Polska jest coraz bardziej podzielona. Przekłada się to na nasze codzienne relacje rodzinne, przyjacielskie, sąsiedzkie. A przecież wcale nie musimy patrzeć na siebie jak na wrogów. Powstaje jednak pytanie, jak przełamać impas i porozumieć się.
Podczas webinarium opowiemy o najważniejszych trudnościach związanych z dobrą komunikacją, jak powstaje konflikt lokalny, jaka jest jego dynamika i jak z niego wyjść. Odwołamy się do typowych sytuacji konfliktowych w mniejszych społecznościach.
Omówimy:
czym jest konflikt: jak powstaje, czym się karmi, jak rozwija się,
mediacje od strony psychologicznej,
praktyczne porady, jak zachować się w trudnych sytuacjach.
Webinarium będzie pierwszą częścią wykładów on-line na temat konfliktów i mediacji, które chcemy poruszyć w najbliższym czasie, także od strony prawnej. Udział w spotkaniu on-line da motywację i narzędzia do tego, by próbować porozumieć się, ale i nie bać konfliktu. Warto umieć odnaleźć się w tak trudnej sytuacji, aby wyjść z niej wzmocnioną/ym.
Udział w webinarium jest bezpłatny.
Webinarium prowadzili:
Piotr Skrzypczak – ekspert webinarium, politolog, wykładowca akademicki, aktywista na rzecz praw człowieka, mediator. Od 2004 współtworzy lubelskie Stowarzyszenie Homo Faber, w którym odpowiada za poradnictwo antydyskryminacyjne oraz mediacje społeczne.
Anna Dąbrowska – współprowadząca, działaczka praw człowieka, koordynatorka akcji Masz Głos w południowo-wschodniej Polsce.
Odwołujemy debatę „Jaki samorząd na trudne czasy?”. Mamy nadzieję, że będziemy mogli urządzić debatę w innym terminie, kiedy zagrożenie zdrowotne minie. Prezydent Tadeusz Truskolaski podjął także decyzję o zamknięciu Centrum Aktywności Społecznej w Białymstoku.
Zapraszamy na debatę z udziałem Prezydenta Miasta Białegostoku – Tadeusza Truskolaskiego, mieszkańców i mieszkanek oraz ekspertów i ekspertek.
Godz. 17.00 – 19.00, Białystok, Centrum Aktywności Społecznej, ul. Św. Rocha 3
To pierwsza z cyklu debat „Polska samorządów”, które organizujemy w jubileuszowym roku 30-lecia samorządu. Punktem wyjścia do dyskusji jest raport „Polska samorządów. Silna demokracja, skuteczne państwo”. Zawiera on 21 pomysłów na zwiększenie samodzielności wspólnot lokalnych w tak ważnych sprawach jak ochrona zdrowia, edukacja, polityka mieszkaniowa, bezpieczeństwo, wpływ mieszkańców na władze samorządowe.
W Białymstoku będziemy rozmawiać o nowym modelu rządzenia lokalnego, który pozwoliłby samorządowi lepiej przygotować się do nowych wyzwań. Jak wyznaczać priorytety? Które wydatki ograniczyć w obliczu problemów finansowych, a których pilnować bez względu na coraz trudniejsze warunki? Jak wykorzystać lukę finansową do wprowadzania nowatorskich rozwiązań w naszych miastach? Jak zachęcać mieszkańców do współdecydowania, również w kontekście finansowania zadań samorządu?
W dyskusji wezmą udział:
dr hab. Dawid Sześciło (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego)
dr Katarzyna Sztop-Rutkowska (Fundacja Laboratorium Badań i Działań Społecznych „SocLab”, Inicjatywa dla Białegostoku)
dr hab. Tadeusz Truskolaski (Prezydent Miasta Białegostoku)
Dyskusję poprowadzi Edwin Bendyk, członek Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego.
