Zorganizowaliśmy debatę tuż po rozstrzygnięciu wyborów prezydenckich ze świadomością, iż pełne wyniki mogą nie być jeszcze znane czy też podlegać kontestacji. Nie chcieliśmy jednak patrzeć na ostatnie tygodnie kampanii i na same wyniki wyborów, analizować poszczególnych grup wyborców, śledzić przepływów poparcia ani zajmować się analizą strategii kandydatów, zastanawiać się na przyczynami ich sukcesów oraz niepowodzeń. Chcieliśmy zapytać o to, w jakiej rzeczywistości znaleźliśmy po 12 lipca 2020, pytać o głębsze zmiany, które w tym czasie się ujawniły i poszukać przyczyn mniej oczywistych; spojrzeć z dystansu na zachodzące procesy polityczne. Wreszcie chcieliśmy ogarnąć proces wyborczy jako całość: od nieodbytego głosowania 10 maja do drugiej tury wyborów i zastanowić się nad następstwami politycznymi oraz społecznymi wydarzeń z ostatnich miesięcy.
Postawiliśmy pytania:
Jakie są szanse na osiągnięcie elementarnego konsensusu politycznego wokół uznania wyników wyborów prezydenckich?
Jakie były główne osie merytorycznej debaty w kampanii wyborczej? Na ile odzwierciedlały one obecne podziały społeczne, kulturowe, geograficzne?
Czy już nastąpiła zmiana pokoleniowa w polityce? Jeżeli tak, to jak istotna i jak głęboka? Jakie jest polityczne znaczenie tego faktu, biorąc pod uwagę starzenie się polskiego społeczeństwa, a więc większy ciężar polityczny obecności seniorek i seniorów?
Jaki jest dzisiaj polityczny sens mitu PO-PiS-u i perspektywy dopiero tworzącego się ruchu Szymona Hołowni, a także od dawna obecnych na politycznej scenie PSL-u oraz Lewicy?
Jak można poprawić polską politykę, w tym zmieniające się obyczaje polityczne?
Transmisja była tłumaczona na język migowy.
W dyskusji udział wzięli:
– Anna Materska-Sosnowska (Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, członkini Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego)
– Andrzej Nowak (Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego)
– Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, przewodniczący Rady Fundacji im. Stefana Batorego)
– Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”)
Prowadzący: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego, tygodnik „Polityka”)
Edwin Bendyk – prezes Fundacji im. Stefana Batorego, dziennikarz i publicysta tygodnika „Polityka”, kierownik Ośrodka Badań nad Przyszłością Collegium Civitas.
Anna Materska-Sosnowska – dr, politolożka, adiunkt w Zakładzie Systemów Politycznych Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, członkini Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego. Zajmuje się m.in. tematyką systemów politycznych, systemów partyjnych oraz analizą polskiej sceny politycznej.
Andrzej W. Nowak – prof. dr hab., historyk, publicysta, sowietolog, kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1991–2012 redaktor naczelny czasopisma „Arcana”, autor m.in. Dziejów Polski. Od 2016 roku członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej.
Andrzej Rychard – prof. dr hab., socjolog, dyrektor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Przewodniczący Rady Fundacji im. Stefana Batorego. W latach 1995–2006 wykładowca w Central European University. Członek Polskiego Towarzystwa Socjologicznego i Komitetu Socjologii PAN. Autor licznych publikacji związanych z socjologią, polityką i ekonomią.
Michał Sutowski – politolog, tłumacz i publicysta. Sekretarz redakcji pisma „Krytyka Polityczna”. Koordynator Instytutu Studiów Zaawansowanych. Jest autorem wywiadów-rzek z Agatą Bielik-Robson, Ludwiką Wujec i Agnieszką Graff.
Sposób działania i finansowania mediów, a tym samym kampanii medialnej, są newralgicznymi punktami dla zachowania równości szans przez uczestników procesu wyborczego. Tymczasem od przejęcia władzy przez rząd Zjednoczonej Prawicy blisko 8 lat temu, mamy do czynienia z coraz bardziej spolaryzowanym i jednostronnym przekazem ze strony nadawcy publicznego.
