Otwarta Europa Archives - Strona 6 z 7 - Fundacja im. Stefana Batorego

We współpracy z Ambasadą Ukrainy w Polsce, zorganizowaliśmy eksperckie spotkanie z Pawło Klimkinem, ministrem spraw zagranicznych Ukrainy.

Dyskusja w formule Chatham House dotyczyła polityki zagranicznej Ukrainy i wyzwań stojących przed naszym wschodnim sąsiadem na arenie międzynarodowej.

W spotkaniu, które poprowadziła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektorka programu Otwarta Europa, uczestniczyli: Michał Baranowski (German Marshall Fund), Bogumiła Berdychowska (Laboratorium „Więzi”), Kateryna Berezovska (biuro posła do Parlamentu Europejskiego Michała Boniego), Krzysztof Blusz (Wise Europa), Wasyl Bodnar (Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy), Piotr Buras (ECFR Biuro w Warszawie), Andrij Deszczycia (Ambasador Ukrainy w Polsce), Mikołaj Jarmoliuk (Ambasada Ukrainy w Polsce), Witold Jurasz (Ośrodek Analiz Strategicznych), Władysław Kanewskyj (Sekretariat Ministra Spraw Zagranicznych Ukrainy), Anatolii Khrystenko (Ambasada Ukrainy w Polsce), Tetiana Kilnicka (Ambasada Ukrainy w Polsce), Wojciech Konończuk (Ośrodek Studiów Wschodnich), Paweł Kowal (Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk), Jan Malicki (Studium Europy Wschodniej, Uniwersytet Warszawski), Marek Menkiszak (Ośrodek Studiów Wschodnich), Biliana Naumova (Ambasada Albanii w Polsce), Bartłomiej E. Nowak (Akademia Finansów i Biznesu „Vistula”), Adam Puchejda („Kultura Liberalna”), Adam Daniel Rotfeld (były Minister Spraw Zagranicznych RP), Sławomir Sierakowski („Krytyka Polityczna”), Aleksander Smolar (Fundacja im. Stefana Batorego), Eugeniusz Smolar (Centrum Stosunków Międzynarodowych), Krzysztof Stanowski (Fundacja Solidarności Międzynarodowej), Michał Sutowski („Krytyka Polityczna”), Tomasz Stryjek (Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk), Daniel Szeligowski (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych), Wasyl Zwarycz (Ambasada Ukrainy w Polsce).

We współpracy z WiseEuropa i Fundacją im. Heinricha Bölla współorganizowaliśmy debatę Czy “nowy nacjonalizm” rozsadzi Europę? Pięcioro ekspertów i blisko sześćdziesięcioosobowa publiczność dyskutowała na temat populizmu w Europie (ale i na świecie), poruszając wątki polityczne, kulturowo-cywilizacyjne oraz ekonomiczne.

Paneliści:
Agnieszka Łada – Instytut Spraw Publicznych
Bulcsú Hunyadi – Political Capital, Węgry
Dick Pels – socjolog i publicysta, Holandia
Brian Porter-Szűcs – University of Michigan, USA

Prowadzenie: Krzysztof Blusz – WiseEuropa

Debatę otworzyła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektor programu Otwarta Europa w Fundacji im. Stefana Batorego. Przyczynkiem do dyskusji było wystąpienie Adama Balcera, Kierownika Projektu Eurazja w WiseEuropa, i przedstawienie głównych tez najnowszego raportu jego autorstwa – „Powracająca pokusa narodowej demokracji w Polsce i na Węgrzech”.

„Aby zrozumieć fenomen takich partii jak PiS czy Fidesz, konieczna jest analiza procesu formowania się obu narodów i państw, polityki tożsamościowej oraz politycznej pamięci tych partii. Można wyróżnić trzy kluczowe obszary, w obrębie których zmiana rozumienia narodu jest szczególnie jaskrawa – są to stosunek do państwa, demokracji oraz Zachodu.” – możemy przeczytać w opracowaniu Adama Balcera (dostępnym do pobrania na stronie WiseEuropa).

Po prezentacji raportu odbyła się dyskusja panelowa, podczas której paneliści zaprezentowali swoją perspektywę na kwestię „nowego nacjonalizmu” w Europie oraz odpowiadali na pytania i komentarze publiczności.