Organizatorami są Fundacja im. Stefana Batorego i Fundacja Laboratorium Badań i Działań Społecznych „SocLab”.
Kolejna debata z cyklu „Polska samorządów” organizowana przez Fundację im. Stefana Batorego oraz Fundację Lepsze Niepołomice.
Tym razem spotkaliśmy się w Niepołomicach, które były przez lata postrzegane nie tylko jako dobrze funkcjonujące miasto, ale także miejsce, w którym trwa dialog między władzami samorządowymi i mieszkańcami.
Obecnie sytuacja w mieście jest napięta. W grudniu do gminy wkroczyło Centralne Biuro Antykorupcyjne, a kilka dni później prokuratura zastosowała wobec burmistrza Romana Ptaka (związanego z Platformą Obywatelską) środek zapobiegawczy – nie może on pełnić swoich obowiązków. Sąd nie uwzględnił zażalenia na tę decyzję. W tej sytuacji premier Mateusz Morawiecki powołał komisarza – Krystiana Zielińskiego, co wywołało falę oburzenia w Niepołomicach.
W gronie samorządowców, aktywnych mieszkańców, obserwatorów i komentatorów życia lokalnego próbowaliśmy odpowiedzieć na pytania:
– Jakie są następstwa powołania komisarza i trybu, w jakim to się stało? W jaki sposób zmieniło to funkcjonowanie miasta, relacje zarządzających miastem i rady, samorządu i mieszkańców?
– Jak jest postrzegane wprowadzenie zarządu komisarycznego: jako efekt sporu politycznego, czy jako zamach na samorządność i prawo decydowania przez mieszkańców, kto nimi rządzi?
– Czy obecna sytuacja ma wpływ na codzienne życie miasta? Czy mieszkańcy w ogóle dostrzegają problem?
– Czy Niepołomice to sytuacja jednostkowa i przypadek, czy kierunek centralizacyjnej polityki PiS-u?
W dyskusji udział wzięli:
Małgorzata Klima (przewodnicząca zarządu osiedla Zakościele)
Szymon Osowski (prezes Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska)
Paweł Pawłowski (prezes Fundacji Lepsze Niepołomice)
Dyskusję prowadził Edwin Bendyk, prezes Fundacji im. Stefana Batorego i publicysta tygodnika „Polityka”. Nagranie debaty dostępne jest na naszym profilu na Facebooku.
Patronat medialny:
27 maja 1990 r. odbyły się wybory do rad gmin, pierwsze w pełni wolne wybory zamykające jednoznacznie ustrój PRL oparty na zasadzie „jednolitej władzy państwowej”. Zastąpiły ją zasady decentralizacji, pomocniczości i terytorialnej samorządności, co potwierdza jednoznacznie Konstytucja Rzeczypospolitej przyjęta w ogólnonarodowym referendum w 1997 r.
Konstytucja przypomina także, że wspólnotę samorządową tworzy ogół mieszkańców danej jednostki terytorialnej.
Trzydzieści lat temu nie wszyscy byli przekonani do idei samorządności obawiając się skutków lokalnej autonomii, korupcji, braku zasobów i kompetencji do efektywnego rozwiązywania problemów mieszkańców. Badania zaufania do instytucji władzy publicznej oraz oceny jakości ich pracy pokazują jednak, że władze lokalne zdobyły uznanie, a ich notowania systematycznie się poprawiały – w ogłoszonych w kwietniu br. badaniach CBOS 74 proc. respondentów deklaruje, że ufa władzom lokalnym. Niespełna dwie dekady wcześniej odsetek ten nie przekraczał 50 proc.
Wysoki poziom uznania dla samorządu nie oznacza jednak, że jego krytyka jest bezzasadna. Nadmierna koncentracja władzy w rękach wójtów, burmistrzów i prezydentów; klientelizm; brak partycypacji mieszkańców we współdecydowaniu o rozwoju gmin; brak transparentności to tylko kilka przykładów zarzutów formułowanych wobec władz lokalnych.
