Około 2 tysiące organizacji społecznych w Polsce działa na rzecz praw człowieka – walczą o równe traktowanie, wspierają osoby w kryzysie, monitorują władzę i reagują tam, gdzie instytucje zawodzą. To zazwyczaj one jako pierwsze stają w obronie demokracji i godności każdego człowieka. Ale jak naprawdę radzą sobie w codziennych działaniach?
Z odpowiedzią przychodzi najnowszy raport Stowarzyszenia Klon/Jawor: „Kondycja organizacji praw człowieka w Polsce 2025”. To kolejna odsłona badania organizacji skupiających się m.in. na ochronie praw człowieka i równym traktowaniu, wzmacnianiu grup narażonych na wykluczenie, działaniach strażniczych i rzeczniczych.
Jak podkreśla Ingeborga Janikowska i Agnieszka Zowczak z Programu dotacyjnego Fundacji Batorego:
„Niniejszy raport dotyczy właśnie tej – niezwykle ważnej z naszego punktu widzenia – grupy organizacji. Chcemy, by nie tylko została ona dostrzeżona i doceniona, lecz także lepiej zmapowana i zrozumiana. Dzięki badaniom Stowarzyszenia Klon/Jawor możemy efektywniej planować swoje działania na rzecz wsparcia organizacji zajmujących się prawami człowieka, przybliżyć Państwu ich działania, motywacje, a także problemy, z jakimi się mierzą. Mamy nadzieję, że dzięki temu zarówno Fundacja Batorego i inni darczyńcy instytucjonalni, jak i Państwo zdecydują się je na różne sposoby wspierać.”
Zachęcamy do lektury raportu – to nie tylko zbiór danych i analiz, lecz także głos tych, którzy na co dzień dbają o to, by prawa człowieka były w Polsce realnie chronione.
Organizacje mogły składać wnioski wstępne w dwóch obszarach programu:
Obszar 1: Budowanie bazy społecznej organizacji, przeznaczony dla organizacji społecznych działających na szczeblu lokalnym, regionalnym i/lub krajowym w obszarze ochrony środowiska, w którym decyzją Zarządu Fundacji Batorego – zgodnie z rekomendacją Komisji Konkursowej – do składania wniosków pełnych zostanie zaproszonych 26 organizacji.
Obszar 2: Przekrojowa współpraca sieci organizacji społecznych, adresowany do sieci, których misja i kluczowa działalność jest zgodna/spójna z wartościami i zasadami UE w obszarze praw podstawowych, demokracji i praworządności zapisanymi w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, które podejmują działania na rzecz ich ochrony oraz upowszechniania wiedzy na ich temat. W tym obszarze decyzją Zarządu Fundacji Batorego – zgodnie z rekomendacją Komisji Konkursowej – do składania wniosków pełnych zostanie zaproszonych 15 organizacji.
Program Stronger Roots prowadzony jest w konsorcjum 5 organizacji z Czech, Słowacji, Polski i Węgier oraz finansowany ze środków unijnego programu Obywatele, Równość, Prawa i Wartości (CERV). Więcej informacji na stronie o programie.
Poniżej załączamy Decyzję Zarządu oraz listy organizacji w porządku alfabetycznym.
Załącznik 1: Decyzja Zarządu Fundacji Batorego
Poszukujemy zewnętrznego realizatora dwudniowego forum o odporności społecznej w ramach Programu Równych Praw.
Szukamy polskiej organizacji społecznej, która posiada:
Program forum powinien obejmować następujące tematy:
Założenia forum o odporności społecznej:
W wycenie wydarzenia powinny być ujęte wszystkie koszty związane z organizacją wydarzenia, w tym: zwroty kosztów podróży osób uczestniczących, koszty noclegu (maksymalnie 2 noce) i wyżywienia osób uczestniczących, a także koszty związane z zapewnieniem dostępności wydarzenia oraz relacji foto/video;
Z wybranym realizatorem zostanie zawarta umowa o świadczenie usług.
Kryterium wyboru oferty będzie stanowił najlepszy stosunek jakości do ceny.
W ofercie prosimy o przedstawienie:
Prosimy o przesłanie oferty do 28 sierpnia 2025 r. na adres mailowy: [email protected]
Informacja o wynikach naboru zostanie przekazana mailowo wszystkim organizacjom, które przesłały ofertę do 8 września 2025 r.
