Organizacje społeczeństwa obywatelskiego są niezbędne dla demokracji, spójności społecznej i odporności w Europie. Borykają się one jednak z kurczącą się przestrzenią dla aktywności społecznej, nieproporcjonalnymi ograniczeniami prawnymi, lukami w finansowaniu oraz zagrożeniami cyfrowymi. Silna Europejska Strategia dla Społeczeństwa Obywatelskiego powinna zabezpieczyć ich rolę poprzez cztery główne filary: Angażowanie (Engage), Ochronę (Protect), Wsparcie (Support), Umożliwianie działania (Enable).
ANGAŻOWANIE – Wzmacnianie dialogu i uczestnictwa
UE powinna stworzyć trwałe ramy dialogu obywatelskiego poprzez porozumienie międzyinstytucjonalne zgodnie z artykułem 11 Traktatu o UE. Dialog musi być przejrzysty, inkluzywny, reprezentatywny i oparty na wartościach będącymi fundamentami UE. Niezbędne są jasne kryteria uczestnictwa oraz systemy monitorowania udziału organizacji społeczeństwa obywatelskiego w takim dialogu. Powinien zostać powołany jeden komisarz europejski, który będzie koordynować i nadzorować partnerskie relacje z organizacjami. Sposób wyłaniania reprezentacji organizacji społeczeństwa obywatelskiego w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym powinien zostać ujednolicony, a nowa Platforma Społeczeństwa Obywatelskiego w Komisji powinna obejmować również członków niezaangażowanych w inne struktury dialogu . Reprezentacje Komisji i Parlamentu w państwach członkowskich powinny systematycznie konsultować się z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i wspierać współtworzenie polityk na jak najniższym poziomie. Należy promować współpracę między organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, rządami (również lokalnymi) i przedsiębiorstwami.
OCHRONA – Ochrona praw i wolności
Należy sprzeciwiać się restrykcyjnym ustawom o „zagranicznych agentach” i zapobiegać nadużyciom przepisów, które służą przejrzystości, ale są zbyt często wykorzystywane w złej wierze. UE powinna ustanowić mechanizmy monitorowania i szybkiego reagowania wobec działań prawnych, administracyjnych lub narracyjnych tłumiących działalność organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Wolność zgromadzeń i zrzeszania się musi być chroniona poprzez wiążące regulacje. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego i aktywiści potrzebują ochrony przed SLAPP-ami, nękaniem i przemocą, poprzez skuteczne wdrażanie europejskich przepisów anty-SLAPP oraz ustawodawstwa chroniącego sygnalistów. Konieczne są wspólne standardy UE w zakresie ochrony praw cyfrowych i cyberbezpieczeństwa, w tym nadzór nad oprogramowaniem szpiegującym oraz wsparcie organizacji w zakresie cyfrowych kompetencji.. Organizacje powinny być wspierane w walce z dezinformacją poprzez odpowiednie finansowanie oraz budowanie kompetencji w komunikacji opartej na faktach . Unijny mechanizm warunkowości praworządności musi również obejmować solidną ochronę organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Należy również utworzyć nowy Fundusz Odporności Demokracji.
WSPARCIE – Zapewnienie trwałego finansowania
Ograniczenia w dostępie organizacji społeczeństwa obywatelskiego do środków publicznych powinny być monitorowane i raportowane, np. w ramach cyklicznego Raportu o Praworządności. Należy śmielej stosować narzędzia, takie jak artykuł 7 TUE, w celu przeciwdziałania ograniczaniu finansowania. Wieloletnia ramowa perspektywa finansowa 2028–2034 musi zapewniać dostępne i elastyczne finansowanie, potwierdzając alokacje dla Programu Agora (8,582 mld euro) i komponentu CERV (3,596 mld euro). Dostęp do finansowania powinien zostać uproszczony poprzez zmianę procedur, możliwość przekazywania grantów mniejszym organizacjom oraz zmniejszone wymogi współfinansowania. Należy zapewnić wieloletnie wsparcie instytucjonalne, w tym zasoby na rzecz rozwoju dobrostanu pracowników. Konieczne jest zapewnienie funduszy pozwalających na szybką reakcję organizacji społeczeństwa obywatelskiego, które ucierpią na skutek ataków czy w związku z niespodziewanymi sytuacjami kryzysowymi. Filantropia powinna być wspierana poprzez ulgi podatkowe i likwidację barier wewnątrz UE, a także tworzenie schematów funduszy współfinansowanych ze środków publicznych. W tym zakresie, współpraca z organizacjami filantropijnymi powinna być wzmacniana.
