Dla mediów

Kto uzyska większość w Sejmie po zaplanowanych na 15 października wyborach parlamentarnych? Sondaże nie dają odpowiedzi na to pytanie. Trudno przewidywać nawet to, która partia zwycięży. Wiemy jednak, że o ostatecznym wyniku zadecydują wyborcy „niezdecydowani”. Jak duża jest to grupa, z kogo się składa i co jest dla tych ludzi ważne? O tym mówi najnowszy raport Fundacji im. Stefana Batorego „Polacy gotowi na zmianę” oparty na badaniach ilościowych i jakościowych.

Raport Polacy gotowi na zmianę. Wynik wyborów rozstrzygną niezdecydowani powstał w oparciu o wie­loźródłową analizę wyników badań ilościowych i jakościowych pokazujących nastroje oraz poglądy Polek i Polaków u progu kampanii wyborczej 2023 roku. Wśród responden­tów deklarujących, że wezmą udział w wyborach, około ¹∕⁵ nie wie, na jaką partię zagłosuje (18% w badaniu CBOS). Wo­bec bardzo zbliżonych deklaracji poparcia dla dwóch głównych partii politycznych wynik wyborów rozstrzygną niezdecydowani.

Grupę tę tworzy ¹∕⁵ spośród 79% osób deklarujących udział w wyborach (CBOS, More in Common Pol­ska), ale może się ona rozciągać na 45% wszystkich dorosłych Polaków (według badania Datapraxis), jeśli uwzględnimy tych, którzy deklarują, że:

• zdecydowanie lub raczej pójdą na wybory, ale nie wiedzą jeszcze, jaką partię poprą;
• mają jakieś preferencje partyjne, ale nie są jeszcze pewni swojego wyboru i dopuszczają zmianę zdania;
• nie są pewni, czy pójdą na wybory.

Analizowane badania dowodzą, że wyborcy niezdecydowani są już zmęczeni rządami Prawa i Sprawie­dliwości i oczekują zdecydowanej zmiany, która zdaniem części respondentów jest wręcz konieczna, aby uchronić Polskę przed zapaścią tak w obszarze społeczno-ekonomicznym, jak i w warstwie świato­poglądowej (prawa kobiet, rola Kościoła). To ich niezadowolenie jest przyczyną, dla której PiS nie ma szans na zwycięstwo rozumiane jako możliwość samodzielnego rządzenia. Niezadowolenie z obecnej władzy widać nawet wśród wyborców PiS, z których aż ⅓ nie jest pewna, czy zagłosuje na tę partię.

Na podstawie dotychczasowych badań można stwierdzić, że Polacy są gotowi na zmianę obozu sprawującego władzę, ciągle jednak nie wydają się przekonani, jak taka zmiana ma wyglądać i komu powierzyć mandat do rządzenia krajem.

Badania pokazują, że głównym źródłem niezadowolenia wśród badanych jest mieszanka wybuchowa, którą tworzą polityka transferów socjalnych, nazywana przez badanych „rozdawnictwem”, oraz droży­zna. Idea transferów socjalnych, mimo utrzymującego się szerokiego poparcia dla niej, jest krytykowa­na z powodu postrzeganej niesprawiedliwości klucza ich przydziału (czy raczej jego braku), a dla części wyborców zaczyna być dyskusyjna.

Jednocześnie Polacy zaczęli przypominać sobie, skąd biorą się pieniądze w budżecie państwa, i doszli do wniosku, że transfery socjalne pochodzą nie od rządu, ale bezpośrednio z ich kieszeni. „Rozdawnic­two” jest także postrzegane jako jeden z kluczowych czynników wywołujących inflację.

Zaczyna słabnąć przeświadczenie o skuteczności PiS, a także o byciu „partią dbającą o ludzi”, gdyż partia rządząca nie radzi sobie z zaspokojeniem podstawowych potrzeb obywateli – przede wszyst­kim z drożyzną – oraz zajmuje się swoimi problemami wewnętrznymi zamiast problemami Polaków.

Badania będące podstawą raportu

1. Badanie jakościowe przeprowadzone przez agencję badawczą Difference

Badanie zrealizowane w lipcu 2023 roku metodą pogłębionych wywiadów w diadach z osobami, które nie były pewne wyboru partii – choć często miały jakieś preferencje partyjne, a część wahała się, czy w ogóle iść na wybory.

Zrealizowano 20 wywiadów w miastach średniej wielkości oraz w małych ośrodkach/wsiach: Ko­szalin, Radom, konurbacja śląska, okolice Poznania, Częstochowa, Włocławek, Piotrków Trybunal­ski, Łowicz, Lublin.

2. Badanie ilościowe przeprowadzone na zlecenie fundacji More in Common Pol­ska przez agencję badawczą Kantar Public

Badanie zrealizowane w marcu i kwietniu 2023 roku metodą mixed mode CATI/CAPI na reprezen­tatywnej próbie n=4000 dorosłych Polaków przez agencję badawczą Kantar Public.

3. Badanie ilościowe przeprowadzone przez firmę Datapraxis na bazie danych zebranych przez agencje badawcze YouGov i Opinia24

Badanie zrealizowane na przełomie kwietnia i maja oraz w czerwcu 2023 roku metodą mixed mode CATI/CAWI na reprezentatywnych próbach dorosłych Polaków n=2002 (kwiecień/maj) oraz n=2501 (czerwiec).

Ponadto, w raporcie dla ilustracji jego niektórych tez powołujemy się na inne badania przeprowa­dzone przez CBOS oraz agencje badawcze IBRIS, Ipsos i SW Research.

Polacy gotowi na zmianę. Wynik wyborów rozstrzygną niezdecydowani