Jubileusz to dobry czas, by nie tylko chwalić, ale także podjąć krytykę i inne trudne tematy. Należą do nich wyzwania przyszłości. Mówiło się o nich głośno od wielu miesięcy, w debatach powracało często hasło „dobrze już było” pochodzące z książki prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza „Gdańsk jako wspólnota”. Kryzys wywołany pandemią Covid-19 tylko wzmocnił wymowę tych słów.
Rozmawialiśmy więc o lekcjach, jakie powinniśmy odebrać z 30 lat Polski Samorządnej i o zadaniach do odrobienia na najbliższe dekady. Jak rozwijać lokalną samorządność i demokrację, gdy nie tylko trzeba mierzyć się ze skutkami kryzysu społeczno-gospodarczego wywołanego przez pandemię, ale także przeciwstawiać się „folwarcznej autokracji”, jak prof. Ewa Łętowska nazywa system sprawowania władzy forsowany od 2015 r. przez rządzącą większość parlamentarną.
W dyskusji udział wzięli:
– Marcin Bazylak (Prezydent Dąbrowy Górniczej)
– Marta Bejnar-Bejnarowicz (Radna Rady Miasta Gorzowa, Prezes Kongresu Ruchów Miejskich oraz Stowarzyszenia Ludzie dla Miasta)
– Mariusz Sagan (Dyrektor Wydziału Strategii i Przedsiębiorczości
Urząd Miasta Lublin)
– Jolanta Wiercińska (Sołtyska w Chwaszczynie, radna w Żukowie, laureatka nagrody Super Samorząd)
Moderacja: Edwin Bendyk (członek Zarządu Fundacji Batorego, publicysta tygodnika „Polityka”)
Debata „Samorząd od_nowa” to kolejna z cyklu debat „Polska samorządów”, które w jubileuszowym roku 30-lecia samorządu organizuje Fundacja im. Stefana Batorego.
Patronat medialny nad cyklem debat sprawuje tygodnik “Polityka” oraz Radio TOK.FM.
Co wydarzyło się z polskim samorządem terytorialnym z ciągu kilku ostatnich miesięcy? W jakim otoczeniu prawnym funkcjonuje, odkąd zmagamy się z epidemią? Na te pytania odpowiadał Szymon Osowski z Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, wyjaśniając wpływ przepisów na uprawnienia wójtów, burmistrzów, prezydentów, a także na pracę administracji lokalnej i współpracę samorządu z mieszkańcami.
Współorganizatorami webinarium byli: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich i Sieć Obywatelska Watchdog Polska.
Samorząd i organizacje społeczne. Partnerstwo wobec nowych wyzwań
Wzmocnienie partnerstwa pomiędzy organizacjami społecznymi a samorządem w Polsce to główne przesłanie deklaracji współpracy, podpisanej pięć lat temu podczas Święta Wolności i Praw Obywatelskich w Gdańsku. Reprezentantki i reprezentanci obu sektorów zgodzili się, że partnerska współpraca samorządu, organizacji społecznych i aktywnych obywateli jest wyrazem demokratycznej dojrzałości państwa. Wracamy w Gdańsku do rozmowy o takich modelach demokracji lokalnej, w której mieszkanki i mieszkańcy mają realny wpływ na rzeczywistość.
Jak idea zadeklarowanej wzajemnej współpracy opartej na zasadach solidarności, niezależności i partnerstwa sprawdza się w praktyce? – minione pięć lat przyniosło wiele doświadczeń. A był to czas wyzwań globalnych, wobec których społeczeństwo obywatelskie pokazało sprawczość i siłę: organizacje społeczne jako pierwsze zareagowały na wyzwania pandemii COVID-19, od pierwszych dni wojny w Ukrainie zorganizowały, na skalę dotąd niespotykaną, pomoc dla uchodźców i uchodźczyń, ofiar wojennych i żołnierzy na polu bitwy, organizacje społeczne i aktywni obywatele zmobilizowali Polki i Polaków do udziału w wyborach parlamentarnych 15 października, które zmieniły układ sił politycznych w Polsce.
