We współpracy z firmą Sotrender prowadzimy kompleksowy monitoring trwającej w Polsce kampanii prezydenckiej w mediach społecznościowych. Jest to drugi z serii raportów, tym razem obejmujący okres 15 stycznia – 31 marca. Kolejne będziemy regularnie publikować przez cały okres kampanii.
Raport obejmuje nie tylko analizę płatnych kampanii reklamowych na platformach Meta i Alphabet, ale również organiczną aktywność kandydatów i wybranych użytkowników na różnych platformach oraz główne narracje i tematy poruszane w trakcie kampanii.
Najważniejsze obserwacje (15 stycznia – 31 marca 2025)
Strategie kampanijne
Dotarcie demograficzne
Strategie regionalne
Kandydaci przeznaczają największe środki na reklamy w następujących lokalizacjach:
Tematy kampanii
Dominują: gospodarka, bezpieczeństwo i polityka społeczna.
Narracje kampanii
Tematy społeczne obejmują mieszkalnictwo, prawa kobiet, politykę senioralną oraz ochronę zdrowia. Kandydaci starają się pokazać swoje podejście do tych kwestii, aby przekonać wyborców do swoich propozycji.
Efektywność kampanii
Stawkę nadchodzących wyborów określa powszechna obawa przed wojną. Polska i Europa znalazły się w najtrudniejszej sytuacji geostrategicznej od upadku komunizmu w 1989 i rozpadu Związku Radzieckiego w 1991 roku. Wojna w Europie w nieodległej przyszłości jawi się większości społeczeństwa jako realne zagrożenie. Jednocześnie dotychczasowy przebieg kampanii pokazuje, że rozpoczął się proces przebudowy sceny politycznej w Polsce, zapowiadający zakończenie dominacji dotychczasowego duopolu: Platforma Obywatelska – Prawo i Sprawiedliwość.
Wybieramy głowę państwa na trudne czasy. Prezydent będzie musiał uczestniczyć w polityce międzynarodowej, która coraz częściej wpada w turbulencje, jednocześnie powinien moderować najprawdopodobniej równie nieprzewidywalną w najbliższej perspektywie politykę wewnętrzną. Wspólnym zadaniem wszystkich uczestników życia publicznego, niezależnie od różnic politycznych, jest przygotowanie państwa i społeczeństwa do nadchodzących wyzwań. Prezydent może i powinien odegrać w tym procesie istotną rolę. Stawka najbliższych wyborów jest więc znacznie wyższa niż wyłonienie nowego „strażnika żyrandoli” w Pałacu Prezydenckim.
Postanowiliśmy przyjrzeć się nastrojom społecznym i oczekiwaniom, a także głównym tematom kampanii i narracjom proponowanym przez kandydatów. Analizę osadzamy w kontekście turbulencji międzynarodowych, które przełamują dotychczasowe ramy ładu światowego, polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa Polski i Unii Europejskiej. Posługujemy się dostępnymi badaniami opinii społecznej, a głównym źródłem danych ilościowych są badania zrealizowane dla More in Common Polska. Ponadto wspólnie z firmą Sotrender prowadzimy systematyczną analizę kampanii prezydenckiej w Internecie. Poprosiliśmy także Ipsos o przeprowadzenie badań jakościowych wśród wyborców niezdecydowanych i rozczarowanych polityką, niepewnych, czy wezmą udział w wyborach.
Charakter kampanii powoduje, że nie można prognozować wyniku wyborów. Dane ilościowe i informacje jakościowe umożliwiają jednak opisanie czynników, które kształtują dynamikę społeczno-polityczną i będą miały istotny wpływ na decyzje Polek oraz Polaków zarówno podczas pierwszej tury 18 maja, jak i podczas drugiej tury 1 czerwca.
Wojna ujawnia rzeczywistą odporność państw i ich społeczeństw. Społeczeństwo ukraińskie wraz z instytucjami publicznymi, władzami samorządowymi oraz armią okazało się na tyle silne, by stawić czoła agresji ze strony Federacji Rosyjskiej, przeciwnika nominalnie wielokroć mocniejszego. Jednym z filarów tej zdumiewającej odporności Ukrainy jest podmiotowe społeczeństwo obywatelskie, które nie tylko podczas rewolucyjnych zrywów, ale też każdego dnia angażuje się w sprawy wagi publicznej: pomoc dla sił zbrojnych, troskę o weteranów i przymusowo przesiedlonych, walkę z korupcją oraz kontrolę struktur władzy na szczeblu lokalnym i państwowym, dokumentowanie zbrodni wojennych popełnianych przez Rosjan, ochronę dóbr kultury i wspieranie jej rozwoju w warunkach wojennych. Na zbiór Odporność i solidarność składają się teksty ukraińskich ekspertów i ekspertek oraz wywiady z ukraińskimi działaczkami i działaczami społecznymi. Publikacja jest próbą opisu i wyjaśnienia mechanizmów funkcjonowania ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego, tak zaskakująco dobrze radzącego sobie z najtrudniejszymi wyzwaniami rzeczywistości.