UMOŻLIWIANIE – Budowanie odporności i zdolności działania
Organizacje społeczeństwa obywatelskiego powinny być uznawane za strategicznych partnerów w zakresie budowy i zachowania odporności społecznej i geopolitycznej. Specjalnie stworzone fundusze budowania odporności powinny wzmacniać zakorzenianie w lokalnych społecznościach, zdolności organizacyjne i reagowanie w kryzysach. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego powinny być brane pod uwagę w budowaniu systemu odporności całego społeczeństwa.Konieczne są inwestycje w edukację, przygotowanie i cyfrowe bezpieczeństwo. Sieci organizacji społeczeństwa obywatelskiego działające w całej UE powinny być wspierane w celu współpracy transgranicznej.
PODSUMOWANIE
Europejska Strategia dla Społeczeństwa Obywatelskiego musi zapewniać wiążącą ochronę, trwałe finansowanie oraz ustrukturyzowane mechanizmy uczestnictwa. W konsekwencji, poprzez angażowanie, ochronę, wspieranie i umożliwianie działania organizacji społeczeństwa obywatelskiego, UE wzmocni demokrację, odporność społeczną i zaufanie publiczne w całej Europie.
Chcesz wzmocnić swoją organizację i przygotować ją na nowe wyzwania i niespodziewane okoliczności?Buduj jej odporność dzięki wzmocnieniu swojej bazy społecznej.
Na warsztaty zapraszamy osoby z organizacji społecznych (zarejestrowanych w KRS), w szczególności tych działających na poziomie lokalnym i regionalnym. Warsztaty przeznaczone są dla organizacji, które chcą:
wzmocnić swoją odporność na aktualne wyzwania i zagrożenia stojące przed organizacjami społecznymi w Polsce;
pogłębić swoje zakorzenienie wśród społeczności, w których działają;
budować lepsze wzajemne relacje ze swoimi środowiskami wspierającymi;
lepiej rozumieć potrzeby swoich grup docelowych;
skutecznie angażować więcej osób i różne grupy społeczne, które będą wspierać dalszą pracę organizacji.
Podczas warsztatów dowiesz się m.in. na ile skutecznie angażujesz swoich sympatyków i zwolenników (wolontariuszy, sojuszników, osoby, instytucje i inne podmioty wspierające Twoją organizację na różne sposoby); jakie są kolejne kroki, aby robić to jeszcze skuteczniej; jaki pozytywny wpływ może mieć to na odporność Twojej organizacji. Warsztaty łączą wiedzę ekspercką z wymianą doświadczeń i praktyczną pracą nad strategią własnej organizacji.
Warsztaty poprowadzą: Renata Scheili i Fanni Tujner prowadzące działania na rzecz wzmacniania organizacji społecznych w NIOK Foundation w Budapeszcie oraz Marie Peřinová – dyrektorka programowa prowadząca program wspierający w Open Society Fund Prague) w Pradze.
Koszty podróży i zakwaterowania w Warszawie pokrywa Fundacja Batorego. Informacja o zakwalifikowaniu się do udziału w warsztacie zostanie przesłana na adres e-mail wskazany w formularzu.
Osoby prowadzące warsztat: Renata Scheili od 2019 roku pracuje w programie budowania bazy społecznej NIOK Foundation w Budapeszcie. Obecnie prowadzi program wzmacniania potencjału węgierskich organizacji społecznych oraz wpierania ich w budowaniu silniejszej bazy społecznej. Wcześniej przez 11 lat współpracowała z Habitat for Humanity Hungary jako menedżerka wolontariatu i fundraiserka. Marie Peřinová jest dyrektorką programową w Nadace OSF (Open Society Fund Prague) w Pradze. Od 2019 r.kieruje międzynarodowym konsorcjum organizacji społecznych wspólnie wdrażających program Stronger Roots, którego celem jest wzmocnienie odporności organizacji społeczeństwa obywatelskiego w Czechach, na Słowacji, Węgrzech, a od 2025 r. w Polsce.Przed OSF Praga przez 10 lat pracowała w największej czeskiej organizacji humanitarnej Ludzie w Potrzebie. Jest również trenerką Gestalt. Fanni Tujner pracuje jako menadżerka programowa w Fundacji NIOK w Budapeszcie wnosząc ponad 10-letnie doświadczenie w sektorze non-profit. Przed dołączeniem do NIOK w 2023 r. pracowała jako konsultantka ds. pozyskiwania funduszy i komunikacji w szeregu węgierskich organizacjach pozarządowych.
