Problem nierówności rozpala niezmiennie debatę publiczną na całym świecie, ale większość dyskusji koncentruje się na ogół na problemie redystrybucji. Problemy sprawiedliwego systemu podatkowego czy świadczeń pieniężnych, które nie uzależniają od państwa, ale stanowią realne wsparcie dla obywateli, to kwestie fundamentalne, ale i kontrowersyjne. W ogniu tych kontrowersji zapomina się jednak często o głębokich przyczynach nierówności, takich jak wykluczenie transportowe. Bez łatwo dostępnego i dobrej jakości transportu zarówno publicznego, jak i prywatnego, maleją szanse i rosną nierówności. Konieczność nieplanowanego zakupu auta pożera świadczenia i ulgi, dowożenie dzieci do odległej szkoły czy przedszkola zajmuje czas i zwiększa koszty edukacji, długie i kosztowne podróże do pracy czy przychodni lekarskiej przekładają się na rozwarstwienie społeczne.
Jak uczynić transport w Polsce narzędziem wyrównywania szans i integracji społecznej oraz trampoliną do rozwoju obywateli? Jak wygląda dziś w Polsce mapa wykluczenia transportowego, które regiony skorzystały najbardziej na inwestycjach wspomaganych środkami unijnymi, a które pozostały w tyle? Jak zbudować „Polskę sprawiedliwą komunikacyjnie”? Odpowiedzi poszukaliśmy wspólnie z autorem najnowszego opracowania forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego, profesorem geografii społeczno-ekonomicznej Tomaszem Komornickim.
W debacie udział wzięli:
Prof. dr hab. Tomasz Komornicki – zastępca dyrektora Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, zajmuje się m.in. polityką transportową i geografią polityczną. Redaktor naczelny wydawanego przez IGiPZ PAN czasopisma „Europa XXI”. Wykłada też na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, był sekretarzem i zastępcą przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Geograficznego.
Prof. Irena E. Kotowska – wykładowczyni w Instytucie Statystyki i Demografii Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, jego była dyrektor. Przewodnicząca Komitetu Nauk Demograficznych PAN, członkini Naukowej Rady Statystycznej, Rządowej Rady Ludnościowej oraz Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN. Doradza przy projektach realizowanych przez Eurostat i Komisję Europejską, współpracuje także z Głównym Urzędem Statystycznym. Była jedną z kluczowych ekspertek zespołu opracowującego program polityki rodzinnej w Kancelarii Prezydenta Bronisława Komorowskiego.
Karol Trammer – twórca i redaktor naczelny dwumiesięcznika „Z biegiem szyn”, ekspert ds. transportu publicznego. Absolwent Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Publikował m.in. w „Technice Transportu Szynowego”, „Świecie Kolei”, „Nowym Obywatelu”, „Gazecie Wyborczej”, „Dzienniku Gazecie Prawnej”, „Tygodniku Powszechnym” i biuletynie Biura Analiz Sejmowych „Infos”.
Spotkanie poprowadził Paweł Marczewski, szef działu Obywatele forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego.
Zapis debaty
W dwudniowej konferencji poświęconej problemom naruszania podstawowych standardów praworządności w Polsce w wyniku wprowadzonych przez partię rządzącą zmian ustawowych grono prawników: konstytucjonalistów, akademików i praktyków prawa zastanawiało się jak skutecznie i w zgodzie z obowiązującym porządkiem konstytucyjnym przywrócić prawidłowe funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego, Krajowej Rady Sądownictwa, Sądu Najwyższego oraz sądownictwa powszechnego. Słowo wprowadzające wygłosił Rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar. Konferencję rozpoczął wykład prof. Samuela Issacharoffa z NYU, „Populizm a rządy demokratyczne”.
Podczas spotkania po raz pierwszy publicznie zostanie zaprezentowany „Indeks Samorządności” opracowany przez ekspertów Fundacji Batorego. Będziemy rozmawiali o tym, jaki obraz relacji rząd-samorząd wynika z zebranych danych? Czy dziś samorząd ma nadal możliwość swobodnego realizowania zadań, dla których został powołany? Czy „Indeks Samorządności” jest narzędziem, które oddaje sytuację samorządu lokalnego w Polsce?
W panelu wezmą udział przedstawiciele władz samorządowych: Jakub Banaszak, prezydent Chełma, Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania, Joanna Wons-Kleta, wójtka Pawonkowa, Krzysztof Żuk, prezydent Lublina. Na pytania samorządowców i publiczności odpowiedzą autorzy Indeksu: Marta Lackowska, Radomir Matczak, Paweł Swianiewicz, Dawid Sześciło, Katarzyna Wojnar.Sesję poprowadzi: Edwin Bendyk, prezes Fundacji im. Stefana Batorego.
Jak namówić mieszkańców do rozmowy na trudne tematy, których w czasach kryzysów przybywa? Fabryka Inicjatyw Obywatelskich „Łączy nas Iława” i władze samorządowe Iławy praktykują dialog w formule Śniadań Obywatelskich. Ich niezobowiązujący charakter i przestrzeń miejska, w której się odbywają, są trafnym wyborem – w spotkaniach uczestniczy wielu mieszkańców z różnych grup wiekowych i środowiskowych. W spotkaniu udział wezmą: Edyta Kocyła-Pawłowska, prezeska stowarzyszenia Fabryka Inicjatyw Obywatelskich, Dawid Kopaczewski, burmistrz Iławy oraz Alicja Zaczek-Żmijewska, specjalistka ds. Public Relations, Fundacja Batorego.
Rafał Matyja – autor książki „Miejski grunt. 250 lat polskiej gry z nowoczesnością”, za którą otrzymał Nagrodę im. Marcina Króla Fundacji Batorego – w rozmowie z Edwinem Bendykiem, prezesem Zarządu Fundacji Batorego.
Local Trends to projekt, którego celem jest wzmocnienie głosu gmin, miast, powiatów i województw w dyskusji o rozwoju społeczno-gospodarczym jednostek samorządu terytorialnego oraz kraju. Inicjatorami Local Trends są Centrum Myśli Strategicznych i Grupa MTP we współpracy z partnerami strategicznymi. Nad jakością merytoryczną wydarzeń czuwa Rada Programowa składająca się z kilkudziesięciu ekspertów – przedstawicieli administracji państwowej, samorządów, biznesu oraz nauki.