Paulina Krajewska, Author at Fundacja im. Stefana Batorego

Anna Goc, autorka książki „Głusza” (Wydawnictwo Dowody, Warszawa 2022) portretującej złożoną i bogatą kulturę osób głuchych, otrzymała Nagrodę im. Beaty Pawlak 2023. Nagroda za materiał przybliżający inne kultury, religie i cywilizacje przyznawana jest corocznie z Funduszu im. Beaty Pawlak prowadzonego przez Fundację Batorego.

„Nagroda im. Beaty Pawlak jest nagrodą za opisywanie innych kultur i dlatego bardzo się cieszę, że głusi zostali zauważeni jako ludzie należący do innej kultury, ludzie posługujący się innym językiem i ludzie, którzy nie chcą naszej pomocy jako słyszących, ale chcą równych praw. (…) Myślę, że głusi bohaterki i bohaterowie „Głuszy” też się z niej ucieszą” – powiedziała Anna Goc odbierając Nagrodę.

„Głusza” to napisany z wielką wrażliwością reportaż o wyobcowaniu i wykluczeniu fundamentalnym, bo usuwającym poza zbiór wyznaczany przez arystotelesowską definicję człowieka jako zoon logon ekhon („istoty żywej zdolnej do mówienia”). „Czy ludzi można opuścić językowo? Nie dać im prawa do języka? Albo za wszelką cenę nakłaniać do nauczenia się języka, którym posługuje się większość, chociaż dla wielu z nich to zdanie niewykonalne?” – pyta autorka. Odpowiada na te pytania przedstawieniem sytuacji osób głuchych w Polsce. Pisze nie tylko historię przemocy, ale także historię emancypacji. Z wielkim szacunkiem i uważnością, na podstawie kilkudziesięciu opowieści autobiograficznych, portretuje złożoną i bogatą kulturę osób głuchych.

Do nagrody nominowani byli także: Sylwia Czubkowska za Chińczycy trzymają nas mocno. Pierwsze śledztwo o tym, jak Chiny kolonizują Europę, w tym Polskę (Znak Literanova, Kraków 2022), Agnieszka Kościańska i Michał Petryk za Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie (Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2022), Małgorzata Nocuń za Miłość to cała moja wina. O kobietach byłego Związku Radzieckiego (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023) oraz Ewa Sapieżyńska za Nie jestem twoim Polakiem. Reportaż z Norwegii (Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2023).

Nagroda ustanowiona została ostatnią wolą Beaty Pawlak, dziennikarki i pisarki, która 12 października 2002 zginęła w zamachu terrorystycznym na indonezyjskiej wyspie Bali. Przyznawana jest za materiał opublikowany w języku polskim w okresie od 1 lipca poprzedniego roku do 30 czerwca bieżącego roku. Laureatów wybiera Kapituła w składzie: Piotr Kosiewski (Fundacja im. Stefana Batorego), Maria Kruczkowska („Gazeta Wyborcza”), Antoni Rogala (przedstawiciel rodziny), Olga Stanisławska (reporterka), Adam Szostkiewicz („Polityka”) – przewodniczący, Joanna Załuska (Fundacja im. Stefana Batorego), Wojciech Załuska (Katolicka Agencja Informacyjna).

Beata Pawlak była niespokojnym duchem. W latach 70. działała w krakowskim Studenckim Komitecie Solidarności, w stanie wojennym wydawała podziemną gazetkę. W 1984 roku wyjechała do Paryża. We Francji zaprzyjaźniła się z irańskimi emigrantami i odnalazła pasję na całe życie – islam. Po 1989 roku wróciła do Polski. Przeszkadzał jej kontrast między antyislamskimi stereotypami a ludźmi, których poznała podczas pobytu w Paryżu. Szukała odpowiedzi na pytanie, skąd biorą się islamskie zamachy. Jeździła do krajów muzułmańskich. Poznając ich mieszkańców poznawała islamską cywilizację. Po islamie przyszła ciekawość innych kultur i kolejne podróże. Odwiedziła 25 krajów. Była dziennikarką, reporterką, autorką książek – pisze Wojciech Załuska we wspomnieniu o Beacie Pawlak.
Więcej informacji o Nagrodzie im. Beaty Pawlak

Wręczeniu Nagrody towarzyszyła debata „Reportaż w czasach postprawdy i dezinformacji”, którą poprowadziła red. Agnieszka Lichnerowicz (radio TOK FM). Z autorkami nominowanymi do Nagrody rozmawialiśmy o pisaniu w i o świecie, w którym dostęp do faktów oraz rozróżnienie miedzy nimi a fałszem, dezinformacją i wyrazem emocji staje się coraz trudniejsze.

Mniej niż połowa młodych Polek deklaruje, że weźmie udział w wyborach parlamentarnych. Większość, choć wie jakiej Polski chce dla siebie i swoich bliskich, nie korzysta z prawa wyborczego, bo nie wierzy, że ich głos się liczy.