Powitanie gości Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska Basil Kerski, dyrektor ECS
Uczestniczki i uczestnicy Anna Dąbrowska, prezeska Stowarzyszenia Homo Faber Karolina Dreszer, prezeska Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych Łukasz Gorczyński, zastępca prezydenta Gliwic Maria Klaman, zastępczyni prezydenta Krakowa Robert Waraksa, burmistrz Olsztynka
Gospodarz sesji
Krzysztof Izdebski, ekspert Fundacji im. Stefana Batorego ds. relacji pomiędzy administracją publiczną a obywatelami i rzecznictwa
Organizacje społeczne od lat udowadniają umiejętność szybkiego dostosowania się do zmieniających się warunków oraz dowodzą swej sprawczości wobec najważniejszych wyzwań społecznych. Dziś potrzebują uznania ich roli w politykach publicznych. Samorząd potrzebuje doświadczenia i eksperckiej wiedzy organizacji społecznych, bo wobec nowych wyzwań tylko współpraca sektorów może być skuteczna w budowaniu odporności naszych społeczności.
Tak więc, co nam się udało przez te pięć lat? Jakie zebraliśmy doświadczenia? Przed jakimi wyzwaniami stoimy? Co musi się zmienić w relacjach organizacji społecznych – samorząd? Co to znaczy partnerstwo w nowych czasach? – o tym będziemy rozmawiać w Gdańsku.
Debata 2 czerwca w Gdańsku jest pierwszą z cyklu rozmów o partnerstwie sektora pozarządowego i samorządowego oraz pracy systemowej nad rozwiązaniami prawnymi usprawniającymi tę współpracę na poziomie lokalnym. Kolejna odbędzie się podczas IX Ogólnopolskiego Forum Organizacji Pozarządowych w Warszawie w drugiej połowie czerwca 2024.
Organizatorami debaty są: Europejskie Centrum Solidarności, Fundacja im. Stefana Batorego i Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych.
Więcej informacji na stronie ECS
Przyszłość systemu finansów samorządowych, kryzys energetyczny i jego wpływ na budżety i usługi publiczne, reforma systemu wyrównawczego, skutki inflacji – to tylko wybrane tematy, które zostaną poruszone podczas trzeciej edycji Local Trends – Samorządowego Kongresu Finansowego. Uczestnicy_czki spotkania wezmą udział w licznych dyskusjach i debatach, sesjach networkingowych oraz szkoleniach z zakresu finansów samorządów i inwestycji.
Fundacja im. Stefana Batorego jest Partnerem merytorycznym wydarzenia.
Program tegorocznej edycji zwrócił szczególną uwagę na tematykę:
Budżetów lokalnych wobec multikryzysów i regulacji oraz scenariuszy zmian podatkowych
Rozwoju i inwestycji w otoczeniu prawno-ekonomicznym
Polityce rozwojowej JST w kontekście funduszy europejskich
Finansów w obliczu wyzwań elektromobilności
Zielonych finansów i budżetów zrównoważonych środowiskowo.
W programie III Samorządowego Kongresu Finansowego znalazło się aż trzydzieści sesji, warsztaty oraz prezentacje w ramach Sceny Dobrych Praktyk.
