22 października 2020 roku ogłoszenie przez Trybunał Konstytucyjny wyroku zaostrzającego prawo antyaborcyjne wywołało największą w Polsce od 30 lat falę protestów – w kulminacyjnym momencie demonstrowano w ok. 600 miastach, miasteczkach i wsiach. Niemal dokładnie rok po tych wydarzeniach kolejne orzeczenie tego upolitycznionego organu znów wyprowadziło ludzi na ulice ponad 120 miejscowości. Temperatura tych ostatnich demonstracji jest oczywiście inna niż rok temu, ale ich skala może imponować i, jak się zdaje, zaskoczyła władze. W perspektywie tych dwóch wydarzeń chcemy zapytać o kształtującą się w naszym społeczeństwie w ostatnich latach pamięć protestu i struktury oporu.
Czy prócz zmian w języku debaty publicznej zeszłoroczne protesty kobiet pozostawiły po sobie jakieś nowe struktury organizacyjne? Czy to między innymi one są odpowiedzialne na skalę niedawnych demonstracji prounijnych? I ogólniej – czy mamy do czynienia z gęstnieniem i rozszerzaniem się infrastruktur oporu czy raczej z trwałym zaangażowaniem tych samych środowisk? Pytanie o pamięć protestu to jednak nie tylko pytanie o organizację, ale także o emocje i afekty. Czy można powiedzieć, że w polskim społeczeństwie wykształca się odruch wychodzenia na ulice? Czy może wręcz przeciwnie niepowodzenia kolejnych protestów skutkują zniechęceniem kolejnych grup? Jakiego typu stawki i tematy motywują do protestu, a jakie nie?
Do dyskusji zaprosiliśmy ponad dwadzieścioro organizatorek i organizatorów, a także obserwatorek i obserwatorów protestów z różnych części Polski: Klaudia Beker (Muzyczne Radio Jelenia Góra), Barbara Biskup (Regionalne Centrum Wolontariatu, Kielce), Anna Boenish (Katowice), Bogna Czałczyńska (Kongres Kobiet w Szczecinie), Edyta Czeczkova (Fundacja Spełnienie, Szprotawa), Monika Helak (Polityka Insight), Iwona Janicka (Fundacja Aktywności Lokalnej, Puszczykowo), Liliana Kalinowska (Przemyśl), Kamila Kasprzak-Bartkowiak (Lewica Razem, Gniezno), Julia Lipnicka (Młodzieżowy Strajk Klimatyczny, Opole), Magdalena Muszel (Fundacja Zatoka, Gdańsk), Lena Osuch-Cierniak (Extinction Rebellion Youth), Poznań), Jakub Retyk (Młoda Zaraza, Gdańsk), Alicja Sienkiewicz (Galeria Labirynt, Lublin), Claudia Snochowska-Gonzalez (Polska Akademia Nauk), Wojciech Spandel (Cieszyn), Franciszek Sterczewski (poseł na Sejm RP, Poznań), Jana Szostak (Warszawa), Katarzyna Sztop-Rutkowska (Uniwersytet w Białymstoku), Joanna Wowrzeczka (Uniwersytet Śląski w Katowicach).
Prowadzenie: Edwin Bendyk (prezes Fundacji. im Stefana Batorego)
fot. Wojtek Radwanski
Zapraszamy na debatę ekspertów i samorządowców, w której zarysowane zostaną kluczowe wyzwania, z którymi muszę mierzyć się samorządy w związku z obecnym kryzysem humanitarnym.
Agresja Rosji na Ukrainę wywołała kryzys przyjmowania uchodźców o skali bezprecedensowej w powojennej historii Europy. Od 24 lutego do Polski z Ukrainy wjechało ponad 2,5 mln osób. Główny ciężar tego kryzysu humanitarnego spoczął na Polsce. Konsekwencje wojny w Ukrainie dla polskiego państwa i społeczeństwa nie ograniczą się jednak jedynie do tych związanych z napływem rodzin, ale dotkną właściwie wszystkich dziedzin życia politycznego, gospodarczego i społecznego.
