05.04.2023
Zeitenwende. Jak wojna w Ukrainie zmienia Niemcy
Publikujemy raport poświęcony konsekwencjom agresji Rosji przeciwko Ukrainie dla polityki Niemiec w wymiarze polityki bezpieczeństwa, stosunków z Rosją i USA, zbrojeń, polityki energetycznej i relacji z Chinami, przygotowany dla forumIdei przez Piotra Burasa, dyrektora warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR). Autor pokazuje, dlaczego wydarzenia ostatniego roku są punktem zwrotnym (Zeitenwende) i najgłębszą cezurą w niemieckiej polityce ostatnich dekad wykraczającą daleko poza turbulencje spowodowane fiaskiem Ostpolitik.
Z rocznicą rozpoczęcia przez Rosjan pełnoskalowej agresji na Ukrainę minął również rok od wydarzenia będącego reakcją niemieckiego establishmentu na tę inwazję – Zeitenwende speech, wygłoszonej przez Olafa Scholza przed Bundestagiem 27 lutego 2022. Oprócz stanowczego potępienia rosyjskich działań w Ukrainie, kanclerz zasygnalizował wówczas epokową zmianę w niemieckim myśleniu o polityce międzynarodowej oraz zapowiedział idące za tym działania.
Wojna w Ukrainie faktycznie okazuje się najważniejszym punktem w powojennej historii Niemiec od czasu zjednoczenia, a pod wieloma względami wydarzeniem w ogóle pozbawionym precedensu. Z perspektywy Berlina rosyjska agresja przeciwko Ukrainie jest nie tylko drastycznym pogwałceniem porządku bezpieczeństwa europejskiego czy symbolem fiaska specyficznej tradycji Ostpolitik, ale także symptomem przemian globalnych, które Niemcy odczuwają boleśniej niż większość innych państw europejskich.
W istocie rzeczy tąpnięcie w niemieckiej polityce zagranicznej spowodowane wojną w Ukrainie jest jeszcze głębsze niż definicja Zeitenwende [punktu zwrotnego] przedstawiona przez Scholza. Przekonanie, że kluczowe przesłanki tej polityki zdezaktualizowały się, zaczęło przebijać się do świadomości publicznej i kształtować decyzje polityczne. Zachowując proporcje, można powiedzieć, że Niemcy po raz kolejny przeżywają Stunde Null (godzinę zero) – nowy początek wymagający rewizji dotychczasowych założeń oraz zdefiniowania innych niż w przeszłości celów i instrumentów działania. I nie dotyczy to tylko Rosji czy polityki bezpieczeństwa – pisze w raporcie Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura ECFR.
Raport stanowi wszechstronną analizę konsekwencji agresji Rosji przeciwko Ukrainie dla polityki Niemiec w wymiarze polityki bezpieczeństwa, stosunków z Rosją i USA, zbrojeń, polityki energetycznej i relacji z Chinami oraz pokazuje, dlaczego wydarzenia ostatniego roku są najgłębszą cezurą w niemieckiej polityce ostatnich dekad. Autor sugeruje również, jakie konsekwencje niemiecka Zeitenwende może mieć dla polskiej polityki zagranicznej.
Dla Polski zmiany w Niemczech są szansą. Mimo złego stanu bilateralnych stosunków, stanowiska Polski i Niemiec w sprawach dotyczących Rosji, bezpieczeństwa energetycznego czy wojskowego nigdy nie były sobie tak bliskie, jak dzisiaj. Kierunek Zeitenwende jest zgodny z polską racją stanu, nawet jeśli rozbieżności w zakresie zarówno percepcji zagrożeń, jak i definicji interesów nadal istnieją – pisze Piotr Buras.
