Dla mediów

13 października odbyły się wybory parlamentarne, w których oddano rekordową ilość głosów. Jak przy każdych wyborach nie obyło się bez nieprawidłowości. Warto w związku z tym przypomnieć o zasadach składania protestów wyborczych.

„Protesty wyborcze są bardzo ważnym mechanizmem społecznej kontroli wyborów. Pozwalają również na zebranie informacji o rodzaju zdarzających się nieprawidłowości, np. w funkcjonowaniu obwodowych komisji wyborczych. Prawo wyborcy do wniesienia protestu stanowi dodatkowe zabezpieczenie, że proces wyborczy jest demokratyczny” – podkreśla Joanna Załuska, Dyrektorka Programu Masz Głos, Masz Wybór Fundacji im. Stefana Batorego.

Kto rozpatruje protesty wyborcze?

Protesty wyborcze rozpatruje Sąd Najwyższy. Leży to w kompetencji Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN.

Czego dotyczą protesty wyborcze?

Protest wyborczy można wnieść z powodu dopuszczenia się określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego przestępstwa przeciwko wyborom, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub naruszenia przepisów kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów i mającego wpływ na wynik wyborów.

Co należy zawrzeć w proteście wyborczym?

Konieczne jest sformułowanie konkretnych zarzutów i wskazanie jakie przepisy Kodeksu wyborczego i w jaki sposób zostały naruszone, lub jakie przestępstwo przeciwko wyborom zostało popełnione. Należy także przedstawić lub wskazać konkretne dowody, na których zarzuty są oparte.

Jak złożyć protest wyborczy?

Protesty przeciwko ważności wyborów do Sejmu RP i do Senatu RP wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego. Wniesienie protestu w innej formie (np. elektronicznej) nie jest  możliwe. Zgodnie z informacjami Sądu Najwyższego: protesty wniesione za pośrednictwem poczty elektronicznej nie będą rozpoznawane. Protest wyborczy należy złożyć w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, czyli do 22 października włącznie. Nadanie w tym terminie protestu w polskiej placówce pocztowej Poczty Polskiej jest równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyższego.

Po tegorocznych wyborach do Parlamentu Europejskiego do Sądu Najwyższego wpłynęło 59 protestów. Wyborcy wskazywali w nich m.in. na naruszanie zasady tajności w lokalach wyborczych, nieprawidłowości w pracach obwodowych komisji wyborczych (m.in. błędy w liczeniu głosów – wyborcy oddali bowiem swoje głosy na określonych kandydatów, a w protokołach przy kandydatach widniała liczba 0). Część z protestów została uznana za zasadne. Po wyborach do Sejmu i Senatu, które odbyły się w 2015 roku do Sądu Najwyższego wpłynęło 77 protestów.

Wyborcy przebywający za granicą lub na polskim statku morskim składają protesty odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Wyborca obowiązany jest dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju, pod rygorem pozostawienia protestu bez biegu.

Kto może wnieść protest wyborczy?

Protest przeciwko ważności wyborów z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przez właściwy organ wyborczy przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania.

Protest przeciwko ważności wyborów w okręgu wyborczym lub przeciwko wyborowi posła lub senatora może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego.

Protest może wnieść również przewodniczący właściwej komisji wyborczej, a także pełnomocnik wyborczy.

Jak rozpatruje się protesty wyborcze?

Protesty wyborcze rozpatruje Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów, w postępowaniu nieprocesowym, wydaje opinię w formie postanowienia w sprawie protestu. Sąd Najwyższy na podstawie opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów oraz sprawozdania z wyborów przedstawionego przez PKW rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru posła, przeciwko któremu wniesiono protest. Rozstrzygnięcie ma formę uchwały podjętej w składzie całej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, nie później niż w 90 dniu po dniu wyborów.

 

Więcej informacji:

Joanna Załuska
Dyrektorka Programu Masz Głos, Masz Wybór
Fundacji im. Stefana Batorego
tel. 22 536 02 76