Jednocześnie znaczna część wydatków reklamowych spółek Skarbu Państwa (SSP), ministerstw i urzędów centralnych stanowi finansowe wsparcie dla partyjno-rządowej propagandy. Podmioty te faworyzują media związane z obozem władzy. Kontrola i finansowanie określonych mediów umożliwiają rządzącym promowanie poszczególnych polityków, obchodzenie limitów wydatków wyborczych, przesunięcie środków finansowych na inne formy prowadzenia kampanii, ale też pośrednio blokują partiom opozycyjnym dostęp do kanałów komunikacyjnych. Transfery środków publicznych stają się instrumentem gry politycznej, służą do pozycjonowania użytkownikom konkretnych treści, tworzenia polaryzacji, a przede wszystkim mobilizacji wyborców.
Jakie ramy prawne i standardy są potrzebne, aby wybory były równe? Co należy zrobić, aby rozwiązać problem przywłaszczania mediów publicznych przez rządzących i angażowania ich w prowadzenie kampanii wyborczej? Dlaczego istniejące już rozwiązania prawne okazały się niewystarczające? Czy możliwe jest stworzenie takich, aby politycy nie mieli możliwości wpływania na media publiczne?
Dyskusja w formule okrągłego stołu, bez udziału publiczności. Wprowadzenie do dyskusji wygłosili Andrzej Krajewski (Towarzystwo Dziennikarskie) oraz Konrad Siemaszko (Helsińska Fundacja Praw Człowieka).
Udział w debacie wzięli:
Krzysztof Bobiński (Towarzystwo Dziennikarskie),
Dominika Bychawska-Siniarska (Helsińska Fundacja Praw Człowieka)
Jacek Haman (Uniwersytet Warszawski)
Stanisław Jędrzejewski (Akademia Leona Koźmińskiego)
Filip Pazderski (Instytut Spraw Publicznych)
Róża Rzeplińska (Stowarzyszenie 61)
Prowadzenie: Krzysztof Izdebski (Fundacja im. Stefana Batorego).
Wszystko wskazuje na to, że udało się uniknąć głosowania na Prezydenta w maju, co byłoby przedsięwzięciem naruszającym konstytucyjne warunki stawiane wyborom, a także zagrażającym zdrowiu i życiu obywateli. Znów aktualne staje się pytanie, jak w stanie epidemii zorganizować wybory korespondencyjne tak, aby były demokratyczne i bezpieczne? Jak wyjść z obecnego kryzysu w oparciu o obowiązujące przepisy Konstytucji? Jak osiągnąć porozumienie, które dałoby wszystkim obywatelom przekonanie, że uczestniczą w procedurze bezpiecznej i uczciwej?
Przedyskutowaliśmy propozycje wysunięte przez Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego oraz przez Klub Jagielloński, które zaprezentowali:
Jarosław Flis (Uniwersytet Jagielloński, członek Zespołu Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego)
Piotr Trudnowski (prezes Klubu Jagiellońskiego)
Komentarze:
Łukasz Warzecha (tygodnik „Do rzeczy”)
Zuzanna Dąbrowska („Rzeczpospolita”)
Prowadzenie:
Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
Zuzanna Dąbrowska – dziennikarka prasowa, radiowa i telewizyjna. Obecnie związana z „Rzeczpospolitą”. Wcześniej m.in. szefowa działu politycznego w „Dzienniku” i „Dzienniku Gazecie Prawnej”
Jarosław Flis – socjolog, dr hab., profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykładowca na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Komentator polityczny. Współpracuje z „Tygodnikiem Powszechnym”. Członek Zespołu Ekspertów Wyborczych forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego.
Aleksander Smolar – politolog, od 1999 roku prezes Fundacji im. Stefana Batorego. Emerytowany pracownik naukowy francuskiego Centre National de la Recherche Scientifique. Współtwórca i redaktor naczelny emigracyjnego pisma „Aneks”. Współzałożyciel i członek Europejskiej Rady Stosunków Międzynarodowych (ECFR).
Piotr Trudnowski – prezes Klubu Jagiellońskiego, redaktor portalu klubjagiellonski.pl. Ekspert ds. społeczeństwa obywatelskiego. Pracował dla organizacji obywatelskich, instytucji publicznych, biznesu i polityków.