Opanowanie tej sytuacji wymaga działań w wielu wymiarach i w różnych perspektywach czasowych. Cieszy więc, że merytoryczna dyskusja nad tym problemem już się rozpoczęła. W ciągu ponad miesiąca od rosyjskiej napaści pojawiło się wiele konkretnych reakcji eksperckich wskazujących różne aspekty stojącego przed państwem polskim wyzwania, między innymi: kompleksowe ujęcie w raporcie Inicjatywa Nowa Solidarność, propozycje grupy eksperckiej Dobrobyt Na Pokolenia, prognoza prof. Macieja Duszczyka dla sieci think tanków FREE Network oraz tekst prof. Dawida Sześciły będący reakcją na uchwaloną 12 marca 2022 roku ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
W jaki sposób zapewnić systemowe wsparcie Ukrainek i Ukraińców w Polsce? Jak powinna wyglądać kompleksowa polityka państwa polskiego wobec uchodźców z Ukrainy? Jaki model należałoby przyjąć w podziale sfer odpowiedzialności między administracją rządową, samorządem terytorialnym i partnerami społecznymi? Jaka jest rola centrum państwa w takim modelu?
Udział w dyskusji wzięli:
Eksperci:
Samorządowcy:
Prowadzenie: dr Paweł Marczewski (szef działu Obywatele, forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego)
W dyskusji udział wzięli:
Spotkanie poprowadził Edwin Bendyk, prezes Fundacji Batorego
Ukraina od 24 lutego 2022 stawia skuteczny opór pełnoskalowej inwazji rosyjskiej. Siły Zbrojne Ukrainy nie tylko zatrzymały wojska agresora, ale w ramach działań kontrofensywnych odzyskują utracone w pierwszej fazie wojny terytoria. Mimo dramatycznego spadku PKB w 2022 roku, gospodarka ukraińska zachowała makroekonomiczną stabilność, wrócił duch przedsiębiorczości – od połowy ubiegłego roku więcej nowych firm powstaje niż jest zamykanych. Działa infrastruktura, władze samorządowe i administracja publiczna zapewniają dostęp do usług publicznych. Cały czas utrzymuje się niezwykła mobilizacja społeczeństwa obywatelskiego, angażującego się we wspieranie armii, pomoc rannym i weteranom, troskę nad przymusowo przesiedlonymi, debatę o powojennej Ukrainie. Ukraińcy i Ukrainki z nadzieją patrzą w przyszłość, twierdząc w większości, że sprawy idą w dobrym kierunku i wojna zakończy się zwycięstwem.
Co jest źródłem siły i odporności ukraińskiego społeczeństwa i państwa? Jakie znaczenie ma przywództwo prezydenta Wołodymyra Zełenskiego? Na ile sprawdził się rząd i administracja państwa? Jaką rolę odgrywa społeczna samoorganizacja? Jakie znaczenie ma decentralizacja systemu władzy publicznej i duża autonomia samorządu lokalnego? Na ile ważna jest finansowa, militarna i polityczna pomoc sojuszników? Jak wykorzystać ukraińskie doświadczenie podczas tworzenia i rozwoju polskiego modelu odporności i zdolności do reagowania na sytuacje kryzysowe?
Dyskutanci:
Prowadzenie: Edwin Bendyk (Fundacja im. Stefana Batorego)
Wydarzenie z transmisją na żywo na kanale Facebook Igrzysk Wolności.
Chcemy rozmawiać o tym, jaki obraz relacji rząd–samorząd wynika z zebranych danych. Czy dziś samorząd ma nadal możliwość swobodnego realizowania zadań, dla których został powołany? Jak przywrócić samorządom samodzielność i sprawczość?
Prezentacja: Marta Lackowska (dr hab., kierowniczka Katedry Rozwoju i Polityki Lokalnej, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, współautorka Indeksu Samorządności Fundacji Batorego)
Dyskutanci:
Prowadzenie: Anna Materska-Sosnowska (Fundacja im. Stefana Batorego)
Wydarzenie z transmisją na żywo na kanale Facebook Igrzysk Wolności.
Czy rok po wyborach samorządowych autonomia samorządu terytorialnego jest większa? Przed wyborami parlamentarnymi i samorządowymi wiele środowisk przedstawiło propozycje zmian m.in. zwiększających samodzielność finansową wspólnot lokalnych, wzmacniających głos środowisk samorządowych w procesie legislacyjnym, a także rolę mieszkańców w podejmowaniu lokalnych decyzji. W jakiej sytuacji jesteśmy obecnie? Które z propozycji zostały zrealizowane? Jakie zmiany są potrzebne od zaraz, a które wymagają debaty?
