Powódź, która jesienią 2024 roku dotknęła południowo-zachodnią Polskę, stała się testem przygotowania państwa i lokalnych wspólnot na sytuacje kryzysowe. Raport „Kiedy pękają tamy. O państwie, wspólnocie i zarządzaniu kryzysem” zawiera wnioski i rekomendacje ważne dla budowania odporności państwa na przyszłe kryzysy. Opracowanie powstało na podstawie analizy wydarzeń z 2024 roku z perspektywy działań rządu, samorządów, służb ratowniczych, organizacji społecznych, mieszkańców oraz mediów – ogólnopolskich i lokalnych.
Analiza pokazuje skalę problemów związanych z zarządzaniem kryzysowym w Polsce, ale też wskazuje konkretne i możliwe do wdrożenia rekomendacje, które mogą poprawić koordynację oraz współpracę między instytucjami publicznymi, samorządami i społeczeństwem obywatelskim. Autorzy raportu – Marcin Kotras, Konrad Kuballa i Dawid Sześciło – pokazują, jak budować odporność państwa i wspólnot w oparciu o współdziałanie, zaufanie i wspólną odpowiedzialność.
Raport podkreśla potrzebę nowego modelu zarządzania kryzysowego opartego na partnerstwie i współpracy między instytucjami państwa, służbami ratowniczymi i organizacjami społecznymi, w tym formalnego włączenia tych ostatnich do systemu reagowania na kryzysy. Zwraca też uwagę na kluczową rolę komunikacji i lokalnych mediów w przekazywaniu informacji o zagrożeniach oraz postuluje wzmocnienie systemu ostrzegania i przepływu informacji w sytuacjach nadzwyczajnych.
Pobierz w PDF:
Raport: Raport_Kiedy pękają tamy. O państwie, wspólnocie i zarządzaniu kryzysem
Wersja skrócona: Kiedy pękają tamy. Wnioski i rekomendacje
Podczas tegorocznych Igrzysk Wolności, w Łodzi zaprosiliśmy na trzy debaty:
25 października (sobota), godz. 10:00–11:00 | Scena plenarna II
Jak budować społeczną i instytucjonalną odporność w obliczu współczesnych kryzysów – wojny, pandemii, migracji czy katastrof naturalnych? Czy Polska wyciągnęła wnioski z doświadczeń Ukrainy po 2014 i 2022 roku, pokazujących, że kluczowe znaczenie ma nie tylko armia, lecz także solidarność społeczna, zaufanie i sprawne instytucje? Rozmawialiśmy o tym, jak wzmacniać zdolność państwa, samorządów i społeczeństwa obywatelskiego do wspólnego działania, przeciwdziałania dezinformacji i reagowania na zagrożenia.
Uczestnicy:
Prowadzenie: Krzysztof Izdebski (Fundacja Batorego)
26 października (niedziela), godz. 13:15–14:45 | Scena plenarna III
Rozmowa wokół książki–laureatki Nagrody im. Marcina Króla 2025, „Nierówności po polsku. Dlaczego trzeba się nimi zająć, jeśli chcemy dobrej przyszłości nad Wisłą” autorstwa Michała Brzezińskiego, Pawła Bukowskiego i Jakuba Sawulskiego.
Autorzy analizują skalę i przyczyny nierówności w Polsce oraz ich wpływ na gospodarkę, demokrację i więzi społeczne. Debata dotyczyć będzie również międzynarodowych doświadczeń – kiedy nierówności mogą pobudzać innowacje i wzrost, a kiedy prowadzą do społecznego podziału i erozji zaufania. Zastanowimy się, jak budować poparcie dla polityk publicznych sprzyjających większej równości szans i stabilności społecznej.
Uczestnicy:
Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (członkini zarządu Fundacji im. Stefana Batorego, Uniwersytet Warszawski)
26 października (niedziela), godz. 15:30–16:30 | Scena główna II
Wojna stawia przed społeczeństwami fundamentalne pytania o granice wolności i bezpieczeństwa. Czy w warunkach zagrożenia można zachować prawa obywatelskie, wolność słowa i niezależność myślenia? A może przetrwanie wymaga czasowego podporządkowania się wspólnemu celowi?
Porozmawiamy o tym, jak społeczeństwa – i jednostki – mogą bronić swojej autonomii oraz demokratycznych wartości, gdy wolność staje się luksusem, a wybory moralne nabierają egzystencjalnego wymiaru.