Łukasz Warzecha – dziennikarz, publicysta i komentator polityczny związany z tygodnikiem „Do rzeczy”, publikuje również w „Rzeczpospolitej”, „Fakcie” oraz na portalu Onet.pl
W związku z nadchodzącymi wyborami parlamentarnymi i samorządowymi organizujemy cykl seminariów i debat poświęconych zagrożeniom i rekomendacjom dla uczciwego przebiegu procesu wyborczego. 1 lipca zaprosiliśmy na seminarium „Kampania wyborcza w mediach społecznościowych”.
Jakie zagrożenia dla uczciwych wyborów związane są z kampanią w mediach społecznościowych podczas najbliższych wyborów samorządowych oraz parlamentarnych oraz jak im zapobiegać? Czy odbiorcy są świadomi, kto jest nadawcą komunikatów oraz jakie są źródła ich finansowania? Na ile zmiany technologiczne wpływają na wyniki wyborów?
Udział w dyskusji wzięli:
Dominik Batorski (ICM na UW; współzałożyciel i członek zarządu Sotrender)
Michał Boni (Uniwersytet SWPS)
Helena Chmielewska-Szlajfer (Akademia Leona Koźmińskiego)
Dorota Głowacka (Fundacja Panoptykon)
Jacek Grzeszak (Polski Instytut Ekonomiczny)
Anna Materska-Sosnowska (Fundacja im. Stefana Batorego)
Maia Mazurkiewicz (Alliance for Europe)
Anna Mierzyńska (Oko.press)
Natalia Mileszyk (CEC Government Relations)
Wojciech Rafałowski (Wydział Socjologii UW, Katedra Socjologii Polityki)
Wprowadzenie do dyskusji wygłosił Dominik Batorski oraz Maia Mazurkiewicz, spotkanie moderował Krzysztof Izdebski (Fundacja Batorego i Open Spending EU Coalition).
Rząd zapowiada – na mniej niż rok przed wyborami – zmiany w prawie, które mają dotyczyć m.in.: przezroczystych urn, kamer oraz komisyjnego liczenia głosów. Ponadto podczas spotkania z sympatykami w Puławach w październiku Jarosław Kaczyński zaproponował zwiększenie liczby komisji wyborczych, szczególnie w miejscowościach kościelnych, by ludzie wychodzący z kościoła mogli zagłosować.
Czy proponowane zmiany w prawie wyborczym wpłyną pozytywnie na uczciwość przebiegu procesu wyborczego? Czy potrzebne są dodatkowe komisje przy kościołach? Jak zapewnić rzetelną obserwację wyborów? Jak planowane wspólne komisyjne liczenie głosów może wpłynąć na termin ogłoszenia wyników wyborów?
Wprowadzenie do dyskusji wygłosili dr hab. Jacek Haman oraz dr hab. Bartłomiej Michalak.
Udział w debacie wzięli:
Barbara Ankowska-Lis (Urząd Gminy Konopiska, urzędnik wyborczy)
Lech Gajzler (Zespół Prawny i Organizacji Wyborów, KBW)
Adam Gendźwiłł (Uniwersytet Warszawski)
Robert Lech (Fundacja Odpowiedzialna Polityka)
Rafał Miszczuk (Pełnomocnik Prezydenta Miasta Szczecin ds. Wyborów)
Małgorzata Wierzbicka (Sekretarz Gminy Kruszyna, urzędnik wyborczy)
Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (Uniwersytet Warszawski, członkini Zarządu Fundacji Batorego, członkini Zespołu Ekspertów Wyborczych).
Wprowadzenie: prof. Timothy Garton Ash (European Studies St. Antony’s College, Uniwersytet Oksfordzki)
Prowadzenie: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
Uczestnicy: Adam Balcer (Studium Europy Wschodniej UW), dr Michał Boni (poseł do Parlamentu Europejskiego), dr Małgorzata Bonikowska (Centrum Stosunków Międzynarodowych), Piotr Buras (ECFR Warsaw), dr hab. Agnieszka K. Cianciara (Instytut Studiów Politycznych PAN), Jacek Cichocki (Digital Economy Lab, Uniwersytet Warszawskim), prof. dr hab. Marek Dąbrowski (Center for Social and Economic Research), dr Marcin Galent (Instytut Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego), Jerzy Haszczyński (Rzeczpospolita), Helena Łuczywo (współzałożycielka „Gazety Wyborczej”), Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego), dr Bartłomiej Nowak (Akademia Finansów i Biznesu Vistula), dr Andrzej Olechowski (b. Minister Spraw Zagranicznych), dr Olaf Osica (Europejski Kongres Gospodarczy), prof. dr hab. Witold Orłowski (Akademia Finansów i Biznesu Vistula), dr Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego), dr Łukasz Pawłowski (Kultura Liberalna), prof. dr hab. Monika Płatek (Instytut Prawa Karnego Uniwersytetu Warszawskiego), prof. dr hab. Adam Daniel Rotfeld (b. Minister Spraw Zagranicznych), dr Patrycja Sasnal (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych), Jacek Stawiski (TVN24), Michał Sutowski (Krytyka Polityczna), Maciej Wierzyński (TVN24).
