

Prowadzenie: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)

Zapis dyskusji.

We współpracy z firmą Sotrender prowadzimy kompleksowy monitoring trwającej w Polsce kampanii prezydenckiej w mediach społecznościowych. Jest to trzeci z serii raportów, tym razem obejmujący okres 15 stycznia – 15 kwietnia. Przedstawia strategie promocyjne kandydatów, dominujące tematy oraz efektywność kampanii.

Raport obejmuje nie tylko analizę płatnych kampanii reklamowych na platformach Meta i Alphabet, ale również organiczną aktywność kandydatów i wybranych użytkowników na różnych platformach oraz główne narracje i tematy poruszane w trakcie kampanii.Najważniejsze obserwacje (15 stycznia – 15 kwietnia)

Liczba kandydatów i aktywność reklamowa

Dominacja Rafała Trzaskowskiego

Inni aktywni kandydaci

Reklamy finansowane przez podmioty trzecie

Dominujące tematy kampanii

Strategie dotarcia do młodych wyborców (poniżej 35 lat)

Podsumowaliśmy kampanię wyborczą, zastanawiając się nad jej kluczowymi momentami, sukcesami oraz ewentualnymi błędami popełnionymi przez poszczególne sztaby wyborcze oraz polityków. Omówiliśmy także możliwe scenariusze powyborcze na polskiej scenie politycznej.

W dyskusji udział wzięli:
• dr hab. Jarosław Flis (Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego),
• dr Adam Gendźwiłł (Zakład Rozwoju i Polityki Regionalnej UW, Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego)
• prof. Krystyna Skarżyńska (Katedra Psychologii Społecznej SWPS)

Moderacja: Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego)

Jarosław Flis – dr hab., socjolog, publicysta. Komentator polityczny i stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego”. Profesor na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje się w socjologii polityki, public relations oraz kwestiach związanych z zarządzaniem instytucjami publicznymi.

Adam Gendźwiłł – doktor socjologii, adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego; członek Zespołu Ekspertów ds. Wyborczych Fundacji im. Stefana Batorego, autor publikacji dotyczących samorządów terytorialnych, polityki lokalnej, partii politycznych i systemów wyborczych.

Krystyna Skarżyńska – prof. dr hab., psycholożka. Kieruje Katedrą Psychologii Społecznej w SWPS. Specjalizuje się w badaniu potocznych przekonań i postaw. Aktualnie prowadzi badania nad uwarunkowaniami akceptacji agresji w życiu społecznym i w polityce, a także nad rolą ogólnych schematów świata, zasad moralnych oraz rozumienia wolności w kształtowaniu postaw politycznych.

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz – dyrektorka forumIdei Fundacji Batorego. Socjolog i politolog. Zajmuje się polityką europejską i wschodnią Polski. W latach 1999-2012 zastępczyni dyrektora Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie. Od 2012 do 2014 wiceminister spraw zagranicznych, a 2014-2016 ambasador RP w Federacji Rosyjskiej.