Uczestnicy:
Prowadzenie: Krzysztof Izdebski (Fundacja im. Stefana Batorego)
Spotykamy się w Warszawie w momencie bardzo ważnym, zarówno dla Europy planującej swoje działania na kolejne lata, jak i dla społeczeństwa obywatelskiego, mierzącego się w wielu krajach Unii Europejskiej z poważnymi wyzwaniami dla swojej działalności. W takich okolicznościach na wydarzeniu odbywającym się pod szyldem Obywatelskiej Prezydencji w UE przedstawiciele i przedstawicielki społeczeństwa obywatelskiego z Polski i Europy będą dyskutować z decydentami szczebla krajowego i europejskiego. Wspólnie wskażą, jakie działania podejmują organizacje społeczne w Unii Europejskiej, by chronić nasze demokracje i zastanowią się nad tym, jak zapewnić tym organizacjom warunki, by mogły to robić jeszcze lepiej.
Konferencja będzie tłumaczona symultanicznie na język angielski i polski. Transmisja będzie dostępna na profilu Fundacji Batorego na Facebooku oraz na naszym kanale YouTube.
PROGRAM
09:00 – 09:30 | Otwarcie
09:30 – 09:45 | Wystąpienie wprowadzające
Adriana Porowska, Ministra do spraw Społeczeństwa Obywatelskiego, przewodnicząca Komitetu do spraw Pożytku Publicznego
09:45 – 11:00 | Priorytety społeczeństwa obywatelskiego w zakresie wzmacniania demokracji, przestrzeni aktywności obywatelskiej i praworządności w Europie
Dyskusja panelowa na temat kluczowych priorytetów oraz roli UE w obronie demokracji, przestrzeni aktywności obywatelskiej i praworządności. Unijni decydenci wezmą udział w rozmowach z osobami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie.
Moderacja: Filip Pazderski, Kierownik programu Społeczeństwo Obywatelskie, Fundacja im. Stefana Batorego
11:30 – 13:00 | Rola wieloletnich ram finansowych oraz prywatnych i publicznych darczyńców we wspieraniu społeczeństwa obywatelskiego w umacnianiu demokracji i praworządności
Dyskusja panelowa na temat oczekiwań społeczeństwa obywatelskiego wobec WRF oraz tego, w jaki sposób finansowanie publiczne i prywatne może lepiej współgrać w celu wzmocnienia demokracji, przestrzeni obywatelskiej i praworządności.
Moderacja: Giada Negri, Koordynatorka ds. polityk i rzecznictwa, European Civic Forum
13:00 – 13:30 | Uwagi końcowe i dalsze działania
———
European Civic Forum, Batory Foundation & National Federation of Polish NGOs conference
Strengthening democracy and the rule of law in Europe in face of polycrises
Polish “Civil EU Presidency”
We invite you to an online broadcast of the conference devoted to the activities of European social organizations for democracy and the rule of law.
This conference, building on the conclusions of the Civil Society Forum held in Warsaw on 26 June 2024 and the Civil EU Presidency organised by civil society shadowing the official Hungarian EU Presidency in the fall 2024, will bring together civil society representatives from Poland and from across Europe, including the Western Balkans, EU and Polish policymakers, as well as donors. It will provide an opportunity to inspire EU policy agenda for the next five years in areas such as the defence of democracy, the rule of law, an EU civil society strategy and how these are supported through the Multiannual Financial Framework (MFF). The outcomes of this debate will particularly be handed over to the Danish, Cypriot, and Irish civil society in order to inform the priorities of the respective upcoming EU Presidencies.
The conference will be simultaneously translated into English and Polish. The broadcast will be available on the Batory Foundation Facebook profile and on our YouTube channel.
PROGRAMME
09:00 – 09:30 | Opening remarks – setting the scene
09:30 – 09:45 | Keynote:
Adriana Porowska, Polish Minister for Civil Society, Chair of the Public Benefit Committee
09:45 – 11:15 | Civil society’s priorities for strengthening democracy, civic space and rule of law in Europe
Panel discussion on the key priorities for the EU’s role in defending democracy, civic space and the rule of law. EU policymakers engage in conversation with civil society.