Tezy:
W wyborach do Parlamentu Europejskiego populiści i nacjonaliści nie odnieśli wielkiego triumfu, chociaż łącznie otrzymali 25% poparcia. Liberałowie i Zieloni osiągnęli dobry wynik, choć nie we wszystkich krajach. Można powiedzieć, że w Parlamencie Europejskim silniejszy stał się głos prawicy, jednak to rządy decydują o przyszłości integracji europejskiej. Ważniejsze zatem od dokładnego kształtu nowego PE są takie kwestie jak: Czy Niemcy pozytywnie odpowiedzą na propozycje reformy UE autorstwa Emmanuela Macrona? Jak duży kryzys w strefie euro zwiastuje tryumf Ligii Północnej? Dlaczego wynik wyborów do PE w Wielkiej Brytanii zwiększa szanse na powtórne referendum w sprawie Brexitu?
Podczas seminarium wspólnie z zaproszonymi ekspertami i ekspertkami omówiliśmy zagrożenia związane z szarą sferą finansowania kampanii wyborczej, ze szczególnym uwzględnieniem niewłaściwego wykorzystania środków publicznych, a także zebraliśmy pomysły na wiarygodne i skuteczne monitorowanie nielegalnych praktyk. To właśnie w nierównych warunkach prowadzenia kampanii wyborczej wielu ekspertów widzi najpoważniejsze zagrożenie dla uczciwego przebiegu wyborów.
Wprowadzenia wygłosili Marcin Walecki (Instytut Spraw Publicznych, St Antony’s College, Oxford University) oraz Grażyna Kopińska (Obywatelskie Forum Legislacji).
Uczestnicy: Tomasz Brzezicki (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Mikołaj Cześnik (Uniwersytet SWPS, członek Zarządu Fundacji Batorego), Tomasz Gąsior (Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy), Adam Gendźwiłł (Uniwersytet Warszawski), Witold Gintowt-Dziewałtowski (b. poseł i b. senator RP), Jacek Haman (Uniwersytet Warszawski), Grzegorz Makowski (Fundacja im. Stefana Batorego), Jan Misiuna (Szkoła Główna Handlowa), Piotr Uziębło (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego), Anna Rakowska (Uniwersytet Łódzki), Róża Rzeplińska (Stowarzyszenie 61), Szymon Osowski (Sieć Obywatelska Watchdog), Andrzej Rychard (Polska Akademia Nauk, przewodniczący Rady Fundacji Batorego), Marcin Waszak (Linia Etyki), Ewa Wrzosek (Lex Super Omnia).
Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (Uniwersytet Warszawski, członkini Zarządu Fundacji Batorego).
Kiedy myślimy o przyszłości Polski, towarzyszą nam różne uczucia, od niepewności, lęku, smutku czy frustracji, aż po nadzieję – bo choć martwi nas teraźniejszość to wiemy, w jakim kierunku powinny zmierzać zmiany. Chcemy żyć w kraju, w którym panuje wolność, demokracja, bezpieczeństwo, sprawiedliwość, uczciwość, praworządność, nowoczesność, tolerancja, szacunek dla przyrody i otwartość.
Łukasz Korzeniowski (Stowarzyszenie Umarłych Statutów) – Edukacja: Prawa uczennic i uczniów
Annamaria Linczowska (Kampania Przeciw Homofobii) – Prawa osób LGBTQ+;
Anna Duniewicz (Inicjatywa Nasz Rzecznik, OFOP) – Prawa osób z niepełnosprawnościami i prawa osób wspierających OzN;
Jan Dworak (polski dziennikarz, producent, polityk) – Media publiczne;
Karolina Dreszer-Smalec (Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych) – Społeczeństwo obywatelskie.