Podczas spotkania po raz pierwszy publicznie zostanie zaprezentowaliśmy „Indeks Samorządności”opracowany przez ekspertów Fundacji Batorego. Rozmawialiśmy o tym, jaki obraz relacji rząd-samorząd wynika z zebranych danych. Czy dziś samorząd ma nadal możliwość swobodnego realizowania zadań, dla których został powołany? Czy„Indeks Samorządności” jest narzędziem, które oddaje sytuację samorządu lokalnego w Polsce? W panelu udział wzięli przedstawiciele władz samorządowych: Jakub Banaszak, prezydent Chełma, Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania, Joanna Wons-Kleta, wójtka Pawonkowa, Krzysztof Żuk, prezydent Lublina. Na pytania samorządowców i publiczności odpowiedzieli autorzy Indeksu: Marta Lackowska, Radomir Matczak, Paweł Swianiewicz, Dawid Sześciło, Katarzyna Wojnar. Sesję poprowadził: Edwin Bendyk, prezes Fundacji im. Stefana Batorego.
Jak namówić mieszkańców do rozmowy na trudne tematy, których w czasach kryzysów przybywa? Fabryka Inicjatyw Obywatelskich „Łączy nas Iława” i władze samorządowe Iławy praktykują dialog w formule Śniadań Obywatelskich. Ich niezobowiązujący charakter i przestrzeń miejska, w której się odbywają, są trafnym wyborem – w spotkaniach uczestniczy wielu mieszkańców z różnych grup wiekowych i środowiskowych. W spotkaniu udział wzięli: Edyta Kocyła-Pawłowska, prezeska stowarzyszenia Fabryka Inicjatyw Obywatelskich, Dawid Kopaczewski, burmistrz Iławy oraz Alicja Zaczek-Żmijewska, specjalistka ds. Public Relations, Fundacja Batorego.
Rafał Matyja – autor książki „Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością”, za którą otrzymał Nagrodę im. Marcina Króla Fundacji Batorego – w rozmowie z Edwinem Bendykiem, prezesem Zarządu Fundacji Batorego. Spotkanie w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie.
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych OFOP, Fundacja im. Stefana Batorego, Mamprawowiedziec.pl, Stowarzyszenie61 oraz Inicjatywa “Nasz Rzecznik” organizują wydarzenie “Mamy pomysł na Polskę!”.
W szerokim gronie organizacji społecznych, od wielu miesięcy pracujemy nad konkretnymi propozycjami, w jakim kierunku powinno zmierzać państwo i społeczeństwo. Zależy nam na naprawie Polski w określonych obszarach życia społecznego i mamy na to gotowe rozwiązania. Dajemy konkretne odpowiedzi na problemy, które wywołują w społeczeństwie lęki, frustrację i rozczarowanie.
W znacznej części obszarów rozwiązania te są jedynymi kompleksowymi propozycjami, które funkcjonują w przestrzeni publicznej – nie wyobrażamy sobie sytuacji, żeby nie wzięto ich pod uwagę przed wyborami i po wyborach.
W ostatnich latach naznaczonych globalnymi kryzysami i głębokim podziałem społeczeństwa to właśnie organizacje i społeczeństwo obywatelskie stawało na pierwszej linii frontu, aby bronić dobra wspólnego – demokracji, praworządności, praw człowieka, sprawiedliwości, przyrody. I to właśnie na tych fundamentach chcemy budować lepsze i bezpieczniejsze państwo.
Mamy nadzieję i wierzymy, że zmiana jest możliwa. Potrzebujemy przestrzeni do współpracy i dialogu, aby móc skutecznie działać – wspólnie i na rzecz wspólnego dobra. I taką właśnie przestrzeń stworzymy podczas wydarzenia “Mamy pomysł na Polskę”.
29 września zostaną przedstawione wszystkie Propozycje obywatelskie dla Polski przygotowane przez organizacje społeczne. Będzie także przestrzeń do zabrania głosu dla przedstawicieli i przedstawicielek Komitetów Wyborczych na temat prezentowanych rozwiązań.