Zazwyczaj podczas naszych spotkań pytamy Rosjan o wydarzenia polityczne w Moskwie. Tym razem, w rok po przejęciu władzy przez PiS, postanowiliśmy przejrzeć się w rosyjskim zwierciadle i zapytać rosyjskich intelektualistów, uczestników debat Klubu PL_RU, o to, jak w ich kraju patrzy się na polską „dobrą zmianę”.

Czy Polska nadal jest w Rosji widziana jako symbol sukcesu transformacji ustrojowej? Co „dobra zmiana” oznacza dla kontaktów między Polakami a Rosjanami? Czy Kremlowi na rękę są ostatnie zmiany polityczne w Polsce? Co rosyjska opozycja sądzi o ruchach protestu w obronie demokracji (KOD, Dziewuchy Dziewuchom, Czarny Protest)? Czego Polacy i Rosjanie mogą się od siebie nauczyć?

Aleksiej Czadajew – wykładowca Rosyjskiej Akademii Gospodarki Narodowej i Służby Państwowej przy Prezydencie Rosji
Iwan Preobrażeński – współpracownik Agencji Informacyjnej Rosbałt
Paweł Puczkow – współpracownik Aleksieja Nawalnego

Rozmowę prowadziła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektorka programu Otwarta Europa Fundacji Batorego, była ambasador RP w Moskwie.

Zapis wideo:

Aleksiej Czadajew (ur. 1978) – kulturoznawca, dziennikarz. Założyciel i dyrektor ośrodka analitycznego „Region Moskiewski”, były współpracownik Borysa Niemcowa. W latach 2000-2001 redagował antyputinowski portal „dutyj.Pu”, w 2006 roku opublikował książkę Putin. Jego ideologia. W 2009 roku współtwórca Centrum Inicjatyw Modernizacyjnych przy partii Jedna Rosja – później kierownik centralnej komisji wykonawczej tej partii. W roku 2012 opuścił ją z powodu niezgody na libijską politykę Dmitrija Miedwiediewa. Obecnie wykładowca Rosyjskiej Akademii Gospodarki Narodowej i Służby Państwowej przy Prezydencie Rosji.

Iwan Preobrażeński (ur. 1981) – politolog, publicysta, analityk, doktor. Pracował m.in. w Centrum Technologii Politycznych, czasopiśmie „Profil” i dzienniku „Wiedomosti”. Był szefem działu „Świat” portalu „Strana.ru”, a następnie szefem działu politycznego Agencji Informacyjnej Rosbałt. Dziś jest współpracownikiem tej agencji. Specjalizuje się w Europie Środkowej i Wschodniej. Regularnie publikuje w prasie i czasopismach środkowoeuropejskich, m.in. w „Nowej Europie Wschodniej”.

Paweł Puczkow – historyk, doktor. Wykładowca wizytujący Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M. Łomonosowa. Redaktor książki „Michnik-Nawalny. Dialogi”, współautor programu Partii Postępu (Partija Progressa) w obszarze edukacji.

Dyskusja z udziałem prof. Grzegorza Motyki, autora książki „Wołyń’43. Ludobójcza czystka – fakty, analogie, polityka historyczna”, Piotr Skwiecińskiego, z tygodnika „W sieci” oraz Michała Sutowskiego z „Krytyki Politycznej”.

W dyskusji wzięli również udział:
dr Łukasz Adamski, Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia
dr Włodzimierz Cimoszewicz, były Prezes Rady Ministrów
Jan Andrzej Dąbrowski, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego
Zbigniew Gluza, Fundacja Ośrodka Karta
dr Łukasz Jasina, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych
Wojciech Konończuk, Ośrodek Studiów Wschodnich
prof. dr hab. Grzegorz Mazur, Uniwersytet Jagielloński
Zbigniew Parafianowicz, Dziennik Gazeta Prawna
dr Krzysztof Persak, Instytut Studiów Politycznych PAN
dr hab. Jan Pisuliński, Uniwersytet Rzeszowski
Tomasz Potkaj, historyk, dziennikarz, współautor książki Kres
Michał Potocki, Dziennik Gazeta Prawna
prof dr hab. Waldemar Rezmer, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
dr Andrzej Szeptycki, Uniwersytet Warszawski
Piotr Tyma, Związek Ukraińców w Polsce
dr hab. Przemysław Żurawski vel Grajewski, Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Profesor Grzegorz Motyka w swojej nowej książce „Wołyń’43. Ludobójcza czystka – fakty, analogie, polityka historyczna” przedstawił konkretną propozycję jak mogłoby wyglądać kompromisowe zdanie wypowiedziane przez przedstawicieli władz ukraińskich: „W latach 1943-1945 Ukraińska Powstańcza Armia dopuściła się masowych mordów na Polakach, których nie da się usprawiedliwić, potępiamy je”. Zdanie to było punktem wyjścia do dyskusji. Uczestnicy starali się znaleźć możliwie najskuteczniejszy scenariusz wyjścia z impasu w relacjach polsko-ukraińskich.

