Odpowiedzialne Państwo

Głównym zmierzeniem projektu, prowadzonego przez Fundację Batorego od 2015 roku było zwrócenie uwagi opinii publicznej i decydentów na potrzebę zwiększenia przejrzystości procedur zamówień publicznych, co w ostatecznym rozrachunku powinno skutkować ograniczeniem skali nadużyć.

• opis ryzyk i wskazanie miejsc (np. ze względu na typ trybu przeprowadzania zamówień, kategorię zamawiających, rodzaj zamówień, etc.) w procedurach udzielania zamówień, które generują najwięcej problemów
• stworzenie Barometru Ryzyka Nadużyć – bazującego na ogólnie dostępnych danych (w szczególności na Biuletynie Informacji Publicznej) powtarzalnego, a więc także i relatywnie taniego (np. nie wymagającego skomplikowanych badań) narzędzia monitorowania i oceny ryzyka nadużyć w zamówieniach publicznych, które pozwoli na komunikowanie tego zagadnienia instytucjom publicznym, przedsiębiorcom, opinii publicznej.

Zamówienia publiczne to istotny element gospodarki. Wartość tego rynku to ok. 150 rocznie i blisko 10% PKB. Jednocześnie, jest to obszar wskazywany, jako jeden z najbardziej zagrożonych korupcją i innymi nadużyciami. W raporcie Komisji Europejskiej z 2014 r. na temat skuteczności zwalczania korupcji w krajach członkowskich podkreślono, że wszędzie, także w Polsce jednym z najbardziej zagrożonych obszarów są właśnie zamówienia publiczne. Według badań przeprowadzonych w 2013 r. (także na zlecenie Komisji Europejskiej), Polska przeciętnie radzi sobie z kontrolą korupcji w zamówieniach publicznych. Jednocześnie rozluźnia się rygor prawny.

W tym kontekście zasadne są więc pytania o to, gdzie w systemie zamówień pojawiają się największe ryzyka nadużyć, jak można im przeciwdziałać, jak sprawdzają się nowe przepisy, jak ewentualnie można byłoby je ulepszyć oraz w jaki sposób, w praktyce (niezależnie od przepisów) można zadbać o większą przejrzystość procesu zamówień publicznych.

Projekt był realizowany we współpracy z portalem Zamówienia 2.0, gromadzącym dane o rynku zamówień publicznych oraz Government Transparency Institute – węgierską organizacją pozarządową. Projekt na bieżąco był konsultowany z przedstawicielami Urzędu Zamówień Publicznych (UZP), Najwyższej Izby Kontroli (NIK), Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA) , CBA i OLAF (agencji zajmującej się zwalczaniem nadużyć finansowych w Unii Europejskie).