Moderacja: Krzysztof Izdebski – ekspert Fundacji im. Stefana Batorego.
Zapraszamy na Igrzyska Wolności, na sesję „Propozycje obywatelskie dla Polski” – sobota 16.09.2023, 20:30 – 21:30
18 grudnia Fundacja im. Stefana Batorego zorganizowała seminarium Zaufanie a prawo wyborcze. Podstawą rozmowy był raport „Urzędnicy wyborczy w działaniu. Raport z badania” autorstwa dr. hab. Jacka Hamana.
Podczas spotkania dr Adam Gendźwiłł omówił dotychczasowe skutki zmian w prawie wyborczym wprowadzonych na początku 2018 roku oraz analizował, czy przyczyniły się one do wzmocnienia zaufania do procesu wyborczego, czy też do zwiększenia obaw co do przejrzystości i uczciwości głosowania?
Dr Jarosław Zbieranek omówił zagrożenia związane ze zmianą składu Państwowej Komisji Wyborczej, która nastąpi w najbliższych tygodniach. Jego wystąpienie było próbą odpowiedzi na pytanie, czy i jakie niebezpieczeństwa niesie zwiększenie roli polityków w formowaniu PKW, która jest odpowiedzialna nie tylko za organizację wyborów, ale także za rozliczenie partyjnych finansów?
Dr hab. Jacek Haman zaprezentował badanie Korpusu Urzędników Wyborczych, wskazując, że to nowe „ogniwo” w administracji wyborczej nie przyczyniło się do poprawy sprawności i przejrzystości wyborów.
W dyskusji udział wzięli: Katarzyna Batko-Tołuć (Sieć Obywatelska Watchdog Polska), Lech Gajzler (Krajowe Biuro Wyborcze), Tomasz Gąsior (Krajowe Biuro Wyborcze), Adam Gendźwiłł (Zakład Rozwoju i Polityki Regionalnej UW, Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego), Jacek Haman (Zakład Statystyki, Demografii i Socjologii Matematycznej, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Krzysztof Izdebski (Fundacja E-Państwo), Grażyna Kopińska (Obywatelskie Forum Legislacji, Fundacja im. Stefana Batorego), Katarzyna Kubicka-Żach (Prawo.pl), Zofia Lutkiewicz (Fundacja im. Stefana Batorego), Filip Pazderski (Instytut Spraw Publicznych), Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (forumIdei Fundacji Batorego), Magdalena Pietrzak (szefowa Krajowego Biura Wyborczego), Kateryna Pryshchepa (College of Europe), Anna Rakowska-Trela (Wydziała Prawa i Administracji Uniwersytet Jagielloński), Róża Rzeplińska (Mamprawowiedzieć.pl), Marcin Skubiszewski (Stowarzyszenie Obserwatorium Wyborcze), Jarosław Zbieranek (Centrum Studiów Wyborczych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu), Joanna Załuska (Masz Głos, Masz Wybór, Fundacja im. Stefana Batorego).
Prowadzenie: dr Anna Materska-Sosnowska (członkini Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego).
Podsumujemy kampanię wyborczą, zastanawiając się nad jej kluczowymi momentami, sukcesami oraz ewentualnymi błędami popełnionymi przez poszczególne sztaby wyborcze oraz polityków. Omówimy przebieg dnia głosowania i pierwsze wnioski z akcji społecznej obserwacji wyborów. Przedyskutujemy także możliwe scenariusze powyborcze na polskiej scenie politycznej.
Prezentacja pierwszych wniosków ze społecznej obserwacji wyborów: Zofia Lutkiewicz (prezeska Fundacji Odpowiedzialna Polityka)
Dyskusja, w której udział wezmą:
Mikołaj Cześnik (członek Zarządu Fundacji Batorego, Uniwersytet SWPS)
Mirosława Grabowska (Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, członkini Zespołu Ekspertów Wyborczych)
Anna Materska-Sosnowska (członkini Zarządu Fundacji Batorego, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego)
Andrzej Rychard (przewodniczący Rady Fundacji Batorego, dyrektor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN)
Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
Zapraszamy do dyskusji w siedzibie Fundacji Batorego przy ul. Sapieżyńskiej 10A w Warszawie!
