Oświadczenia

My, niżej podpisani i podpisane, przedstawiciele i przedstawicielki organizacji społecznych, protestujemy przeciw zmianom w prawie oświatowym, przygotowywanym przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.

Zmiany te zagrażają jakości pracy szkoły, stabilności i niezależności nauczania i wychowania. Jeśli zostaną wprowadzone, szkoła utraci autonomię i podporządkowana zostanie w pełni władzy centralnej. Znacząco pogorszy się sytuacja uczniów i uczennic oraz nauczycielek i nauczycieli. Ograniczone zostanie prawo rodziców do wpływu na ofertę programową szkoły. W szkołach publicznych przedstawiciele władzy będą mieli decydujący głos przy wyborze dyrektora. Będą mogli też wykreślić placówkę niepubliczną z rejestru i odebrać jej uprawnienia do działania. Samorządy lokalne i inne organy prowadzące szkoły stracą wpływ na funkcjonowanie swoich placówek. Planowane rozwiązania naruszają konstytucyjną zasadę pomocniczości. Są próbą powrotu do centralistycznego modelu zarządzania oświatą. Zmierzają do zniszczenia jej różnorodności.

Zapowiedziane zmiany pozwolą kuratorowi odwołać dyrektora placówki publicznej w ciągu 14 dni. Zwolniony z funkcji dyrektor nie będzie mógł nawet odwołać się od tej decyzji. Do odwołania wystarczy niewykonanie przez dyrektora zaleceń pokontrolnych przedstawiciela kuratorium. Nieznane są standardy kuratoryjnej kontroli i kryteria oceny pracy dyrektora. Istnieje poważna obawa, że kuratoryjna kontrola będzie całkowicie uznaniowa i stanie się “pałką na dyrektorów”, którzy realizują program wychowawczy i edukacyjny zgodnie z prawem, ale nie z ideologiczną wykładnią kierownictwa resortu edukacji.

Projektowane zmiany to zamach na autonomię szkoły, dyrektora i nauczycieli i podważenie obowiązujących od lat 90-tych demokratycznych zasad funkcjonowania placówek oświatowych. W trudnej sytuacji polskiego szkolnictwa wyostrzonej pandemią przy brakach kadrowych, złej kondycji fizycznej i psychicznej pracowników oświaty, uczniów i uczennic – straszak w postaci natychmiastowego odwołania dyrektora destabilizuje pracę szkoły, wprowadzając poczucie niepewności. Jeśli ze statku znika kapitan, załoga traci motywację i poczucie bezpieczeństwa. Nauczyciele i nauczycielki, uczennice i uczniowie, zostają pozbawieni wsparcia i stabilnego przywództwa.

Zapowiedziane zmiany uderzają także w autonomię kierownictwa i rad szkół w zakresie programu nauczania i sposobów realizacji podstawy programowej oraz programu profilaktyczno-wychowawczego. Dyrektor będzie zobowiązany uzyskać zgodę kuratorium na działania prowadzone przez organizacje społeczne w szkołach. Organizacje te od lat pomagają nauczycielkom i nauczycielom w realizacji zadań edukacyjnych i wychowawczych – od przedszkola do ostatnich klas szkół średnich. Prowadzą szkolenia, tworzą materiały dydaktyczne, wprowadzają do szkół nowe metody nauczania i oceniania, a także udzielają bezpośredniego wsparcia dzieciom i młodzieży. W czasie pandemii pomagały rozwijać kompetencje cyfrowe oraz oferowały wsparcie metodyczne i psychologiczne.

Edukacja obywatelska, globalna, klimatyczna, lokalna i regionalna, edukacja cyfrowa i medialna, ocenianie kształtujące, metoda projektu, wolontariat szkolny – to wszystko w szkołach dzieje się dzięki współpracy z organizacjami. Organizacje prowadzą swoje działania w oparciu i w granicach obowiązującego prawa, w zgodzie z konstytucyjną zasadą subsydiarności i wolności zrzeszania. Obserwując publiczne działania ministerstwa, obawiamy się, że w efekcie planowanych zmian funkcjonować będą nieformalne listy organizacji “polecanych” i “niepożądanych”. Tymczasem szkoła, jako instytucja realizująca publiczne zadania, ma konstytucyjny obowiązek zapewnić równość i poszanowanie przekonań wszystkich obywateli, nie tylko tych, którzy podzielają poglądy obecnego kierownictwa resortu. Ma też obowiązek respektować prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami.

Wbrew deklaracjom ministerstwa projektowane zmiany zamiast wzmacniać, osłabiają wpływ rodziców na proces edukacji swoich dzieci. Przedstawiciele rodziców mogą wprawdzie brać udział w komisji konkursowej wybierającej dyrektora placówki, ale wobec pięciokrotnej przewagi przedstawicieli kuratorium, ich opinia nie będzie się liczyć. Nawet jeśli będą chcieli, by ich dzieci uczestniczyły w zajęciach i projektach edukacyjnych oferowanych przez organizację społeczną, nie będzie to możliwe, gdy kurator nie zgodzi się na jej działanie w szkole.