W wydarzeniu wezmą udział przedstawiciele i przedstawicielki społeczeństwa obywatelskiego z następujących dziedzin:
Praworządność – Niezależne sądownictwo – Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”
Praworządność – Trybunał Konstytucyjny – Fundacja im. Stefana Batorego
Praworządność – Niezależna prokuratura – Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia
Edukacja – Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji
Klimat – ClientEarth – Prawnicy dla Ziemi
Prawa kobiet – Fundacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA i Feminoteka
Prawa uczniów i uczennic – Stowarzyszenie Umarłych Statutów
Migracja i integracja – Polskie Forum Migracyjne
Media publiczne – Społeczny Zespół Ekspertów przygotowujący nowe prawo medialne dotyczące mediów publicznych
Kultura – Zespół do spraw reformy muzeów, afiliowany przy Komitecie Narodowym ICOM Polska
Samorząd terytorialny – Fundacja im. Stefana Batorego
Prawa osób LGBTQIA+ – Kampania Przeciw Homofobii
Społeczeństwo obywatelskie – Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Forum Darczyńców w Polsce
Prawa osób z niepełnosprawnościami i opiekunek/ów –Inicjatywa “Nasz Rzecznik”
Jawność – Sieć Obywatelska WatchDog Polska
Kontrola służb – Fundacja Panoptykon
PROGRAM:
12:00 – 12:20 Konwencja NGO – Mamy pomysł na Polskę!
Prezentacja Propozycji obywatelskich dla Polski przygotowanych przez zorganizowane społeczeństwo obywatelskie
12:20 – 12:30 Mamy prawo wiedzieć
Podsumowanie pytań zadanych osobom kandydującym w wyborach 2023 poprzez serwis Mamprawowiedziec.pl i napływających na nie odpowiedzi
12:30 – 13:30 Deklaracje współpracy polityków i polityczek z organizacjami
Podsumowanie pierwszej części spotkania i Dialogów stolikowych
Wypowiedzi Przedstawicielek i Przedstawicieli organizacji społecznych
Wypowiedzi Przedstawicielek i Przedstawicieli Komitetów Wyborczych na temat współpracy i Propozycji obywatelskich przygotowanych przez organizacje społeczne
Wypowiedzi 10 minutowe na temat przeprowadzonych rozmów, wrażenia, wnioski, informacja zwrotna i deklaracja współpracy oraz przyjęcia proponowanych rozwiązań
13:30 – 14:00 Lunch i rozmowy kuluarowe
14:00 – 16:30 Dobre prawo dla zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego
14:00 – 14:30 – Uprośćmy działalność społeczną!
Prezentacja głównych rezultatów, narzędzi pracy, wniosków i rekomendacji do dalszego działania płynących z projektu pn. „Dobre prawo dla organizacji społecznych – myśl centralnie, działaj lokalnie” (Tomasz Pawłowski – Fundacja trzeci.org, Rafał Dymek – Polska Fundacja im. Roberta Schumana)
14:30 – 15:30
Dyskusja: „Pomiędzy teorią a praktyką. Jak skutecznie działać na rzecz dobrego prawa dla organizacji pozarządowych?”
Dyskusja wokół wydanych we wrześniu 2023 r. publikacji „Na rzecz organizacji. W trosce o dobre prawo dla organizacji pozarządowych w Polsce” oraz „W poszukiwaniu perpetuum mobile. Dobre prawo dla trzeciego sektora” (rozmówcy: Piotr Frączak, Łukasz Gorczyński – OFOP, Magdalena Szafranek, Szymon Wójcik – Uniwersytet Warszawski, moderacja: Adela Gąsiorowska – Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich)
15:30 – 16:30
W kierunku rozwiązań systemowych
Co dalej z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie? Rekomendacje i stan prac nad społecznym projektem nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Tomasz Schimanek – Stowarzyszenie Dialog Społeczny)
Czy potrzebujemy Kodeksu NGO? Przedstawienie kluczowych tez z ekspertyzy prawnej dotyczącej postulatu zebrania regulacji prawa organizacji pozarządowych w jednym akcie prawnym – ustawie, której celem i przedmiotem miałoby być ujęcie całości lub większości prawa ngo, stając się dla tego przedmiotu regulacji normatywnych aktem podstawowym (Przemysław Żak – Pajączkowska i Wspólnicy Kancelaria Prawna Sp.k.)