Celem kampanii jest uświadomienie kobietom sprawczości i siły ich głosu w wyborach, w kwestiach dla nich fundamentalnych. Kampania prowadzona jest przy wsparciu Fundacji Batorego oraz specjalistów ds. komunikacji, pracujących pro bono.

Młode Polki dokładnie wiedzą, w jakim kraju chcą żyć [1]. Idealna Polska to kraj, który szanuje ich prawa i daje im możliwości rozwoju zawodowego bez szkody dla życia rodzinnego. Kobiety pragną mieszkać w nowoczesnym i otwartym państwie, które daje im poczucie bezpieczeństwa i wolności. Dla Polek kluczowe są kwestie zdrowia, edukacji, niezależności materialnej. Chcą mieć dostęp do dobrej opieki medycznej i decydować o własnym ciele. Oczekują rzetelnej, nowoczesnej edukacji dla swoich dzieci. Chcą żyć godnie, bez konieczności ciągłych wyrzeczeń. Chcą się rozwijać zawodowo, mieć czas dla rodziny i realizować swoje pasje.

Sprawiedliwa i demokratyczna – to kolejne wartości wskazane przez kobiety w odpowiedzi na pytanie o Polskę, jakiej pragną (wybrało je odpowiednio 29% i 27% respondentek). Wartości te stanowią fundament społeczeństwa, w którym każdy ma równe prawa i możliwości. Kolejne wskazania Polek to Polska spokojna (24%) i bezpieczna (46%) i Polska uczciwa (23%), tolerancyjna (22%), praworządna (22%) i szanowana w świecie (20%).

Badania pokazują także, że kobiety nie lubią rozmawiać o polityce. Unikanie takich rozmów deklaruje ponad 60% młodych Polek [2], a tylko 40% tych najmłodszych śledzi informacje w mediach i interesuje się wydarzeniami na polskiej scenie politycznej. Dlatego inicjatorki kampanii chcą je przekonać, że polityka nie jest czymś abstrakcyjnym, oderwanym od ich życia, ale wpływa na to, co dzieje się tu i teraz. Przesądza o sprawach istotnych w ich codzienności.

– Kobiety na co dzień rozstrzygać muszą szereg problemów i dylematów, które dotykają różnych sfer ich życia. Są jednak obszary, w których rządzący zabierają lub ograniczają im prawo wyboru – mówi Ewa Kulik-Bielińska z Fundacji Batorego. Celem kampanii jest mobilizacja młodych kobiet do większej obecności w życiu publicznym i upomnienia się o swoje prawa. Nie podejmujemy decyzji za kobiety, nie wskazujemy jak i na kogo mają głosować. Pokazujemy im tylko, że mają „na co” głosować, a to, co wybiorą, będzie mieć bezpośredni wpływ na ich życie.

Członkinie inicjatywy Głos Kobiet głęboko wierzą w to, że głos młodych kobiet zostanie usłyszany i doceniony w debacie publicznej, w sprawach dla nich ważnych. Jednak, by tak się stało, potrzebny jest najpierw ich głos oddany w wyborach.

– Jeśli połowa kobiet nie pójdzie na wybory, decyzje dotyczące kluczowych dla nich kwestii zapadną bez ich udziału – dodaje Zofia Sanejko z Inicjatywy Głos Kobiet – Chcemy, aby młode kobiety zdały sobie z tego sprawę. Polki w wieku 18-34 to ponad 3,6 mln obywatelek (według spisu GUS z 2022 roku), czyli dwa razy tyle ile wynosi ludność stolicy. To naprawdę potężna siła.

Kampania To Twój Wybór będzie prowadzona offline i online – w mediach elektronicznych, w telewizji i radiu, także w mediach społecznościowych i przestrzeni publicznej. Symbolem kampanii i sprawczości kobiet jest różowy długopis.

– Strajki kobiet w obronie prawa do decydowania o ich życiu w 2020 roku pokazały siłę kobiet. Teraz czas pokazać nasze sprawstwo. Zamieńmy parasolki na długopisy. Pokażmy, że umiemy zadbać o nasze prawa – apelują do kobiet inicjatorki kampanii.

Na stronie www.twojwybor.pl są dostępne materiały do pobrania wraz z zachętą do włączenia się do kampanii zarówno osób indywidualnych, jak i organizacji.

O Inicjatywie Głos Kobiet:

Inicjatywa Głos Kobiet to grupa kilkunastu organizacji społecznych i grup obywatelskich działających na rzecz praw kobiet, które podjęły działania na rzecz zwiększenia siły kobiecych głosów w wyborach parlamentarnych 15 października. Lista organizacji z Inicjatywy Głos Kobiet dostępna jest na stronie kampanii www.twojwybor.pl.