Otwarty konkurs na polskiego operatora Funduszu Społeczeństwa Obywatelskiego prowadziło Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli. Wynik konkursu ogłosił Ambasador Królestwa Norwegii Øystein Bø 10 czerwca podczas konferencji „Społeczeństwo obywatelskie jako czynnik budowania odporności na zjawiska kryzysu we współczesnej Europie. Doświadczenia i wyzwania” w Gdańsku.
Fundusz Społeczeństwa Obywatelskiego to kolejna odsłona wsparcia z środków EOG i funduszy norweskich. W ramach Funduszu będziemy wspierać organizacje prowadzące działania na rzecz:
Pierwsze konkursy zostaną ogłoszone na przełomie 2025 i 2026 roku.
Baza społeczna organizacji obejmuje osoby i instytucje, które identyfikują się z jej misją albo są istotne dla jej codziennej pracy: to odbiorcy działań, wolontariusze, darczynie, sympatycy, partnerzy, pracowniczki, członkowie zarządu i decydentki. Budowanie takiej społeczności wymaga przemyślanej strategii, cierpliwości i dobrej komunikacji, ale także nakładu czasu i pracy, których zawsze wydaje się za mało, bo w pierwszej kolejności pragniemy je przeznaczyć na realizację celów statutowych. Zwykle w dotacjach projektowych nie ma środków na tego typu działania, dlatego warto zainteresować się konkursem w ramach Programu Stronger Roots, który prowadzimy w konsorcjum z organizacjami z Czech, Słowacji i Węgier [1].
„Nie chodzi o liczby – chodzi o relacje”
Jaki jest zatem sens aktywnego dbania o relacje z tak szeroko pojętą bazą społeczną? Dla wielu organizacji pierwszym skojarzeniem może być szansa na pozyskanie dodatkowych środków finansowych – i słusznie, ale to dopiero początek korzyści. Silne relacje z darczyńcami to alternatywa dla finansowania z grantów, a co za tym idzie – mniejsza zależność od jednego źródła finansowania i większa swoboda w realizowaniu misji.
Jednak finanse to tylko czubek wielkiej góry lodowej. Osoby i instytucje muszą być przekonane o wartości, autentyczności i wadze naszych działań, by wspierać nas swoją energią i funduszami. Budowanie zaufania wymaga regularnego kontaktu z bazą społeczną. Pozwala on lepiej rozumieć problemy i oczekiwania interesariuszek oraz zaplanować działania w odpowiedzi na nie. Organizacja zakorzeniona w społeczności jest bardziej autentyczna i postrzegana jako potrzebna.
Budowanie bazy społecznej to nie tylko wzmacnianie istniejących relacji, ale także tworzenie żyznego gruntu do wzrastania nowych. Osoby wspierające organizację pomagają dotrzeć do nowych grup odbiorców. Baza umacnia się i wzrasta. A silna społeczność staje się kluczem do realnego wpływu na polityki lokalne czy krajowe. Wreszcie, społeczność wspierająca to źródło energii i inspiracji dla zespołu. Ludzie chętniej działają, jeśli czują się częścią wspólnoty i widzą sens swojego zaangażowania. Widoczna obecność wspierających osób wzmacnia morale zespołu i poczucie sensu pracy.
Baza społeczna organizacji – czyli kto?
Praktycznie każda osoba lub instytucja będąca w relacji z Waszą organizacją może należeć do jej bazy społecznej. Jako zespół, możecie samodzielnie zmapować relacje i ich strukturę oraz pogrupować według rodzaju interesariuszy lub charakteru tych powiązań. W pracy pomocne będzie oznaczenie grup, które najczęściej towarzyszą organizacjom. Należą do nich:
Wiele istniejących relacji może łączyć różne z wyżej wymienionych ról, zmieniać swój charakter w czasie, wykraczać poza określone przez nas ramy. Warto jednak zastosować pewne uproszczenia, kategoryzacje, by planować i kształtować je w czasie. Każda z grup ma różne potrzeby, używa innego języka, pełni odmienną rolę w rzeczywistości organizacji. Zdefiniowanie tych potrzeb i ról umożliwia budowanie komunikacji angażującej, umacniającej sieć i rozszerzającej bazę.