Gwarancje bezpieczeństwa prawno-podatkowego dla organizacji pozarządowych (Julia Kluczyńska – Forum Darczyńców w Polsce)
Pytania i dyskusja (Rafał Kowalski – OFOP, ngo.pl)
Fundacja Batorego na Local Trends w Poznaniu
W dniach 17-18 października w Poznaniu podczas Europejskiego Forum Samorządowego Local Trends spotkają się przedstawiciele_lki rządu, samorządów, biznesu, nauki i organizacji społecznych. Fundacja Batorego jest partnerem merytorycznym wydarzenia. Szczególnie gorąco zapraszamy na współorganizowane przez nas sesje: „Jak przywrócić samodzielność i sprawczość Polskim samorządom” oraz „Czy wiemy, ile nas jest? Zmiany sieci osadniczej na wsi i w mieście”.
18 października (środa) 2023, godz. 10:50-11:50
Jak przywrócić samodzielność i sprawczość Polskim samorządom
Samorząd terytorialny w Polsce jest w ważnym historycznym momencie. Badania pokazują, że choć samorządy stały się dojrzałym elementem struktury państwa, a władze lokalne są oceniane lepiej niż ogólnokrajowe, to w ostatnich latach przeważały w Polsce tendencje centralistyczne. Zmienia się otoczenie, w którym funkcjonują wspólnoty samorządowe: postępuje prywatyzacja usług publicznych, dokonuje się transformacja energetyczna i cyfrowa, Polska staje się krajem imigracyjnym. Zmieniają się także oczekiwania obywateli wobec władz samorządowych – oddolne ruchy mieszkańców upominają się w wielu miejscach o większy udział w podejmowaniu decyzji.
W tych warunkach konieczna jest dyskusja o odnowie samorządności – o propozycjach zmian, które są potrzebne, aby potencjał wspólnot samorządowych został odpowiednio wykorzystany.
Adam Gendźwiłł (Uniwersytet Warszawski, Zespół Ekspertów Samorządowych Fundacji Batorego)
Dorota Konieczna-Enozel (burmistrzyni gminy i miasta Pieszyce)
Anna Mieczkowska (prezydentka miasta Kołobrzeg)
Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji im. Stefana Batorego)
18 października (środa) 2023, godz. 14:50-15:50
Czy wiemy, ile nas jest? Zmiany sieci osadniczej na wsi i w mieście
Gospodarze debaty: Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza i Związek Gmin Wiejskich RP
Jaki wpływ na życie mieszkańców ma ich liczba? Czy w naszej gminie mieszka 5 000, 10 000 czy może 15 000 osób? Czy jest nas w Polsce zatem 36, 37, 38 czy ponad 39 milionów (tyle obejmował „wykaz osobowy-adresowy” utworzony przed rozpoczęciem NSP 2021)? W skali kraju różnice te zaczynają sięgać liczb wyrażonych w milionach i potrafią być bardzo wyraziste lokalnie. Dlaczego? Napływ imigrantów koncentruje się w kilku metropoliach, których włodarze wskazują znacznie wyższe liczby „nocujących” w ich miastach od urzędowych statystyk liczby zamieszkującej tam ludności. Jak to zjawisko wpływa na gminy z których pochodzą te osoby?
W skali lokalnej, różnice w liczbie mieszkańców mają wyraźny wpływ na jakość życia i rozwój społeczno-gospodarczy. W lokalnej rzeczywistości, każda osoba więcej czy mniej oznacza zmianę w dostępności usług, jakości edukacji, opieki zdrowotnej czy innych elementów infrastruktury. Między innymi dlatego, prawidłowe zrozumienie i monitorowanie liczby mieszkańców jest kluczowe dla:
ustalania wysokości i sposobu wyliczania subwencji budżetowej, co bezpośrednio wpływa na możliwości inwestycyjne i rozwój gminy;
planowania miejsc w lokalnych szkołach, przedszkolach i placówkach opieki zdrowotnej;
określenia potrzeb w zakresie lokalnej i ponad lokalnej infrastruktury, dróg i transportu publicznego.