Stanowczo sprzeciwiamy się planowanym przez rząd zmianom w polskiej oświacie. Będziemy monitorować prace nad rządowymi projektami oraz podejmować wszelkie zgodne z prawem i procesem stanowienia prawa działania, by nie dopuścić do ich wprowadzenia. Będziemy przedstawiać nasze pomysły na dobrą, przyjazną dzieciom, rodzicom i nauczycielom i nauczycielkom szkołę, przygotowującą do funkcjonowania we współczesnym świecie i mierzenia się z wyzwaniami XXI wieku.

[21 czerwca 2021 przedstawiciele samorządów, organizacji społecznych, ZNP, rodziców i uczniów złożyli petycję do premiera Mateusza Morawieckiego przeciwko próbie upartyjnienia szkoły, centralizacji szkolnictwa, zastraszaniu dyrektorów, nauczycieli, rodziców i uczniów, narzucaniu im światopoglądu rządzących, wyrugowaniu ze szkoły demokracji, obniżeniu poziomu edukacji.
Można ją podpisać na stronie petycje.pl.]

Lista podpisów organizacji

Akcja Demokracja
Centrum Inicjatyw Międzykulturowych Horyzonty
Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS
Demokratyczna RP
Edukacyjna Fundacja im. Romana Czerneckiego
Europejska Fundacja na rzecz Edukacji, Profilaktyki i Wychowania NORMA
Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny
Federacja Przystań Warszawa
Forum Darczyńców
Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
Fundacja ADRA Polska
Fundacja Akceptacja
Fundacja Aktywności Lokalnej
Fundacja Artem Silesiam Promovere
Fundacja Autonomia
Fundacja AVE
Fundacja Banina
Fundacja Bęc Zmiana
Fundacja Centrum Cyfrowe
Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej
Fundacja Centrum im. Prof. Bronisława Geremka
Fundacja Civis Polonus
Fundacja CultureLab
Fundacja Dobra Wola
Fundacja Dobrej Edukacji
Fundacja Forum Inicjatyw Społecznych
Fundacja Go’n’Act
Fundacja im. Stefana Batorego
Fundacja Ja, Nauczyciel
Fundacja Liberté!
Fundacja Łódzki Szlak Kobiet
Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów
Fundacja na Rzecz Humanizmu, Racjonalizmu i Świeckości “Omnium”
Fundacja na rzecz Praw Ucznia
Fundacja Obywatelska Wielkopolska
Fundacja Ośrodka KARTA
Fundacja Otwarty Plan
Fundacja Pole Dialogu
Fundacja Przestrzeń dla Edukacji
Fundacja Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeńskiego
Fundacja Rozwoju Lokalnego Parasol
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego
Fundacja Stocznia
Fundacja Szkatułka
Fundacja Szkoła z Klasą
Fundacja Wolne Sądy
Fundacja WWF Polska
Fundacja Zaprojektowane do Działania
Fundacja Zmiana Dla Jutra
Fundacja Znak
Gdańska Fundacja Oświatowa
Instytut Spraw Publicznych
Komitet Obrony Demokracji
Krytyka Polityczna (Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego)
Małopolskie Towarzystwo Oświatowe
MKS Dolnośląskie Porozumienie Nauczycieli
Moc Inicjatyw
Musszelka
NIE dla chaosu w szkole
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych OFOP
Ośrodek Działań Ekologicznych “Źródła”
Otwarta Rzeczpospolita – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
Polska Fundacja im. Roberta Schumana
Polskie Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu
Protest z Wykrzyknikiem
Ruch Społeczny Obywatele dla Edukacji
Sieć Obywatelska Watchdog Polska
Skoczowskie Stowarzyszenie ZOBACZYĆ MARZENIA
Stowarzyszenie “Kobyłka na obcasach”
Stowarzyszenie Aktywności Obywatelskiej Bona Fides
Stowarzyszenie Amnesty International
Stowarzyszenie Dwie Strony Medalu
Stowarzyszenie Inicjatywa Dąbrowska
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
Stowarzyszenie Jeden Świat
Stowarzyszenie Klon/Jawor
Stowarzyszenie Klucz – Stop Społecznym Wykluczeniom
Stowarzyszenie Kuźnia Przyjaźni
Stowarzyszenie Lepsze Miasto
Stowarzyszenie Lepszy Świat
Stowarzyszenie Manuffaktura
Stowarzyszenie Młodych Dziennikarz “Polis”
Stowarzyszenie Na Styku
Stowarzyszenie Oświata Polska
Stowarzyszenie POLITES
Stowarzyszenie Polskie Babcie
Stowarzyszenie PORT.Przestrzeń otwarta
Stowarzyszenie Społeczno – Oświatowe “Żyć Godnie”
Stowarzyszenie SZERSZE HORYZONTY
Stowarzyszenie TAK Trójmiejska Akcja Kobieca
Stowarzyszenie Wspólne Podwórko
Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej
Towarzystwo Miłośników Ziemi Zalewskiej
YORGHAS Foundation

Protest przeciw zmianom w prawie oświatowym – wersja PDF