Paweł Bukowski, Michał Brzeziński i Jakub Sawuski za książkę „Nierówności po polsku. Dlaczego trzeba się nimi zająć, jeśli chcemy dobrej przyszłości nad Wisłą” (Wydawnictwo Krytyki Politycznej) otrzymali Nagrodę im. Marcina Króla 2025. Ustanowiona w 2022 roku przez Fundację Batorego Nagroda przyznawana jest za najlepszą książkę z dziedziny historii idei i badań nad przyszłością, filozofii i myśli społecznej i politycznej, refleksji nad cywilizacją i kulturą, wprowadzającą nowe idee, koncepcje czy sposoby myślenia. Autorzy otrzymają 50 000 zł.
„Książka o nierównościach polskich była wyczekiwana od dawna. Oczekiwanie to wynikało ze zwrotu równościowego, jaki nastąpił ponad dekadę temu, gdy zaczęto patrzeć na społeczeństwo z perspektywy jego rozwarstwień – mówił prof. Przemysław Czapliński w laudacji wygłoszonej na uroczystości wręczenia Nagrody – Dzięki takiej książce jak monografia Bukowskiego, Brzezińskiego i Sawulskiego precyzyjniej widzimy niebezpieczeństwa historii, w której nierówności spuszczono z łańcucha. Największą siłą emancypacyjną stają się wówczas pieniądze, które korumpują demokrację, wywołują korozję państwa prawa i prowadzą do zaniku społeczeństwa”.
W ciągu jednego pokolenia Polska przeszła drogę od jednego z najbardziej egalitarnych krajów w Europie do jednego z krajów o największych nierównościach. I nie jest to wcale rezultat transformacji ustrojowej, której udało się nam dokonać unikając katastrofalnej eksplozji nierówności takiej, jak chociażby w Rosji. Decydujące były dwie dekady po 2000 roku, gdy zanik związków zawodowych, „uśmieciowienie” płac i słabe egzekwowanie prawa na rynku pracy, regresywny system podatkowy, spadek znaczenia pomocy społecznej i inne słabości polskiej polityki społeczno-ekonomicznej sprawiły, że korzyści z szybkiego wzrostu gospodarczego rozłożyły się skrajnie nierównomiernie. Autorzy książki – trzech ekonomistów pracujących na wiodących uczelniach – opisują te słabo obecne w świadomości Polek i Polaków fakty precyzyjnie, jasno i wielowymiarowo. Przede wszystkim jednak przekonująco dowodzą, że niezależnie od ich oceny moralnej, wysokie i szybko rosnące nierówności szkodzą samej gospodarce. A na koniec proponują konkretne rozwiązania, które przyczyniłyby się do zwiększenia równości szans, dochodów i majątku w Polsce.
Nagroda im. Marcina Króla ma wspierać rozwój debaty publicznej poprzez zachętę do pogłębionej refleksji nad zjawiskami i trendami współczesności oraz wyzwaniami przyszłości, tworzenia nowych idei i prób opisu rzeczywistości, poszukiwania odpowiedzi na kryzys demokracji i wartości demokratycznych oraz poszerzania przestrzeni intelektualnego dyskursu ponad podziałami.
W tegorocznym finale Nagrody im. Marcina Króla znalazły się także książki:
Książki-finalistki wybrała Kapituła Nagrody im. Marcina Króla w składzie: dr hab. Agata Bielik-Robson (University of Nottingham), prof. dr hab. Przemysław Czapliński (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), prof. dr hab. Dariusz Gawin (Instytut Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie), prof. dr hab. Iwona Jakubowska-Branicka (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego), Zofia Król („Dwutygodnik”), prof. Elżbieta Matynia (New School for Social Research w Nowym Jorku), Zbigniew Nosowski („Więź”), prof. dr hab. Andrzej Rychard (przewodniczący Kapituły, Instytut Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie, przewodniczący Rady Fundacji im. Stefana Batorego), Henryk Woźniakowski (Fundacja Kultury Chrześcijańskiej Znak, Kraków).
Marcin Król (1944-2020) był filozofem polityki, historykiem idei oraz wieloletnim członkiem Rady Fundacji im. Stefana Batorego. Więcej informacji o Nagrodzie im. Marcina Króla na stronie.