Sesja I. Formowanie ukraińskiego narodu politycznego

Pierwsza sesja była poświęcona formowaniu ukraińskiego narodu politycznego. Dyskusję panelową z udziałem Iryny Bekeszkiny, socjolożki z Fundacji Inicjatyw Demokratycznych im. Ilka Kuczeriwa, Wołodymyra Fesenki, politologa z Centrum Analityczne „Penta”, Pawło Kazarina, dziennikarza i Andrija Portnowa z Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, moderowała Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektorka programu Otwarta Europa Fundacji Batorego. Uczestnicy dyskusji odpowiadali na pytania: Wokół jakich wartości budowana jest dziś wspólnota? Czy można mówić o jednym, czy o wielu modelach integracji? I czym one się różnią od przyjmowanych po 1991 roku? Jak zmieniała się tożsamość ukraińska i tożsamości regionalne w ostatnich latach? Jaki wpływ na ten proces miały rewolucja godności i agresja Rosji?

Drugą sesję poświęciliśmy ukraińskiej pamięci historycznej. W dyskusji, moderowanej przez prezesa Fundacji Batorego, Aleksandra Smolara, wzięli udział: Ihor Iljuszyn, historyk, Wachtang Kipiani, dziennikarz, redaktor naczelny portalu „Prawda historyczna”, Ołeksandr Suszko, prezes Międzynarodowej Fundacji Odrodzenie i Borys Tarasiuk, deputowany do Rady Najwyższej Ukrainy. Poruszono problem stosunku Ukraińców do XX wieku. Zastanawiano się, jakie miejsce w ukraińskiej pamięci zajmują dziś druga wojna światowa i pamięć o sowieckich czasach? Jaki jest stosunek do ukraińskich ruchów narodowo-wyzwoleńczych w ubiegłym wieku? Wskazano na problem wewnętrznych podziałów w społeczeństwie i stosunku do przeszłości. Dyskutowano także o dekomunizacji, problemie Wołynia oraz sprawie ukraińskiej polityki historycznej i jej wpływu na stosunki z sąsiadami, w tym z Polską.

Wzajemne relacje Polski i Ukrainy przeżywają najtrudniejsze chwile od 25 lat. Po raz pierwszy od ćwierćwiecza w stosunkach między naszymi krajami pojawiło się poczucie „strategicznego marazmu”, na które dodatkowo nałożyły się liczne problemy dwustronne.

Warszawa i Kijów nie mogą sobie jednak pozwolić na wzajemną obojętność. Dzisiaj Polska i Ukraina są dla siebie równie ważne jak w minionych 25 latach. Kierując się tym przekonaniem 19 ekspertów z Polski i Ukrainy od lat zajmujących się kwestią wzajemnych relacji, utworzyło Grupę Polsko-Ukraińskiego Dialogu i podjęło próbę wyznaczenia na nowo wizji stosunków między oboma narodami.

W czasie debaty zaprezentowano tekst Priorytetowe Partnerstwo: wspólna wizja stosunków polsko-ukraińskich.

Wprowadzenie:
ze strony polskiej: Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, Fundacja Batorego
ze strony ukraińskiej: Dmytro Szulha, Międzynarodowa Fundacja “Odrodzenie” (Міжнародний фонд „Відродження”)

Komentarze:
Przedstawiciel MSZ (do potwierdzenia)
Jan Malicki, Współprzewodniczący Polsko-Ukraińskiego Forum Partnerstwa
Michał Boni, Poseł do Parlamentu Europejskiego

Członkowie Grupy Polsko-Ukraińskiego Dialogu:
ze strony polskiej: Adam Balcer, Bogumiła Berdychowska, Andrzej Brzeziecki, Joanna Konieczna-Sałamatin, Paweł Kowal, Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, Krzysztof Stanowski, Tomasz Stryjek, Piotr Tyma.
ze strony ukraińskiej: Ołena Betlij, Aliona Hetmanczuk, Jewhen Hlibowyćkyj, Mychajło Honczar, Taras Kaczka, Nadija Kowal, Swiatosław Pawluk, Mykola Riabczuk, Ołeksandr Suszko, Dmytro Szulha
Więcej informacji o Grupie znajduje się na stronie Forum Polska-Ukraina.