Włodarze miast zastanawiają się, jak zapewnić najlepsze warunki życia dla obecnych i przyszłych pokoleń mieszkańców gmin. Będzie to możliwe jedynie, gdy zrozumiemy i uwzględnimy rzeczywiste potrzeby społeczności lokalnej, które są bezpośrednio powiązane z precyzyjnie szacowaną liczbą i strukturą demograficzną mieszkańców.
Pozornie banalny problem, którym jest ustalenie liczby mieszkańców kraju i poszczególnych gmin ma również wpływ na najważniejszy element funkcjonowania demokratycznych społeczeństw – wybory. W procesie wyborczym liczba mieszkańców wpływa między innymi na podział mandatów pomiędzy poszczególnymi okręgami wyborczymi.
Prowadzenie i prezentacja głównych założeń raportu „Czy wiemy ile nas jest?”: Marek Turlejski (kierownik projektu opracowania raportu „Czy wiemy ile nas jest?”)
W dyskusji udział wezmą:
Grzegorz Cichy (prezes Stowarzyszenia Unii Miasteczek Polskich)
Sebastian Czwojda
Paweł Marczewski (forumIdei Fundacji Batorego, współautor raportu „Czy wiemy ile nas jest?”)
Local Trends to projekt, którego celem jest wzmocnienie głosu gmin, miast, powiatów i województw w dyskusji o rozwoju społeczno-gospodarczym jednostek samorządu terytorialnego oraz kraju. Inicjatorami Local Trends są Centrum Myśli Strategicznych i Grupa MTP we współpracy z partnerami strategicznymi. Nad jakością merytoryczną wydarzeń czuwa Rada Programowa składająca się z kilkudziesięciu ekspertów – przedstawicieli administracji państwowej, samorządów, biznesu oraz nauki.
To kolejna edycja Indeksu, ale pierwsza oceniająca czasy rządów koalicji 15 października. Co mówi ona o stanie relacji rząd-samorząd – zadaniach, finansach, sile głosu samorządowców w procesie legislacyjnym, w relacjach z wojewodami? Czy samorządowcy odzyskali uprawnienia odebrane im za poprzedniej władzy i czy mają więcej autonomii?
Wartość Indeksu samorządności za rok 2024 to 52,55 (w skali 0–100). W poprzedniej edycji, obejmującej rok 2023, zarazem ostatni, kiedy rządziła Zjednoczona Prawica, wartość Indeksu osiągnęła 47,79. Jest więc niewielka poprawa i z umiarkowaną ostrożnością można stwierdzić, że recentralizacyjny proces prowadzony przez poprzedni rząd został zatrzymany. „Ale czy odwrócony?” – pyta we wprowadzającej części Edwin Bendyk, prezes Fundacji im. Stefana Batorego.
Autorzy Indeksu odpowiedzi szukają w trzech obszarach aktywności samorządu terytorialnego:
potencjał zadaniowo-finansowy,
siła polityczna,
siła ustrojowa.
Szczegółowa analiza pokazuje, że siła ustrojowa i autonomia zadaniowa samorządu pozostały bez zmian. Autonomia finansowa miast na prawach powiatu nawet lekko się pogorszyła. Poprawa ogólnej wartości Indeksu wynika głównie z poważniejszego traktowania Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w procesie legislacyjnym (komponent „siła polityczna”).
Indeks samorządności 2024 opracowała zespół badaczek i badaczy: dr hab. Agnieszka Kopańska, dr hab. Marta Lackowska, dr Radomir Matczak, dr Justyna Przedańska i dr hab. Dawid Sześciło.