With:
Moderation: Filip Pazderski, Manager of the Civil Society Programme, Stefan Batory Foundation
11:30 – 13:00 | The role of the MFF, private and public donors to support civil society in strengthening democracy and the rule of law
Panel discussion on the civil society’s expectations for MFF and how public & private funding can better match to strengthen democracy, civic space and rule of law.
With:
Moderation: Giada Negri, Policy and Advocacy Coordinator, European Civic Forum
13:00 – 13:30 | Closing remarks & next steps
W tym roku przypada 35.lecie samorządu terytorialnego i w związku z tym zespół badaczek i badaczy: dr hab. Agnieszka Kopańska, dr hab. Marta Lackowska, dr Radomir Matczak, dr Justyna Przedańska i dr hab. Dawid Sześciło – autorzy Indeksu samorządności 2024 przygotowali okolicznościowych dodatek. To 35 tez pokazujących, co trzeba zmienić, aby samorząd lokalny mógł się rozwijać i skutecznie realizować zadania publiczne, a także wykorzystać cały potencjał drzemiący w samorządowych wspólnotach. Wszystkie propozycje pokazują kluczowe wyzwania stojące dziś przed państwem.
To kolejna edycja Indeksu, ale pierwsza oceniająca czasy rządów koalicji 15 października. Co mówi ona o stanie relacji rząd-samorząd – zadaniach, finansach, sile głosu samorządowców w procesie legislacyjnym, w relacjach z wojewodami? Czy samorządowcy odzyskali uprawnienia odebrane im za poprzedniej władzy i czy mają więcej autonomii?
Wartość Indeksu samorządności za rok 2024 to 52,55 (w skali 0–100). W poprzedniej edycji, obejmującej rok 2023, zarazem ostatni, kiedy rządziła Zjednoczona Prawica, wartość Indeksu osiągnęła 47,79. Jest więc niewielka poprawa i z umiarkowaną ostrożnością można stwierdzić, że recentralizacyjny proces prowadzony przez poprzedni rząd został zatrzymany. „Ale czy odwrócony?” – pyta we wprowadzającej części Edwin Bendyk, prezes Fundacji im. Stefana Batorego.
Autorzy Indeksu odpowiedzi szukają w trzech obszarach aktywności samorządu terytorialnego:
Szczegółowa analiza pokazuje, że siła ustrojowa i autonomia zadaniowa samorządu pozostały bez zmian. Autonomia finansowa miast na prawach powiatu nawet lekko się pogorszyła. Poprawa ogólnej wartości Indeksu wynika głównie z poważniejszego traktowania Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w procesie legislacyjnym (komponent „siła polityczna”).
Indeks samorządności 2024 opracowała zespół badaczek i badaczy: dr hab. Agnieszka Kopańska, dr hab. Marta Lackowska, dr Radomir Matczak, dr Justyna Przedańska i dr hab. Dawid Sześciło.
Zapraszamy na spotkanie informacyjne online dla zainteresowanych konkursem w programie Stronger Roots w obszarze 1: Budowanie bazy społecznej organizacji.
14 maja odbędzie się spotkanie informacyjne dla zainteresowanych udziałem w konkursie w ramach programu Stronger Roots, którego celem jest wspieranie organizacji społecznych działających w obszarze ochrony środowiska w budowaniu ich bazy społecznej (złożonej m.in. z osób wspierających, obserwujących, sympatyków, darczyńców, wolontariuszy i aktywnych sympatyków).
Link do zapisów: https://forms.office.com/e/GDKk2rUQC1 Zgłoszenia przyjmujemy do 12 maja 2025 r.
Grantobiorcy otrzymają dotacje na realizację projektów dotyczących budowania bazy społecznej, wezmą też udział w 18-miesięcznym programie służącym rozwojowi organizacji, obejmującym mentoring, doradztwo, szkolenia oraz dzielenie się doświadczeniami z innymi organizacjami.
Termin składania wniosków wstępnych upływa 16 czerwca 2025 o godz. 13:00.
Do udziału w konkursie zapraszamy organizacje społeczne:
✅ których misja i kluczowa działalność jest spójna z wartościami i zasadami UE w obszarze praw podstawowych oraz podejmują działania na rzecz ich ochrony i upowszechniania wiedzy o nich,
✅ działające na szczeblu lokalnym, regionalnym lub krajowym,
✅ działające w obszarze ochrony środowiska.