Nowelizacja ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej wzbudziła wiele kontrowersji, nie tylko ze względu na kontekst żydowski, ale również ukraiński. W efekcie doszło do pogłębienia trwającego od kilku miesięcy kryzysu pomiędzy Kijowem a Warszawą. Jaka dziś powinna być polska polityka wobec Ukrainy? Jakie są szanse na wyjście z kryzysu? Wreszcie, jakie mogą być krótko- i długoterminowe konsekwencje ustawy o IPN?

Na powyższe pytania odpowiadali: Paweł Kowal (Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, członek Grupy Polsko-Ukraińskiego Dialogu), Paweł Musiałek (Klub Jagielloński), oraz poseł Robert Tyszkiewicz (Platforma Obywatelska). Spotkanie prowadziła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Fundacja Batorego, członek Grupy Polsko-Ukraińskiego Dialogu). Słowo wstępne wygłosił Andrij Deszczycia, ambasador Ukrainy w Polsce.

W ramach wspólnego projektu Fundacji Batorego oraz Niemieckiego Towarzystwa Badań nad Europą Wschodnią (DGO) zorganizowaliśmy w Warszawie seminarium eksperckie oraz debatę publiczną dotyczące polityki historycznej. Do udziału w tych wydarzeniach zaprosiliśmy ekspertów z Polski, Niemiec i Rosji.
Projekt został zrealizowany dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko Niemieckiej.

Seminarium eksperckie Polska-Niemcy-Rosja: jak rozmawiać z szacunkiem o wspólnej historii?– 21 września 2017
Podczas całodziennego seminarium eksperci rozmawiali o polityce historycznej Polski, Niemiec i Rosi, głównie tej związanej z II Wojną Światową i dekomunizacją.

Debata publiczna Dekomunizacja. Między historią a polityką. – 22 września 2017
Prawie 30 lat po upadku komunizmu, rozliczenie z nim pozostaje ciągle aktualnym problemem budzącym emocje w społeczeństwach naszego regionu. Oprócz wymiaru wewnętrznego, ma ono także wymiar międzynarodowy, prowadzi bowiem nierzadko do poważnych konfliktów, które odciskają piętno na bieżących relacjach politycznych.

Jak polska polityka dekomunizacyjna jest odbierana w Niemczech i Rosji? Czy powinna ona być przedmiotem międzynarodowej debaty, czy też należy ją traktować jako kwestię wyłącznie wewnętrzną? Wreszcie, czy możliwy jest dialog o komunistycznej przeszłości, który łączyłby, a nie dzielił nasze trzy narody uwikłane w ostatnich dekadach w niezwykle trudną historię? Powyższe pytania zadaliśmy ekspertom z Polski, Niemiec i Rosji.

Wprowadzenie wygłosili:
ze strony polskiej – Adam Daniel Rotfeld, były Minister Spraw Zagranicznych RP
ze strony rosyjskiej – Aleksiej Lewinson, Centrum Lewady oraz Tatiana Worożejkina, politolożka
ze strony niemieckiej – Joachim von Puttkamer, Kolegium im. Imre Kertésza, Uniwersytet im. Fryderyka Schillera w Jenie
Dyskutujący stwierdzili między innymi, iż państwo nie jest w stanie się rozwijać bez rozliczenia się z przeszłością. W Polsce i Niemczech dekomunizacja nie zawsze była jednak równoznaczna z uczciwym rozliczaniem się z przeszłością. Takie rozliczenie powinno opierać się na prawdzie, uznaniu jednostkowej i zbiorowej odpowiedzialności za to co się stało, co w efekcie prowadzi do głębokiej zmiany świadomości.

W Rosji dekomunizacja to nadal przyszłość. Rosja nie odcięła się w dalszym ciągu od ZSRR. Ludzie i władza przyznają wprawdzie istnienie ofiar, ale sprzeciwiają się wskazywaniu winnych. Społeczeństwo rosyjskie żyje więc w świecie, w którym są przestępstwa i ofiary, nie ma jednak sprawców, i nie ma tym samym żadnej odpowiedzialności za poczynione krzywdy.