Od czego zacząć? Kilka podpowiedzi od mentorek i mentorów
Każda organizacja wspierana w poprzedniej edycji programu Stronger Roots [2] miała możliwość konsultowania swoich działań dotyczących budowania bazy społecznej z mentorem: osobą z doświadczeniem w planowaniu strategicznym, zarządzaniu projektami i zespołami. W poradniku znajdują się wskazówki od mentorów, pomocne w radzeniu sobie z wyzwaniami, które mogą się pojawić:
Chcecie poznać, co kryje się pod tymi poradami? Zajrzyjcie do publikacji „Budowanie bazy społecznej. Mini-poradnik dla początkujących”, przygotowanej przez Ingeborgę Janikowską na podstawie materiałów z poprzedniej edycji Programu Stronger Roots [2].
[1] Program Stronger Roots prowadzony jest w konsorcjum 5 organizacji z krajów wyszehradzkich: Fundacji Otwartego Społeczeństwa z Pragi (lider konsorcjum) i Fundacji Glopolis (Czechy), Fundacji Społeczeństwa Obywatelskiego (Słowacja) i Fundacji NIOK (Węgry), w oparciu o metodologię budowania bazy społecznej organizacji, wypracowaną przez członków konsorcjum w latach 2020-2024, łączącą elementy wsparcia finansowego, doradztwa i coachingu, sieciowania i wymiany doświadczeń.
[2] Program Stronger Roots, realizowany w latach 2019-2025.
Więcej informacji o programie: https://programrownychpraw.batory.org.pl/
Cel badania i zagadnienia badawcze
Celem ewaluacji jest:
Badanie będzie dotyczyć następujących zagadnień:
Powyższe zagadnienia badawcze przekładają się na szczegółowe pytania badawcze, które ustalimy z realizatorem po rozpoczęciu współpracy.
Grupa docelowa
Przedmiotem badania będzie ocena Programu na podstawie analizy danych zastanych oraz badania grup osób z zespołu Programu, ekspertów i ekspertek zaangażowanych w realizację Programu, grantobiorców (grupy organizacji społecznych, które otrzymały dotację na realizację projektu), wnioskodawców (grupy organizacji społecznych, które aplikowały, ale nie otrzymały dotacji na realizację projektu) oraz organizacji społecznych, które skorzystały ze wsparcia związanego z rozwojem instytucjonalnym (m.in.: szkolenia, wizyty studyjne, spotkania sieciujące).
Metodologia
Badanie będzie składać się z trzech komponentów: (1) jakościowego, (2) ilościowego oraz (3) analizy danych zastanych.
Wywiady indywidualne i fokusowe posłużą zrozumieniu uwarunkowań realizacji Programu, identyfikacji kluczowych wyzwań, problemów oraz rekomendacji na przyszłość. Pozwolą także opisać z perspektywy ekspertów i ekspertek oceniających wnioski oraz zespołu Programu, zasadność rozwiązań związanych z funkcjonowaniem Programu oraz stopień realizacji założonych rezultatów Programu.
Zakładamy przeprowadzenie 3 IDI z kadrą zarządzającą Programem, 1 FGI z zespołem Programu, 1 FGI z ekspertami i ekspertkami oceniającymi wnioski, 3 FGI z grantobiorcami, i 2 FGI z osobami z organizacji, które skorzystały ze wsparcia związanego z rozwojem instytucjonalnym. Zakładamy, że wszystkie wywiady zostaną przeprowadzone w formule online, długość jednego IDI będzie wynosić ok. 1 godz., a długość jednego FGI – maksymalnie 2 godz.
Szczegółowy harmonogram badania oraz kryteria doboru respondentów do grupowych wywiadów zogniskowanych ustalone zostaną we współpracy z Zamawiającym. Zakładamy, że na pojedynczym fokusie pojawi się minimum 6 respondentów.
Zamawiający zapewni kontakty do osób reprezentujących poszczególne grupy respondentów, po stronie realizatora będzie organizacja wywiadów oraz ich przeprowadzenie wraz z dostarczeniem produktów końcowych.
Sondaż zostanie przeprowadzony w technice CAWI (Computer-Assisted Web Interview).
Zaproszenia do udziału w badaniu zostaną wysłane do trzech grup: wnioskodawców, grantobiorców oraz organizacji, które skorzystały ze wsparcia związanego z rozwojem instytucjonalnym (kwestionariusz będzie częściowo wspólny dla wszystkich grup).