Podczas webinarium:
✅ opiszemy bardziej szczegółowo koncepcję budowania bazy społecznej,
✅ zaprezentujemy, jak współpracujemy z Grantobiorcami programu,
✅ opowiemy, kto i jak może aplikować,
✅ wskażemy, jakie są kryteria oceny wniosków.
Więcej o konkursie na stronie: STRONGER ROOTS
Organizacje mogły składać wnioski wstępne w dwóch obszarach programu:
Obszar 1: Budowanie bazy społecznej organizacji, przeznaczony dla organizacji społecznych działających na szczeblu lokalnym, regionalnym i/lub krajowym w obszarze ochrony środowiska, w którym decyzją Zarządu Fundacji Batorego – zgodnie z rekomendacją Komisji Konkursowej – do składania wniosków pełnych zostanie zaproszonych 26 organizacji.
Obszar 2: Przekrojowa współpraca sieci organizacji społecznych, adresowany do sieci, których misja i kluczowa działalność jest zgodna/spójna z wartościami i zasadami UE w obszarze praw podstawowych, demokracji i praworządności zapisanymi w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, które podejmują działania na rzecz ich ochrony oraz upowszechniania wiedzy na ich temat. W tym obszarze decyzją Zarządu Fundacji Batorego – zgodnie z rekomendacją Komisji Konkursowej – do składania wniosków pełnych zostanie zaproszonych 15 organizacji.
Program Stronger Roots prowadzony jest w konsorcjum 5 organizacji z Czech, Słowacji, Polski i Węgier oraz finansowany ze środków unijnego programu Obywatele, Równość, Prawa i Wartości (CERV). Więcej informacji na stronie o programie.
Poniżej załączamy Decyzję Zarządu oraz listy organizacji w porządku alfabetycznym.
Załącznik 1: Decyzja Zarządu Fundacji Batorego
Zapraszamy na spotkanie informacyjne online dla zainteresowanych konkursem Stronger Roots w obszarze 2: Przekrojowa współpraca sieci organizacji społecznych.
12 maja odbędzie się spotkanie informacyjne dla zainteresowanych udziałem w konkursie w ramach obszaru 2 programu Stronger Roots, którego celem jest wzmocnienie współpracy między sieciami organizacji społecznych a różnymi interesariuszami: organizacjami, instytucjami i innymi partnerami.
Link do zapisów: https://eu01web.zoom.us/meeting/register/q6-J_AoJQoWOOJUk_H5DYQ
Wsparcie obejmujące dotacje i rozwój wewnętrzny w ramach obszaru 2: “Przekrojowa współpraca sieci organizacji społecznych” daje sieciom organizacji społecznych, w tym koalicjom i platformom, możliwość przeznaczenia czasu i zasobów na wewnętrzny rozwój i nawiązanie bliższych relacji z różnymi zewnętrznymi interesariuszami lub partnerami.
Termin składania wniosków wstępnych upływa 16 czerwca 2025 o godz. 13:00.
Do udziału w konkursie zapraszamy sieci, których misja i kluczowa działalność jest spójna z wartościami i zasadami UE w obszarze praw podstawowych zapisanych w Karcie Praw Podstawowych, które podejmują działania na rzecz ich ochrony i upowszechniania wiedzy o nich. Konkurs jest przeznaczony dla różnych rodzajów sieci (federacji zrzeszających organizacje społeczne, platform organizacji społecznych, związków stowarzyszeń, organizacji parasolowych, współpracujących od dawna grup roboczych itp.) działających w dowolnym obszarze tematycznym sektora obywatelskiego o dowolnym zasięgu geograficznym.
Spotkanie skierowane jest do organizacji z Polski, Czech, Słowacji i Węgier.
Uwaga: spotkanie będzie prowadzone w języku angielskim.
Podczas webinarium:
✅ opiszemy bardziej szczegółowo koncepcję współpracy międzysektorowej,
✅ przedstawimy praktyczne przykłady, w jaki sposób angażowanie różnych interesariuszy może wzmocnić sieć i zwiększyć jej wpływ,
✅ zaprezentujemy, jak współpracujemy z Grantobiorcami programu.
✅ opowiemy, kto i jak może aplikować,
✅ wskażemy, jakie są kryteria oceny wniosków.
Więcej o konkursie na stronie: STRONGER ROOTS
