Europa Archives - Strona 2 z 10 - Fundacja im. Stefana Batorego

Próba sprostania temu wyzwaniu wymagać będzie od Polski nie tylko głębokiej rewizji polityki azylowej i migracyjnej, lecz także aktywnej dyplomacji skierowanej do krajów pochodzenia migrantów, państw tranzytowych i innych potencjalnych partnerów w świecie. Realizacja strategii humanitarnej kontroli granic będzie możliwa tylko we współpracy z innymi krajami UE.

Decydująca w najbliższych latach dla zapewnienia zarówno bezpieczeństwa granicy, jak i humanitarnego charakteru jej kontroli będzie skuteczna „polityka powrotów”, czyli zdolność do skutecznej deportacji tych migrantów, którzy nie kwalifikują się do uzyskania ochrony międzynarodowej lub praw pobytu. Niska skuteczność w tym zakresie jest piętą achillesową polityki migracyjnej UE, a Polska stanie wobec tego problemu, gdy – co jest koniecznością – przywróci rządy prawa na granicy z Białorusią i będzie rozpatrywać wnioski o azyl.

Rozpoczynając swoją misję w warunkach olbrzymiej geopolitycznej niepewności oraz wobec perspektywy polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w 2025 roku, nowy rząd RP staje przed koniecznością zbudowania filarów polityki europejskiej na nowo. Z uwagi na wojnę w Ukrainie nasz kraj znajduje się w centrum, a nie na peryferiach kryzysu, kluczowego obecnie dla przyszłości całej Unii. Fakt, że historia Europy rozgrywa się dziś znowu w naszym regionie, obarcza największy w nim kraj szczególną odpowiedzialnością i stanowi okazję do maksymalnego wykorzystania potencjału Polski. Zatrzymanie reżimu nieliberalnego i wybór demokracji liberalnej dają Polsce mandat do tego, aby proponować wizję i strategię, co jest konieczne również dla właściwego zdefiniowania własnego interesu narodowego. Chodzi o wizję demokratycznej Polski w silnej Unii jako najlepszego sposobu dla realizacji strategii długofalowego bezpieczeństwa i trwałego rozwoju.

Szczegółowe analizy i rekomendacje formułują: Michał Matlak w zakresie polskiej polityki wobec planów rozszerzenia i reformy instytucjonalnej UE, Monika Sus w zakresie unijnej polityki bezpieczeństwa i obronności, Ryszard Pawlik w zakresie polityki energetyczno-klimatycznej, Agnieszka P. Smoleńska w kwestii przystąpienia do strefy euro, Paweł Dariusz Wiśniewski w związku z przyszłością finansowania UE oraz Alicja Bachulska w zakresie polityki wobec Chin.

Raport Powrót do Europy. Rekomendacje dla polskiej polityki w UE jest zaproszeniem do dyskusji o miejscu Polski w Europie i w świecie. Przygotowane pod redakcją Piotra Burasa teksty ekspertek i ekspertów są pokłosiem seminarium strategicznego, jakie Fundacja im. Stefana Batorego prowadziła w 2023 roku wspólnie z warszawskim biurem European Council on Foreign Relations. Autorzy i autorki proponują nie tylko wnikliwą analizę największych wyzwań, przed jakimi stoi Unia, ale także formułują propozycje dla polskiej polityki europejskiej i zagranicznej w takich kluczowych obszarach, jak bezpieczeństwo i obronności, rozszerzenie i reforma Unii czy strategia wobec Chin. Liczymy, że efekty tej dyskusji pomogą zarówno kształtować bieżącą politykę, jak i przyczynią się do powstania tak potrzebnej strategii.

Wprowadzenia: Mirosława Grabowska (dyrektor Centrum Badania Opinii Społecznej), Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego) oraz Andrzej Waśkiewicz (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego)

Prowadzenie: Aleksander Smolar (prezes Fundacji im. Stefana Batorego).

Uczestnicy: Henryk Domański (Instytut Filozofii i Socjologii PAN), Antoni Dudek (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Jakub Dymek („Krytyka Polityczna”), Mateusz Fałkowski (Kolegium Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego), Maciej Gdula („Krytyka Polityczna”), Łukasz Jurczyszyn (Polski Instytut Spraw Międzynarodowych), Rafał Kalukin („Polityka”), Tomasz F. Krawczyk (Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego), Ewa Kulik-Bielińska (dyrektor Fundacji im. Stefana Batorego), Paweł Marczewski (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Anna Materska-Sosnowska (Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego), Agnieszka Nogal (Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego), Adam Ostolski (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Łukasz Pawłowski („Kultura Liberalna”), Bartłomiej Radziejewski („Nowa Konfederacja”), Mikołaj Rakusa-Suszczewski (Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego), Błażej Sajduk (Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józef Tischnera), Tomasz Sawczuk („Kultura Liberalna”), Michał Syska (dyrektor Ośrodka Myśli Społecznej im. F. Lassalle’a), Tadeusz Szawiel (Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego), Jan Tokarski („Kronos”), Piotr Trudnowski (Klub Jagielloński), Tomasz Zarycki (Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego).