Zakładamy, że próba powinna wynosić minimum 144 wypełnienia ankiety spośród 960 wnioskodawców (1050 unikalnych wnioskodawców pomniejszone o liczbę grantobiorców), minimum 56 wypełnień ankiety spośród 140 unikalnych grantobiorców i minimum 100 wypełnień ankiety wśród organizacji, które skorzystały ze wsparcia związanego z rozwojem instytucjonalnym. Zakładamy, że Response Rate na poziomie wnioskodawców i organizacji, które skorzystały ze wsparcia związanego z rozwojem instytucjonalnym wyniesie ok. 15%, podczas gdy RR dla grantobiorców ok. 40%.
Zwiększeniu stopy odpowiedzi posłużą monity e-mail oraz telefoniczne, w szczególności w grupie nieskutecznych wnioskodawców, czyli organizacji, które przynajmniej raz składały wniosek, ale ani razu go nie otrzymały.
Zamawiający dostarczy bazę danych zawierającą kontakty do wnioskodawców, grantobiorców oraz organizacji, które skorzystały ze wsparcia związanego z rozwojem instytucjonalnym.
Analizie będą podlegać dane zastane programu, w tym: dane dotyczące liczby złożonych wniosków o dotacje oraz liczby przyznanych dotacji; lokalizacje siedzib, staż, wysokość budżetów wnioskodawców oraz grantobiorców; lokalizacja siedzib organizacji, które skorzystały ze wsparcia związanego z rozwojem instytucjonalnym, typy działań realizowanych w projektach, zasięg geograficzny i grupy docelowe projektów.
Zamawiający dostarczy realizatorowi dane zastane dotyczące wnioskodawców, grantobiorców oraz organizacji, które skorzystały ze wsparcia związanego z rozwojem instytucjonalnym.
Termin
Realizacja badań: od września 2025 r. do września 2027 r.
Prosimy o przedstawienie opisu doświadczenia i/lub rekomendacji z wykonanych badań ewaluacyjnych o podobnej tematyce i zakresie oraz wyceny w podziale na koszty poszczególnych produktów i innych istotnych elementów składowych do 16.05.2025 r.
Produkty
1. Kwestionariusze dotyczące badań sondażowych i scenariusze wywiadów indywidualnych oraz grupowych (IDI+FGI; skonstruowane we współpracy z Zamawiającym) – przed rozpoczęciem każdego badania.
2. Dwa raporty częściowe:
3. Konspekt raportu końcowego – do czerwca 2027 r.
4. Raport końcowy z badania wraz z odpowiedziami na pytania badawcze, wnioskami i rekomendacjami (prezentacja w formacie pdf), baza danych (format SPSS i XML, oddzielnie tabele wynikowe) – do września 2027 r.
Oferty prosimy kierować na adres mailowy: [email protected]
Informacje kontaktowe:
Dominika Kupniewska [email protected]
Olga Sokołowska [email protected]
Wydarzenia związane z falą powodziową w południowo-zachodniej Polsce we wrześniu 2024 roku oraz jej skutkami po raz kolejny uświadomiły społeczeństwu i władzom, że kryzysy charakteryzują się tym, iż są nieuniknione. Brak szerszych dyskusji i działań rządu wokół budowania systemów odporności na kryzysy jest tym bardziej niepokojący w kontekście pełnoskalowej wojny za naszą wschodnią granicą czy wobec intensyfikacji konsekwencji kryzysu klimatycznego. Coś się jednak zmienia. Temat odporności i konieczności przygotowania się na konsekwencje sytuacji kryzysowych jest coraz częściej poruszany w różnorodnych środowiskach, a władze opracowały projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, która jest obecnie przedmiotem obrad parlamentu.
Ustawa nie rozstrzygnie jednak wszystkich problemów wynikających z rosnącego poziomu zagrożeń oraz potrzeby przeformułowania koncepcji traktowania obywateli i organizacji społecznych jako podmiotów zewnętrznych w stosunku do instytucjonalnych działań wokół zarządzania kryzysowego. Wprowadza ona pewne ramy – w tym włączenie organizacji społecznych w procesy budowy odporności i reagowania na kryzysy – ale potrzebna jest wielosektorowa dyskusja zmierzająca do wypełnienia ich konkretnymi treściami. Niniejsza analiza jest wstępem do takiej debaty i ma na celu zdiagnozowanie najbardziej palących wyzwań w kontekście budowy odporności społeczeństwa obywatelskiego.