Na zbiór składają się teksty Edwina Bendyka, Alevtiny Kakhidze, Piotra Kosiewskiego, Andrija Lubki, Ołesi Ostrowskiej-Lutej, Wałerija Pekara, Marii Repko, Olhi Reznikowej i Mykoły Riabczuka oraz rozmowy Piotra Andrusieczko z Tarasem Czmutem, Adrijem Dlihaczem, Lubow Hałan, Tamarą Hundorową, Julią Krasilnykową, Ołeksandrą Matwijczuk Wiktorem Nestulą, Hałyną Petrenko i Jewhenem Szapowałem
Війна виявляє справжню стійкість держав і суспільств. Українське суспільство разом із державними інституціями, місцевою владою й армією виявилося досить сильним, щоб протистояти агресії з боку Російської Федерації – ворога, який номінально набагато сильніший. Одним зі стовпів цієї дивовижної стійкості України є суб’єктне громадянське суспільство, яке не лише під час революційних повстань, а й щодня займається справами суспільної ваги: допомогою Збройним Силам; турботою про ветеранів та вимушених переселенців; боротьбою з корупцією і контролем над силовими структурами на місцевому та державному рівнях; документуванням воєнних злочинів, скоєних росіянами; захистом культурних цінностей і підтримкою їхнього розвитку в умовах воєнного часу.
Збірка „Стійкість і солідарність” складається з текстів українських експерток і експертів та інтерв’ю з українськими громадськими активістками й активістами. Видання є спробою описати та пояснити механізми функціонування українського громадянського суспільства, яке напрочуд добре справляється з найскладнішими викликами реальності.
War reveals the true resilience of states and their societies. Ukrainian society, together with public institutions, local authorities, and the military, has proven strong enough to withstand aggression from the Russian Federation – an adversary that is, at least nominally, far more powerful. One of the pillars of Ukraine’s remarkable resilience is its proactive civil society, which not only rises in times of revolutionary upheaval but engages daily in matters of public importance: supporting the armed forces, caring for veterans and forcibly displaced persons, fighting corruption and overseeing government structures at both local and national levels, documenting war crimes committed by Russians, protecting cultural heritage, as well as fostering its development even under wartime conditions.
The collection “Resilience and Solidarity” consists of texts by Ukrainian experts and interviews with Ukrainian civil society activists. The publication seeks to describe and explain the mechanisms behind the functioning of Ukrainian civil society, which has proven remarkably adept at handling the most challenging of realities.
The collection includes texts by Edwin Bendyk, Alevtina Kakhidze, Piotr Kosiewski, Andriy Lubko, Olesya Ostrovskaya-Luta, Valeriy Pekar, Maria Repko, Olha Reznikova and Mykola Ryabchuk, as well as conversations between Piotr Andrusieczko and Taras Czmut, Adriy Dlihach, Lyubov Halan, Tamara Hundorova, Julia Krasilnykova, Oleksandr Matviychuk, Viktor Nestula, Halyna Petrenko and Yevhen Shapoval.
Fundacja Batorego, we współpracy z firmą Sotrender, przygotowała kompleksowy raport dotyczący kampanii prezydenckiej w Polsce w latach 2025. Jest to pierwszy z serii raportów, tym razem obejmujący okres 15 stycznia – 28 lutego. Kolejne będziemy regularnie publikować przez cały okres kampanii.
Raport obejmuje nie tylko analizę płatnych kampanii reklamowych na platformach Meta i Alphabet, ale również organiczną aktywność kandydatów i wybranych użytkowników na różnych platformach oraz główne narracje i tematy poruszane w trakcie kampanii.
Najważniejsze ustalenia (15 stycznia–28 lutego 2025)
Płatne kampanie reklamowe (Meta i Alphabet):
Aktywność kandydatów:
Analiza głównych narracji:
Raport – na podstawie przeglądu opracowań, raportów, analiz i innych dokumentów, które ukazały się w Polsce w ciągu ostatnich 20 lat, gdzie omawiano kwestie finansowania transformacji neutralności klimatycznej do 2050 roku – identyfikuje obszary, które wymagają dalszych badań oraz dyskusji publicznej. Są to tematy ważne, a do tej pory brakuje ich wystarczającego rozpoznania. Raport zawiera także rekomendacje, których wdrożenie pozwoliłoby na lepsze rozpoznanie możliwości ukierunkowania zarówno środków, jakimi obecnie dysponuje sektor prywatny, w tym osoby prywatne (np. rodziny wspólnie zarządzające odziedziczonym majątkiem) czy prawne o największych zasobach finansowych, jak i środków publicznych w większym stopniu wspierających inwestycje, a także dochodów osób prywatnych i prawnych dysponujących zasobami najmniejszymi.
Autor zaleca by uwagę poświęcić takim kwestiom, jak:
Indeks Dobrego Rządzenia mierzy jakość działania rządu – Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz ministerstw. Jego celem jest cykliczny pomiar jakości rządzenia, pozwalający na śledzenie zmian, zachodzących w określonym czasie. Indeks ma pomagać decydentom, organizacjom społecznym, ekspertom i komentatorom, analizującym jakość życia publicznego w identyfikowaniu problemów w funkcjonowaniu rządu i kreowaniu debaty o problemach czy potrzebach reform.