fot. Fundacja Batorego
fot. Fundacja Batorego
fot. Fundacja Batorego
fot. Fundacja Batorego
fot. Fundacja Batorego
fot. Fundacja Batorego
Około 2 tysiące organizacji społecznych w Polsce działa na rzecz praw człowieka – walczą o równe traktowanie, wspierają osoby w kryzysie, monitorują władzę i reagują tam, gdzie instytucje zawodzą. To zazwyczaj one jako pierwsze stają w obronie demokracji i godności każdego człowieka. Ale jak naprawdę radzą sobie w codziennych działaniach?
Z odpowiedzią przychodzi najnowszy raport Stowarzyszenia Klon/Jawor: „Kondycja organizacji praw człowieka w Polsce 2025”. To kolejna odsłona badania organizacji skupiających się m.in. na ochronie praw człowieka i równym traktowaniu, wzmacnianiu grup narażonych na wykluczenie, działaniach strażniczych i rzeczniczych.
Jak podkreśla Ingeborga Janikowska i Agnieszka Zowczak z Programu dotacyjnego Fundacji Batorego:
„Niniejszy raport dotyczy właśnie tej – niezwykle ważnej z naszego punktu widzenia – grupy organizacji. Chcemy, by nie tylko została ona dostrzeżona i doceniona, lecz także lepiej zmapowana i zrozumiana. Dzięki badaniom Stowarzyszenia Klon/Jawor możemy efektywniej planować swoje działania na rzecz wsparcia organizacji zajmujących się prawami człowieka, przybliżyć Państwu ich działania, motywacje, a także problemy, z jakimi się mierzą. Mamy nadzieję, że dzięki temu zarówno Fundacja Batorego i inni darczyńcy instytucjonalni, jak i Państwo zdecydują się je na różne sposoby wspierać.”
Zachęcamy do lektury raportu – to nie tylko zbiór danych i analiz, lecz także głos tych, którzy na co dzień dbają o to, by prawa człowieka były w Polsce realnie chronione.
Organizacjemogły składać wnioski wstępne w dwóch obszarach programu:
Obszar 1: Budowanie bazy społecznej organizacji, przeznaczony dla organizacji społecznych działających na szczeblu lokalnym, regionalnym i/lub krajowym w obszarze ochrony środowiska,w którymdecyzją Zarządu Fundacji Batorego – zgodnie z rekomendacją Komisji Konkursowej – do składania wniosków pełnych zostanie zaproszonych 26 organizacji.
Obszar 2: Przekrojowa współpraca sieci organizacji społecznych, adresowany do sieci, których misja i kluczowa działalność jest zgodna/spójna z wartościami i zasadami UE w obszarze praw podstawowych, demokracji i praworządności zapisanymi w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, które podejmują działania na rzecz ich ochrony oraz upowszechniania wiedzy na ich temat. W tym obszarzedecyzją Zarządu Fundacji Batorego – zgodnie z rekomendacją Komisji Konkursowej – do składania wniosków pełnych zostanie zaproszonych 15 organizacji.
Podczas Local Trends – Europejskiego Forum Samorządowego, organizowanego w dniach 14-15 października 2024 w Poznaniu będziemy gospodarzami dwóch sesji.
14 października 2024, w godzinach 15:30 – 16:30, w sali 3 zapraszamy na panel:
Podczas spotkania przedstawione zostaną wyniki opracowanej przez ekspertów Fundacji Batorego trzeciej edycji „Indeksu samorządności” za rok 2023 oraz za okres 2014-2023. Jaki obraz relacji rząd-samorząd wynika z zebranych danych? W jakich obszarach samodzielność samorządu ucierpiała najbardziej podczas dwóch kadencji rządów Zjednoczonej Prawicy? Jakie działania i w jakich obszarach należy podjąć, aby odwrócić zmiany recentralizacyjne i wzmocnić samorządność?W rozmowie udział wezmą:
Magdalena Czarzyńska-Jachim, prezydentka Miasta Sopotu
dr Radomir Matczak, prezes Zarządu, InnoBaltica Sp. z o.o.