Do tematyki spotkania wprowadzi prof. Adam Gendźwiłł z Zespołu Ekspertów Samorządowych Fundacji Batorego. Seminarium poprowadzi Edwin Bendyk, prezes Fundacji Batorego.
W dyskusji udział wzięli eksperci i samorządowcy:
Jarosław Bieliński, Uniwersytet Warszawski
Jarosław Flis, Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji Batorego, Uniwersytet Jagielloński
Jowanka Jakubek-Lalik, Uniwersytet Warszawski
Tomasz Fijołek, Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza
Witold Gawda, Kongres Ruchów Miejskich
Adam Gendźwiłł, Zespół Ekspertów Samorządowych Fundacji Batorego, Uniwersytet Warszawski
Adam Jarosz, Szkoła Główna Handlowa
Agnieszka Kopańska, Uniwersytet Warszawski
Marta Lackowska, Uniwersytet Warszawski
Jan Olbrycht, deputowany do Parlamentu Europejskiego 2004-2024
Justyna Przedańska, Uniwersytet Gdański
Przemysław Radwan-Rohrenschef, Fundacja Banku Ochrony Środowiska.
Dawid Sześciło, Zespół Ekspertów Samorządowych Fundacji Batorego, Uniwersytet Warszawski
Katarzyna Sztop-Rutkowska, Fundacja SocLab
Joanna Wons-Kleta, wójt Pawonkowa
Marek Wójcik, Związek Miast Polskich
Grzegorz Wójkowski, Stowarzyszenie Bona Fides
Cezary Trutkowski, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej
Dorota Zmarzlak, wójt gminy Izabelin w latach 2018-2024
Polecamy do zapoznania:
Fot. Piotr Włodarczyk
Polska jest coraz bardziej podzielona. Przekłada się to na nasze codzienne relacje rodzinne, przyjacielskie, sąsiedzkie. A przecież wcale nie musimy patrzeć na siebie jak na wrogów. Powstaje jednak pytanie, jak przełamać impas i porozumieć się.
Podczas webinarium opowiemy o najważniejszych trudnościach związanych z dobrą komunikacją, jak powstaje konflikt lokalny, jaka jest jego dynamika i jak z niego wyjść. Odwołamy się do typowych sytuacji konfliktowych w mniejszych społecznościach.
Omówimy:
Webinarium będzie pierwszą częścią wykładów on-line na temat konfliktów i mediacji, które chcemy poruszyć w najbliższym czasie, także od strony prawnej. Udział w spotkaniu on-line da motywację i narzędzia do tego, by próbować porozumieć się, ale i nie bać konfliktu. Warto umieć odnaleźć się w tak trudnej sytuacji, aby wyjść z niej wzmocnioną/ym.
Udział w webinarium jest bezpłatny.
Webinarium prowadzili:
Piotr Skrzypczak – ekspert webinarium, politolog, wykładowca akademicki, aktywista na rzecz praw człowieka, mediator. Od 2004 współtworzy lubelskie Stowarzyszenie Homo Faber, w którym odpowiada za poradnictwo antydyskryminacyjne oraz mediacje społeczne.
Anna Dąbrowska – współprowadząca, działaczka praw człowieka, koordynatorka akcji Masz Głos w południowo-wschodniej Polsce.
Local Trends to projekt zainicjowany przez Jacka Jaśkowiaka, Prezydenta Miasta Poznania oraz Jacka Karnowskiego, Prezydenta Miasta Sopotu, którego nadrzędnym celem jest skuteczne i merytoryczne inicjowanie konstruktywnej dyskusji ponad podziałami o otoczeniu społeczno-gospodarczym rozwoju polskiego samorządu i kraju.
Jesteśmy gospodarzami dwóch spotkań w czasie tego wydarzenia:
17 października, s Sesja „Zaprojektuj rozwiązanie. Inspiracje dla władz lokalnych”
Sesja organizowana przez Pracownię Samorządową Fundacji Batorego.
Udział wzięły:
18 października, godz. 13:30 – 14:30
Sala 2
Debata okrągłego stołu „Jak zaopiekować się nowymi mieszkańcami miast? Długofalowe wyzwania związane z napływem uchodźców i polityką migracyjną”
Na debatę zapraszamy wspólnie z Unią Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza.
Zaproszeni paneliści:
Debatę poprowadzi Edwin Bendyk, prezes zarządu Fundacji im. Stefana Batorego.
Pełny program Local Trends dostępny jest na stronie wydarzenia.