Indeks mierzy jakość rządzenia na podstawie dwudziestu wskaźników w czterech obszarach: partycypacyjności podejmowania decyzji przez rząd, poziomu monopolizacji i uznaniowości działania rządu, rozliczalności rządu oraz transparentności jego funkcjonowania. Indeks bazuje wyłącznie na danych zastanych, pozyskiwanych z powszechnie dostępnych dokumentów, na wynikach sondaży opinii publicznej i innych informacjach udostępnianych przez instytucje publiczne.
Pierwsza edycja Indeksu Dobrego Rządzenia jest pilotażowa. Została przygotowana dla przedostatniego roku rządów koalicji Platforma Obywatelska-Polskie Stronnictwo Ludowe (2014) oraz dwóch lat poprzedzających wybory parlamentarne w okresie rządów Zjednoczonej Prawicy (2018 i 2022). Lata te obejmują fazy cyklu wyborczego, kiedy rząd jest ustabilizowany, a jednocześnie jego działanie jest w mniejszym stopniu podyktowane kampaniami wyborczymi do parlamentu.
Ustalenia i rekomendacje
Pomiar pokazał, że w porównaniu do roku 2014 w latach 2018 i 2022 nastąpiło pogorszenie poziomu partycypacyjności. Spadł m.in. odsetek rządowych projektów ustaw i rozporządzeń poddawanych konsultacjom publicznym (z 78% w 2104 roku, do 64% w 2018 i 59% w 2022 roku). Skrócił się też przeciętny czas, w którym obywatele mogli przedstawiać swoje stanowiska wobec rządowych projektów ustaw (z 17 do 12 dni) i rozporządzeń (z 11 do 6 dni).
W latach 2018 i 2022 wzrósł poziom monopolizacji i uznaniowości w podejmowaniu decyzji rządowych. Przejawem tego jest m.in. fakt, że coraz większy odsetek budżetu państwa znajdował się poza kontrolą parlamentu. W 2014 roku było to 16% budżetu państwa, w 2022 roku, po stabilizacji cztery lata wcześniej, było to już 74% budżetu. W związku z tym Najwyższa Izba Kontroli po raz pierwszy od 1989 roku wydała negatywną opinię o wykonaniu budżetu państwa.
W analizowanym okresie obniżył się także poziom rozliczalności rządu. Najbardziej uderzający jest następujący wskaźnik tej zmiany: o ile w 2014 roku odsetek liczby zawiadomień złożonych przez Najwyższą Izby Kontroli do prokuratury do liczby wszystkich kontroli wynosił 15%, o tyle w 2018 roku odsetek ten wzrósł do 32%, a w 2022 roku było to aż 132% (liczba zawiadomień do prokuratury przekroczyła liczbę przeprowadzonych kontroli).
W latach 2014, 2018 i 2022 nie poprawiała się też transparentność funkcjonowania rządu. Najbardziej wyrazistym wskaźnikiem tego problemu jest fakt, że władza wykonawcza niechętnie udzielała informacji parlamentowi, którego jedną z podstawowych funkcji jest kontrolowanie rządu. W 2015 roku, do końca kadencji rząd odpowiedział na wszystkie interpelacje złożone rok wcześniej, w 2019 roku bez odpowiedzi pozostało 11% takich interpelacji, a w 2023 roku już 21%.
Aby przeciwdziałać tym negatywnym trendom, rząd powinien zwiększyć dostęp obywateli do konsultacji publicznych czy zmniejszyć uznaniowość kluczowych decyzji, dotyczących takich kwestii, jak redystrybucja środków w ramach budżetu państwa. Rządzący powinni też działać tak, aby nie narażać się na negatywne wyniki kontroli NIK czy skargi Rzecznika Praw Obywatelskich. Rząd musi też zwiększyć transparentność swojego działania i stać się bardziej otwarty na kontrolę dokonywaną przez parlament i obywateli.
Choć historie są indywidualne i charakterystyczne dla konkretnych miejsc, to już rozwiązania lokalnych problemów pozwalają na wyciągnięcie wniosków na temat metod wprowadzania zmian, wpływania na decyzje i sposób postępowania władz samorządowych. Dlatego „Atlas dobrych praktyk” to nie tylko historie, ale też poradnik.
Pod każdą z opowieści znajduje się segment „pytanie do eksperta”, w którym są odpowiedzi na pytania o to, co zrobić, aby skorzystać z inicjatywy lokalnej, jaki dokument określa podstawy działalności rady kobiet, jakie obowiązki ciążą na organizatorach pikników sąsiedzkich, co zrobić, gdy nie ma uchwały w sprawie konsultacji społecznych, choć jest obowiązkowa. Kwestie te wyjaśniają eksperci samorządowi i specjaliści partycypacji z organizacji partnerskich akcji Masz Głos, którzy współpracowali przy rozwiązywaniu problemów bohaterów poradnika. Dodatkowo są linki do materiałów uzupełniających. W końcowej części publikacji znajduje się indeks odnoszący się do narzędzi partycypacji, o których mowa w poszczególnych rozdziałach.