Joanna Radzięda, radna Gminy Suchy Las
prof. dr hab. Paweł Swianiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego
Prowadzenie:
Joanna Załuska, forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego
Ogrody deszczowe, ekoparkingi czy zielone paczkomaty – to przejawy zarządzania zielenią w mieście w trosce o ekologię. Czy to jedyne słuszne podejście? Wiemy, że to przyroda spontaniczna zdecydowanie lepiej radzi sobie z trudnymi warunkami i przeciwnościami pogodowymi niż nasadzenia w donicach i na dachach. To ją warto rozwijać, pielęgnować, a przede wszystkim nie niszczyć, jeśli faktycznie mamy na uwadze zmiany klimatu, konieczność oszczędzania wody i bezpieczeństwo mieszkańców.
Podczas spotkania rozwiejemy mity i podamy fakty na temat popularnych enklaw zieleni w mieście, m.in.: łąk kwietnych, mikrolasów, ogrodów deszczowych, zielonych przystanków, ptakomatów – które z nich mają sens i w jakich warunkach? Powiemy też, na co zwracać uwagę podczas planowania i realizacji działań ekologicznych w mieście – jak racjonalnie zarządzać zielono-błękitną infrastrukturą? Spotkanie będzie szansą na wymianę uwag, opinii i dyskusję z ekspertką.
W rozmowie udział wezmą:
Marzena Mruk-Wszałek, prezeska Fundacji Miasto Botaniczne
Alicja Zaczek-Żmijewska, specjalistka ds. Public Relations, Fundacja im. Stefana Batorego
Serdecznie zapraszamy!
Poszukujemy zewnętrznego realizatora dwudniowego forum o odporności społecznej w ramach Programu Równych Praw.
Szukamy polskiej organizacji społecznej, która posiada:
wiedzę i doświadczenie w obszarze budowania odporności społecznej i reagowania na kryzysy, wdrażania rozwiązań (np. systemowych), współpracy międzysektorowej,
doświadczenie w organizacji wydarzeń (np. fora tematyczne, konferencje, spotkania eksperckie lub sieciujące).
Program forum powinien obejmować następujące tematy:
Regulacje wokół tematu ochrony ludności i obrony cywilnej: m.in. ustawa z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej – możliwości, które są już dostępne oraz zidentyfikowane luki w systemie;
Współpraca międzysektorowa i rola organizacji społecznych. Budowanie systemu odporności na bazie współpracy wielu podmiotów z różnych sektorów: administracja centralna, samorząd, biznes, organizacje społeczne. Tworzenie sprawnych modeli współpracy międzysektorowej w sytuacjach kryzysowych. Udane mechanizmy koordynacji oraz wyzwania związane ze współpracą międzysektorową;
Odporność społeczna i obywatelska – budowanie świadomości, edukacja i mobilizacja społeczeństwa obywatelskiego, wolontariat, inicjatywy oddolne, rola lokalnych liderów, wątek wsparcia osób z grup szczególnie wrażliwych;
Skuteczna komunikacja na linii instytucje publiczne-obywatele-organizacje społeczne oraz wątek identyfikowania i przeciwdziałania dezinformacji. Kanały komunikacji kryzysowej, zaangażowanie mediów i ekspertów, rola mediów, w tym mediów lokalnych, doświadczenia w zakresie walki z dezinformacją oraz budowy zaufania społecznego;
Praktyczne rozwiązania w zakresie budowania odporności społecznej i wnioski na przyszłość z doświadczeń poprzednich i obecnie trwających kryzysów (z uwzględnieniem doświadczeń np. ukraińskich, skandynawskich, bałtyckich).
Założenia forum o odporności społecznej:
Wydarzenie dwudniowe, termin: do 30 listopada 2025 r.;
Maksymalny budżet wydarzenia: 180 000 zł brutto.
W wycenie wydarzenia powinny być ujęte wszystkie koszty związane z organizacją wydarzenia, w tym: zwroty kosztów podróży osób uczestniczących, koszty noclegu (maksymalnie 2 noce) i wyżywienia osób uczestniczących, a także koszty związane z zapewnieniem dostępności wydarzenia oraz relacji foto/video;
Liczba osób uczestniczących – 100;
Grupa docelowa – osoby z polskich organizacji społecznych (min. 80% osób uczestniczących), przedstawiciele i przedstawicielki innych sektorów (min. 10%);
Otwarta rekrutacja, w której priorytetowo będą traktowane mniej doświadczone organizacje społeczne. Fundacja Batorego zastrzega sobie prawo do akceptacji kształtu formularza rekrutacyjnego, wyboru 20% osób uczestniczących i rezerwacji 5 miejsc dla osób z zespołu Fundacji;
Lokalizacja z dobrym dojazdem transportem publicznym;
Program powinien obejmować zróżnicowane formy sesji i warsztatów, ze szczególnym uwzględnieniem metod partycypacyjnych, których celem jest wymiana wiedzy, doświadczeń i dobrych praktyk w zakresie budowy odporności. Fundacja Batorego zastrzega sobie prawo do poprowadzenia/wskazania osoby prowadzącej dwa warsztaty oraz do udziału w sesji otwierającej forum;
Promocja forum będzie prowadzona przez realizatora we współpracy z Fundacją Batorego.