Tezy

Emmanuel Macron w swej kampanii prezydenckiej odwoływał się do odmiennych tradycji politycznych, stawiając w centrum przeciwstawienie społeczeństwa otwartego zamkniętemu i wbrew ogólnym tendencjom wychwalając Europę, globalizacje i migrację. Wygrał wybory, a tworząc nowy rząd sięgnął po osoby z lewicy, centrum i prawicy. Zatrząsł też całą mapą polityczną, stawiając pod znakiem zapytania istnienie dominujących dotychczas partii lewicowych i prawicowych (socjalistycznej i republikańskiej). Te uwagi piszemy przed wyborami parlamentarnymi we Francji, które mogą ukazać głębię i trwałość zmian, który pociągnął za sobą wybór Macron na prezydenta.

Wybory francuskie skłaniają do postawienia pytania o dzisiejsze podziały ideowe i naturę podstawowych konfliktów nie tylko we Francji, lecz i w innych państwach demokratycznych , w tym w Polsce. Czy mamy do czynienia z zamazywaniem różnic między tradycyjnie rozumianą lewicą, prawicą i centrum, czy też próbą zdefiniowania tych pól na nowo? Czy istotniejsze są inne podziały, odwołujące się do kategorii klasowych: na uprzywilejowanych i wykluczonych? A może na tych, którzy przywiązani są do tradycyjnych narodowych tożsamości, oraz na opowiadających się za szerszymi tożsamościami? Może dzisiaj ważniejszy jest, sięgając do często występującego na Zachodzie opisu, podział na nacjonalistów i globalistów (czy alternatywnie: patriotów i kosmopolitów)? Jaka jest rola podziałów kulturowych, m.in. podziału na tradycjonalistów i oświeceniowców? Jaka rolę w podziałach odgrywa indywidualizm i wspólnotowość? A może – co podkreślają różnego rodzaju populiści – najważniejszy jest podział na elity i masy?

Jaką odpowiedź na obecną sytuację mają tradycyjne, często zakorzenione od lat w swych społeczeństwach partie polityczne? Na ile jest ona adekwatna do zachodzących w świecie zmian politycznych, ekonomicznych, społecznych czy kulturowych?

Aleksander Smolar

Nagranie spotkania

We Francji nastąpiła niespotykana sytuacja: po ostatnich wyborach zarówno stanowiska premierki, marszałkini izby niższej (Assemblée Nationale), jak i szefowej klubu partii prezydenckiej (Renaissance) przypadły kobietom. W dodatku pani premier Élisabeth Borne jest de facto równocześnie szefową rządu oraz superministrą ekologii ze specjalnym centrum koordynacji międzyresortowej ds. energii i środowiska. Ekologią natomiast ma zajmować się nie tylko pozostała siódemka ministrów i sekretarzy stanu mających biura w gmachu ministerstwa transformacji ekologicznej, lecz… cały rząd. W jakim sensie? Otóż każdy minister ma w swoim planie działań (lettre de mission) wkomponować ekologię w priorytety resortu, a dotyczy to zarówno kierujących resortami kultury czy edukacji narodowej, jak i sportu oraz igrzysk olimpijskich. Skąd ten ekologiczny zwrot, jakie ma cele i co w związku z tym czeka Francję? Jak do tego wszystkiego doszło, skoro właściwie władza się nie zmieniła – prezydentem jest nadal Emmanuel Macron, a relatywną większość ma jego partia, choć po zmianie nazwy?

W 1971 roku po raz pierwszy we Francji powstało ministerstwo środowiska. Stanowisko objął wtedy Robert Poujade i od razu przechrzcił ministerstwo na Ministère de l’Impossible – Ministerstwo Niemożliwego. Jak dotąd to nieformalne określenie odzwierciedlało rzeczywistość funkcjonowania resortu: próba pogodzenia rozwoju ekonomicznego i ochrony środowiska przy bardzo silnym lobby samochodowym (Renault, PSA), autostradowym, lotniczym (zakłady Airbusa w Tuluzie), a także lobby intensywnego rolnictwa oraz… myśliwych była karkołomna. Z kolei Corinne Lepage, ministra środowiska w latach 1995–1997, wydała książkę pod dobrze streszczającym sytuację tytułem On ne peut rien faire, Madame le ministre…, czyli Nic się nie da zrobić, pani minister. Czy po 50 latach niepowodzeń siódemka ekologicznych ministrów i premierka od ekologii zmienią Francję nie do poznania, tym samym inspirując Europę i świat?

Olivier Schneider – prezes Francuskiej Federacji Użytkowników Rowerów, pomysłodawca wielu programów prorowerowych francuskich organizacji pozarządowych oraz francuskiego rządu, m.in. nauki jazdy rowerem w szkołach, programu wsparcia napraw rowerów, programu prorowerowy pracodawca oraz Akademii Ekspertów Mobilności Aktywnej.

Miłosz Tatara – współzałożyciel i wieloletni ekspert Stowarzyszenia Kraków Miastem Rowerów, kierował przygotowaniem programów Cykloedukacja i Edukacja dla Klimatu dla polskich szkół. Obserwator francuskiej sceny politycznej.