W ciągu ostatnich dwóch dekad Rosja przeszła ewolucję od kraju o względnie pluralistycznym systemie politycznym do twardego autorytaryzmu. Ograniczana jest wolność mediów, swobody obywatelskie, nagminnie łamane są prawa człowieka, a sektor pozarządowy zmaga się z prześladowaniami. Węgry i Polska są uznawane za państwa demokratyczne, ale w obu tych krajach (na Węgrzech od 2010 r., w Polsce od dwóch lat) można zaobserwować systematyczne wzmacnianie się antyliberalnych trendów. W dyskursie publicznym, pojawiają się głosy, że sytuacja nad Wisłą i Dunajem może w pewnych aspektach zacząć przypominać to, co działo się przed kilkoma laty w Rosji.

Uczestników dyskusji zapytaliśmy o ich ocenę zmian zachodzących w Polsce, na Węgrzech i w Rosji oraz o to czy i jakie są podobieństwa i różnice między kierunkiem ewolucji systemu politycznego w poszczególnych krajach.
Debata odbyła się w ramach XI spotkania Klubu PL_RU.

Zapis debaty w języku polskim:

Zapis debaty w języku angielskim (English version):

Zapis debaty w języku rosyjskim (по-русски):

Noty o panelistach:

Maciej Gdula (ur. 1977) – socjolog, pracownik Instytutu Socjologii UW. Zajmuje się teorią społeczną i klasami społecznymi. Badał i popularyzował m.in. teorię P. Bourdieu, N. Luhmanna i B. Latoura. Z Przemysławem Sadurą przeprowadził studia nad systemem klasowym, pokazując, jak zastosować można w Polsce teorię klas Pierre’a Bourdieu.

Bálint Magyar (ur. 1952) – węgierski polityk, minister edukacji Węgier w latach 1996-1998 i 2002-2006. Jeden z założycieli liberalnej partii politycznej Związek Wolnych Demokratów (SzDSz). Autor głośnej książki „Post Communist Mafia State: The Case of Hungary” o oligarchizacji państwa pod rządami Orbána.

Tatiana Worożejkina (ur. 1953) – politolożka, ekspertka specjalizująca się w problematyce państwa i społeczeństwa w Ameryce Łacińskiej i Rosji. Obecnie uczy w Moskiewskiej Wyższej Szkole Nauk Społecznych i Ekonomicznych, rosyjsko-brytyjskiego uniwersytetu podyplomowego, na Wydziale Nauk Politycznych.

Pierwsze spotkanie miało charakter eksperckiej dyskusji okrągłego stołu i odbyło się w formule Chatham House. Wzięło w nim udział 26 osób, praktycy, eksperci i naukowcy zajmujący się sprawami bezpieczeństwa i obronności. Komentarze do tez raportu Łukasza Kulesy wygłosili Marcin Terlikowski (PISM) i Michał Baranowski (GMF Polska). Spotkanie prowadziła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Forum Idei Fundacji Batorego).

Drugie spotkanie odbyło się w formie publicznej dyskusji pt. Polska samotna w (nie)bezpieczeństwie? Prelegentami, oprócz autora tekstu, Łukasza Kulesy, byli: Beata Górka-Winter (niezależna ekspertka w sprawach bezpieczeństwa i obronności) oraz Jacek Najder (dyplomata, były ambasador RP przy NATO). Moderatorką debaty była Agnieszka Łada z Instytutu Spraw Publicznych.

Po dwóch i pół roku zadaliśmy naszym gościom pytanie, jaki jest bilans zapowiadanych przez PiS radykalnych zmian w polityce bezpieczeństwa? Czy Polska może się czuć bardziej bezpieczna? Przed jakimi wyzwaniami bezpieczeństwa stoi dzisiaj nasz kraj i czy są one właściwie oceniane przez polskie władze? Czy Polska dzisiaj może liczyć na Stany Zjednoczone, Europę i na gwarancje NATO, czy też powinna raczej polegać na własnych zdolnościach obronnych?

W pytaniach i komentarzach uczestnicy spotkania wyrażali zaniepokojeni rosnącym osamotnieniem Polski w kwestiach obronności a także pytali o rolę Ukrainy i konfliktu na Donbasie w polityce bezpieczeństwa obecnego rządu.