Z wybranym realizatorem zostanie zawarta umowa o świadczenie usług.
Kryterium wyboru oferty będzie stanowił najlepszy stosunek jakości do ceny.
W ofercie prosimy o przedstawienie:
podsumowania dotychczasowych działań w zakresie budowania odporności społecznej oraz wdrażania rozwiązań (np. systemowych) odpowiadających na sytuacje kryzysowe, ze szczególnym uwzględnieniem współpracy z innymi organizacjami, instytucjami publicznymi oraz sektorem prywatnym;
krótkiej prezentacji zespołu, który będzie zaangażowany w realizację forum;
krótkiego opisu doświadczenia organizacji w realizowaniu różnorodnych wydarzeń – ich charakteru, skali, liczby uczestników oraz pełnionej roli organizatora;
koncepcji forum z uwzględnieniem ogólnego opisu formuły wydarzenia, tematów i formy warsztatów i sesji (z preferencją dla metod partycypacyjnych), propozycji osób prowadzących, wyceny oraz harmonogramu.
Prosimy o przesłanie oferty do 28 sierpnia 2025r. na adres mailowy: [email protected]
Informacja o wynikach naboru zostanie przekazana mailowo wszystkim organizacjom, które przesłały ofertę do 8 września 2025 r.
Zapraszamy na transmisję uroczystego podsumowanie pięcioletniego programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, które było wspaniałą okazją, aby wspólnie świętować sukcesy i rezultaty ponad 500 projektów, które zostały zrealizowane w Programie.
W czasie wydarzenia zaprosiliśmy na:
premierę filmu dokumentalnego, prezentującego zmiany, które zaszły dzięki projektom i inicjatywom realizowanym w Programie;
rozmowę o ważnych zmianach i wyzwaniach, które pojawiły się w obszarach istotnych dla organizacji społecznych w czasie trwania Programu;
krótkie podsumowanie Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy.
Program Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy jest jednym z dwóch programów przeznaczonych na wsparcie działalności organizacji społecznych finansowanych przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego (tzw. Funduszy Norweskich i Funduszy EOG). Celem Funduszu było wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego, aktywności obywatelskiej oraz upodmiotowienie grup zagrożonych wykluczeniem. Operatorem programu Aktywni Obywatele – Funduszu Krajowego jest konsorcjum złożone z trzech organizacji: Fundacji im. Stefana Batorego, Fundacji Stocznia oraz Fundacji Akademia Organizacji Obywatelskich.
Otwarty konkurs na polskiego operatora Funduszu Społeczeństwa Obywatelskiego prowadziło Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli. Wynik konkursu ogłosił Ambasador Królestwa Norwegii Øystein Bø 10 czerwca podczas konferencji „Społeczeństwo obywatelskie jako czynnik budowania odporności na zjawiska kryzysu we współczesnej Europie. Doświadczenia i wyzwania” w Gdańsku.
Fundusz Społeczeństwa Obywatelskiego to kolejna odsłona wsparcia z środków EOG i funduszy norweskich. W ramach Funduszu będziemy wspierać organizacje prowadzące działania na rzecz:
wartości demokratycznych, zaangażowania obywatelskiego i edukacji medialnej,
udziału organizacji społeczeństwa obywatelskiego w procesach demokratycznych,
praw człowieka, sprawiedliwości społecznej i przeciwdziałania dyskryminacji,
równości płci, w tym zdrowia seksualnego, praw reprodukcyjnych oraz praw osób ze społeczności LGBTIQ+,
klimatu, ochrony środowiska i sprawiedliwej transformacji ekologicznej,
rozwoju organizacji społecznych.
Pierwsze konkursy zostaną ogłoszone na przełomie 2025 i 2026 roku.