cover
12.02.2024
forumIdei

Finanse samorządów – co można szybko poprawić? Komentarz

  • Paweł Swianiewicz

Komentarz na temat prostych „reform cząstkowych”, które mogłyby szybko poprawić kondycję finansową samorządów.

Powszechne jest przekonanie, że po latach chaotycznych i ograniczających autonomię lokalną decyzji finanse samorządowe wymagają pogłębionej refleksji i zasadniczej reformy. Taka zmiana, nawet jeśli jej pożądane kierunki są znane, wymaga dłuższego czasu i pogłębionych prac analitycznych. Ale w krótszej perspektywie możliwe są też prostsze „reformy cząstkowe”, które mogą poprawiać sytuację samorządów, nawet zanim wypracowane zostaną szczegóły bardziej zasadniczych zmian.

W tekście omówione zostają niektóre takie zmiany wraz z oszacowaniem ich kosztów dla budżetu państwa. Niektóre z nich są gotowe lub niemal gotowe do wprowadzenia, jeśli tylko będzie taka wola polityczna, inne natomiast wymagają jeszcze prac przygotowawczych (wyliczeń, symulacji skutków), choć trwających znaczeni krócej niż opracowanie i wdrożenie całościowej reformy.

Proste do wprowadzenia zmiany, które mogłyby szybko poprawić sytuację finansową samorządów to – zdaniem prof. Pawła Swianiewicza – zasypanie „luki oświatowej”, reforma podatku od nieruchomości, reforma systemu wyrównawczego, wprowadzenie tzw. „subwencji ekologiczne”, zwiększanie udziału samorządów w podatkach dochodowych (zwłaszcza PIT i ryczałtowych formach podatku dochodowego) oraz zastąpienie rządowych programów inwestycji samorządowych przez zwiększone dochody własne i programy regionalne.